Роман на годината

[Zlatikevichius]

Ова. Ама се´ми стои дека ќе ја прогураат до победник.

Недај Боже!

 

[Zlatikevichius]

Додека трае селекцијата, ќе се обидам да ги презентирам сите романи кои се во конкуренција за наградата Роман на годината за 2024 и авторите на истите, па можеби некого ќе го „заскокотка“ да побара некој од романите и да го прочита. Реков дека јас го имам прочитано само „Кобајаши Мару“, затоа не можам да кажам кој колку од романите вреди или да ги рангирам на некаков начин, но се обидов преку еден систем со бодување, како за филмовите за Оскар. Што се оценуваше (да, баш се оценуваше, со оценки од 1 до 5):

1. Бројот на луѓе кои ја прочитале и оцениле книгата, според Goodreads
2. Бројот на рецензии на Goodreads
3. Средната оценка на Goodreads
4. Авторите кои ги нема воопшто на Goodreads изгубија по 1 бод
5. Присутноста на романот во медиумите (објави за издавање на истиот, промоции и сл.), се смета се објавено во периодот 01.01-31.12.2024
6. Оценка за издавачот, според тоа колку до сега награди Роман на годината имаат земено (од активните издавачи годинава, Три и Или Или имаат по 5, Антолог, Култура и Арс Либрис по 1, сите останати - 0)
7. Оценка за авторот - освојувачите на Роман на годината - 5, финалистите - 4, полуфиналистите - 3, освојувачите на Пегаз - 2, другите наградени на Пегаз конкурсот - 1 бод
8. Минус 5 поени за Румена Бужаровска, оти ми е ќеиф!

И еве што испадна (ќе ги поделам во 6 дела романите, по 7 романи (8 во првиот дел)):

_________________________________________________________________________________________________________________
43. Возот - Филип Скуманов, самостојно издание


Никаков податок не најдов ни на фејсбук ни некаде на друго место на интернет, ни за „Возот“ ни за Филип Скуманов, освен дека романот бил промовиран на 02.11.2024

42. По корените на мајка ѝ - Марија Моневска, Ројал Арт


Фејсбук вели дека авторката е Кратовчанка која живее во Лозово, каде и е промовиран романот на 13.10.2024. Освен романот „По корените на мајка ѝ“, има објавено уште 3 книги: „Со повод“, 2024, „Карма“, 2021 и „Светот во мене и светот до мене“, 2019. Студирала на Филолошки факултет. Никакви други податоци не најдов ни за авторката, ни за романот.

41. Кога соништата не заспиваат - Викторија Гаго, Ирис, Струга


Романот е промовиран во Струга на 03.08.2024, заедно со друг нејзин роман, „Дамки во срцето“. Петтиот објавен роман, на писателката Викторија Гаго, и првиот роман во кој авторката за време на пишувањето во истражувачката активност се служеше со помош на Вештачка Интелегенција (AI) околу настани и случки кои се случувале во минатото за да добие подобра и посеопфатна слика околу случувањата. Романот е издаден како самостојно издание. Издава печатница „Ирис“, 2024 Струга.

Кога соништата не заспиваат е сага за едно живеење, за две љубави сместени од 1912 година па се до средината на 70- десеттите години. Се работи за два пара, Момчило Новицки и Розмари Јурковиќ од Хрватска , за Јан Новицки Хрват и Антониа Белева од Македонија за две националности Хрвати и Македонци, за нивната верска припадност, за љубовта, дали таа разделува или спојува, за борбата како да се оствари тоа што се сака. Една психолошка драма, која буди интерес кој не ве напушта до крајот на романот, фабула со перипетии и кулминации, потоа расплет кој авторката го сублимира дека:,, Кога соништата не заспиваат,, е изгубена љубов, или многу повеќе од љубов, крилеста љубов непотребно долго време до вистината , време на вистината се во едно

ЗА АВТОРОТ: Викторија Гаго го носи името на својата баба по татко, како уметничко име. Авторката, по завршување на гимназијата во својот роден град Струга, таа дипломира на Правниот факултет во Скопје во средината на седумдесеттите години како Климентина Димитри Голабоска. Сопруга е и мајка на два сина, стана баба на четири внуки! По приправничкиот стаж во Основниот суд Струга продолжи да работи како стручен соработник, а потоа судија. По триесет години судски стаж како парничен, кривичен и прекршочен судија, остана судија до своето пензионирање. Првиот роман „Сатурн се враќа“ го објави 2001 година, и третиот роман „Секогаш Ирина“ го објави 2005 година. Со првите два романи учествува на изборот на роман на годината на „Утриснки весник“ а комисиите од вкупно пријавените 39 одноно 36 романи, ронамите на Гаго ги избраа во 17те романи за трка за награта „Роман на годината“. За неа познатиот македонски писател Крсте Чачански ќе напише – Уште на самиот старт романот „Сатурн се враќа“ го внесе во редот на успешните дела на македонската литература, а нејзиниот автор во мајсторите на прозата.

40. Огне и Време за желби, Виолета А. Наумовска, самостојни изданија


Ова се врушност две книги збирки раскази за деца кои во стилот на „Зоки Поки“ на Оливера Николова можат да се читаат како една целина, како роман. По промоцијата на двете книги „Oгне“ и „Време за желби“ од Виолета Наумовска, кои беа промовирани во рамките на програмата на „Скопско лето-2024“, на која се случи првата средба на главниот јунак Огне со љубопитните дечиња, тој со нетрпение го чекаше почетокот на учебната година, за да тргне во запознавачки „поход“ низ училиштата во Скопје.
Рецензенти и промотори на книгите беа проф. д-р Весна Мојсова Чепишевска (целата рецензија на Репер, ТУКА), Горјан Петревски и Братислав Димитров, кои искажаа грст убави зборови за книгата, со предлог таа да стане лектирно издание, кое, освен децата, треба да го читаат и возрасните.

Рецензентката Весна Мојсова Чепишевска за двете збирки раскази има напишано: „Ако „Огне“ го окарактеризираме како книга за осамостојувањето, за преминувањето на прагот на својата куќа (како еден безбеден, сигурен, спокоен простор, простор во кој го чуваат неговите) и за започнувањето на авантурите надвор од таа куќа (како возбудлив, полн со предизвици простор), тогаш „Време за желби“ е книга за растењето, за пораснувањето, за созревањето. За растењето пред она поголемото, кога ќе треба да се влезе во пубертетските години и кога ќе треба да се осознае како да се напушти времето и просторот на детството и да се влезе во светот на возрасните, на големите. „Време за желби“ е роман од кој децата треба да читаат и да учат за вредностите на семејството, на другарството. „Време за желби“ е роман кој им (по)кажува на децата како да му се радуваат на училиштето, на училишниот двор, на маалската игра, на своите баба и дедо, на селото, планината…“

ЗА АВТОРОТ: Виолета Наумовска е поетеса и авторка на литература за деца. Виолета во својот авторски опус има неколку едиции сликовници за најмалите и збирки раскази за деца. До сега до најмладата читателска публика стигнаа: Детски едиции: „ОБЛАЧИЊА“ (сликовници): „Облачето Оцко“, „Нешто за Олеа“, „Оцко и Олеа“; „ШУМСКИ ПРИКАЗНИ“ (сликовници): „Патката Паца“, „Дарежливото мече“, „Мечето чувар“, „Зајачица Лапачковска“, „Ежовата мака“; „ЧУДЕСНИ ПРИКАЗНИ“ (сликовници): „Чудовиштето и златното дете“, „Девојчето со патиките“, „Баба Шеќерче и Емили“, „Господарот на соништата“; Збирки раскази за деца: „Огне“, „Време за желби“. Авторка е на збирката песни: „55 Чекори“ (2014).

39. Љубов, море и лимончело - Татјана Кацарска Станоевска, Топер


Елени, триесет и тригодишна девојка од Чикаго која е изневерена од своето момче Дон разочарана од љубовта и со скршено срце. Работи во галерија за уметнички слики во која се случува грабеж... Таа се наоѓа пред привлечна животна одлука: добива награда преку Инстаграм да посетува тримесечна обука за готвење во Позитано. Таа се двоуми дали да остане во својата комфорна зона во дождливото Чикаго или да остави сè зад себе и да се впушти во возбудлива авантура на другиот крај од светот, во сончевото Позитано...

„Љубов, море и лимончело“ е романтичен крими-роман, првенец на Татјана Кацарска Станоевска, кој нема да ве остави рамнодушни и ќе ве однесе во светот на Елени исполнет со многу забава, необична љубов, многу интриги и измами...
Прекрасна романтична приказна која изобилува со топлина, романтика и хумористична содржина - приказна која ќе ве насмее и релаксира. Романса во стилот на Софи Кинсела.

Авторката објави дека целиот прв тираж од романот е продаден за само три недели, иако по тоа што се уште никој го нема оценето и нема рецензија на Goodreads се поставува прашањето колкумина од тие кои го купиле го имаат прочитано. На фејсбук, сепак, постојат неколку кратки рецензии.

За авторката не успеав да пронајдам многу информации освен нејзиниот фејсбук профил.

38. Евацид - Никола Радуловиќ, Флип Бук Букс


За „Евацид“, авторот вели: „Приказната е со класична наративна форма, која во неа содржи делови од комуникација меѓу ликовите на интернет-платформа во својата оригинална форма – со корисничките имиња, интернет разговорен јазик и скратеници. Илустрациите се фотореалистични слики генерирани од вештачка интелигенција, кои ги претставуваат ликовите, местата и криминалните форензички докази и материјали во приказната. Овие елементи имаат за цел да ја сугерираат возможната реалност на приказната и со тоа да го засилат впечатокот кај читателот. На прашањето на промоцијата за како треба да се доживее една ваква книга, одговорив: Како пропаѓање во една интернет „зајачка дупка“.“

Книгата е всушност мултимедијална двојазична новела која може да се најде и онлајн на сајтот на авторот, на следниот линк: https://nikolarr.com/evacide/

ЗА АВТОРОТ: Никола Радуловиќ (1987, Куманово) дипломирал на Факултетот на ликовни уметности во Скопје, отсек-сликарство, а магистрирал на Националната художествена академија во Софија, насока - илустрација. За мултимедијалната инсталација „Book of Sclavin” ја доби наградата за најуспешен автор и дело на 12. Биенале на млади уметници ја додели Музејот на современата уметност во 2018 година, а добитник е на прва награда за „Најдобро графичко издание“ за илустрираната книга „Бамбино“ од Здружението на издавачи на Македонија (МАИ). Една од последните илустрации на Никола Радуловиќ беше дизајнирањето на една од лименките на „Лимитед Едишн Златен даб“.

37. Ковчежето со драгите предмети - Матеј Богдановски, самостојно издание


Матеј Богдановски е роден 1979 година во Скопје. Дипломира и магистрира на Факултетот за Ликовни Уметности во Скопје 2006 година, оддел сликарство, под менторство на проф. Симон Шемов. Остварува неколку самостојни изложби во Скопје, Париз, Њујорк и учествува на повеќе групни изложби низ светот. На издавачки план има неколку стрипови зад себе, како „Патенталија и Тентелина“, „КШШЦ“, „Џукела и Пацоф“… а во 2022 година го објави и романот „Градски деца“, во 2023 „Скитачот“.

За романот не успеав да најдам податоци освен дека се продава во Или Или.

36. Искра - Петре Димовски, Дијалог


Петре Димовски (раскажувач, романописец, моно-драмски писател) — роден 1946 година во Брод, Битола. Од 1966 до 1969 година бил печалбар во Австралија. Во 1975 година дипломирал на Филолошкиот факултет во Скопје. Работел како референт за компјутерска обработка на податоци, лектор и новинар. Моментално работи како професор во Битола. Го покренал и уредувал списанието за литература Раст. Ги објавил следните дела: Преломи, раскази, КММ 1973, Жед и жештини, раскази, БИД Мисирков 1994, Пламенка, роман, Нова зора 1996, Резервна тајна, роман, Наша книга 1997, Крилја, роман, Наша книга 1998, Сонце во ќелијата, роман, Матица 2000, Ни свој, монодрами, Матица 2002, Црната мачка, раскази, Култура 2002, Балканскиот ѓавол, роман, Феникс 2004, Големата авантура, роман, Врв 2007, Потрага по корените, роман, Дијалог 2008. Добитник — на Наградата 4 ноември за збирката раскази Жед и жештини, на Првата награда на БИД Мисирков за романот Пламенка, Наградата на Фестивалот на монодрамата за монодрамите Ни свој, Наградата Тренд на ИК Феникс за романот Балканскиот ѓавол, наградата Ванчо Николески на Друштвото на писателите на Македонија за романот Големата авантура и наградата на ТВ Орбис.

Во 2011 за романот „Бродови“ ја доби наградата Стале Попов на ДПМ.

Извадок од романот „Искра“, кој воедно е кандидат за наградата Стале Попов годинава: „По долго трагање Искра ја пронајде жената Еленка кај последните куќарки горе на Ридина, одвоената населба од градот. А за сето искачување по ридот не ја држеше убедителна мисла дека тој ден ќе биде поразличен од другите. Но треба да се обидам, си рече, треба да се направи нов обид. Ако сум тргната да стигнам да стигнам до целта, не треба да ме дрѓи дилема дали да го продолжам патот и да се обидувам. Решението уште тој прв ден е донесено и останува да го следам патот за разрешување на проблемот, таквата размисла Искра ја носеше натаму. Потрагата беше донесена за да се дојде до вистината. Таква каква што ја оставило времето. А времето треба да ја отвори. Само тоа. Оставена е и затворена во неговите наслаги што треба постапно и истрајно да се претражуваат до самото потврдување на резултатот, независно дали ќе се изрази како позитивен или како негативен.
Искра навистина беше упорна во битката да ја совлада непредвидливата навала на спротивставени мисли. Кога се најде по скалесите улички на сниските куќарки, беше несигурна во откривањето дали ја водат да го мине текот на улицата или нејзиното искачување ќе заврши во нечиј двор, обграден со каменен ѕид во кој повеќе се вложило материјал, труд и средства отколку во самата куќарка што ја обградува. Го чувствуваше и стравот од непознатото што ќе ја пречека таму. Од некоја страна веќе допира лавеж од пци. А птиците се непредвидливи во својата постапка. Може да се наклонети кон напад. А кој би ја одбранил од див напад од нив тука ако ја пресретнат во одот?! Во сето искачување не пресретна да мине човечка лика, силно нараснувајќи сомнежот дали и населбата низ која минува е жива, или е спомен оглоден и оставен од времето, неинтересен за никого. А би прашала каде да се движи кога во одот би пресретнала намерник.“

...to be continued!

 

[Zlatikevichius]

35. Јас пратеник - Владимир Мандичевски Манде, Баги Комуникации


„Јас Пратеник„ е очигледно една голема сатира. Напишана со едноставен речник и вокабулар, полн со едноставни, „селски“ набљудувања, мудрости од едноставниот живот, кој и покрај дигитализацијата и сето она што таа го носи со себе, има место и во наше време. И оваа симбиоза е голема вештина и способност. Тоа е една од големите пораки на оваа книга, скриена меѓу редови. - Милан Јазбец

Ристе Трпеновски, главниот лик во книгата, живее мирен живот во селото Зимзирово, село оддалечено 30 км од најблиската паланка и барем три пати по толку од главниот град. Селото со средовечни и стари жители, зашто младите си ја бараат среќата во главниот град и надвор од државата, има едно основно училиште, две продавници, една земјоделска аптека, една амбуланта, една ветеринарна станица, една кафеана, две обложувалници, една црква и една полициска станица. Но, животот на Ристе целосно ќе се преврти во сосема друга насока откако ќе стане пратеник.

„Ниеден од ликовите во книгата не е создаден врз основа на конкретна личност, туку врз основа на карактеристики на одредени групации, на оние на обичните, секојдневни луѓе, а особено на оние од политичката сцена. Тие групации постојат и опстојуваат во нашето општество, живеат и работат немајќи многу заеднички допирни точки, а сепак се зависни едни од други. Ликовите од книгата не се препознатливи само за нашето општество, туку со мали измени и за целиот балкански регион.“, вели авторот.

