Ослободувањето на Скопје во Втората светска војна

[Anco]

- Скопје беше ослободено 13-14 ноември 1944 година.
За таа слобода,во таа борба загинаа многумина.Таа бројка е толку
колку што е,ни помалку ни повеќе.Колку ли имиња знаеме од нив.
За неколку сигурно сме слушнале,но многу останале неспомнати,
непознати за пошироката јавност освен за нивната фамилија.Кој
се тие борци,кој беа така млади и храбри во јуришите тој ден по
улиците на Скопје,на плоштадот,кај Радиото,кај Женската школа,
кај станицата или на мостовите на Вардар.Паднаа и го положива
животот не дочекајќи да го видат градот слободен за кој се бореа.
- Останаа ли безимени. Не. Васе Стаматовски. Да тоа му беше име.

- Васе Стаматовски,борец на 12 МНОУБ, 2батаљон, 2чета, 2вод.
инаку познат како Васе Галичанчето,роден во Тресонче-Дебарско.
Произлегува од сиромашно семејство,заедно со својте родители
се преселува во Скопје. Беше приклучен во припремите на НОД.
Тој беше високо,како стрела право момче и беше сакан меѓу
другарите.Некаде под врвот на Китка се запозна со пушкомитралезот
“Зорка“, што секогаш му беше верен придружник. Тој му ја знаеше
душата, го чуствуваше како дише на позиција. Во борбите тој беше
многу заватен. Насекаде каде се среќаваше со непријателот тој
косеше не му даваше да дигне глава,го држеше прилепен за земја.
Во сите битки беше меѓу првите.“Зорката“ ја носеше и не му беше
тешка,тој секогаш како да не чуствуваше умор...
...Како крилати орли се спуштавме спремни од нашето Водно во
раните утрински зори,да го избркаме тиранинот клет од нашиот
град. Васе велеше: “ Другари само смело напред“
Тука на Долно Водно, Васе примаше цвеќе со кое ја китеше “Зорка“
цвеќе што му го даваше неговиот народ.Старците и стариците викаа:
“Синови мили,наши,чувајте се, ете тука непријателот се крие“
-Децата мали-пионери и се живо што ја чуствуваше слободата, ни
помагаше, не водеше,ни викаше “Ајде другари наши, ене онаму се
скриени фашистичките кучиња“.
Се симнавме во градот.Борбата продолжи.Пукавме сите.Но куршумот
кобен го пронижа токму низ шлемот.Кутриот офна и падна кај бившиот
дом на ДСВР,кај училиштето “Гоце Делчев“.

Печатено во весникот “13 ноември“-Скопје од 13. 11. 1964 год.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
-Стаматовски Пандил Васе---- борец на 12 МНОУБ од Скопје
....Се истакна во борбите на Бригадата против непријателот,
како храбар борец и затоа му беше доверено да стане
пушкомитралезец. Посебно се искажа во борбите во приодите
на Скопје.На 13 ноември 1944 година во уличните борби за ослободување на Скопје, учествуваше во опколувањето на
поголема група Германци во нивната офицерска менза што беше
сместена во бившото училиште “Гоце Делчев“. Без да чека
посебна наредба се префрли и приближи до утврдената зграда
и со рафалите од својот пушкомитралез успеа да уништи голем
број на Германци. Во оваа последна борба, смртно беше погоден
од непријателски куршум. Беше закопан на скопските гробишта.

Печатено во книгата- Беа Загинаа Останаа-Скопје 1969 стр.246

 

[Ч Е Н Т О]

Честит "13 ноември" на сите Скопјани и Македонци.
Денот на ослободувањето на Скопје во 1944 г.

 

[Смрт за зони и пајак воз.]

Честит Празник на сите Скопјани и сите други
Да живее Слободата!
( Пред да ја видам оваа фотографија, не знаев дека објектот на Народната банка бил оштетен во борбите, Ова е фотографирано од задната страна, каде денес се наоѓаат 5 - те кули покрај Вардат и ГТЦ, Објектот лево и денес постои )

 

[Eisenhorn]

Слава им на хероите и честит празник на сите граѓани.

 

[Кариес]

Честит празник! Вечна им слава на борците!

