Кривични пријави се поднесени против поранешните директори на Фондот за иновации и технолошки развој (ФИТР), Фестим Халили и Коста Петров. Според истрагата, тие се товарат за злоупотреба на службена положба во врска со финансирање на неколку проекти преку грантови. Случаите се поврзани со
три контроверзни проекти: „Грин Хојо“, „Фротирка АД Делчево“ и „Тајната на Римјаните – Pinsa Romana“.
Случај 1: „Грин Хојо“ – нерегуларности во проект вреден 4 милиони денари
Првата кривична пријава се однесува на поранешниот директор
Фестим Халили и компанијата
Хојо Тек од Струга, која добила финансиска поддршка преку грант од ФИТР за проектот
„Грин Хојо“.
Проектот имал за цел да создаде паметен дом преку употреба на
IoT уреди и решенија за енергетска ефикасност. Но, истрагата покажала дека иако
корисникот на грантот не ги исполнил обврските од договорот,
директорот Фестим Халили дозволил исплата на сите средства во износ од
4.000.000 денари, наместо да го раскине договорот, како што е предвидено во правилникот на ФИТР.
„Од самиот почеток на проектот постојат индикации за договорена соработка меѓу лица од раководството и вработени во ФИТР со корисникот на грантот, што овозможило исплата на средства и покрај непочитувањето на обврските.“
Дополнително, истрагата покажала дека
Дашмир Истрефи, одговорното лице во компанијата
Хојо Тек, доставил фактури за наводни трошоци, кои потоа биле коригирани на барање на ревизорите.
„Корисникот извршил измени на трошоците по барање на ревизорите, со што прикажал различни износи за да се оправдаат добиените средства. Овие активности довеле до заблуда на Фондот и стекнување противправна имотна корист од 4.000.000 денари.“
Случај 2: „Фротирка АД Делчево“ – проект завршен само 54%, но исплатен целосно
Вториот случај се однесува на злоупотреба на средства за проектот на
„Фротирка АД Делчево“, каде истрагата утврдила дека иако проектот бил
само 54% завршен, средствата биле целосно исплатени.
Коста Петров, поранешен директор на
ФИТР, дозволил исплата на целосната сума, иако ревизијата покажала сериозни прекршувања. Проектот започнал на
1 октомври 2018 година и требало да заврши на
30 јуни 2019 година, но до крајот на рокот, корисникот успеал да набави само
една од шест планирани машини, додека останатите машини не биле набавени.
„Проектот предвидуваше набавка на шест машини, но до крајот на рокот беше набавена само една – машина за шиење (Sharing machine). Останатите машини не беа доставени според предвидениот план.“
Дополнително, корисникот на проектот подигнал
354.000 денари во готовина од наменската сметка, што е спротивно на правилникот на ФИТР. Средствата биле вратени подоцна, но само по откривање на нерегуларноста.
„Фондот овозможи исплата на средства за недовршен проект, овозможувајќи на ‘Фротирка АД Делчево’ да се стекне со незаконска имотна корист во вредност од 19.839.264 денари.“
Случај 3: „Тајната на Римјаните – Pinsa Romana“ – апсурдна злоупотреба претставена како иновација
Третиот случај, кој предизвика најголема јавна реакција, е проектот познат како
„Тајната на Римјаните – Pinsa Romana“. Се работи за грант доделен на стартап кој развивал
рецепт за пица стар 2.000 години.
Проектот беше финансиран преку инструментот за поддршка на стартап компании, но ревизијата покажала бројни нерегуларности. Корисникот доставил неподобни трошоци за поврат на ДДВ во износ од
140.400 денари, како и неподобни префрлања на средства меѓу различни буџетски ставки.
„Корисникот ги користел средствата за неподобни трошоци, вклучувајќи враќање на ДДВ во износ од 140.400 денари. Дополнително, средствата наменети за една ставка биле пренасочени за покривање на други ставки без одобрение од Фондот.“
Дополнително, корисникот поднел извештаи со задоцнување и ги користел средствата надвор од дозволениот временски период на проектот. Во еден случај, плаќањата извршени по истекот на проектот изнесувале
295.000 денари.
„Корисникот продолжил да користи средства и по истекот на рокот за проектот, при што извршил плаќања во износ од 295.000 денари. Иако средствата се потрошени надвор од дозволениот период, тие биле оправдани од Комитетот за инвестиции.“
Вкупна финансиска штета – над 23 милиони денари
Според резултатите од ревизијата, три клучни проекти предизвикале финансиска штета во вкупен износ од над
23 милиони денари:
- „Грин Хојо“ – 4.000.000 денари
- „Фротирка АД Делчево“ – 19.839.264 денари
- „Тајната на Римјаните – Pinsa Romana“ – Злоупотреба на средства преку неподобни трошоци
Кривични пријави за незаконска исплата на грантови
Фестим Халили и Коста Петров, поранешни директори на
ФИТР, се соочуваат со кривични пријави поради злоупотреба на службена положба и овозможување незаконски исплати на средства за проекти што не се реализирани според договорите.
Истрагата откри дека во некои случаи
се користени лажни фактури, додека во други проекти
се исплаќале средства за недовршени активности.