Многумина го познаваат авторот Владимир Мандичевски Манде како страстен колекционер на музика, книги и филмови, иновативен и посветен културен менаџер и професионален продуцент на промотивни проекти, а неодамна сите ги изненади со својата прва книга „Јас пратеник“. Освен менаџер на настани, Манде беше долгогодишен менаџер на групата Синтезис, а има одлична соработка и со одлична соработка со Мухамед Ибрахими и Бобан Мирковски. „Јас пратеник“ е негов прв роман. За него има и фејсбук страница - https://www.facebook.com/profile.php?id=61556585725863

34. Не ѝ верувај на баба ти - Натали Спасова, Н. Славковска


„Едно утро, малолетната Анастасија исчезнува на пат кон своето училиште. И додека сите новинари се во трка за подобро да ја покријат веста, овој роман ги следи приказните на девет обични луѓе, кои никогаш не ја сретнале и најверојатно нема никогаш ниту да ја сретнат. Сепак, оваа книга не е за Анастасија, ниту за тие девет луѓе. Оваа книга е за општеството, натоварено со мудрости од претходните генерации кои гласно ги осудува различните, а ја премолчува вината на сличните, кое отвара очи да го види срамот на другите а затвора пред нивните маки, и секогаш е зинато, дури и кога нема ништо паметно да каже.“ - Натали Спасова

Промоцијата на романот е закажана во Буква на 27.01.2025 (ептен тазе овој роман).

Родена 1989 година во Скопје, Натали е млада писателка пред која е убава иднина. Таа својата дебитантска книга „Прва љубов во Розовата улица“ ја има објавено во 2006 година и делото за тинејџери досега доживеа три изданија. Згора на тоа застапено е и во посебната едиција на руски јазик „Десет романи на 21 век“, а книгата е преведена и на украински. Романот „Запалка“ е нејзина втора официјална објава, иако и самата знае да забележи дека таа постојано нешто пишува без да размислува кога тоа би било публикувано. Од друга страна, Натали Спасова по професија е магистер по рурален туризам и работи на Факултетот за туризам во Скопје. Таа воопшто не се сомнева дека Република Македонија има огромни потенцијали во оваа област, а како нераскинлива врска помеѓу нејзината животна определба и литературата ја посочува токму природата.

33. Стриптиз на душата - Филип Георгиевски, Бата прес


По неколкуте извонредни поетски збирки, поетот Филип Георгиевски сега се пројавува како автор на роман. Уште на самиот почеток на делото, во прологот се навестува дека романот ќе има длабоко рефлексивен, психолошки и филозофски пристап: „Спротивноста го раздвижува постоењето. Ако не постои спротивност, ништо, ама баш ништо нема да се случува. Нема да постои искра за огнот, пламен за огништето и запалка за хартијата. Нема да опстои ни идејата за спротивставување, зашто таа произлегува од стравот да му опонираш на тоа што не ти се допаѓа и не се вклопува во твојата идеологија врежана во кодот на опстојување и дејствување. Тоа значи да се одбере меѓу „она што се нарекува распнат за доброто и погубен во името на злото што постојано се повторува без оглед на идентитетите што ги нарекуваме луѓе. Идентитетот е лозинката за влез…“ - Александар Прокопиев

Станува збор за дело во кое на простор од нешто повеќе од сто страници, низ главните ликови, авторот создава Фројдовски слики за борбата на доброто и злото, за верата и неверата.

Филип Георгиевски (Скопје, 1 септември 1975) – македонски поет. Досега ги објавил стихозбирките: „Ново Видение“ (2010), „Чудодејствија“ (2011), „Под стреите на темнината“ (2011), „Соголување“ (2012), „Оросница“ (2015), „Песни за љубовта и смртта“ (2016).

Сите стихозбирки се во издание на „Бата прес“. Член е на Друштвото на писателите на Македонија од 2013 година.

32. Раѓањето на Илија - Зоран Стојаноски, ПНВ Публикации


Зоран Стојаноски е македонски писател од Македонски Брод. Студирал на Филозофскиот факултет во Скопје. Зад себе има неколку романи меѓу кои: „Распетието на мојот татко“ и „Солзите на заборавениот херој“. Други податоци за него и за романот, за жал, не успеав да најдам.

31. Зад маските - Ксенија Николова, „Шеринг ис керинг“ – Здружение за создавање на подобро општество за сите


Колкава е цената што жените секојдневно ја плаќаат за лагите што ги премолчуваат? Што ќе се случи кога нивните избраници ќе посакаат нов живот, кој ќе биде херојот, а кој жртвата? Четири жени, кои само навидум го живеат идеалниот живот, со години ги кријат темните тајни зад фасадите на своите среќни бракови во Њујорк, сѐ до мигот кога бракот на Елен ќе се распадне и со тоа сите вистини ќе излезат на виделина. Во светот на моќта и парите, улогите се менуваат многу брзо. Што се крие зад маските на нејзиниот сопруг и на нејзините пријатели? Што е вистинско, а што е само лага? Ќе успее ли Елен да се избори со сите предизвици и да најде излез од својата темнина? Овој роман ќе ве натера да си поставите многу прашања, да го преиспитате својот живот. Секоја страница открива нови пресврти и ве носи уште подлабоко во лавиринтот на неизвесноста. Истражувајќи го она што е скриено меѓу световите на илузиите и реалноста, романот „Зад маските“ ве води на патешествие од безброј емоции. Во оваа мистериозна и збунувачка приказна за љубовта, семејството, правдата, пријателството и за издржливоста, авторката Ксенија Николова ги обелоденува темните тајни и скриените рани на своите главни хероини, како и трнливиот пат до нивното самооткривање.

Овој роман ќе ве натера да си поставите многу прашања, да го преиспитате својот живот. Секоја страница открива нови пресврти и ве носи уште подлабоко во лавиринтот на неизвесноста. Истражувајќи го она што е скриено меѓу световите на илузиите и реалноста, романот „Зад маските“ ве води на патешествие од безброј емоции.

Писателката Ксенија Николова е една од ретките млади автори во Македонија чии книгите се објавени во странство, и тоа на три јазици, англиски, руски и бугарски. Нејзиниот последен роман, „Незадоволна“ пред две недели беше издаден во Англија, а издавачката куќа „Кинглсли“, со која соработува последните години, ја опиша Ксенија како феноменална писателка. Ксенија Николова е млада, успешна, талентирана, која во тинејџерските години ја запознавме во телевиското шоу „Бејби шоу“, сега веќе изградена личност.

30. Роботот 1971 - Бобан Богатиновски, самостојно издание


Бобан Богатиновски (Куманово, 1971) — македонски поет и раскажувач. Богатиновски е роден во Куманово, 1971 година. Автор е на книгите поезија: „Луцидни халуцинации“, „Прекрасен ден за умирање“, „Светлината е посилна“,„Барајќи карпа за молитва“ како и на романите „Соба за разговор“, „Коцкар“, „Монотонија“ и "Лет 555". Член е на Друштвото на писателите на Македонија. Објавувал во сите позначајни литературни списанија. Застапен е во хронолошките прегледи на помладата македонска поезија. Дел од неговата поезија е препеана и објавена на бугарски, романски, словенечки и англиски јазик. Живее и работи во Куманово.

Освен дека романот е промовиран во центарот за култура „Трајко Прокопиев“ во Куманово на 18.06.2024, за него не пронајдов никаков друг податок.

29. Играта на господин Филип - Санта Аргирова, Култура


Интригантна и заводлива, четврта книга на авторката Санта Аргирова.

Пензионерот Филип добива покана од продукциска куќа да учествува, како натпреварувач, во шоуто – „Што ќе направам ако добијам милион евра“. Воден од потребата да внесе малку боја во осаменичкиот живот Филип се согласува да учествува. Постапувајќи сосема спротивно од кога било претходно во животот, станува единствен сведок или уште повеќе, осомничен за убиство на соиграч… Сè додека вината не биде префрлена на најпопуларниот новинар во државата. Оттука зборуваат парите, суетата, моќта…

Санта Аргирова е новинар со долгогодишно телевизиско искуство. Кариерата ја започна уште во осумдесеттите години од минатиот век во јавниот сервис Телевизија Скопје, односно Македонска радио телевизија, а потоа работеше и во приватните телевизии Телма и Алфа, каде што беше дел од основачките тимови на редакциите. Од 2002 до 2006 кога министер за надворешни работи беше Илинка Митрева, Аргирова работеше како шеф на Кабинетот и одговорна за односи со јавноста на МНР. По доаѓањето на ВМРО-ДПМНЕ на власт, од 2006 до 2008 година таа беше раководител на сектор во Секретаријатот за европски интеграции во времето на покојната вицепремиерка Габрила Конеска, а потоа кај Ивица Боцевски. Се врати во новинарството со формирањето на ТВ Алфа каде што беше еден од клучните играчи во основачкиот тим. Откако ТВ Алфа ја промени сопственичката структура, Санта Аргирова беше принудена да ја напушти телевизијата и се посвети на пишување белетристика. Таа е автор на два романа „Портрет од Дрезден“ и „Добро утро Јаков“. „Играта на господин Филип“ е нејзин трет роман.

 

[Zlatikevichius]

28. И ѕирка и проѕирка - Огнена Никуљски, Антолог


Секој има своја приказна. Ѝ се навраќа низ спомените, низ она што од мноштвото настани и чувства ќе исплива на површината на сегашноста. Во неа – врвулица луѓе, живи и починати, значајни и случајни. Ако ја одмолчи, може да си ја стокмнува по свое, секогаш различна, барем во нешто. Да се изземе себеси, да си се придодаде, да се разубави или нагрди. Ако ја стави на хартија, ја споделува за други да ја достокмуваат, по мерка на својата. Во мојава, дадена низ сликички, некој ќе се препознае, нешто ќе го мисли за свое, нешто ќе му се растајни, нешто ќе му се заплетка. Ликовите се и измислени и вистинити. Сличноста е и случајна и намерна. Читателот треба да домисли.

Никуљски е професорка по шпански јазик во пензија, книжевен преведувач, заљубеник во мајчиниот, македонски јазик. Родена е во Скопје, 1951 година. Студирала и докторирала на полето на шпанскиот јазик и литература во Перу. Долги години, речиси цел работен век, ги подучувала студентите на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Воедно е и основач на студиската програма за шпански јазик и литература. Ги превела на македонски делата на многу значајни автори кои твореле на шпански јазик – Унамуно, Калдерон де ла Барка, Камило Хосе Села, Гиљермо Мартинес, Алан Паулс и многу други.

27. Девојката што ја наслика смртта - Андреа Мирческа, Арс Либрис


„Девојката што ја наслика смртта“ е дебитантска книга на Андреа Мирческа. Станува збор за психолошки трилер со примеси на мистерија и драма што по сите книжевни параметри е на ниво на актуелната светска продукција во овој жанр.

Деветнаесетгодишната Јулија го напушта родниот Охрид и заминува на студии на Академијата за уметности во Загреб. Цимерката Филипа ја пријавува да учествува на изложба на нови, млади сликари, каде што го запознава студентот на архитектура Адам. На површина испливуваат мрачни тајни од комплексното минато на Јулија што силно ја разнишуваат нејзината романса со Адам. Предавства, сексуално малтретирање, убиства, нарушено ментално здравје... се само дел од низата предизвици со кои се соочуваат таа и другите ликови во овој роман. Ќе успее ли Јулија да ги собере и одново да ги состави скршените делови од себе и од своите блиски и да се избори за љубовта на својот живот?

Ова е накусо содржината на овој напнат, возбудлив и непредвидлив роман со кој Мирческа сериозно зачекорува на македонската книжевна сцена.

Андреа Мирческа е доктор со голема пасија за раскажување. Иако со заднина во медицината, нејзината љубов кон пишаниот збор е водечка сила во нејзиниот живот. Како ненаситен читател, таа црпи инспирација од различните светови и ликови кои се наоѓаат меѓу страниците на нејзините омилени книги.

Кога не е задлабочена во медицината или во некоја добра книга, Андреа сака да патува. Нејзините авантури ја поттикнуваат нејзината креативност, обезбедувајќи свежи перспективи и искуства што често се влеваат во нејзиното пишување. Претпромотивно ни открива детали за нејзината книга...

26. Неочекувано - Ана Мовска, Арс Либрис


„Кога настанал зборот неочекувано? Апстрактните поими сигурно датираат од поскоро време. Англискиот збор ’неочекувано‘ настанал во 1580 година. Значи, претходно дури и не можеле да ја искажат изненаденоста од неочекуваните нешта. Само се случувале и само ги прифаќале. И до 16 век, никој не смислил збор како да им го објасни тоа на другите. Неочекуваноста претставува мало чудо, од оние необичните настани што ги опишал Литлвуд. Неочекуваноста е моментот во кој сите се раздвижуваме, го поставу ваме прашањето за целта на животот и потребата да се промениме.“ „Неочекувано“ е дебитантски роман на авторката Ана Мовска. Во него е непретенциозно вплетен научен дискурс, за двојната приро да на сино-зелените алги кои ги има и на Марс, но и во Дојранското Езеро. Оваа кратка проза зборува и за заедништвото и за здружување то заради постигнување повисока цел, а срамежливо ја споменува и возбудата од првиот писателски обид, реферирајќи на самиот роман.

Романот влезе во најтесна конкуренција за наградата на Арс Ламина и Фондацијата „Славко Јаневски“, Пегаз за 2023 година. Името Ана Мовска со кое се потпишува авторката е псевдоним. Други податоци за неа, кој се крие зад псевдонимот и сл. до овој момент јас не успеав да најдам.

25. Во длабочината на моите рани - Благица Каревска, Панили


Ова е роман со потресна приказна што ги урива границите помеѓу фактот и фикцијата. Како спој на елементи на психолошки роман, фантастика, љубовна приказна, семејна драма и трилер, овој роман не е само поигрување со жанрот, туку и четиво какво што ретко, македонската читателска публика може да прочита од млад македонски автор. Проза што не дозволува читателот да биде рамнодушен и пасивен, туку со секоја нова страница кај него буди нови емоции и во исто време го поттикнува на активно читање.

„Во длабочината на моите рани“ од Каревска е роман во којшто нема класични протагонисти и антагонисти, затоа шо секој од ликовите го носи својот товар што го поттикнува да ги доживее и најголемите падови и најголемите предизвици и издигнувања во животот. Преку приказната за девојка што се судира и со најблиските, и со општеството, и најмногу со самата себеси, со сопственото потекло и со сопствените слабости, Каревска отвора лепеза на уште многу не само на потресни и трагични, туку и на вистинити животни приказни, за коишто сме свесни, но ги избегнуваме во секојдневјето. Притоа, си поигрува со местото и времето на случување на дејството – иако некогаш во овој простор во кој живееме сите, а некогаш во просторот во кој патуваат нашите души, всушност, вистинскиот хронотоп на ова дело е онаму каде што упатува и насловот – во длабочината на раните, во длабочината на душата…

Сите носиме рани и лузни во нашите души, но храброст и потфат е од нив да се создаде книжевност, онака како што тоа го прави Каревска. А одамна е речено дека вистинската книжевност се создава од/во тежок живот. Но сепак, иако тешка и потресна, приказната од романот „Во длабочината на моите рани“ завршува со светлина.

„Кога би можела мојата душа да зборува, би врескала. Кога би можело моето тело да осети вистинска болка, онаа душевната, би се распаднало. Го исплакав целиот свој живот без солзи. Без право на збор. Телото овде… А душата?! Каде е таа, прашувам без глас. Зар би можела да сакам со празно срце?“. Ова е дел од воведот кон книгата на Каревска. А по него следи сето она што читателот го тера да се соживее со ликовите, и тој поставувајќи си многу прашања, со душа што би вреснала, соочувајќи се со автобиографското и фикцијата поврзани во единство што нѐ поттикнува и ние да се препознаеме во лепезата на судбини што се меѓу кориците на оваа книга.

Инаку, Благица Каревска е родена во 1993 година во Волфах, Германија. Од раните детски години наваму живее во Скопје, каде што го завршува и своето образование, работи и ја бара смислата на животот. Нејзиното образование не е поврзано со книжевноста, ама сиот нејзин досегашен живот е поврзан со пишаниот збор – потребата своето јас да го искаже преку книжевноста ја чувствува уште од раните години, кога ги засакува книгите… „Во длабочината на моите рани“ е нејзина прва книга. Но нема да биде и последна…

24. Приказни од ѕунливото море - Билјана С. Црвенковска , Чудна шума


Ален е тивко, повлечено момче. Сака да чита книги, да мечтае за далечни земји и голем сон му е да стане славен морепловец. Но, кога треба да се соочи со реалноста – која најмногу се состои од одење на училиште, Ален има голем проблем. И не, проблемот не е учењето, затоа што Ален е одличен ученик. Најголемиот проблем се Давид и неговата „екипа“, кои не го оставаат на мир. Секојдневните дофрлања, потсмевања и малтретирања прават одењето на училиште да му биде пекол. Но, тогаш, сосема ненадејно, Ален ќе се најде во Sунливото Море. И оттаму почнува една луда авантура која сосема му го менува животот на Ален… а и самиот Ален.

„Приказни од ѕунливото море“ е нов роман за деца од можеби најплодната македонска авторка на детска литература денес. Освен многубројните романи за деца, сликовници, неколкуте романи за возрасни (од кои два: „Девет приказни за госпоѓица Сит“ и „Куќа над брановите“ беа финалисти за наградата Роман на годината, незјино дело се и повеќе од половина од омилените приказни на сите деца од едицијата „Сказните на Биби“ од издавачката куќа - „Светот на Биби“.

