Името да се избори правно, а не политички
Ова не е нов став на Јанев, доктор на правни науки од областа на меѓународното право, кој од почетокот на спорот тврди дека преговорите, кои се без правна основа, треба да се прекинат. Оваа теза тој неодамна ја објави во Ревијата за меѓународни односи
Игор Јанев - Институт за политички науки во Белград
Без разлика дали Македонија прифатила да преговара за името или не, Повелбата на ОН (членот 4 вели дека членството во ОН е отворено за сите мирољубиви држави што ќе ги прифатат меѓународните обврски и ќе ги извршуваат) е прекршена токму од органите на ООН, посочува Игор Јанев, доктор на правни науки од областа на меѓународното право, кој од почетокот на спорот вели дека е потребна правна разврска и оти преговорите за името се дополнителен услов, надвор од вообичаените за прием во ОН.
За ова Јанев неодамна пишуваше и во Ревијата за меѓународни односи, српско издание со меѓународни рецензенти.
- Прекршување на Повелбата на ОН е направена прво од Советот за безбедност, а потоа и од Генералното собрание, кога овие органи гласале за дополнителните услови за приемот во светската организација, што е спротивно на советодавното мислење дадено од Меѓународниот суд за правдата од 1948 година (мислење со кое не се дозволуваат дополнителни услови за прием на земја во ОН, надвор од оние пропишани во Повелбата на светската организација) - констатира професорот Јанев во својот труд, насловен „Правна рамка за советодавно мислење на Меѓународниот суд на правдата во случајот поврзан со приемот на Македонија во Обединетите нации“, објавен деновиве.
Јанев посочува дека при приемот на Македонија во ООН, на државата и се поставени два нелегални дополнителни услови.
- Прв услов е обврската за реферирање и втор услов е обврската за преговарање за сопствениот правен идентитет. Тоа е надвор од Повелбата, и за тоа нема правна основа - смета Јанев.
Во меѓувреме ситуацијата на правен план се менува, односно под уставното име државава ја признаа 131 земја, што значи дека Македонија има две третини мнозинство да поведе иницијатива во Генералното собрание на Обединетите нации.
Сега, според професорот Јанев, Владата треба да ги повика сите неврзани земји, со циркуларни писма, да го користат нашето уставно име наместо референцата, која е нелегална.
- На овој начин можеме да собереме уште 10-15 земји што би прифатиле да го користат уставното име. Потоа, сé што треба е да се поведе постапка преку Генералното собрание на светската организација за добивање советодавното мислење од Меѓународниот суд во Хаг за законитоста на дополнителните услови при приемот на Македонија во ОН, како и за нејзините членски обврски што произлегле од таквите услови - изјавува Јанев.
Професорот укажува дека мислењето потоа би било обврзувачко за органите на ОН.
- Нелегалната референца од страна на Генералното собрание на ООН би била заменета со уставното име, почитувајќи го принципот на самоопределување на сопствен правен идентитет - констатира Јанев.
Момент е за правна разврска
Дали сега, со оглед на бројноста на земјите што нé признале под уставното име, е соодветен момент да се поведе постапка во Генералното собрание на ОН за прашањето со името?
Да, сега е соодветен момент да се поведе барање за процена на легалитетот на нелегалните дополнителни услови. Советодавното мислење за дополнителните услови, по разгледувањето во Меѓународниот суд на правдата, треба да биде прифатено или отфрлено од Генералното собрание на ООН. Во случај на Македонија, советодавното мислење што се прифаќа и кое без сомнение ќе биде прифатено од Генералното собрание ќе има обврзувачки ефекти врз органите на ООН. Генералното собрание ќе мора да ја смени деноминацијата БЈРМ со уставното име, бидејќи оваа референца ќе биде третирана за нелегална. Понатаму сите други органи на ООН ќе мора да се придржуваат на резолуцијата на Генералното собрание, со која се прифаќа судското мислење.
Од Меѓународниот суд на правдата се очекува одлука до крајот на годинава. Таа е правно обврзувачка, но нема механизам да се натера Грција да ја почитува. Оттука, што може Македонија да добие од овој процес?
Сегашниот класичен процес со тужба во Меѓународниот суд на правдата нема битно да ја доведе во прашање овде предложената советодавната акција, доколку нашите правни експерти објаснат во Судот дека всушност при зачленување на Македонија во ОН се работело за нелегалните дополнителни услови при приемот. Сегашниот процес во Хаг, инаку, не мора да резултира со поволен ефект, бидејќи е надвор од аргументацијата за нелегалните дополнителни услови и, не земајќи ги овие аспекти предвид, може да се смета дека е премногу оптоварен со политички моменти што оневозможуваат правен резултат во форма на пресуда поволна за Македонија. Многу е важно да се каже дека мојата предложена советодавна акција е единствен пат за воспоставување на уставното име во ОН.
Во контакт ли сте со Владата во земјава? Дали можеби побарале ваше мислење за спорот да се добие на правно поле, а не на политичко преку преговорите?
Одредени контакти имам со кабинетот на претседателот Иванов. Овие контакти се само со консултативен и неформален карактер. Инаку, сметам дека Владата направи значаен дипломатски успех со признавањето на името од страна на Боливија. Во овој контекст ја гледам и тенденцијата кон решавањето на проблемот со името надвор од преговарачкиот процес во ООН.
izvor