 

[Misirkov]

Нека е честит!

На 13 ноемри 1944 година, по неколкудневни тешки борби со припадниците на 22-та гренадирска германска дивизија, составена од 47-от и 65-от полк и делови од 11-та воздухопловна десантна дивизија, како и со германската тврдинска бригада „Ангермилер“ која беше распоредена пред Качаничката клисура, борците со победоносен марш влегоа во градот. И по толку изминати години, откако главниот град се ослободи, се' уште се прераскажуваат детали од борбата во која македонските борци успеаја да извојуваат победа над технички далеку појакиот непријател. Според белешките, во подготвителниот период за ослободување од окупаторот загинале околу 300 борци, а во Дванаесеттата македонско-скопска ударна бригада само во директен напад на Скопје имало околу 80 загинати. Ниту студот ниту повремениот снег и густата магла не ги попречила македонските баталјони до последен здив да истраат и да ја докажат храброста, а пред се' високиот борбен морал.„Болничарка на вториот баталјон, млада 21-годишна девојка го даде својот живот за да го спаси ранетиот другар. Успеа да дојде до ранетиот другар и се наведна кон него, но не успеа да се подигне, во тој момент ја погоди рафал од пушкомитралез. Нејзината прва и последна мисла беше како да го спаси ранетиот борец. Во тоа успеа, иако целата изрешетена од непријателските куршуми, падна врз ранетиот, спасувајќи го на сметка на својот живот“,

http://www.skopje-3d.mk/index.php/2012-09-12-14-18-37/235-2012-08-31-08-22-81

 

[Alex The_Great]

Михајло Апостолски - Сеќавања стр.263 и 264

 

[Katunec]

Михајло Апостолски - Сеќавања стр.263 и 264

Алекс, браво за скенот!!

 

[Anco]

КАКО Е СПАСЕН КАМЕНИОТ МОСТ
-весникот „Вечер“,- Скопје, од 13.11.1973 година,стр.5.
За спасување на Камениот Мост била одредена ударната група:Павле Димитровски,Никола Минев,Амет Бајрактари и Стојан Испичутура.Такви групи имало повеќе во градот одредени за поважните објекти за кои се имало точни показатели дека се минирани.Движејќи се крај левиот брег на Вардар,групата дошла до Камениот мост.
-„ До самиот мост,спроти зградата на Ибни Пајко имаше една семкарница,-раскажува инж.Димитровски.Таму во таа семкарница,Германците го монтирале механизмот за палење на динамитот поставен под Камениот мост. Извршивме брз напад на семкарницата,каде заробивме двајца Германци. Од нив дознавме дека и од едната и од другата страна на Камениот мост се наоѓале два вагона со динамит поставен за дигање во воздух на овој објект.Требаше брзо да дејствуваме за да се исполни задачата - да остане мостот неоштетен. Амет Бајрактари отиде зад семкарницата и по малку време се врати радосен што успеал да ги исече злокобните кабли врзани со динамитот. Но,сечејќи ги каблите Амет си ги пресекол и прстите од левата рака.“
Од другата страна на мостот истовремено дејствувала другата група,која ги уништила Германците што беа останати за минирање на мостот и ги деактивира количествата од поставениот динамит. Откако групата на Павле Димитровски добила сигнал од другата страна,го минала слободниот мост и заедно тие се упатиле кон Железничката станица,каде исто така динамитот се заканувал со својата подмолна сила.

 

[Ч Е Н Т О]

 

[Dave]

Згрозен сум од ова мизерно, идиотско, малоумно толкување на настаните од страна на извесен професер од Институтот за национална историја. Да се стават нацистите пред луѓето кои се бореа за Скопје е грев за кој се оди во затвор да беше нормална земјава. Го читам ѓубрево и се чудам.

Германците сакале мирно да се повлечат

Професорот за Институтот за национална историја Марјан Димитриевски објаснува дека начелно кога Германците се повлекувале на 13 ноември 1944 година, немале намера да предизвикаат инциденти со месното население.