Билјана Црвенковска (1973) е писателка, сценаристка и преведувачка, магистер по филозофски науки. Главен уредник е во издавачката куќа „Чудна шума“, како и на истоименото е-списание за деца (www.cudnasuma.com). Пишува претежно за деца и млади, но и проза, поезија и сценарија за ТВ и анимирани серии, како и стрипови. Има напишано неколку романи и илустрирани романи за деца. Автор е на многубројни сликовници и книги со активности, особено на сликовниците од серијалот „Светот на Биби“, како и на повеќе песни, раскази, научни есеи и трудови, театарски критики, новинарски текстови и колумни. Нејзин прв роман за возрасни е „Девет приказни за госпоѓица Сит“, со кој влезе во најтесен избор за наградата Роман на годината на Фондацијата „Славко Јаневски“ за 2019 година. Во 2020 го објави романот „Куќа на брнаовите“. Член е на Друштвото на писателите на Македонија.

23. Напластување - Јасмина Атанасова, Центар за култура Битола


„Овој роман го доживувам како огледало на човековото постоење – со сите слоеви на љубов, болка, прашања и копнежи. Ми претставува огромна чест што моето дело добива простор во една институција со значајно културно влијание, каков што е Центарот за култура.“ - вели авторката.

„Напластување“ е патување низ зборови, низ времето, низ Италија и човечкото срце.

„Јасмина Атанасова е ново име во македонската книжевност. Таа дебитираше со романот „Кога ќе стивне прашината“ (изд. Восток) во 2023 година. Со ова прво дело таа се претстави како авторка што пишува во неореалистичен стил и со необична писателска искреност за длабоки животни прашања. Таквата определба таа ја потврдува и во нејзиното второ прозно остварување – новелата „Напластување“.

„Напластување“ е приказна за Гвидо Гали од Агриџенто, Сицилија, „педесетгодишен самец што има лик на шеесетгодишник и душа на седумдесетгодишник“, понижен маж со тап поглед, со келаво теме и со мало прече носе на тилот. Разведен е, не комуницира со другите, освен со Алдо, другар од детството. Работи во рудник, каде што работел и неговиот татко, и дедо му пред него. Гвидо е меланхолик со затапени сетила, кој живее со една внатрешна „штура немост“ што го притиска. Таквата состојба му ја припишуваат на „гените“, верувајќи дека „тоа не може да касне ако масноси не задуши во рудниците со сулфур“, а дека од тоа страдал и татко му. Гвидо го објаснува тоа „нешто“ како „незанитересираност“ и неспособност да се насмее. Дедо му загинал во рударска несреќа, а татко му починал кога Гвидо имал петнаесет години. Пратената за тоа го привлече вниманието на детето и остави трага во неговото созревање.“ - Иван Додовски

Јасмина Атанасова е родена на 16 мај 1974 во Битола. Основно и средно оразование завршила во родниот град. Дипломирала на Фармацевтски факултет - Скопје. Работи како професор во Општинското средно медициснко училиште „Д-р Јован Калаузи“ во Битола.
Нејзиниот литературен, креативен интерес и книжевна преокупација се изградува и надградува подолго време а нејзиното премиерно промовирање пред јавноста: “Кога ќе стивне прашината“ роман од Јасмина Атанасова, е дебитанското само во надворешен, формален контекст, затоа што низ стилските и низ наративните постапки и уметнички принципи, се следи зрело, сериозно, обмислено дело, кое се движи низ светската книжевна генеза на мошне специфичен авотрски и оригинален принцип, не само во цитатните интонации на секое поглавје, туку и низ севкупната композициска структура преобликувајќи го и синтетизирајќи го литературниот стилски универзум, преку своевидна постмодернистичка постапка исклучително актуелна на денешната светска литературна сцена. Покрај ова, нејзината творечка преокупација се забележува и низ низа забележливи есеистички интервјуа како и општествен ангажман, во кој се истакнува нејзиното хуманистичкото залагање за вистинското творечко, социјално и општествено позиционирање на жената. Нејзината константна литературна преокупација е архивирана и низ сè уште непубликувани творби пред јавноста.

22. И јас сум Сирма - Зоран Спасов Ѕоф, Арс Либрис


Ова е веројатно најрекламираната книга од сите ученици на конкурсот годинава. Не верувам дека има некој кој не слушнал за неа, зашто ја имаше на платени реклами по фејсбук и инстраграм, за неа се пишуваше многу, имаше дури и билборди низ Скопје, сопствена веб-страница, а да влезеш во некои од книжарниците на Литература.мк, ќе забележиш дека (веројатно авторот, а можеби и издавачот) има закупено простор - цел рафт само за неговата книга. Агресивниот маркетинг од Арс Ламина го поткрепија со податокот дека кај нив била најпродавана книга за 2024, иако излезе кон крајот на годината. Но, за неа се уште нема ни креирано страница на Goodreads, а не успеав да најдам ни една рецензија ни на facebook групите за книжевност. Се поставува прашањето колкумина од тие кои ја купиле, ја прочитале...

„И јас сум Сирма“ не е роман, туку нешто меѓу сага и еп. Тоа е приказна што ќе ве натера да плачете, да мразите и да се смеете... книга што никого нема да остави рамнодушен. Да потсетиме дека станува збор за книга со поднаслов: „Лектира, историска читанка и ‘Оче наш’ на секој Македонец“, во која херојката Сирма војвода патува низ времето и е сведок на многу настани од нашата историја, повеќето непознати за читателот. Авторот вели дека ова е „роман што ќе ве натера да плачете и да се смеете на глас, книга што предизвикува болка, љубов и радост“. Заслужни за овој успех се и веб-страницата www.ijassumSirma.mk, големата кампања што ја реализира маркетинг-агенцијата „Медија хаус“, како и спектакуларната мултимедијална промоција, на која присуствуваа повеќе од 1.000 вљубеници во пишаниот збор. Средствата од продажбата на книгата, како и секогаш кога станува збор за делата на Sоф, ќе завршат во добротворни цели. - велат од Арс Ламина.

Уредничката на книгата Татјана Димовска-Атанасова истакна дека „И јас сум Сирма“ е најамбициозното дело на Зоран Спасов Ѕоф досега. Станува збор за своевиден книжевен експеримент, што може да се перципира како хибрид, фрагментарен роман или пак, како збирка раскази што може да се читаат засебно и без одреден редослед. Жанровски е ситуиран како историска фикција со примеси на драма, политички трилер, сатира, магичен реализам и дистопија.
- Она што најпрецизно би ја дефинирало оваа книга е книжевен пачворк. Авторот зема парчиња од нашата историја, од сосем различни временски контексти и педантно ги пришива едно за друго со една заедничка нишка – ликот на Сирма Војвода. Навидум неповрзани меѓу себе, приказните во романот се слеваат во еден вид наративен кластер кон центарот на романот - Сирма. Користејќи се со социјални типови, преместување на перспективата, инверзија и иронија, Ѕоф ги карикира колективните митови, си поигрува и се пресметува со стереотипите и со сето она што е типично за ова општествено-политичко и историско милје. Романот е импресивна вивисекција на македонскиот дух прикажана преку внатрешна и надворешна фокализација на главната хероина Сирма, која авторот ја издига на ниво на митолошка парадигма - синоним за сила, истрајност, храброст, бескомпромисност, но пред сè синоним за Македонија – рече Димовска-Атанасова.

Ова е петта книга на Зоран Спасов Sоф во издание на „Арс Ламина“, по книгите „Тито, мојот претпоследен херој“, „Торонто експрес“, „Џабе живиш у Скопје“ и „Цепај сине: пошто џабе живиш у Македонија“.

 

[volare_g]

28. И ѕирка и проѕирка - Огнена Никуљски, Антолог
Прегледај го приврзокот 440960

Секој има своја приказна. Ѝ се навраќа низ спомените, низ она што од мноштвото настани и чувства ќе исплива на површината на сегашноста. Во неа – врвулица луѓе, живи и починати, значајни и случајни. Ако ја одмолчи, може да си ја стокмнува по свое, секогаш различна, барем во нешто. Да се изземе себеси, да си се придодаде, да се разубави или нагрди. Ако ја стави на хартија, ја споделува за други да ја достокмуваат, по мерка на својата. Во мојава, дадена низ сликички, некој ќе се препознае, нешто ќе го мисли за свое, нешто ќе му се растајни, нешто ќе му се заплетка. Ликовите се и измислени и вистинити. Сличноста е и случајна и намерна. Читателот треба да домисли.

Никуљски е професорка по шпански јазик во пензија, книжевен преведувач, заљубеник во мајчиниот, македонски јазик. Родена е во Скопје, 1951 година. Студирала и докторирала на полето на шпанскиот јазик и литература во Перу. Долги години, речиси цел работен век, ги подучувала студентите на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во Скопје. Воедно е и основач на студиската програма за шпански јазик и литература. Ги превела на македонски делата на многу значајни автори кои твореле на шпански јазик – Унамуно, Калдерон де ла Барка, Камило Хосе Села, Гиљермо Мартинес, Алан Паулс и многу други.

27. Девојката што ја наслика смртта - Андреа Мирческа, Арс Либрис
Прегледај го приврзокот 440962

„Девојката што ја наслика смртта“ е дебитантска книга на Андреа Мирческа. Станува збор за психолошки трилер со примеси на мистерија и драма што по сите книжевни параметри е на ниво на актуелната светска продукција во овој жанр.

Деветнаесетгодишната Јулија го напушта родниот Охрид и заминува на студии на Академијата за уметности во Загреб. Цимерката Филипа ја пријавува да учествува на изложба на нови, млади сликари, каде што го запознава студентот на архитектура Адам. На површина испливуваат мрачни тајни од комплексното минато на Јулија што силно ја разнишуваат нејзината романса со Адам. Предавства, сексуално малтретирање, убиства, нарушено ментално здравје... се само дел од низата предизвици со кои се соочуваат таа и другите ликови во овој роман. Ќе успее ли Јулија да ги собере и одново да ги состави скршените делови од себе и од своите блиски и да се избори за љубовта на својот живот?

Ова е накусо содржината на овој напнат, возбудлив и непредвидлив роман со кој Мирческа сериозно зачекорува на македонската книжевна сцена.

Андреа Мирческа е доктор со голема пасија за раскажување. Иако со заднина во медицината, нејзината љубов кон пишаниот збор е водечка сила во нејзиниот живот. Како ненаситен читател, таа црпи инспирација од различните светови и ликови кои се наоѓаат меѓу страниците на нејзините омилени книги.

Кога не е задлабочена во медицината или во некоја добра книга, Андреа сака да патува. Нејзините авантури ја поттикнуваат нејзината креативност, обезбедувајќи свежи перспективи и искуства што често се влеваат во нејзиното пишување. Претпромотивно ни открива детали за нејзината книга...

26. Неочекувано - Ана Мовска, Арс Либрис
Прегледај го приврзокот 440963

„Кога настанал зборот неочекувано? Апстрактните поими сигурно датираат од поскоро време. Англискиот збор ’неочекувано‘ настанал во 1580 година. Значи, претходно дури и не можеле да ја искажат изненаденоста од неочекуваните нешта. Само се случувале и само ги прифаќале. И до 16 век, никој не смислил збор како да им го објасни тоа на другите. Неочекуваноста претставува мало чудо, од оние необичните настани што ги опишал Литлвуд. Неочекуваноста е моментот во кој сите се раздвижуваме, го поставу ваме прашањето за целта на животот и потребата да се промениме.“ „Неочекувано“ е дебитантски роман на авторката Ана Мовска. Во него е непретенциозно вплетен научен дискурс, за двојната приро да на сино-зелените алги кои ги има и на Марс, но и во Дојранското Езеро. Оваа кратка проза зборува и за заедништвото и за здружување то заради постигнување повисока цел, а срамежливо ја споменува и возбудата од првиот писателски обид, реферирајќи на самиот роман.

Романот влезе во најтесна конкуренција за наградата на Арс Ламина и Фондацијата „Славко Јаневски“, Пегаз за 2023 година. Името Ана Мовска со кое се потпишува авторката е псевдоним. Други податоци за неа, кој се крие зад псевдонимот и сл. до овој момент јас не успеав да најдам.

25. Во длабочината на моите рани - Благица Каревска, Панили
Прегледај го приврзокот 440965

Ова е роман со потресна приказна што ги урива границите помеѓу фактот и фикцијата. Како спој на елементи на психолошки роман, фантастика, љубовна приказна, семејна драма и трилер, овој роман не е само поигрување со жанрот, туку и четиво какво што ретко, македонската читателска публика може да прочита од млад македонски автор. Проза што не дозволува читателот да биде рамнодушен и пасивен, туку со секоја нова страница кај него буди нови емоции и во исто време го поттикнува на активно читање.

„Во длабочината на моите рани“ од Каревска е роман во којшто нема класични протагонисти и антагонисти, затоа шо секој од ликовите го носи својот товар што го поттикнува да ги доживее и најголемите падови и најголемите предизвици и издигнувања во животот. Преку приказната за девојка што се судира и со најблиските, и со општеството, и најмногу со самата себеси, со сопственото потекло и со сопствените слабости, Каревска отвора лепеза на уште многу не само на потресни и трагични, туку и на вистинити животни приказни, за коишто сме свесни, но ги избегнуваме во секојдневјето. Притоа, си поигрува со местото и времето на случување на дејството – иако некогаш во овој простор во кој живееме сите, а некогаш во просторот во кој патуваат нашите души, всушност, вистинскиот хронотоп на ова дело е онаму каде што упатува и насловот – во длабочината на раните, во длабочината на душата…

Сите носиме рани и лузни во нашите души, но храброст и потфат е од нив да се создаде книжевност, онака како што тоа го прави Каревска. А одамна е речено дека вистинската книжевност се создава од/во тежок живот. Но сепак, иако тешка и потресна, приказната од романот „Во длабочината на моите рани“ завршува со светлина.

„Кога би можела мојата душа да зборува, би врескала. Кога би можело моето тело да осети вистинска болка, онаа душевната, би се распаднало. Го исплакав целиот свој живот без солзи. Без право на збор. Телото овде… А душата?! Каде е таа, прашувам без глас. Зар би можела да сакам со празно срце?“. Ова е дел од воведот кон книгата на Каревска. А по него следи сето она што читателот го тера да се соживее со ликовите, и тој поставувајќи си многу прашања, со душа што би вреснала, соочувајќи се со автобиографското и фикцијата поврзани во единство што нѐ поттикнува и ние да се препознаеме во лепезата на судбини што се меѓу кориците на оваа книга.

Инаку, Благица Каревска е родена во 1993 година во Волфах, Германија. Од раните детски години наваму живее во Скопје, каде што го завршува и своето образование, работи и ја бара смислата на животот. Нејзиното образование не е поврзано со книжевноста, ама сиот нејзин досегашен живот е поврзан со пишаниот збор – потребата своето јас да го искаже преку книжевноста ја чувствува уште од раните години, кога ги засакува книгите… „Во длабочината на моите рани“ е нејзина прва книга. Но нема да биде и последна…

24. Приказни од ѕунливото море - Билјана С. Црвенковска , Чудна шума
Прегледај го приврзокот 440966

Ален е тивко, повлечено момче. Сака да чита книги, да мечтае за далечни земји и голем сон му е да стане славен морепловец. Но, кога треба да се соочи со реалноста – која најмногу се состои од одење на училиште, Ален има голем проблем. И не, проблемот не е учењето, затоа што Ален е одличен ученик. Најголемиот проблем се Давид и неговата „екипа“, кои не го оставаат на мир. Секојдневните дофрлања, потсмевања и малтретирања прават одењето на училиште да му биде пекол. Но, тогаш, сосема ненадејно, Ален ќе се најде во Sунливото Море. И оттаму почнува една луда авантура која сосема му го менува животот на Ален… а и самиот Ален.

„Приказни од ѕунливото море“ е нов роман за деца од можеби најплодната македонска авторка на детска литература денес. Освен многубројните романи за деца, сликовници, неколкуте романи за возрасни (од кои два: „Девет приказни за госпоѓица Сит“ и „Куќа над брановите“ беа финалисти за наградата Роман на годината, незјино дело се и повеќе од половина од омилените приказни на сите деца од едицијата „Сказните на Биби“ од издавачката куќа - „Светот на Биби“.

