Прва светска војна (1914-1918)

[callejón de la muerte]

Малку да се вратиме на темава, интересна е кулминацијата на новиот индустриски начин на војување, кланицата наречена Западен фронт и двете гигантски битки кои се симбол на тој фронт, имено Верден и Сома.

Бодликавата жица, митралезот, минофрлачот, мините, хемиското оружје и авионите нагло ги побиле сите дотогашни воени доктрини па до 1916 имаме ситуација да се икскристализира една глупава, зла, да не речам сатанска доктрина а таа е : "не можете да убиете наши војници колку што ние можеме да убиеме ваши' односно војна на исцрпување.

Први кои активно ја употребиле се секако германците (а кој друг) кои после неколкумесечни истражувања го лоцирале гратчето Ведрен и неговата околина како најпогодно место на кое би ја натерале француската војска да искрвари до смрт, сметајќи на историската важност и психологијата на французите да го бранат тоа место до смрт. Планот бил да загинат дупло повеќе французи него германци и со тоа моралот на французите да опадне до таа мера што би побарале сепаратен мир.

Како и скоро сите германски планови (не дека Антантата имала некои подобри) и овој се покажал како едно така...пожестоко срање и само послужил за зајакнување на францускиот фанатизам и решителност при што загубите на крај, после рекордни 303 дена активни борби биле скоро исти на двете страни.

Ќе напишам неколку подолги постови околу самата битка, слично како оние одличните на @Beric Dondarrion на темата за WW2 со германскиот Титаник.

 

[callejón de la muerte]

После 17 месеци војување, на западниот фронт интензитетот на борби значително опаднал на почетокот на 1916 бидејќи и двете страни се нашле во ќорсокак, нападите биле чисто самоубиство а одбраната релативно лесна.
Логистиката била кошмар бидејќи западниот фронт се протегал од Ла Манш па се до швајцарска граница. Чудно е што ниту една од завојуваните страни не се обидела преку освајање на Швицарска да направи крилен маневар и да добие во стратешка предност, но тоа е за темата What if...
Замислете 2000км фронт на кој секој божји ден треба да се носи све од игла до локомотива.
За да се избегне сето тоа, германците решаваат да ја започнат најголемата операција во дотогашната историја, операцијата "Судниот ден". 50 германски дивизии поддржани од 1300 парчиња тешка артилерија требало не да направат пробив туку да врзат за себе побројни француски сили и ден по ден, граната по граната, метак по метак да убијат или ранат што повеќе противници.

И така на 21.Февруари 1916, 1300 тешки топови и хаубици, заедно со илјадници помали орудија кои формациски припаѓале на дивизиите го започнуваат гигантскиот удар (артилериска припрема) со целодневно гранатирање со проценети 1,1 милион гранати истрелани кон противникот.

Верден бил град со околу 40К население, на 200км од Париз, околу него имало сеуште силни фортификации останати од доцен среден век (!?) а на почетокот на војната биле изградени три одбрамбени линии кои се базирале на три тврдини поврзани помеѓу себе со ровови, подземни тунели, бодликава жица, мински полиња, митралески гнезда, бункери, артилериски батерии. Над нив постојано патролирале авиони и баражирале балони за да навремено откријат движење на непријателот.
И тоа и го сториле, бидејќи и покрај тајновитоста и молкот на германците околу нападот, не може бре 50 дивизии тоа биле околу милион луѓе, со сета придружна свита и 1300 тешки цевки влечени од коњи и волови на простор од 12км да останат незабележани, мислам кој мој...
ДЕСЕТ железнички пруги кон Верден биле изградени за месец дена од новата година 1916 до 21.2.1916 преку кои се носело људство и материјал за претстојниот напад. Од околните села биле протерани сите французи и куќите биле претворени во мини-командни постови.

Француската команда мислела дека главната цел на противникот е пробив на фронтот и затоа реагирале со дополнителна мобилизација на све и свашта, шуто и рогато, се со цел да обезбедат бројчана надмоќ па некако успеале да довлечкаат 60 дивизии кои подоцна ќе станат 75.