- За да се повлечат побезбедно и побрзо, тие, каде што имале можност, соработувале со луѓе што имаат податливост за тоа. Во Скопје имало формирано одбор што соработувал со нив за да им се обезбеди полесно да се повлечат на север. Бил постигнат начелен договор помеѓу командантите на германските војски за тоа. И тие сакале да го почитуваат тоа. Но, што се случило. Внатре, во Скопје, имало диверзантски групи, кои дејствувале и го подготвувале теренот за влез на партизанските единици за ослободување на градот. Тоа и се случило на 13 ноември - вели Димитриевски.

Тој објаснува дека стрелањето било рано наутро како одговор на тоа што одборот не можел да ги контролира диверзантските групи и да обезбеди мирно повлекување.

- Луѓето што се стрелани се најобични граѓани, кои изутрина излегле по продукти или по некоја работа. Сите биле наредени на Kамениот мост и биле стрелани јавно. Практично, Германците биле заробени и не им било дозволено да се повлечат. Затоа е и таа одмазда со стрелањето. Вакви стрелања при повлекувањето на Германците имало и во Kрупиште, источна Македонија и кај Ќафасан во Струга - вели Димитриевски.

Тој додава дека доколку Германците сакале да предизвикаат огромна штета, можеле да го урнат Kамениот мост, но не го сториле тоа.

- Тие го минирале мостот. Во април 1964 година, кога е реконструиран по земјотресот, пронајден е динамит во четвртиот столб. Тој таму седел 20 години, а луѓето поминувале врз него - заврши Димитриевски.

http://www.dnevnik.mk/default.asp?ItemID=CF4A3E99F4C21542B51C778DA052B3ED

Борците од НОВ треба да бараат од овој неписмен скот да се извини за оваа изјава и да си ја врати дипломата.
Загинатите во војната да знаеле на какви гнаси од луѓе ќе ја остаат земјата веројатно никогаш не би се бореле....лесна им земја!

 

[Кариес]

Не треба емотивно да реагираш. Истото се случило и во познатата битка на месноста “Песјобрдце“ кај Прилеп. Германците веќе се повлекувале и ќе им ја препуштеле територијата без борба на нашите. Но, по “нечија“ директива партизаните ги напаѓаат кога тие во колона се повлекувале. И што мислиш дека ќе направат кога некој ги напаѓа? Нормално е дека ќе се борат. Така непотребно загинале многу млади луѓе.
Всушност, од наша гледна точка непотребно, затоа што директивата била да се забават германските трупи што повеќе и да им се нанесат штети за да биде растеретен северниот фронт (Белград, Срем) додека стигнат Русите и додека се прегрупираат партизаните во северните делови на Југославија.
И повторно, Македонците гинеле за туѓи интереси и цели. Ако добро размислам, нам подобро ни одело додека сме се бореле сами, пред да ни го стават огламникот и да го узурпираат автентичното Македонско Народноослободително Движење и како паразитски организам да завладеат преку комунистите со македонската револуција и подоцна слобода и држава...
Тие (Германците) си имале свои интереси и цели и си се повлекувале, а што правеле нашите? А бре пушти ги нека си одат, џенем нека фатат, а ти гледај да не губиш време за да си ги организираш органите на власта во сопствена држава наместо да губиш време во војни на туѓи земји и држави, и да ги оставаш коските по туѓина... А можеби ако одиграле поинаку наместо така, ќе можеле да се свртат кон Егеј и Пирин и кон самостојна сопствена држава. Но, времето не се враќа назад и сега е излишен секој коментар...
--- надополнето: 11 ноември 2013 во 19:41 ---
А да, ќе заборавев.
Напаѓањето на Германците при нивното повлекување било во одредена мера и резултат на улизувањето на нашите водачи на НОВ кон нивните “надредени“ - да се докажат дека и тие храбро се бореле и крвавеле за слободата на Југославија.

 

[Dave]

Напаѓањето на Германците при нивното повлекување било во одредена мера и резултат на улизувањето на нашите водачи на НОВ кон нивните “надредени“ - да се докажат дека и тие храбро се бореле и крвавеле за слободата на Југославија.