Билјана Црвенковска (1973) е писателка, сценаристка и преведувачка, магистер по филозофски науки. Главен уредник е во издавачката куќа „Чудна шума“, како и на истоименото е-списание за деца (www.cudnasuma.com). Пишува претежно за деца и млади, но и проза, поезија и сценарија за ТВ и анимирани серии, како и стрипови. Има напишано неколку романи и илустрирани романи за деца. Автор е на многубројни сликовници и книги со активности, особено на сликовниците од серијалот „Светот на Биби“, како и на повеќе песни, раскази, научни есеи и трудови, театарски критики, новинарски текстови и колумни. Нејзин прв роман за возрасни е „Девет приказни за госпоѓица Сит“, со кој влезе во најтесен избор за наградата Роман на годината на Фондацијата „Славко Јаневски“ за 2019 година. Во 2020 го објави романот „Куќа на брнаовите“. Член е на Друштвото на писателите на Македонија.

23. Напластување - Јасмина Атанасова, Центар за култура Битола
Прегледај го приврзокот 440967

„Овој роман го доживувам како огледало на човековото постоење – со сите слоеви на љубов, болка, прашања и копнежи. Ми претставува огромна чест што моето дело добива простор во една институција со значајно културно влијание, каков што е Центарот за култура.“ - вели авторката.

„Напластување“ е патување низ зборови, низ времето, низ Италија и човечкото срце.

„Јасмина Атанасова е ново име во македонската книжевност. Таа дебитираше со романот „Кога ќе стивне прашината“ (изд. Восток) во 2023 година. Со ова прво дело таа се претстави како авторка што пишува во неореалистичен стил и со необична писателска искреност за длабоки животни прашања. Таквата определба таа ја потврдува и во нејзиното второ прозно остварување – новелата „Напластување“.

„Напластување“ е приказна за Гвидо Гали од Агриџенто, Сицилија, „педесетгодишен самец што има лик на шеесетгодишник и душа на седумдесетгодишник“, понижен маж со тап поглед, со келаво теме и со мало прече носе на тилот. Разведен е, не комуницира со другите, освен со Алдо, другар од детството. Работи во рудник, каде што работел и неговиот татко, и дедо му пред него. Гвидо е меланхолик со затапени сетила, кој живее со една внатрешна „штура немост“ што го притиска. Таквата состојба му ја припишуваат на „гените“, верувајќи дека „тоа не може да касне ако масноси не задуши во рудниците со сулфур“, а дека од тоа страдал и татко му. Гвидо го објаснува тоа „нешто“ како „незанитересираност“ и неспособност да се насмее. Дедо му загинал во рударска несреќа, а татко му починал кога Гвидо имал петнаесет години. Пратената за тоа го привлече вниманието на детето и остави трага во неговото созревање.“ - Иван Додовски

Јасмина Атанасова е родена на 16 мај 1974 во Битола. Основно и средно оразование завршила во родниот град. Дипломирала на Фармацевтски факултет - Скопје. Работи како професор во Општинското средно медициснко училиште „Д-р Јован Калаузи“ во Битола.
Нејзиниот литературен, креативен интерес и книжевна преокупација се изградува и надградува подолго време а нејзиното премиерно промовирање пред јавноста: “Кога ќе стивне прашината“ роман од Јасмина Атанасова, е дебитанското само во надворешен, формален контекст, затоа што низ стилските и низ наративните постапки и уметнички принципи, се следи зрело, сериозно, обмислено дело, кое се движи низ светската книжевна генеза на мошне специфичен авотрски и оригинален принцип, не само во цитатните интонации на секое поглавје, туку и низ севкупната композициска структура преобликувајќи го и синтетизирајќи го литературниот стилски универзум, преку своевидна постмодернистичка постапка исклучително актуелна на денешната светска литературна сцена. Покрај ова, нејзината творечка преокупација се забележува и низ низа забележливи есеистички интервјуа како и општествен ангажман, во кој се истакнува нејзиното хуманистичкото залагање за вистинското творечко, социјално и општествено позиционирање на жената. Нејзината константна литературна преокупација е архивирана и низ сè уште непубликувани творби пред јавноста.

22. И јас сум Сирма - Зоран Спасов Ѕоф, Арс Либрис
Прегледај го приврзокот 440968

Ова е веројатно најрекламираната книга од сите ученици на конкурсот годинава. Не верувам дека има некој кој не слушнал за неа, зашто ја имаше на платени реклами по фејсбук и инстраграм, за неа се пишуваше многу, имаше дури и билборди низ Скопје, сопствена веб-страница, а да влезеш во некои од книжарниците на Литература.мк, ќе забележиш дека (веројатно авторот, а можеби и издавачот) има закупено простор - цел рафт само за неговата книга. Агресивниот маркетинг од Арс Ламина го поткрепија со податокот дека кај нив била најпродавана книга за 2024, иако излезе кон крајот на годината. Но, за неа се уште нема ни креирано страница на Goodreads, а не успеав да најдам ни една рецензија ни на facebook групите за книжевност. Се поставува прашањето колкумина од тие кои ја купиле, ја прочитале...

„И јас сум Сирма“ не е роман, туку нешто меѓу сага и еп. Тоа е приказна што ќе ве натера да плачете, да мразите и да се смеете... книга што никого нема да остави рамнодушен. Да потсетиме дека станува збор за книга со поднаслов: „Лектира, историска читанка и ‘Оче наш’ на секој Македонец“, во која херојката Сирма војвода патува низ времето и е сведок на многу настани од нашата историја, повеќето непознати за читателот. Авторот вели дека ова е „роман што ќе ве натера да плачете и да се смеете на глас, книга што предизвикува болка, љубов и радост“. Заслужни за овој успех се и веб-страницата www.ijassumSirma.mk, големата кампања што ја реализира маркетинг-агенцијата „Медија хаус“, како и спектакуларната мултимедијална промоција, на која присуствуваа повеќе од 1.000 вљубеници во пишаниот збор. Средствата од продажбата на книгата, како и секогаш кога станува збор за делата на Sоф, ќе завршат во добротворни цели. - велат од Арс Ламина.

Уредничката на книгата Татјана Димовска-Атанасова истакна дека „И јас сум Сирма“ е најамбициозното дело на Зоран Спасов Ѕоф досега. Станува збор за своевиден книжевен експеримент, што може да се перципира како хибрид, фрагментарен роман или пак, како збирка раскази што може да се читаат засебно и без одреден редослед. Жанровски е ситуиран како историска фикција со примеси на драма, политички трилер, сатира, магичен реализам и дистопија.
- Она што најпрецизно би ја дефинирало оваа книга е книжевен пачворк. Авторот зема парчиња од нашата историја, од сосем различни временски контексти и педантно ги пришива едно за друго со една заедничка нишка – ликот на Сирма Војвода. Навидум неповрзани меѓу себе, приказните во романот се слеваат во еден вид наративен кластер кон центарот на романот - Сирма. Користејќи се со социјални типови, преместување на перспективата, инверзија и иронија, Ѕоф ги карикира колективните митови, си поигрува и се пресметува со стереотипите и со сето она што е типично за ова општествено-политичко и историско милје. Романот е импресивна вивисекција на македонскиот дух прикажана преку внатрешна и надворешна фокализација на главната хероина Сирма, која авторот ја издига на ниво на митолошка парадигма - синоним за сила, истрајност, храброст, бескомпромисност, но пред сè синоним за Македонија – рече Димовска-Атанасова.

Ова е петта книга на Зоран Спасов Sоф во издание на „Арс Ламина“, по книгите „Тито, мојот претпоследен херој“, „Торонто експрес“, „Џабе живиш у Скопје“ и „Цепај сине: пошто џабе живиш у Македонија“.

Zlate te molam koga ke imas prilika zavrsi go ova sto go pocna....
Ti vetyvam ,Maj koga ke idam vo mk ke kupam i procitam barem 3 od knigive i ke pisam moe mislenje vo bookclub -ot .

 

[ЈуријАркадиевич]

Едно добри 80 % од насловиве се гледа дека се за отпаѓање.

 

[Zlatikevichius]

21. Седум часот и педесет минути - Јован Илиески, Антолог


Што ако, преку ноќ исчезне причината за милениумската борба помеѓу христијанството и исламот?

Асли е сопруга на Иштар Азим, очајна да се оствари во улога на мајка. Иштар сè уште не може да ја преболи смртта на сестра му, така што нејзиниот дух е причината за нивниот нарушен брак. Тој е сега препознаен од цела земја и пошироко. Неговата единствена издадена книга, ги руши рекордите на читаност.

Неочекувано, пред да настапи зимата, во седум часот и педесет минути, Истанбул го засенува најголемата трагедија во историјата. Додека владата се обидува да го спаси градот од пепелта, почнуваат да се навраќаат прашања од минатото. Вистината за мртвиот Осман Џалал, деталите во објавениот роман, исчезнувањето на девојките од брегот и една од најдлабоко закопаните тајни во подземјето на Византион.

Седум часот и педесет минути е продолжение, со испреплетени два поларитети на градот – истанбулската елита и дупката на Мраморното море од каде што се раѓа трговијата со органи. Како и тајната реликвија на Ватикан, стара илјадници години, покриена со брановите на Босфорот.

Богато разјаснувачко завршување на митот за Камила Џалал, кое само по себе отвора историски прашања на кои овој роман има деликатен одговор.

Јован Илиески е психолог, гешталт–терапевт во бидување, по вокација писател, по душа вечен раскажувач. Ги обожава несекојдневните приказни од секојдневниот живот. Има пет романи, пет деца – „Татко ми, Босфор“ е неговото шесто и најдраго дете. Вечен вљубеник во невозможното, во она да се поправи скршеното, како што во секоја книга се обидува да го направи тоа. Неуморно пишува од неговата седумгодишна возраст. За него, домот не е место, туку друго срце. Не ужива пишувајќи поезија, но поезијата ужива да биде напишана од него. Поради тоа, има добиено неколку државни награди уште пред да излезе на домашниот книжевен пазар. Неговите кратки прозни дела се наоѓаат низ страниците на списанието за современа балканска литература „Балкански књижевни гласник“. По повеќе од седум продадени тиражи и пет досегашни наслови, авторот за себе кажува дека секогаш ќе пишува, исто како што секогаш дише. Автор е на шест книги: „Душа на парче хартија“, 2012, „Кругот на животот“, 2014, „Сенки на полноќ“, 2016, „Ноќта кога ја напуштив Прага“, 2019, „Соба 610“, 2021, „Татко ми, Босфор“, 2022.

Пред некоја година отворено зборуваше за врсничкото вознемирување кое го претрпил како дете, што наиде на бран позитивни реакции во јавноста зашто конечно некој се охрабри да прозбори за тоа зло кое и денес постои: https://www.crnobelo.com/novosti/domasni/95540-jovan-ilieski-24-na-4-godini-pochnav-da-peltecham-poradi-trauma-bev-meta-za-zadevanje-sega-ne-se-sramam-od-toa

20. Страшни приказни - Сузана Камберова, Арс Либрис


Потпрен на едно од типичните начела на готските романи – чудниот, мистичен амбиент, романот „Страшни приказни“ комбинирајки ги хоророт и романсата нѐ води низ испреплетените животи на неколкуте добро изградени ликови, заробени во една зима, 1965 година, некаде на швајцарските Алпи. Завеани и отсечени од светот, тие си ги раскажуваат најстрашните нешта што им се случиле во животот, создавајки цел еден паралелен, напнат и возбудлив свет во кој самите првин се само раскажувачи или слушатели, а потоа и учесници...
„Страшни приказни“ е еден необичен жанровски роман, готски роман, кој го претвора хоророт во префинета естетика. Романот е посебен и различен, со многу мистичност, со тајност и завидна раскажувачка вештина.
„Страшни приказни“ е прв роман на Сузана Камберова објавен на македонски јазик, кој беше во најтесен избор за наградата „Пегаз“ за 2023 година.

Бизарното и изобличеното честопати е предмет на осуда бидејќи ни го поттикнува стравот од можноста сите да се претвориме во грдата верзија од себе. Честопати сме и привлечени кон грдото бидејќи можеби и ќе ни се допадне. Грдото е човечно, а не совршено. Во романот „Страшни приказни“, таа дилема е преточена низ контрасните чувства на протагнистката, од една страна кон грофот Ото фон Рајс, кој е инвалид од војната, а од друга страна, пак, кон Филип Ланг, убаво и шармантно момче кое студира филозофија. Но, Камберова вешто бега од клишето прикажувајќи ја протагонистката како реалистичен лик. Во еден миг, нејзините мисли се стилизирани и таа размислува „пристојно“, но повремено ѝ бега човечка мисла која говори на јазик што го разбираме и не е романтизирано претенциозен. Таа е лик со кој можеме да се поврземе.

Сузана Камберова е примариус доктор дерматолог. Други податоци за нејзината биографија не успеав да најдам. Има напишано неколку книги и застапена е во неколку антологии на хорор и фантастични раскази на српски јазик.

19. Капињера - Гордана Такец, Сакам книги


Гордана Такец во „Капињера“ на еден суптилен начин ја раскажа првата љубов на нејзиниот татко. Вистинска животна приказна. Драматична, потресна, вечна. Таа има шеснаесет години. Се вика Луна, најубавата Еврејка во градот. Такец има осумнаесет години. Но љубов за цел живот, за навек. Двајца млади се засакуваат, лудо, искрено… вечно. Но што со предрасудите, различностите? Исконски нож кој отсекогаш ги сечел ваквите врски, посилен дури и од најсилната љубов. И што кога бесмисленоста на војната алчно ќе ги проголта невините, недолжните? Ќе остане празнина, молк, тага, болка.

Такец и во својата деведесет и трета година од животот безмерно ќе тагува по љубената Луна. Но ниеден јунак од оваа сага не е повеќе жив. Само авторот на романот, единствениот жив сведок за страдањата на својот татко Такец, ќе му го подари на човештвото, татковото претсмртно завештание како аманет со порака дека единствено љубовта останува вечна… исто како уметноста. А Луна и малечката Сара чии животи прерано се стопија во гасните комори на Треблинка и од оној свет порачуваат: Лудилото на војната никогаш да не се повтори…

Гордана Такец има богата животна и професионална биографија, многупати досега изненадува со острината на своето перо – со тоа што читателите им дава вистински приказни избрусени низ писателските раце – па така и сега со „Капињера“- таа само ја раскажа на еден суптилен начин првата љубов на нејзиниот татко – на битолчани добро познат, новинар, хроничар, интелектуалец Димитар Димитровски Такец.

Писателката и основач на фондацијата „Такец“, др.Гордана Такец е добитник на меѓународната почесна награда „CITTA DEL GALATEO-ANTONIO DE FERRARIS“ за оригиналност во странската култура, која и беше доделена во Рим. Ова високо признание битолчанката Такец го доби за долгогодишната несебична работа во областа на културата и нејзиниот придонес во македонската култура и уметност и промоција на поети, како и организирање на бројни фестивали.За Гордана Такец писателката Гордана Сариќ ќе каже: „Таа го сака животот, сака љубов, сака се што е убаво, сака луѓе“.Гордана целиот свој живот го посвети на науката, професионалното усовршување и работата, а слободното време го посветува на литературата и промовирањето на поетите и поезијата.

Гордана Такец потекнува од семејство на интелектуалци каде се негувале уметноста, музиката и сликарството. Нејзиниот татко беше доајенот на македонското новинарство, познат публицист, композитор, музичар, сликар, писател, есеист, поет, ТВ режисер, драматург, Димитар Димитровски Такец, кој остави големо интелектуално наследство. Дипломирала на Правниот факултет во Македонија, магистерски и докторски студии во Москва и Киев. Докторирала на Катедрата за дипломатија и меѓународно право и на катедрата за психологија. 4 години беше професорка по психологија во Киев на престижниот Универзитет.Работела како ТВ новинарка во Македонија, како универзитетски професор во Македонија и Киев. Посебно треба да се нагласи дека таа беше познат и одличен адвокат. Денес е почесен доктор на науки на Европскиот институт за човекови права и визитинг професор на истиот Институт. Во своите 55 години творештво, Гордана напиша 19 научни трудови, 27 романи, 9 книги поезија, објави 12 меѓународни антологии, организира културно-уметнички настани, слика и пишува. Таа е автор на романите: Балканот е валкан, Водка и гитара, Јас сум безвремена жена, Хемија, Љубов со големо Љ, Јасмин, Јас сум Такец и други.

18. Недостиг - Симеон Јанков, Или-или


„Недостиг“ е повеќеслоен психолошки роман- мистерија што нуди повеќе перспективи и толкувања за настаните, на кои временски нелинеарното изложување им е можеби најсилната страна. Приказната за недостигот е една од главните теми на кои се гради романот и како што нарацијата се развива, станува сѐ понапната, а со разврската на крајот, кој бездруго нуди повеќе толкувања, читателот осознава дека справувањето со сопствениот недостиг значи справување со сѐ.

Во романот се наметнуваат деликатни прашања: што ако веќе го нема минатото на кое сакаш да му се вратиш, што ако не можеш да го промениш она што никогаш не се случило, што ако дури ни во детството веќе никој не те чека, дали твојата неприпадност е нечија туѓа припадност?

