Најголемата привилегија на моето детство беше слободата. Овој збор денес има само политичка конотација.Навистина многу тажно! Оние што мислат дека слободата е ограничена само на политика, се плашам дека никогаш нема да го разберат нејзиното значење. Политичката слобода е клуч за масовно поробување или, пак, е нејзина ширум отворена врата. Таа е најреткиот благодат на земјата; да му се дозволи на поединецот да избере и да се храни како што ќе му посака срцето, тие што гледаат отстрана сигурно ќе умираат од глад. Никогаш сум немал такво нешто придружено од неговата спротивност за да го задушува. Во мојот краток живот сум имал можност да слушнам дека нашата земја била посетена од оваа слобода едно седум - осумпати. Да, иако никој не ми кажа дека таа никогаш не ја напуштила земјата, сепак дошла седум до осумпати; и при тој милозлив прилив, ние истрчавме на улица, удирајќи на тапани и трубејќи со труби. Од каде потекнува политичката слобода? Како може да исчезне одненадеж? Дали дарителот се повлекол? Или можеби сме се умориле и сме ја подариле на други, велејќи: ,, Повелете, господа, сега е ваша.Ние си го зедовме делот. Сега вам ви е редот. Повелете, послужете се. Којзнае, можеби и ќе ви годи''. Или, пак, таа е како волшебна ризница опишана во бајките којашто пламнува во темелите на некој ѕид но којашто штом ја дофатите, таа се престорува во јаглен или земја? Едноставно, не знам. Стана очигледно дека таа не е потребна никому. Љубовта кон слободата - ако смеам да го употребам омилениот термин на Халит Регулаторот, иако сум сигурен дека немаше да ме прекорува за ова, ниту пак на кој било начин би се подбивал со мене затоа што користам термин од неговиот речник - не е ништо друго освен снобизам. Ако вистински ни требала, ако сме ја сакале вистински, немаше да ја пуштиме да си замине откако ја бевме еднаш зграпчиле. Уште следниот ден од нејзиното доаѓање, таа исчезнуваше како пареа во воздухот. Леле! Чудно е што многу бргу се навикнавме на нејзиното отсуство. Чинам дека сме задоволни кога гледаме дека се наведува во некоја песна, книга или јавен говор. Слободата за која ви зборувам во врска со моето детско искуство не беше од таа сорта. Да започнеме со тоа - а мислам дека ова е од крајна важност - таа не ми беше дадена. Го најдов семето во мене како што тоа го прават расцрцорените птици на дрвјата или, пак, мистериозната светлина на некое тело во водата. Таа налета на мене само еднаш во мојот живот. Мојот скромен живот, нашиот скромен дом и луѓето околу нас, сите си добија различен изглед. Иако подоцна ја загубив, даровите коишто ми ги даде штедро, станаа ризница на мојот живот. Ниту моите мистерии од вчера, ниту, пак, лесните околности од денес, можеа да ме оттргнат од тие години што таа ги исполни со чудо. Таа ме научи да живеам без да имам што било или да дозволам под моите стапала да расте трева. Потоа никогаш не се стремев кон нешто што е некорисно. Не вложив попусти напори во потрагата на задоволување на моите страсти. На училиште никогаш не ми се случило да се стремам да бидам прв или втор или, пак, дваесетти во некој предмет. Нашето бројно одделение во основно ми овозможи да го набљудувам натпреварот што се случуваше околу мене од задните редови, да не речам како од кралска ложа. Така научив да размислувам сериозно и оддалеку за падовите и подемите на животот. На училиште не ме носеа тутори или слуги како мнозината од моите соученици. Убава облека, едно рало чизми што не пропуштаат вода и топол капут никогаш не влегоа во инвентарот на она што го имав. Талкав наоколу во закрпени пантолон и со жакети од чии ракави ми се гледаа лактите. Се сеќавам дека никој не ме испраќаше на училиште со бакнеж и со илјадници напомени, ниту, пак, некој нестрпливо го чекаше моето враќање од училиште. Колку повеќе доцнев, толку позадоволно беше моето семејство. Но сепак бев среќен. За возврат на сите овие лишувања го вкусив животот и свежиот воздух. Годишните времиња, луѓето, ѕверките и предметите со својот пријателски и сосема различен изглед, бае мои. Двапати дневно ги газев улиците меѓу Едирнекапи и Фатих, влечкајќи се патем колку што е можно подолго. Давајќи им крилја на мојата имагинација, на секој чекор си замислував нови нешта. Но, кога имав десет години, мојата сериозност беше скротена со една страст. Часовникот што ми го подари вујко ми кога ме сутесиаа, ја прекина мојата воспоставена состојба. Без оглед колку е невина, страста секогаш е опасна работа. Но сепак мојата бујна природа ме чуваше од песната на сирените. На некој начин таа ме облкуваше. И најверојатно ми ја отвори вистинската врата кон слободата.
Ахмед Хамди Танпинар