Не, него ти така можеш да им ја омаловажиш смртта. Тоа се вика ниво на почит, плод на ниво на култура. Од оваа перспектива и од тралалајките на Жежов бугариштето и овој Марјан копитово дојде до таков заклучок што било потребно, а што не? Виделе на фејсбук дека Жуков влегува во Берлин, па си требале да си речат „дај да сачекаме, сами ќе си одат“....не сте виделе војна, затоа така им се нае***те на жртвите...
Франција е земја чиј отпор кон нацистите е најубаво опишан во комедијата „Ало, ало“, па денеска паради приредува на своите пудлици - Македонија имала борци, херои, Македонија имала организиран отпор и ниеден живот не е залудно загубен - тоа се нашите херои, не се аминити, ванчовци и п***е материне....

Денеска им е денот на борците кои преживеале или загинале, ама го оствариле тоа за што се бореле, вечна им слава!

 

[Eisenhorn]

Вечна им слава на Македонските партизани и ослободители на Скопје.

И не ги дале залудно животите, конечно после векови им дале на Македонците држава, каква таква али држава.

Инаку ако некој сака да ги критикува Македонские партизани, само нека ми наведе некоја друга Македонска војска која победила во некоја војна во последните 2000 години.

 

[Кариес]

Не, него ти така можеш да им ја омаловажиш смртта. Тоа се вика ниво на почит, плод на ниво на култура. Од оваа перспектива и од тралалајките на Жежов бугариштето и овој Марјан копитово дојде до таков заклучок што било потребно, а што не? Виделе на фејсбук дека Жуков влегува во Берлин, па си требале да си речат „дај да сачекаме, сами ќе си одат“....не сте виделе војна, затоа така им се нае***те на жртвите...
Франција е земја чиј отпор кон нацистите е најубаво опишан во комедијата „Ало, ало“, па денеска паради приредува на своите пудлици - Македонија имала борци, херои, Македонија имала организиран отпор и ниеден живот не е залудно загубен - тоа се нашите херои, не се аминити, ванчовци и п***е материне....

Денеска им е денот на борците кои преживеале или загинале, ама го оствариле тоа за што се бореле, вечна им слава!

Се палиш ко млад мајмун. Моите се бореле против Турците, се бореле и против Германците (Бугарите).
Она што ти го кажувам не го кажувам “од ракав“ истресено туку врз база на живи сведоштва.
Јас не ги омаловажувам жртвите на ни еден Македонец што гинел против непријателот (кој и да бил). Јас ги преиспитувам ОДЛУКИТЕ на раководителите со воените дејствија. Зошто тогаш се преиспитува прераното подигање на Илинденското востание?
Твојот став е под влијание на социјалистичката идеологија од Југословенскиот период кога постапките (поготово на раководителите, а посебно оние идеолошките) беа “светиња над светиите“ и не смееја да бидат доведени под знак прашање. А дека командантите грешеле - грешеле и тоа многу. Малкумина од нив и имале некакво воено и командно искуство за да бидат безгрешни. Треба да се доведе под прашање и Фебруарскиот Поход (дали можел да се избегне и во која мера) - не да се омаловажува и исмева, но да се преиспита дали во него и во сите акции што биле превземани се грешело или морало така да се “одигра“, дали постоеле некои можни алтернативни решенија и акции и сл.
Во поглед на други светски војни и војсководачи (почнувајќи од Александар III , Наполеон, Галиполе и т.н.) ние заостануваме многу во тој поглед. Освен пропагандно-идеолошко “ѓубре“ кое беше масовно произведувано во времето на СФРЈ ние немаме непристрасна, објективна и стручна анализа на ниеден позначаен настан и личност од времето на НОВ во Македонија и пошироко (не дај Боже да се работи за Егејска и Пиринска Македонија, а и за Југославија има сиромашни објективни анализи).
--- надополнето: 13 ноември 2013 во 13:00 ---

Вечна им слава на Македонските партизани и ослободители на Скопје.

И не ги дале залудно животите, конечно после векови им дале на Македонците држава, каква таква али држава.

Инаку ако некој сака да ги критикува Македонские партизани, само нека ми наведе некоја друга Македонска војска која победила во некоја војна во последните 2000 години.

Слава им!
Самоиловата МАКЕДОНСКА војска на пр. Колку војни добила? Зошто се есапи САМО поразот на Беласица?