Симеон Јанков е роден 1981 година во Скопје. Дипломирал на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ во групата „Македонски и јужнословенски книжевности“. Автор е на романите „Црна шума“ (Ми-Ан, 2019) и „Најосаменото место“(Или-Или, 2021).

17. Тајната на монахот - Далибор Трајков, Сакам книги


Една девојка доживува трагедија… Матурската вечер завршува кобно за една млада девојка, која не знае ни како, ни зошто, ниту од кого е силувана. Последното нешто на кое се сеќава е дека професорот ја враќа дома, но нема никакво сеќавање од настаните кои следуваат откако излегува од неговото возило. Иако се обидува да се носи и да живее со таа траума, сфаќа дека не е доволно силна и посегнува по својот живот.

Еден професор е осомничен и добива тешка казна… Професорот има голема грижа на совест и носи тежок грев, па ја прифаќа казната. Но за што поточно е виновен?

Еден монах решава да оди против себе и да открие голема тајна… Речиси секој од ликовите крие нешто, заплеткувајќи ја приказната, а само еден од нив собира храброст да ја открие својата тајна и да фрли барем малку светлина на трагичните настани.

Трајков од најмала возраст пишувал поезија, а од 2020 година почнува да пишува раскази и со нив. Расказот "Последната солза" е избран за расказ на годината за 2022 година на конкурс организиран од страна на Фондацијата Такец од Битола. Оттогаш почнува да пишува романи и склучува договор со издавачката куќа "Сакам книги". Досега има издадено 3 романи и тоа: "Закопана вистина", издаден во 2022 година, "Траги од минатото", издаден во 2023 година и "Тајната на монахот" издаден во 2024 година, истакнаа од фестивалот. Трајков е роден е на 18.11.1981 година во Кавадарци, а по потекло е од Росоман. Завршил средно полициско училиште во Скопје, а образованието го продолжил на Универзитетот "Гоце Делчев" во Штип, каде што се стекнал со звање магистер по Правни науки. Веќе 24 години работи во Министерството за внатрешни работи како инспектор во ОВР Кавадарци.

16. Италијанскиот ракопис - Лепа Гештаковска Христовска, Сакам книги


Стара семејна тајна носи голема опасност, дури и по неколку декади…

Пред стотици години, трговецот Вилфрид Војнич открил ракопис кој до ден денес се смета за најтаинствениот и најмистериозниот ракопис на светот. Напишан е на чудно и непознато писмо во комбинација со необични илустрации и дијаграми. Многу светски научници и стручњаци за шифри се обиделе да го дешифрираат, но досега ниту еден нивни труд не вродил со плод.

Хана Дејвис пишува статии за весник во Њујорк. Иако нејзиниот живот не бил лесен, ниту просечен, сепак таа се изборила да заврши факултет и да си најде работа во еден од најголемите градови во Америка. Текот на нејзиниот живот наеднаш се менува кога добива повик од полицијата во Кејп Меј. Единствениот човек со кого е во крвно сродство и единствен нејзин близок роднина – нејзиниот дедо – е убиен во неговиот стан. Таа стои пред една од најважните одлуки кои мора да ги донесе – дали да продолжи со животот во Њујорк или да се врати во нејзиното родно место и да ја продолжи работата на дедо ѝ во семејната антикварница.

Така одлучува да се врати во Кејп Меј. Кога се сретнува со адвокатот за тестаментот, сфаќа дека дедо ѝ ѝ оставил скриена порака. Ни самата не знае што значи пораката, ниту како ќе ја дешифрира. Сепак, со малку помош од старите пријатели и малку среќни околности, успева во тоа. Но една порака ја носи кон друга па кон трета. Откривајќи ги сите три, таа се става во огромна опасност. Пораките ја водат до тајно откритие, поради кое и дедо ѝ го загубил животот.

И за авторката Лепа Гештаковска Христовска не успеав да пронајдам ништо од нејзината биографија. Освен „Италијанскиот ракопис“ има објавено уште еден роман, „Жртвување со оган“, исто во издание на Сакам книги.

15. Јод - Снежана Младеновска Анѓелков, Или-или


Романот што започнува како потрага по личните приказни на сезонските работници во Сплит, Република Хрватска, неочекувано го менува правецот во вивисекција на човештвото и соочување со болката од исчезнатите морални вредности. Во ослабена физичка, и дискутабилна ментална состојба, протагонистката низ едно деноноќие се соочува со неморалното и срамно однесување на поединците за кои вели дека се производ на разнишаните општествени столбови и се директна закана за опстанокот на човекот како разумно суштество. Романот е критика на современото општество, а истовремено и моќен глас во копнежот по чесност, вистинољубивост и праведност. Дејството е базирано на вистински настани кои се случуваат во август 2023 и настани од последната декада во истиот град.

„Да бидам меѓу своите… Со баботењето во главата, крцкањето во ушите, затнатоста на носот и грлоболот − не сум ни своја! Но, мајчинскиот инстинкт ме придвижува. Со сета сила, сила сум за нив. И во едно сум убедена: знам каде ми е местото. Јас припаѓам овде, меѓу децата. Тука е моето сигурно место. Други чувства и огнови ме гореа што се решавам сепак да пишувам за нив. Морам да го средам хаосот во мислите настанат под притисокот на главоболката и да не дозволам грозницата да ми го помрачи умот. Раката ми трепери. Отпивам од топлиот чај внимавајќи да не истурам врз тетратката. Прополката што ја шмукав не ми помогна многу. Воопшто. Дали сум можеби јас сега, во оваа вечер, тој осамен и отуѓен човек, чудовиште со капацитет на насилник во обид да се спаси човечноста?! Ми доаѓаше да викнам по сите тие ноќни ѕверови, но премолчев. Дали само помислив, премолчев, или зборовите ми излетаа од устата? Не можам точно да одредам затоа што мислите ми станаа премногу гласни. Ми татне главата. Замижувам“.

Снежана Младеновска Анѓелков (Скопје, 1977) дипломирала на ФДУ на отсекот за филмска и ТВ монтажа во 2000 година, а со звањето Магистер по уметности – област филмска и ТВ монтажа се стекнува во 2012 година.

Нејзиниот прв роман „Единаесет жени“ (2011, „Или-Или“) ја доби наградата „Роман на годината“ на „Утрински весник“ и истиот потоа доживеа уште четири изданија. Вториот роман „Молчи со отворена уста“ (2019) беше финалист за истата награда. Во 2022 година ја објави и „Луѓето, а не градот“, книга посветена на Скопје кое веќе го нема. Во 2014 година ја издаде и филмско-есеистичката книга „Слики со животна уверливост“. Застапена е во тематските збирки раскази „Тивка анестезија“ (2016, Антолог) и „Скопски раскази“ (2023, Темплум), во антологиите „Best European Fiction 2017“ и „Contemporary Macedonian Fiction“ (2019) на Dalkey Archive Press, како и во хрватското списание за литература „Artikulacije“ (2023) и „Michigan Quarterly Review“ (Fall 2024) објавено од Универзитетот во Мичиген, САД.

 

[Zlatikevichius]

14. Простување - Кица Колбе, Или –или


Акцентот во романот е ставен на приказната за помирувањето и простувањето во балканскиот историски контекст. Интенцијата на авторката е преку приказните на носечките ликови, научници, од две балкански земји, да покаже дека помирувањето и простувањето се можни и на Балканот, ако не меѓу народите барем меѓу потомците на жртвите и на прогонителите. Приказната покажува дека и потомците на „прогонетите“ и потомците на „прогонителите“ остануваат и самите жртви на минатото сѐ додека не се одлучат да простат и да се помират. Како и сите претходни романи на Колбе и „Простување“ се одликува со универзални хуманистички вредности и со мошне оригинален стил и израз, проникнат со суптилен лиризам.

„Сите пребрзо ја забораваат војната. Затоа се повторува“ е поднасловот на книгата во која писателката, плетејќи ја приказната за простувањето, во однос на главниот лик заклучува дека „тие часови на единствената заштитеност во мајчиниот јазик, за него беа во тоа време единственото чувство за татковина“.

Приказната покажува дека и потомците на „прогонетите“ и потомците на „прогонителите“ остануваат и самите жртви на минатото сè додека не се одлучат да простат и да се помират. Како и сите претходни романи на Колбе и „Простување“ се одликува со универзални хуманистички вредности и со мошне оригинален стил и израз, проникнат со суптилен лиризам – велат издавачите.

Извадок од романот: Со силата на лириката Евреинот Паул Целан во „Фугата на смртта” го изрази незамисливото во името Аушвиц. Ја пишувал од 1944 до 1945. По војната, во 1947, првпат е објавена во превод на романски, а 1948 на германски. Токму поради лириката на Паул Целан, верував долго (и уште верувам) дека уметноста е посилна од разорната сила на злото. Зашто таа не дозволува да се заборави страдањето. И, сепак, Целан се самоуби во 1970! Се фрли од мост во Париз, во Сена.Го довело до очај тоа што луѓето брзо ја заборавале војната. И затоа таа можела да се повтори. И таа се повтори во февруари 2022. Паул Целан бил роден на 23 ноември 1920 во Черновиц, во Буковина, тогаш во Романија, денес во Украина.
Желбата за брз заборав на војната му помага и во мирот на законот на војната да преживее како криптична воена пропаганда. Тој треба само доволно долго да чека да дојде вистинскиот момент за неговиот нов настап на светската сцена. Тоа е моментот кога и обичните луѓе си помислуваат дека полош од војната е само лошиот мир. Затоа што одамна не виделе урнатини од војната околу себе, затоа заборавиле какво страшило е таа. На крајот на секоја војна, урнатините им врескаат на луѓето в лице со немиот говор на траумата. Им велат дека тие на жртвеникот на злодухот на војната не ги жртвувале само другите, поинаквите, омразените, стигматизираните и прогонетите, туку и самите себе, својот живот и животите на три генерации. Затоа не можат да издржат долго да ги гледаат урнатините. Можеби затоа особено во земјите на причинителите на војната урнатините најбрзо се отстрануваат. За да можат пропагаторите на војната да не ги гледаат повеќе делата на своите раце. За да не ги препознаваат другите според нивните злодела. За да можат брзо да ја сменат страната. Од пропагатори на војната да станат пропагатори на мирот.

Кица Колбе (1951) студирала филозофија на универзитетите во Скопје и Белград. Магистрирала на естетиката на Теодор В. Адорно, а докторирала на германската естетика од 18-от век. Неколку години работела на катедрата за филозофија на Филозофскиот факултет во Скопје. Од 1990-тата се посветува целосно на прозата, особено на романот.

Нејзини дела се: Егејци (Култура, Скопје, 1990), Снегот во Казабланка, (Три, Скопје, 2005 Магор, Скопје, 2007), Жените Гаврилови (Табернакул, Скопје 2008, Или-Или, 2021), Река во наследство, Ein Fluss als Erbe, (Скопје и Лангенфелд, 2009), Витезот и Византијката (Или-Или, 2020), Земја на бегалци (Или-Или, Скопје, 2018, 2023). Снегот во Казабланка е добитник на наградата Роман на годината 2006, а Жените Гаврилови во 2009 г. е номиниран за наградата Балканика.

13. Леска Брезоска - Симона Јованоска, Или –или


Приказната во „Леска Брезоска“ се одвива во Гостивар и во Скопје и ја следи животната патека на главната хероина од нејзиното детство, првите игри, детските трауми, другарувања, откривањето на сексуалноста, соочувањето со етничките тензии и немири па се до влегувањето во светот на возрасните и судирот со комплексните животни околности и борбата за нивното надминување. Романот е составен од меѓусебно испреплетени животни приказни сочинувајќи една кохерентна и заокружена целина а милјето во коешто се одвиваат е македонската општествена реалност од последниве децении.

„Кога почнав да ја пишувам приказната, немав замисла за тоа каков наслов ќе има романот, си реков ќе се појави некаде попатно и ќе знам, ќе го насетам. Кога дојде ред да го пишувам поглавјето со леската, малку истражував и дознав дека му припаѓала на семејството брези, па тоа ми се виде интересно како конструкција и го прилепив како прекар на главниот лик, Јане. Конечната одлука ја донесов малку понатака зашто беше нешто автентично, има рима, лесно влегува во увото и дава убаво заокружување на приказната. Идејата, пак, за Леска Брезоска како синоним дојде спонтано, малку по малку се редеа „тригери“ кои ме наведоа да размислувам, да ја плетам конструкцијата во главата (секое поглавје е по две страници од ворд), да подредувам делчиња од кои „нешто“ ми заигра во срцето и веднаш знаев дека тоа е она за кое треба да пишувам.

Романот е инспириран од реални, помалку реални и целосно измислени настани коишто ми се случиле мене, на некој друг или за нив некаде сум прочитала. Неизбежно беше да црпам инспирација од детството, онолку колку што ме држеше сеќавањето, како кога прегледуваш стар албум со фотографии и се потсетуваш за тоа што се случува на фотографијата и околностите во кои настанала. Од друга страна, тоа ми отвори простор да го менувам минатото, да додавам и да одземам работи, да ја моделирам приказната како што сметам дека треба за да го очовечам ликот, да му дадам локален и временски печат, како и судбина во којашто многумина би можеле да се препознаат. За да не ја уништувам магијата на читањето, оставам читателите самите да си погодуваат и претпоставуваат што навистина се случило, а што е целосна фикција.“ - вели авторката.

Симона Јованоска е родена во 1985 година, во Гостивар. Во родниот град завршила средно економско училиште, а потоа Економски факултет во Скопје, отсек маркетинг. Во 2015 година ја објавува дебитантската книга раскази „Ги најдов во длабокото“ во издание на „Или-Или“. Во 2019 година добива второ место на конкурсот на дневниот весник „Нова Македонија“ за расказот „Последниот кат“ а во 2022 година е првонаградена за расказот „Кажи му на кучето“. „Денот на црвот“ е нејзин прв роман и прогласен е за „Роман на годината“ за 2021 година од Фондацијата „Славко Јаневски“ и е преведен на бугарски, српски и хрватски јазик. Во 2022 во издание на „Чудна шума“ ја објавува книгата за деца „Градот Вабу и потрагата на Нави“.

12. Безсловен - Кирил Ангелов, Сакам книги


За некои борби вреди да се живее…

Мојата животна приказна: сексуалното и менталното злоупотребување во детството и младоста, борбата со ракот и преживување на траумите. „Безсловен“ е автобиографско писание, вклопено во рамка на сирова искреност. Една тегобна реална слика, насликана со скрб, крв и солзи. Со делото авторот се обидува да се исцели себеси, но и да помогне на сите оние кои го преживеале истото и сè уште се борат во сенките на четириѕидовниот затвор на својот ум.

Испреплетените приказни низ годините делуваат како исткаени моменти, кои како да не припаѓаат тука, на Балканот. Една разнобојна таписерија, која започнува во 2019 година кога авторот дознава дека има канцер. Канцерот е како еден катализатор за да може како од Пандорина кутија да се излеат сите болки, тајни и трауми од минатото. Поточно шест трауми и големи лузни од минатото, сокриени во шест сандаци: менталното и физичкото злоупотребување од страна на негувателките од градинка и од сопствените баба и дедо, кои со жилети му го сечеле јазикот, злоупотребување од страна на таткото алкохоличар, сексуалното злоупотребување од 8 до 10 години од страна на сосед, што впрочем е и најголемата траума во делото и околу кое се прилепуваат сите останати, и врсничкото физичко и ментално насилство (булинг) во основното и средното образование.

Време е и на овие наши простори да за’рти дело кое ќе изникне и ќе се издигне над сите табуа кои нè чувале под стеги; да се зборува за сите овие нешта (особено за сексуалното злоупотребување), за да може некое дете, некоја возрасна личност, некоја социјална група, да се излечи. Делото е еден вид на водич како да се адресираат траумите кои ги чуваме сите; совети дека е сосем во ред да се разговара за тоа, бидејќи преку зборувањето и откривањето, ние се лечиме.

„Чест ни е што токму ние ќе им ја донесеме оваа исклучителна книга на читателите. Ова дело е сведоштво на храброста и издржливоста на авторот, а длабоко веруваме дека има моќ да ги инспирира, охрабри и утеши сите оние кои ќе го прочитаат. Сакаме да ја кренеме свеста за сите круцијално важни теми на кои се осврнува делото: ракот кај младите луѓе, врсничкото насилство,семејното насилство и можеби најмногу од сѐ, сексуалната злоупотреба на деца. Делото е еден вид на водич како да се адресираат траумите кои ги чуваме сите; совети дека е во ред да се разговара за тоа, бидејќи преку зборувањето и откривањето, ние се лечиме“, велат од издавачката куќа „Сакам Книги“.