Географски, германците имале предност бидејќи линијата на фронтот кај Верден била истурена нанапред кон германските позиции што значело дека Верденските линии би можеле да бидат лесно отсечени.
Но тоа како што рековме, не била примарна цел...

Бизарното во оваа битка е тоа што "породила" уште една мамутска битка а тоа е Сома која настанала на тој начин што французите, наоѓајќи се во лоша ситуација до почетокот на летото 1916 побарале од нивните сојузници напад врз германците со цел да се растерети Верден, да се примора Немачка да ратува на два сектори. Но за тоа подоцна

 

[callejón de la muerte]

Главниот командант на германската армија генерал Ерик фон Фалкенхајм ја вложил целата своја кариера во оваа операција. Како што ќе испадне, тоа ќе биде негова лебедова песна. А битката започнала одлично за германците...

Француската обавештајна служба, германски дезертери и сомнителни звуци од подземјето околу Верден каде што германците копале тунели за да излезат од грб на француските линии = биле очигледен доказ дека сето тоа спремање на германците има за цел напад на Верден и околината.
Зачестените прелетувања на германски авиони-ловци кои не влегувале во борба со француски ловци туку ловеле исклучиво извидувачки авиони бил уште еден јасен показател.
Но францускиот главен командант, Жозеф Жофр, поради само нему познати причини сметал дека сето тоа е германска диверзија и дека нападот ќе бидне на друго место.
Отишол до таму што го отпуштил заповедникот на одбрамбениот сектор Верден кој барал засилувања (?!), прекомнадувал неколку дивизии на други места заедно со 4000 цевки (митралези, топови, хаубици, минофрлачи, пламенофрлачи).

Лишени од огнената моќ, француските војници биле принудени да ги напуштат фортификациите и да ги дочекаат нападите на сеуште незавршените одбрамбени линии пред Верден.
На критичниот дел на фронтот германците имале 6 дивизии а французите една! Конечно увидувајќи ја својата глупост, Жофр преместил две нови дивизии на тој дел на фронтот.

И така на тој 21.2, 1916 започнала ураганската паљба по француските положаи. Верден 1,1 милион гранати а Орне и Барбен заедно околу 900.000.
Биле довлечкани мерзери од типот Дебела Берта од 420мм за кои биле изградени специјалени бетонски постаменти, а железницата донела и два бродски топа од 356мм од Шкода кои останале неупотребени после прекинот на проектот на новиот Австроунгарски боен брод. Една граната од тие топови збришувала читави водови од лицето на земјата.

После 24 часа германската артилерија стивнала. Доаѓа моментот кога германската пешадија треба да се прошета до, како што сметале, веќе уништените француски линии. Победата се чинела на дофат на рака.
Но во подземјето и низ фортификациите се склониле околу 30К француски војници кои за разлика од илјадници нивни колеги го преживеале сатанското гранатирање.
Набрзина се огранизирани митралески и минофрлачки гнезда на правецот на движење на главнината на германските сили. Применувајќи ја техниката на "вкрстено поле" при што митралезот не пука директно во правец на противникот туку накосо во соработка со друг митралез. На тој 23.2.1916 се покосени најмалку 20.000 германски војници. Тој ден останал во германската колективна свест како "денот на ужасот".
по цена на 16К мртви и ранети во еден едини ден, продорот на германците бил запрен.

Но и тоа не помогнало многу за французите бидејќи биле премалку во однос на напаѓачите. Очигледно биле потребни итни засилувања на најистурениот дел на фронтот. За да добијат на време, французите фанатично го бранат секој метар земја. Се стигнува и до пресметки по рововите со ладно оружје, ножеви, чекани, боздогани, бајонети, секири, копачи, пиштоли и револвери, рачни бомби па чак и голи раце.
И кога бранителите се израдувале дека стигнало долго очекуваното засилување, тоа стигнале неколку дивизии составени од колонијални трупи. За разлика од ратоборните Сенегалези, ова биле Алжирци и Мароканци кои после ден борба започнале масовно да бегаат и дезертираат.

