Вампиризмот и традицијата
Митот за вампирите е еден од најмладите во европската традиција. Паралели на тој мит се наоѓаат и во Кина, Халдеја, Асирија, Вавилон, Египет. Сепак, првиот документ кој го забележува вампирот на европско тло е записот на Франсоа Ришар, од 1657 година, кој се однесува на еден остров на Егејско море. За состојбата на островот Ришар пишува: „Јас не сум видел ништо пожално од состојбата во која беше тој остров.Сите имаа искривоколчена фантазија. Луѓето со најздрав дух изгледаа вџашени како и другите. Тоа беше една вистинска болест на умот, исто толку опасна како лудилото или беснилото.“ Тука тој вампирите ги забележува како вруколаци.
После ова, документирани настани поврзани со стравот од „мртовецот што не скапува“ се јавуваат и на Балканот, особено во Македонија и во другите словенски земји. Во 1732г. во Медвеѓа, Србија, австриска екипа на лекари ќе направи записник во врска со зачудувачки настани, кои е случувале во последно време. Тука зборуваме за искривоколчени трупови, грозоморни убиства, чудни активности на локалните гробишта. Овој записник потоа се издава во форма на мали книшки и ја обиколува Европа, со што започнува и еидемијата на вампиризмот.
Се смета дека вампирот на Балканот е комбинација на вруколакот како неизгниен мртовец и познатиот митолошки концепт на човек-волк (ликантроп), кој е познат низ словенската митологија. Етимолошки, пак, зборот има повеќе потекла, од кои за нас најблиско е старословенското в’лкодлак. Е сега, разликата е во тоа што во моментот кога се прави оваа синтеза на Балканот, под влијание на овдешните митолошки претстави, кутриот вруколак од Егејот станува агресивен демон кој излегува од гробот за да убива. Па според тоа корените на модерниот вампиризам од 17 - 19 век ќе ги бараме на ова тло.
Кај нас највпечатливи се народните приказни за вампири собрани од Марко Цепенков. Сега, иако се пишувани по кажувања, сепак Цепенков всушност ги прераскажувал и модифицирал. Арно ама, со тоа тој всушност создава еден вид авторски фантастични приказни, кои се доста полнокрвни. И најкарактеристично за него е тоа што тој во ниту еден момент не се сомнева во вистинитоста на вампирите, па ги става во своето секојдневие, на пр: „Во 1862 г. Ристе Цинција , од селото Варош, Прилепцко, беше овчар и со двајца другари си паселеовци, од патот Коњарцки...“ вака почнува една од неговите приказни за вампири.
Во однос на ликот на вампирот кај нас, постојат повеќе претстави, кои се различни меѓусебе. На пример, во едно предание се вели: „очите црвени, ноктите црвени, алски, лицето угу крв, с’то црвено, мршата цела црвена...“ Постоеле на времето и луѓе кои ги викале вампирџии, и кои се сметало дека имаат дарба да ги познаат вампирите и да ги убијат. Така, ако имало вампир во некоја куќа, ќе викнеле вампирџија да дојде, а тој обично им велел да луѓето да викнат музика и да играат, оти вампирот најчесто по музиката одел. И кога ќе дојдел вампирот, тие го убивале. А потоа се одело на гробот на вампирот, се откопувал и телото (кое секако било нераспаднато) се попарувало со топла вода, за да од телото остане само крв, ништо друго.
Побарајте ги книгите на Танас Вражинкоски, во него има многу народни кажувања собрани од цела Македонија за вампирите, има и доста добри приказни меѓу нив.