„Во самата книга раскажувам како ќе беше многу полесно за мене додека растев со траумите, да имав некое дело (лично искуство) во кое ќе барав утеха; да можев да прочитам туѓи животни приказни, и да знаев дека не сум сам. Растејќи во затворен град во кој не се зборуваа проблеми и болки, јас навистина верував дека сум единственото момче кое некогаш било сексуално злоупотребувано, кое поминало низ сите трауми. И тоа е многу тажно уверување; тоа е многу тажна вистина која е одраз на општеството, на светот во кој живееме. Првичниот порив и мотив беше токму тоа. Да можам да оставам нешто некому. Ако помогне ова дело само на едно дете, само на една личност, јас ќе бидам пресреќен.

Безсловен дојде како одговор на она кое јас бев низ годините. Молчев за сексуалното злоупотребување поради срам и страв од осуда; молчев за булингот поради неприфаќање од окружувањето; молчев за сите трауми поради непостоењето на храброст да се излие сѐ од мене. И во таа безсловност јас тонев, се гушев, пропаѓав, се самоуништував. Но, како во огледало, се гледа и другата страна на таа безсловност. Да знаеш кога љубовно да премолчиш, да заштитиш, утешиш, сочуваш нешто. Преку свое самоспознавање, самоиспитување и излекување да се најде баланс во тоа да се биде умешно и мудро безсловен.“ - вели авторот.

Кирил Ангелов (38), роден во Велес, а живее во Скопје од 2008 година, работи во Секретаријатот за европски прашања, има дипломирано Дипломатија и меѓународни односи во Грција и е магистер по европска културологија, но и инспиративна личност која воодушевува со храброста.

11. Тони - Румена Бужаровска, Три


Без коментар. Како што Румена умее да дискриминира по однос на религиозни уверувања, така и ние „ќе ја дискриминираме“ и нема ништо да напишеме за нејзиното ново грозно и мрачно писание кое само еманципирани тетки и членови на LGBT заедницата можат да го сакаат.

10. Кум - Саша Богдан, Сакам книги


Коки е прилично затворен тип, кој веќе 10 години живее во Њујорк, без да се врати во татковината. Да, можеби е малку осамен, но животот таму му е убав има девојка која ја сака, одлична работа, стан и веќе е навикнат на рутината.

Кога неговиот најдобар другар Мики, последен од големото друштво во Скопје, решава да се жени, го бара токму него за кум. Коки не е воодушевен од идејата, особено затоа што токму во тој момент на работа лансираат многу важна апликација за голем клиент и не смее да ризикува, но Мики успева да го убеди, ветувајќи му дека сѐ ќе биде многу брзо, а свадбата мала и без никакви церемонии. Во бурниот професионален живот во Њујорк, Коки едвај успева да земе три слободни дена, иако планира да работи на апликацијата во текот на целото патување. Но не е свесен што го чека во градот кој е многу променет од неговото заминување, во истиот стан од детството и младоста, со семејството и лудото друштво, македонските необични адети и низа други компликации додека се обидува да го реши главниот проблем на апликацијата.

Растргнат помеѓу минатото и сегашноста, девојката во Њујорк и убавите скопски девојки, Коки само се обидува да го заврши патувањето без дополнителни проблеми, но тие некако упорно го следат, без оглед на тоа колку се труди да ги избегне.

„Родена сум во Скопје, во 70-тите години на минатиот век и учев и растев во скопските урбани населби. Од тоа време најмногу научив „како не треба", секако, при многу обиди и грешки. Ретко знаев што сакам, но секогаш бев сигурна што не сакам, па така во мојата професионална биографија се мешаат дејности кои не секогаш се комплементарни, но имаат едно нешто заедничко - бараат креативност. Младоста ја изразував преку поезија, која ме донесе до Млада Струга и малата конференциска сала на Струшките вечери на поезијата, а за време на пандемијата конечно најдов мир, тишина и вишок слободно време да ги завршам започнатите прозни дела. Малку се „навлеков" на пишување и чувството кога ликовите растат, се моделираат и созреваат низ празните страници. Најголема поддршка ми е семејството, сопругот и двата сина со кои взаемно растеме, се воспитуваме, си помагаме и се бодриме.“ - за себе вели авторката.

 

[Zlatikevichius]

9. Риба во(н) мрежa - Јована Матевска Атанасова, Арс Либрис


„Риба во(н) мрежа“ е тинејџерски роман што третира една современа тема што ги засега најмногу помладите генерации − прекумерната зависност од технологија и предизвикот да се живее без „помошта“ од паметните телефони. Раскажувачкиот стил е непретенциозен, забавен, со внимателно дозиран хумор во приказната. Авторката, освен со јазикот, си поигрува и со формата, вметнувајќи графички содржини што треба да симулираат мобилни апликации, икони од интерфејс на мобилни уреди, рачно напишан телефонски именик, цртежи-патокази итн., кои и визуелно го разигруваат текстот и го оживуваат во рацете на читателите. Одредницата „роман за млади“ треба да се сфати само условно, како и дидактичкиот увод дека Ника, главниот лик, се обидува „да го разбие митот дали може да се преживее еден ден без мобилен, за доброто на тинејџерите“.

Ова е еден од двата романи освојувачи на наградата „Пегаз“ за најдобар необјавен роман кои се во конкуренција за „Роман на годината“ годинава - „Пегаз“ освои во 2023.

Според жирито, „Риба во(н) мрежа“ се приближува до светските трендови за пишување литература за млади и би можел да го поттикне односниот жанр во македонската културна средина и да постави одреден стандард на кој би се надоврзале идните автори на литература за млади.

– Она што додава вредност на овој роман е директното реферирање на книжевни класици за деца од македонската книжевна историографија, како што се: „Големи и мали“ од Бошко Смаќоски, „Касни порасни“ од Петре М. Андреевски, „Шеќерна приказна“ од Славко Јаневски..., суптилно сугерирајќи дека лектирата е неизоставен дел во форматирањето на личноста и воспитувањето на вкусот од најмала возраст, но и дека книгата, како и мобилниот телефон, ја има таа моќ моментно да нè прошета низ времето и да ни врати пријатни спомени, без разлика на „застареноста на моделот“ – дополнуваат од жирито за наградата „Пегаз“.

Јована Матевска Атанасова е родена во 1991 година, во Битола. По професија е дипломиран и лиценциран психолог. Досега објавила пет книги, меѓу кои: романот „Тамбовските снегови“ (2015), е-романот „Писмата во библиотеката“ (2016), кој е дел од наградените книги на Фондацијата „Македоника“ и УНЕСКО за воведување на млади автори во дигиталното издаваштво, психолошкиот прирачник „Јас во суперлаТИв“ (2021); збирката раскази „Гладоморје“ (2021) и збирката раскази „Три во тринаесет“, за која ја доби наградата „Книжевен круг за проза“ за 2022 година, од друштвото на писатели Битолски книжевен круг. Во подготовка се и две сликовници што треба да бидат издадени идната година. Добитник е и на повеќе награди за кратки раскази: две откупни награди на конкурсите за краток расказ распишани од дневниот весник „Нова Македонија“ во 2015 и 2016 година, двоен лауреат е на наградата „Живко Чинго“ за 2020 (расказот „Гладоморје“) и 2021 година (расказот „Пура во Осака“), а во 2022 година ја добива првата награда на конкурсот за краток расказ распишан од Фондот на холокаустот, „Раскажи фотографија“. Нејзините раскази се преведени на англиски, српски и албански јазик, застапени во повеќејазични збирки и антологии. Пишува и книжевни и театарски рецензии.

8. Кој го уби Едгар Алан По - Владо Јаневски, Или –или


Ова е роман лавиринт во кој се испреплетени минатото и сегашноста во мистериозна атмосфера како излезена од досега необјавен ракопис на Кафка. Се работи за приказна во која главниот јунак, писателот Феликс Рејнолдс, додека е во потрага по својот изгубен брат, открива делови од неговиот трауматичен и необичен живот. На тој пат Феликс чувствува потреба да сподели дел од она што го измачува, наместо да продолжи да го закопува во себе, затоа бара помош од психијатарот Груми Блум, кај кого честопати навраќа и, легнат на неговиот кауч, низ бројни сесии се отвора себеси. Психијатарот работи во замок кој доминира над градот каде што живее Феликс и се чини дека со замокот и со нивната земја владеат мистериозни луѓе во црно, познати како кафкависти.

„Во романот ‘Кој го уби Едгар Алан По‘ постои жесток испреплетен судир помеѓу имагинацијата, интелигенцијата, реалноста, филозофијата, природното и она што можеби личи на природно, како и она што луѓето го нарекуваат лудило, но всушност е само постојано бегање од животот и борба со смртта.“ - Анета Тасова

„Се знае само дека По бил пронајден во пијана состојба откако неколку дена лежел на некоја клупа во парк, носејќи туѓи алишта и, според некои тврдења, последните зборови му биле повторување на името „Рејнолдс“. Тука се и чудесните очила, без кои писателот Феликс Рејнолдс, ликот од романот на Јаневски, го гледа светот наопаку. Истовремено, очилата му помагаат и да ѕирне во минатото, па ако сакате и на некој начин да комуницира со По. Во романот се сретнуваме и со неговиот психијатар Груми Блум, чија канцеларија е во Замокот, чудесно место каде што оживуваат критични моменти од животот на Феликс и се испреплетуваат многу времиња, судбини и разговори“, пишува Тасова.

Владо Јаневски е роден во Прострање. Детството го поминал во Битола, каде завршил основно и средно образование. Високо образование стекнал на УКИМ во Скопје. Член е на ДПМ. Живее во Сиднеј. Автор е на романите за возрасни: „Кој го уби Едгар Алан По“ (Или-или, Скопје), „Смртта не е крај“ (Арс Ламина, Скопје), „Мртвите знаат најдобро“ (Арс Ламина, Скопје – награда Пегаз за најдобар роман во 2020 г.), „Чудо зад аголот“ (Магор, Скопје), „Под друга капа“ (Магор, Скопје), „Made in Jabana“ (Слово, Скопје); поетската збирка: „На грбот на неповратот“ (Агенција за иселеништво, Скопје); збирката наградувани раскази: „Нема враќање“ (Студентски Збор, Скопје). Филмско сценарио „Под друга капа“ (награда за најдобро сценарио за долгометражен игран филм на Меѓународниот фестивал на филмски сценарија „Скрипт фест“ во 2021 г.) Автор е на следниве книги за деца: „Палавковците Влатко и Емче“ (Стрип-Квадрат, Скопје), „Луѓето и змејовите“ (Арс Ламина, Скопје – наградена бајка). Автор е и на редовниот стрип „Палавковците Влатко и Емче“ во „Колибри“, во весникот „Нова Македонија“. Се појавува и како ко-автор во книгите за деца: „Нови бајки од Македонија“ (Арс Ламина, Скопје), „Детелинки Белинки“ (Арс Ламина, Скопје) и други. Со проза и поезија е застапен во повеќе антологии и списанија за култура. Се занимава и со сликарство, учествувал на ликовни колонии во Македонија. Неговите слики се дел од приватни колекции во повеќе земји во светот. Добитник е и на наградата „Македонски корени“ за постигнувања во литературното и ликовното творештво, доделена на Меѓународниот фестивал„Книжевен круг“ 2024.

7. Ветрилиште - Игор Анѓелков, Или-или


Секоја приказна треба да има почеток, средина и крај, но не секогаш по тој редослед, велеше Жан Лик Годар.
Овој роман се одвива за време на едно деноноќие во животот на Борис, или ако повеќе сакате, на Писателот. Не е експирементален во формата, туку си тече класично, од почеток до крај, без поместување во зацртаниот редослед, освен ако не се земат предвид постојаните размислувања и реминисценции во однос на нештата што се случуваат околу главниот протагонист, кои цвешто ги испреплетуваат минатото, сегашноста и иднината, што работите ги прават неизвесни. Но, она што е сосема извесно е дека оваа приказна започнува и завршуваа со пеењето на еден петел-ранобудник; Кукуригуууу...

„Ветрилиште е именка, којашто лесно го упатува говорителот на македонскиот јазик на една друга, почеста и повообичаена именка-синоним: ветрометина/ветромет. Наставката -иште (во ветрилиште), која заедно со наставката -ина (во ветрометина) е сигнал за аугментатив и помага во брзото препознавање на именката употребена во несекојдневна форма – ветрилиште. Фигуративно, со преносно значење, ветрилиште/ветрометина се места изложени на многу опасности. Е токму такво е ‘Ветрилиште’ како збор-наслов на најновиот роман на Анѓелков: изложеност на приказната, на нарацијата, ако сакате и на животот на главниот лик Борис/Писателот (па и на авторот!)… на многу опасности.

Во поговорот во книгата, нашата еминентна писателка и критичарка Оливера Ќорвезироска нагласува: „Петтиот роман на Игор Анѓелков, неговата десетта книга, и покрај бруталната искреност и соголувањето и на текстот и на авторот, успева да ја зачува потентната ’недореченост‘ како внимателно одбран крај. Но тоа е она што текстот и го заслужува и го бара од финишот. Романизирајќи го сето она што сите го помислуваме или го премолчуваме, Анѓелков останува доследно недоследен, свој, автентичен, изграден и неодминлив романсиер во современата македонска книжевност од последните речиси две децении. Оксиморонот „доследно недоследен“ совршено го дополнува „издвојувањето на несекојдневното за да се исцрта што пореално токму секојдневното“ како негово творечко кредо. На читателите им останува да решат дали (не)добивањето награди ќе го сфатат како секојдневна или како несекојдневна практика во домашниот културен контекст…“

Игор Анѓелков досега ги објавил следните дела: „Кротки приказни“ (раскази, 2006), „Крај-пат“ (роман, 2010), „Фото синтеза“ (роман, 2013), „Филм.мкд“ (филмска есеистика, 2015), „Филмски град“ (филмска есеистика, 2018), „Шрапнел“ (роман, 2020), „Филмотопија“ (филмска есеистика, 2022), „Двојна експозиција“ (раскази, 2022), „Мина“ (роман, 2023).

6. Коски, пепел, чад - Мери Арсова, Антолог


Вториот роман на авторката Мери Арсова ни претставува извршител на серија убиства на жени во 2022 година.

Мало гратче во Рајнската област во Германија, што од сите страни е обиколено со густа шума, е местото каде што полицијата ги пронаоѓа останките на убиените жртви. Приказна раскажана од гледна точка на повеќе ликови, од една страна оние кои се дел од полициската истрага, а од друга, оние надвор од истрагата. И еден дневник. На крајот, сите ликови се поврзуваат и се преклопуваат, откривајќи тајни скриени половина век, кои ги погодуваат, иако на различен начин, речиси секој од нив.

„Коски, пепел, чад“ е своевидна книжевна студија на меѓучовечките односи во мала заедница, односите во семејството, односите во полицијата додека води истрага полна со неуспеси, како и на немилите настани што влијаат врз психичката состојба на луѓето. На страниците на овој роман ќе го запознаеме најспецифичниот вид сериски убиец чие откривање е многу тешко, а помеѓу профилерите и психолозите сè уште се дебатира околу главниот мотив кој ги движи дејствата на овие сериски извршители.

Ова е приказна раскажана од тие кои се дел од полициската ИСТРАГА и се во потрага по убиецот, тие кои се НАДВОР ОД ИСТРАГАТА, како и од перспективата на раскажувачот во еден ДНЕВНИК. Дали на крајот сите ќе се поврзат и испреплетат? На страниците на овој роман ќе го сретнете најспецифичниот вид сериски убиец. Откријте зошто. Меѓу профилерите и психолозите се' уште се дебатира околу мотивот кој ги придвижува дејствата на овие сериски извршители.

Авторката вешто се движи кон темите на љубовта, предавството и искупувањето во позадината на немилосрдниот лов на сериски убиец. Со својот вешт спој на неизвесност и емоционална длабочина, „Коски, пепел, чад“ е фасцинантен крими-трилер што ќе ги држи читателите на работ од нивните места до последното, возбудливо откровение. - Ана Атанасовска

Мери Арсова е родена на 27.4.1992 година во Скопје и своето образование го завршила во Скопје на Правниот факултет „Јустинијан Први“, каде што магистрирала на насоката казнено-материјално право со трудот „Сериски убиства во Република Македонија и компаративното право“ под менторство на проф. д-р Никола Тупанчевски. Нејзиниот прв роман „Опасна игра“ влегол во полуфиналето на конкурсот за книжевната награда „Пегаз“, распишан од издавачката куќа „Арс Ламина“ и Фондацијата за унапредување и промоција на културните вредности „Славко Јаневски“, а по неговото издавање и промоција, тој се задржал во топ листата на најпродавани романи во книжарницата на Литература.мк три месеци по ред. Вториот роман „Коски, пепел, чад“, кој е од жанрот крими-трилер, го комплетира во октомври 2023 година и во него таа го искористува целото знаење за убиствата извршени во серија и извршителот кој убива од спорт, сметајќи дека многу мал број автори кои ја обработуваат оваа тема се охрабруваат да пишуваат за убиец без конкретен мотив.

Мери Арсова моментално работи како правен советник, а пишува во секоја друга прилика. Освен тоа, таа е страстен читател на крими-трилери, класици и историски романи и не поминува ден без да прочита неколку страници од некоја книга од домашната библиотека. Се надева дека во иднина ќе има доволно слободно време за да се посвети на оживувањето на идејата за следниот роман.

 

[Zlatikevichius]

Топ 5 романите според мојот систем на бодување ќе ги презентирам еден по еден. Почнуваме со:

05. Тајни - Јордан Коцевски (@jokoc ), Антолог


Со натегнатата атмосфера, динамичните дијалози и неочекуваните пресврти, „Тајни“ е трилер што ќе ви ги скине нервите и ќе ве заведе во светот полн со скриени опасности и интригантни мистерии.

Една провала го воведува инспекторот Саше во истрага во која мора да извлече максимум од својата проникливост. Тој ќе пронајде сведок и ќе го идентификува злосторникот, но за да дојде до непобитни докази, бара помош од неговиот пријател и поранешен партнер, Златко. Тргнуваат заедно во потрага по вистината, разоткривајќи мрачни тајни, соочувајќи се со опасни закани и со скриени предизвици.

Приказна за вистинското, несебично пријателство, за корумпираноста на системот, за моќта на богатите наспроти останатите членови на општеството, за луксузот кој неморалните личности си го дозволуваат и за тоа дали една личност може да остане етички доследна под притисок на средината. Лесниот стил на Коцевски во комбинација со хуморот го прават ова дело вистинско задоволство за читателите.

Спојлер: ИЗВАДОК ОД РОМАНОТ

„Ах…“
„Што?“
Воздивнав на глас? Очигледно.
„Ништо, и сè.“ Розе застанува за да ме гледа в очи. „Знаеш, јас, ти… живееме 90% нормален живот.“
„Само 90?“
„Па, да. Десет проценти се тие што јас не живеам овде, се гледаме привремено и провалувам како дел од работата. А ти имаш нормална работа и уште една општествено корисна работа.“
Додека зборувам, ме набљудува со кратка насмевка. Кога завршив, ме фати за рака. Ме повлекува кон една од клупите. Седнуваме. Кифлата уште ја држам в раце. Ако не ми се допадне муабетот, можам да ја сронам, фрлам и да чекам да нè нападнат галебите, па од гракањето ќе се правам дека не ја разбирам.
„Ти недостига возбудата?“
Ме прочита. Велат дека во секоја врска не треба да бидеш потполно искрен доколку сакаш да опстане. Ако ги прашате машките, ќе ви речат дека секогаш треба да го подлажнувате на партнерот за да функционира врската.
„Да.“ Не ги слушам глупавите совети. Можеби затоа што не сум секојдневно со Розе, затоа што не можам да ја лажам или затоа што треба да признаам некому. „Тебе не ти фали работите да бидат динамични како кога се запознавме?“
„Озбилно? Забораваш што правев кога се запознавме? Не ни сакам да помислувам што ќе се случеше ако не ме сопреше. Мило ми е што работите се какви што се. Доволна возбуда ми се тренинзите и битки во рингот.“
„Извини.“
„Не грижи се. Знам што мислеше. Јас и ти не сме исти, Златко.“ Ја зеде мојата слободна дланка и ја стави меѓу двете нејзини. „Разбирам дека ти фали динамиката на твојот претходен живот. Посебно сега, кога си целосно посветен на бизнисот и не ѝ помагаш повеќе на полицијата. Животот мора да се менува, да еволуира.“
„Не е само тоа…“ Проблемот е што и јас не сум сигурен што е проблемот, а уште помалку како да ѝ кажам. „Овде сум веќе осум дена, на одмор, за тебе. И на почетокот ми беше супер, но по некое време уживав само во нашите дуели во боречки вештини. Не знам како ќе издржам цел месец. Не сфаќај ме погрешно… Ова“, гестикулирав сакајќи да потенцирам, „јас, ти, прошетките, оброците, се неверојатни.“
„Сигурно најмногу уживаш навечер, дома.“
„Розе, ма.“ Не да ми се вжежи лицето… е немам паметна досетка. „Сакам друго да кажам, не знам како би функционирало сè на долг рок.“
„Во тоа е убавината, не мора да знаеме. Ќе се снаоѓаме тековно.“
„Ете, ја откажав соработката со полицијата за да имам повеќе време за тебе, а не можам ни еден месец да го истуркам без да се грижам.“
Розе се насмевна.
„Мислам дека тука е проблемот. За да живееш легитимен живот, се откажа од тоа што беше, провалник и крадец. Искуството што го имаш го применуваше во соработката со Саше и тоа за добри цели. Не за безбедност на непознати. Тоа е работа што ти носи приход, додека работата со полицијата, тоа го сакаше.“
„Е па, не можев и двете и да имам време за тебе.“
„Аха. А кога ти побарав јас да имаш повеќе време за мене?“
„Никогаш.“
„Значи претпостави што сакам.“
„Не. Да. Не знам. Значи, Розе, не знам. Никогаш нема да бидам криминалец повеќе, тоа знам. Но не знам…“
„Златко…“, Розе посегна по мојата друга рака, која упорно се држеше за кифлата, толку цврсто што ја имаше смачкано. „Остави ја кифлата и дај ми ја раката.“ Ја послушав. „За никого не треба да се откажеш од тоа што си, дури ни за мене. Ти кажав уште на почетокот, таков каков што си, таков те сакам, а сè друго ќе се нареди. Не брзај ги работите.“
„Сакаш да кажеш дека е нормално што ми здосадува? Не мислам така. Ако не можам да поминам десет дена со тебе што останува за цел живот.“
Чекај… Сериозно го реков ова? Ако се затрчам доволно брзо, можам да се скријам зад дебелото стебло на најблиското дрво или да се удрам во него, па да се онесвестам и да глумам лудило.
„Да не те знаев, ќе помислев дека ова е запросување.“
Се насмеав на глас, толку чудно што ги уплашив галебите што летаа над нас. Сигурно ја демнеа кифлата што ја оставив на клупата и заминаа кога видоа дека еден гриз од неа ме збудали.
„Знам што ти треба.“
Акција, тепачка, секс?
„Јави му се на Саше. Ќе те развесели.
„Добро.“ Не е толку возбудливо како другите работи што ги помислив, но ќе заврши работа.
Розе ја зема кифлата и се упатува кон брегот. Галебите кружат над неа и чекаат. Нели е супер Розе, ми дава приватност без да побарам. А јас мислев дека паровите делат сè, дури и дека заедно одат во тоалет едниот да моча, другиот да мие заби. Заблуда. Го земам телефонот и го одбирам бројот на Саше. Одговара по второто ѕвонење.
„Аха, веќе ти здосади“, вели со разигран глас.
„Што зборуваш, уживам во нежните сончеви зраци и мирисот на езерото и помислив на тебе.“
„Поласкан сум, но имам сопруга.“
„А јас, девојка.“ Леле девојка, секогаш ми доаѓа да се закикотам кога ќе го кажам тоа.
„Уживаш?“
Правам пауза пред да одговорам, кратка, милисекунда, ама сигурен сум дека Саше ја регистрира.
„Сонце, песок, секс, ги имам трите ’С‘ за совршен одмор.“
„Е, како три, кога се две.“
„На англиски се три. Затоа што секој турист зборува англиски.“
„Море гледај ги таму сончевите зраци како се рефлектираат од езерските бранови и не филозофирај многу. Розе како е?“
„Супер е. Се обидува да фати галеб за вечера. Им дава кифла со морска сол.“
„Побарај ѝ рецепт.“
„Мислам дека жив ќе го јадеме.“
„Се надевам не со пердуви.“
„Па што знам. Да видиш каков ќотек ми дава на тренинзите, нема да ме изненади и сосе пердуви да го јаде. Сигурно и некоја сирова риба гратис ќе добијам од езерото, за да зацврстам како неа.“
Саше се смее.
„Ти, како си?“
„Еве, работам на еден случај…“
Застанува. Знам што си мисли, зашто и јас го мислам истото. Јас го прашувам како е, а тој ми одговара на што работи. Ах, му недостигам. Устата ми се развлекува во огромна насмевка затоа што и мене ми недостига.
„…и добар сум.“
Е, сега, не играме со така. Ова како да беше намерно. Сака да ме навлече, да прашам повеќе за случајот. Или можеби не кажува за да не му појдам таму и да му покажам како се работи. Нема да го прашам. Реков, нема.
„Каков случај?“
„Ништо возбудливо. Обична провала и кражба.“

Jордан Коцевски е роден на 25.1.1983 година во Охрид. Во родниот град докторирал на Факултетот за туризам и угостителство. Првата книга, збирката раскази „Време за живеење“, ја има објавено во 2001 г. Неговата стрип антологија во коавторство со Дарко Богданов, „Мрак Хумор Тишина“ излезе од печат во 2014 г., а со истиот илустратор ја издаде и првата графичка новела „Витези од соседството“ во 2016 г. Добитник е на две награди за стрипот „Our Eden“, додека неговата книга „Прозорецот“ беше наградена и објавена во електронска форма од страна на „Фондација Македоника“ во 2017 г. Автор е и на триесетина научни и стручни трудови од областа на туризмот и угостителството. Главен и одговорен уредник е на „(е)Лит“, електронско списание за книжевност и друга уметност. Во 2021 година го објави својот прв роман „Тегли“, а вториот роман, „Заследи ме“, во 2022 година. Двете книги се во издание на „ПНВ Публикации“. Живее во Охрид со сопругата и двете деца, каде што работи како туристички водич.

 

[jokoc]

Ехе, да беше така реално бодувањето...
Јас оваа година не сакав романот да ми биде поднесен, но издавачот одлучи да го предаде. Главна причина е што оваа книга е напишана затоа што сакав да се забавувам и уживам во процесот на пишување, а со тоа да им е забавно на читателите. Мислам дека тоа се приметува и од извадокот погоре.
Жанровската литература на оваа награда ретко поминува повеќе од еден круг, евентуално уште еден ако има повеќе романи.
Сега се пребројав, имам околу 8 книги прочитано. Последна, вчера ја завршив „Леска Брезоска“ (која ја нема на GR).

 

[Zlatikevichius]

Последна, вчера ја завршив „Леска Брезоска“ (која ја нема на GR).

Ги додадов сите, направив и листа: https://www.goodreads.com/list/show/223203._2024 Од петто место надолу се рангирани на ист начин како тука, првите четири, сега за сега - по азбучен ред по презимето на авторот.

 

[Zlatikevichius]

04. Што се случи со Исидора? - Јана Мишо, Арс Либрис


По смртта на екстравагантната авторка Ноемија Нера, нејзините отуѓени ќерки се враќаат во готската опатија каде што пораснале, заради отварање на тестаментот. Шокирани од содржината на документот, на Долорес и на Исидора не им преостанува ништо друго освен да се погрижат за наследството, но престојот во морничавата опатија, опкружена со шума и гробишта, за Исидора се претвора во кошмар.
Почнува да гледа лица што не треба да се таму и луѓе коишто никој друг не се сеќава дека ги видел. Откако ќе забележи девојка што би требало да е мртва веќе шеснаесет години, Исидора почнува да пропаѓа во лавиринт од лудило и очај, а од секој мрачен ходник демнат спомени на негрижа, духови од декадентни забави и соништа со давење. Кога веќе не можеш да си веруваш на сеќавањата, како можеш да се спасиш од тотален мрак?

„Иако ги игра реквизитите на готскиот роман, од мистична атмосфера до семејно проклетство, како да ги следи основите на Фауст, но истовремено и акцентот на психолошката анализа на атмосферата од Едгар Алан По. Уживав во повеќе примери на мајсторски опис на морничава атмосфера и како здравиот разум може со сомнеж да вплови во разорна паника.

Јана Мишо ви е веројатно позната по своите претходни прекрасни ведри дела, претежно духовити романтични комедии, како режирани од Вуди Ален. Но, често во тие претходни романи тлееше и по некој детал, некој внимателен опис (особено во романот „Лулу“) кој беше како ветер кога ќе ги изгаси свеќите во хорор сцена. Кој го познава нејзиното минато, ќе знае дека во својата рана младост има напишано и режирано театарска претстава, со име што точно ни ја предвидува денешницата: „Afterlife“. Затоа и не бев изненаден воопшто дека нејзиното кормило сврте од вообичаената маршута и отплови 18 километри појужно, како да препозна промена на времето. Храбрите морепловци влегуваат директно во бурата кога ќе се појави.“ - Сибо

„Уште од почетните глави знаев дека ова ќе биде добра книга, не зашто не можев ни да претпоставам што навистина ѝ се случува на Исидора, ниту пак каде води приказната, туку зашто е умешно исткаена приказна, со комплексни ликови што лесно ти стануваат блиски, со кои сочувствуваш и кои можеш (и) да ги разбереш. И секако, готиката е јаготка на шлагот. „Што се случи со Исидора“ е готски роман. Не среќаваме многу такви на полиците со македонски автори. И не е ова страшна приказна само поради куќата со гаргојли и гробишта одзади, што некогаш била опатија со калуѓерки, капелата без распетие, а со стаклена чевличка на Пепелашка (и слични цинични декорации на сопственичката на имотот), туку поради тоа што и ти како читател не можеш да излезеш од мрачниот вртеж во кој Исидора почнува да се губи“ - вели Катерина Шошко

Јана Мишо е писателка, блогерка, колумнистка и уредничка на женската рубрика „Off Café“ на „Офнет“ и необична урбана девојка вљубена во Скопје и во Париз. „Што се случи со Исидора?“ е прв готски трилер на Мишо, по популарните романи - „Скоро парижанка“, „Анаис од Монмартр“ и „Лулу“, како и на тин-серијалот „Јас сум Миа“.

 

[Zlatikevichius]

03. Светот што го избрав - Калина Малеска, Или-или


Романот ја раскажува приказната за трансформацијата на Леона, чие чувство за себе и сопствениот идентитет се менува низ контактот со луѓето и просторите: подрумот во кој се вселува, состанарите и околниот двор, членовите на одборот за наставни програми, канцеларијата за состаноци, барот… На почетокот од романот протагонистката, по дваесет години живот со своето семејство, се соочува со нова ситуација, без стан, без работа, без пари, со привремен ангажман. Новите околности и луѓето што ги запознава кај неа поттикнуваат сеќавања, интроспекција, анализа на своите и на туѓите постапки, изнаоѓање на причините зад нив.

„Пред неколку години се погоди неколку романи што ги прочитав едно по друго да зборуваат за ликови незадоволни од својот живот, трагаат по нешто друго, но на крајот сфаќаат дека сето тоа е лажно, и се враќаат на својот живот, кој од таа подоцнежна перспектива повеќе го ценат. Тоа ме поттикна да размислувам за една сосема спротивна тема – да ја истражам можноста за прифаќање на сите избори како дел од развојот на личноста“ – вели Калина Малеска

За Калина Малеска пишувањето е истражување. Низ годините таа ги истражува можностите на различните книжевни видови и жанрови, ги истражува потребите на книжевните дела за возрасни и за деца, а во најновиот роман насловен „Светот што го избрав“, кој излезе во „Или-или“, ги истражува нашите избори. Животот тече, времето минува, а како се чувствуваме во сопствената кожа зависи од тоа колку сме задоволни од нашите постапки и одлуки. Дали да се излезе од токсичниот брак и да се живее во сутерен што личи на мрачна пештера од приказните, дали да се прифати работен ангажман кој однапред делува извалкано и полн корупција но кој сепак нуди можност да се направат промени на подобро, дали да се молчи пред налетот на насилно изразените ставови од сите страни или да се влезе во војна и да се каже своето мислење? Дилемите со кои се соочува Леона додека го читаме романот стануваат и наши, а наше останува дали ќе му дозволиме на нејзиното будење барем малку да нè зарази.

„Почнав со поезија во основно училиште и, иако никогаш не сум објавила збирка поезија, и сега повремено ќе напишам по некоја песна. Ги сакам експериментирањата во книжевноста, во секоја смисла, и жанровски и во однос на техники, гледни точки, фокус, темпо на дејство. Таквите различни постапки ми помагаат да утврдам кој пристап најдобро функционира за некоја тема. Тоа е исто така начин да се избегне премногу повторување и да се откријат нови начини на изразување и кај себе и во книжевноста општо. Расказите се предизвик зашто налагаат нешто да се искаже на мал простор, што значи бараат многу концизност, фокус, селекција. Драмата како жанр ми е најтешка бидејќи не дозволува никакви објаснувања од некој посредник, наратор, ниту навлегувања во описи, мисли, па сите нијанси на расположението и сите идеи треба да се доловат само преку зборовите на ликовите, без да се протолкуваат тие зборови. Детските книги се исто така посебен вид пишување, при кој повеќе размислувам за публиката што потенцијално ќе ги чита отколку кога пишувам за возрасни. Романот е жанр што најмногу обзема, бидејќи за целото време додека го пишувам живеам со ликовите и приказната, како да се дел од некоја паралелна реалност која е постојано присутна во мојот живот. Истражувањето на сите овие различни начини на пишување ми е важно и интересно и секој жанр ми открива нешто што потоа го внесувам како сознание во другите жанрови.“ - вели Малеска

Спојлер: ИЗВАДОК ОД РОМАНОТ

Со Весна заедно одевме во основно училиште. Таа беше импулсивна, често пламнуваше. Нејзиното одбивање да ја прифаќа затекнатата ситуација и моето недејствување се речиси исти сега како што беа и тогаш.

Си помислувам на Ранко, слабото срамежливо момче. Имаше тогаш една игра меѓу машките да му го притиснат некому стомакот – или градите, не знам, никогаш не можев да го изгледам ритуалот внимателно – и да видат дали ќе издржи да не се онесвести при испуштање на воздухот. Повеќето ученици навиваа. Некои гледаа и се надеваа дека нема да станат објект на експериментот на проверка дали ќе се онесвестат, како што често беше Ранко. Зошто – се прашував во себе, зошто го правите тоа, си велев. И секогаш се надевав дека ќе го прекинат ритуалот откако само ќе ја исплашат својата жртва, пред да му го притиснат стомакот, или градите. Никогаш не го прекинуваа.

Весна беше единствената што гласно праша и често ги оттурнуваше мачителите: – „Зошто го правите тоа?“ – „Затоа што ни е интересно“, ѝ одговори еден од оние што го изведуваа ритуалот. Сега знам дека тоа не беше вистинското прашање. Зошто ова ви е интересно? – беше прашањето што никогаш не го поставив.

Понекогаш им раскажувам за тие настани од детството на пријатели или на поранешните колеги од приватното училиште во кое работев и кое минатата година се затвори. Во тие случаи, кога им раскажувам за Ранко и за другите момчиња што го изведуваа или го трпеа ритуалот на одземање воздух, подзастанувам за миг. Потоа менувам некои од деталите. „Само јас им викав да престанат“ – ова е верзијата што ја раскажувам. Веројатно сите си се претставуваат во подобро светло, се правдам во себе. Но неполн миг подоцна знам дека се лажам, дека ја измислувам таа верзија затоа што не можам да го прифатам детето што бев. Ниту личноста која сè уште сум, си додавам, намерно сурово.

Спојлер: РЕЦЕНЗИЈА НА ВЕСНА МОЈСОВА ЧЕПИШЕВСКА

Романот „Светот што го избрав“ на Калина Малеска ја сугерира женската визура во гледањето на светот и ја актуализира еманципацијата на женското авторство во современата македонска проза. И еве, исчитувајќи го најновото од Малеска, се присетувам дека кај Маите, Месечината е заштитничка на плетењето, дека етимологијата на зборот текст, исто така, е врзана за процесот на плетењето, па во тој контекст има чувство дека и приказните што ги плете незабележителниот пајак што сака да влезе во собата на Леона, која таа конечно почнува да ја чувствува како сопствената, се дел од големата плетка за светот што конечно го избира како свој. Оваа плашлива и кршлива Леона се обидува да ја раскаже гласно својата приказна, зашто само кога таа е гласно раскажана тогаш како што вели таа: „… мојата приказна се здобива со поинаков контекст, ме претставува похрабра отколку што сум била.“ (2024: 97, означеното е мое). „Светот што го избрав“ се гради како еден хронотоп на куќата и тоа замислена како вертикално битие обезбедено со поларитетот на визбата т.е. подрумот, која соодветствува на несвесното и таванот, кој одговара на духовното воздигнување. Може ли со текот на времето подрумот во кој се сместува Леона да се трансформира во таван, подрумот да стане нејзиниот таван? Зашто секој заслужува да биде среќен. Па и Леона која ни признава и вели дека и покрај тоа што: „Не знам како да се справам со оваа тага.“ (2024: 105), таа, едноставно, само бара начин да го направи „овој непознат свет да изгледа помалку страшен отколку што е.“ (2024: 111).

По дваесет години живот со своето семејство, Леона е исправена пред дилемата како да се пресече папочната врска со домот кој веќе не го чувствува за свој дом? Дали конечно треба да се пресече таа врвца? Како да каже: ДОСТА Е!? Таа се наоѓа во вртлогот на сопственото ЈАС соочувајќи се со нова ситуација. Останата е без стан, без работа, без пари, со привремен ангажман кој ѝ го наоѓа нејзната добра другарка Весна, целосно спротивна од она што е таа. И еве каква е таа во очите на Леона: „Секогаш очекуваше сите да се однесуваат како неа. Ова си го повторував кога имав потреба да ја критикувам во себе. Само така можев да ја оправдам својата плашливост, со непризнавањето на нејзината храброст.“ (2024: 10, означеното е мое) Затоа, кога Весна отворено ѝ вели: „Ти исчезна, не постоеше дваесет години.“, Леона се брани велејќи: „Не е сосем во право. Постоев. Во еден друг, затворен, ограничен свет.“ (2024: 36, означеното е мое). Но, новите околности, средбите и разговорите со новите и старите познаници, со членовите на Комисијата за утврдување на подобност на новите предметни програми и учебници, со членовите на поширокото и потесното семејство, со новите соседи (колку реални, толку и виртуелни, колку тука, во Скопје, толку и во нејзината меморија), кај неа поттикнуваат сеќавања, будат епизоди од детството и младоста, поттикнуваат анализи на своите и на туѓите постапки, говорат за изнаоѓање на причините зошто довело токму до тие постапки. Зашто во тој нејзин свет, во тоа нејзино ЈАС таа не смее/ не треба да има никаква дамка. „Не сакам ништо лошо да зборуваат за мене во единствениот свет што го имам. Сигурно ќе се погрижам никогаш ништо лошо да не помислат. Зашто, како може да се живее ако се нема свет за живеење?“ (2024: 35), размислува Леона.

(...)

Ѕвездан Георгиевски во својот осврт под наслов „Подрум“ (https://okno.mk/node/29044) нуди една мала историја на подрумот, или повеќе една социолошка, па и културолошка прошетка преку која ја открива „улогата на подрумот, за олеснето функционирање на човекот во градот“. Така ова патрување започнува од она време кога „… подрумите и скривниците беа задолжителен дел на системот на општонародната одбрана и цивилната самозаштита и важен чинител во оние, веќе заборавени, циклични вежби…“, па преку „… припаѓачките подруми на индивидуалните станови“, кога „економскиот напредок овозможуваше тие да бидат претворани во простории за складиштење на сè побогатата зимница“, па сè до она време кога „… Подрумите, на евтин, ама приближно волшебен начин, се преобразуваа во своевидни клубови, места, на почетокот, замислени како супститут за скапите кафеани, а потоа како вистински оази на слободата на здружување, разменување идеи и – слушање музика!“ Каков статус има овој подрум на Леона? Дали тој содржи по нешто од сите фази? Зашто таа во него се засолнува и од простор за самозаштита прераснува во простор т.е. оаза на нејзината слобода.

„Да се разбереме, подрумот е исклучиво урбан, градски феномен. Во селата нема подруми.“, нагласува Георгиевски. А Леона, онаа што се обидува поотворено да зборува за оној (нејзин) свет што го избира, што го избрала, доаѓа од една таква средина која нема подруми, од едно село во близина на Демир Капија, од куќа, во која откако починуваат нејзините родители, остануваат да живеат нејзините тетка и тетин. „За разлика од Западот, каде што подрумот се врзува за готската традиција на страв и ужас и каде што секоја појава на подрум во кое било уметничко дело (слично како со пиштолот на Чехов) значи и појава на некој вампир или барем некој фрик што со електрична пила во рацете черечи тела на, по дефиниција, невини тинејџери и, по правило, по еден дедо и баба, кај нас подрумот никогаш ја немал таа симболика. (…) кај нас подрумот секогаш симболизирал благосостојба – и слобода. Ако имаш подрум, тоа значи дека си богат човек – имаш со што да го наполниш.“, поентира Георгиевски. Копнее ли и Леона по една своја/лична слобода и благосостоба? Зашто таа е и без работа и без стан кога решева дека мора да сврти нов лист од книгата што се вика живот. Дали затоа толку „лесно“ решава подрум-собата натрупана со дрва и автомобилски гуми да ја направи свој нов дом? Или, сепак, и не сè така лесно во таа одлука, зашто кога вели, чувствуваме дека се колеба, дека обмислува, дека се двоуми: „Влегувам во собата и седнувам на креветот. Не знам што да правам во оваа соба во која нема ни телевизор, ни компјутер, ни книги. А и да има, што со тоа? Книгите ми стануваат бесмислени. Ме потсетуваат колку сум одвоена од светот во кој порано постоеше барем можност да ги споделам размислите за тоа што го читав. Зошто да читам сега? За себе, велат, за себе е важно да се чита. Во моментов тоа ми звучи како лага. Каква мотивација да најдам за читањето книги што не знаат за живот во соба со дрва и гуми, за бања што се дели со непознати, за немање работа?“ (2024: 31)

„Не знам од каде потекнува зборот „подрум“.“, пишува Ѕвездан Георгиевски. Не знам ни јас! Затоа на помош го повикав Никос Чаусидис кој подоцна ќе ми помогне во исчитувањето на подрумот на Леона на Калина Малеска. „Претпоставувам и сакам да верувам дека можеби има логика она наивно објаснување дека станува збор за нешто што е под друмот, нешто што не е на ачик, невидливо за минувачот и за околината. Значи, нешто што може да ја обезбеди таа, толку посакувана индивидуална слобода, непопречувана од власта на кој било авторитет. (означеното е мое)“ Затоа и Калина Малеска одбира својата Леона да ја вдоми во една соба вредна само/дури 10.000 евра сместена во подрумот на една семејна куќа во скопско Црниче: „Подрум. Сутерен е великодушно име за него. Ова е подрум со еден не толку долг и не толку широк ходник, низ кој на таванот – кој би можела да го допрам ако ги испружам рацете нагоре – се нанижани ‘рѓосани цевки. Водовод? Канализација? (…) Сакам веднаш да излезам, да избегам, и притоа да не ѝ се јавам на Весна и да не ѝ признаам дека имала право, дека ништо пристојно, па ни скромно, не може да се најде за десет илјади евра. Но, останувам. Останувам да ја истражам пештерата од детските приказни во која никогаш не стапнал никој, освен измислените ликов. И јас.“ (2024: 15, означеното е мое).

„Живеејќи секојдневно во својата куќа“, пишува Никос Чаусидис (https://marh.mk/kukja_simbol_znak_chausidis/), „на архаичниот човек сигурно му се наметнала следнава логичка врска која ќе има длабоки религиски и филозофски импликации: Јас живеам во куќа, таа ми припаѓа мене, но јас сепак не сум куќа. Јас живеам во тело, тоа ми припаѓа мене, но јас сепак не сум тело.

Прифаќањето на овој однос значи дека куќата е едната од компонентите (можеби и клучна) која ќе ја поттикне диференцијацијата на човекот како битие во две одделни сфери на постоењето – сферата на материјалното и сферата на духовното: Како што јас престојувам во својата куќа како нејзина суштина, така и мојата душа, моето јас, престојува во моето тело како негова суштина. Моето тело е куќа на мојата душа.“ Можеби, токму затоа, и Леона, трага по некоја своја куќа, по некое ново тело во кое на душата ќе ѝ биде пријатно, топло, во кое ќе се чувствува свое, и конечно среќно…

„Од овој однос“, како што вели Чаусидис, „произлегува и идејата за посмртна егзистенција: Кога ќе се уништи мојата куќа, јас се преселувам во друга куќа. Кога ќе се уништи моето тело, јас (мојата душа) ќе се преселам во друго тело.“

Леона, сепак, станува господарка во/на својата соба, господарка во/на некои делови од таа своја соба. Впрочем и самата Малеска вели дека сакала да создаде лик кој што ќе има освен поголема свест за себе и за светот околу себе, и лик кој ќе развие свест и за потребата да пронајде во себе поголема храброст. „Можеби, поради нејзината неактивност, особено на почетокот на романот, оддава впечаток и на апатија, но мојата намера беше да создадам лик што се бори со своите слабости и ги надминува, што ја победува апатијата и има неуморна волја да се менува и себеси и својата околина.“, вели Калина Малеска (https://blen.mk/kalina-maleska-intervju-istrazuvam-kako-gi-dozivuvame-nasite-izbori/)

Така, на Леона повеќе не ѝ треба ни огледало, зашто сега знае како изгледа. „Гледав во него не за да го видам својот лик, туку за да се споредам со некоја друга личност, посакана, поинтересна, поубава, да ги видам своите маани:“ (2024: 114), вели Леона. Сега веќе знае дека нема жена без грешка, жена без сторен грев, без моменти на искушение. Но и дека една соба со мувла, многу постара, помрачна, повалкана отколку што е, е потопла, зашто во неа Леона се чувствува жива, зашто во неа Леона конечно може да сака и без разлика на сè може да биде сакана:

„Ја ставам дланката на ѕидот и го испипувам. На едно место ја чувствувам неговата дланка, или замислувам дека ја чувствувам, преку ѕидот, и го запирам движењето.

– Остани ако можеш.

– Можам – одговарам.

Ја потпирам главата на ѕидот и тој ја потпира неговата од спротивната страна.“ (2024: 91)

Калина Малеска е македонска писателка и книжевна теоретичарка и критичарка родена во 1975 година во Скопје. Предава англиска книжевност на Филолошкиот факултет „Блаже Конески“ при УКИМ – Скопје. Има издадено три збирки раскази: „Недоразбирања“ (Македонска книга, 1998), „Именување на инсектот“ (Слово, 2008) и „Мојот непријател Итар Пејо“ (Или-Или, 2016), романите „Бруно и боите“ (Слово, 2006) и „Призраци со срмени нишки“ (Слово, 2014), како и драмата „Случка меѓу настани“ (за Хипатија од Александрија) (Слово, 2010). Романот „Бруно и боите“ влезе во најтесниот круг за наградата Роман на годината на Утрински весник за 2006 година. Во 2024 го објавила романот „Светот што го избрав“ во Или Или. Нејзини раскази се преведени на неколку јазици и објавени во повеќе списанија во Македонија и во странство. Се занимава и со преведувачка дејност, а некои од книжевните дела што ги превела се: „Она што беше небо“ од Владо Малески, „Тристрам Шенди“ од Лоренс Стерн, „Сестрите Макиока“ од Џуничиро Танизаки, „Собрани раскази“ од Амброуз Бирс.

 

[jokoc]

Ги додадов сите, направив и листа: https://www.goodreads.com/list/show/223203._2024 Од петто место надолу се рангирани на ист начин како тука, првите четири, сега за сега - по азбучен ред по презимето на авторот.

Анде ме информира Само што не можам да ја оценам книгата, затоа што не е роман. Збирка раскази е. Секоја глава е посебен расказ. И така многу теми се чепнати само на површина и не доволно длабоко обработени, како на пример губење плод, кое е само спомнато и толку.

Автоматски споено мислење: сабота во 10:50

Едно добри 80 % од насловиве се гледа дека се за отпаѓање.

Така најчесто и жирито размислува и не ги чита книгите, и тука е проблемот... Дали вистински може да се оцени напишанот според насловот и корицата, а без да се прочита? Ние како индивидуалци и читачи во ред е да имаме предрасуди, зашто не сакаме да трошиме време, но за жал жирито не треба да е такво.
п.с. не дека и јас немам предрасуди, ама јас барем давам шанса.

Автоматски споено мислење: сабота во 10:55

Може малце подетално околу ова? "Непотизам", врски или што е работава?

Од се по малку, но пред се предрасуди и глумење елитизам. Затоа наградуваните книги се најмалку читани, затоа што се избира и елиминира по име и презиме (ако не си од „круговите“) и издавач, како и по основа на жанр. Односно никогаш до сега на жанровската литература (тоа е глупава поделба кај нас каде имаш жанр и белетристика, а во жанр реално влегува се) не добила вистинска шанса. Ако прочитат дека е мистерија, трилер, хорор, нф, од старт книгата е елиминирана во прв или втор круг.
Што е најтрагично ова ми беше директно кажано до сега од три челна на жирито од три различни години, вклучувајќи го и притисокот од организаторите.
И токму затоа лесно е да се предвиде кои романи ќе бидат во финале.