Се чинело дека битката ќе ја добие германската империјална Армија...

 

[callejón de la muerte]

Да, имале колонии, мислам дека имаат и дел од Кина Германците, но биваат истиснувани од Мароко и други територии, сега не паметам баш точно. Мислам дека и во Кина ги бркаат Јапонците ако не се лажам(кои се сојузници на Антантата).
Германија сериозно јача во време на Бизмарк и 5-10 години пред војната го зема приматот на ВБ како најмоќна економија и ги престигнува по технологија, па и оружје. За Германската морнарица сме пишувале подоста, исто многу сериозен проект, кој ако потраел уште 10-20 години Германија би ја загрозила ВБ и на тоа поле. Тука прво реагираат Французите и склопуваат сојуз со РФ, па потоа им се приклучува ВБ(мислам дека тој беше распоредот, а Италија како по обичај доаѓа на лешинарење). После овој сојуз следи чекор по чекор теснење на просторот за двете Германски империи и веќе со ставањето пред свршен чин на Австроунгарија јасно е што следи. Австроунгарија имаше организирано судска постапка со сите нишани каде што несомнено се покажа дека тајната служба на Србија го организираше атентатот на престолонаследникот(тој Апи или како и да го викаа) па ако Австроунгарија не би ја нападнала Србија тоа би било рамно на капитулација. Во тие времиња(па би рекол и сега) ако идниот цар ти го убие некое државиче тогаш јасно е што следи, па тука се приклучува Царска Русија и следи ПСВ.
Книгата Sleepwalkers би ти ја препорачал (мислам дека @Bateman ја препорача во темата за ПСВ), каде што многу добро е објаснето пречкањето за колонии, па потоа и убиството на престолонаследникот и поводите за војната. Воглавно авторот стои на тезата дека Антантата чекор по чекор го припрема теренот за војна.

Да не одиме офтопик на другата тема, настаните се прилично јасни, централните сили се појавуваат многу пред Антанта, поморската лига и концептот на "идејата на ризикот" исто така, drang nach osten како што и споменав, Шлифеновиот план, на крај на краиштата Австрија ја напаѓа Србија а Германија преку Белгија напаѓа на Франција со што и започнува првата војна. Сето тоа се и повеќе од јасни показатели.
Кои тоа чекори ги превземала Антантата за да избие војна? Па Британците биле пола-пола во влада дали воопшто да се објавува војна поради Белгија и ако војна се објави, многумина биле за тоа да се ограничи на поморска помош. Кој би бил еквивалент на Шлифеновиот план од страна на Антанта? Нема такво нешто.

Војната можела да се ограничи на судар меѓу Австрија и Србија. Србија не беше во никаков сојуз со Антанта во тоа време. И самиот напад на Србија бил со аминување на Вилхелм цвај, аустријанците не би тргнале во таква авантура без подршка на геноцидните германци.
На крај краева немало ни потреба од инвазија, едноставно бришење од земја на Белград (кој бил на сама граница со АУ во тоа време) и други градови преку тешка артилерија и морска флотила би бил и повеќе од соодветен одговор за убиството на Ф.Ф.

Rape of Belgium - Wikipedia

en.wikipedia.org

"Културните и цивилизирани" германци палеле библиотеки и пљачкале музеи, убивале и силувале масовно уште на самиот почеток на војната.

 

[Bateman]

На крај краева немало ни потреба од инвазија, едноставно бришење од земја на Белград (кој бил на сама граница со АУ во тоа време) и други градови преку тешка артилерија и морска флотила би бил и повеќе од соодветен одговор за убиството на Ф.Ф.

Не се слагам со тебе дека вината е чисто на Кајзерот и излапениот цар Фрањо, русите никогаш не би прифатиле таков одговор (срамнување на Белград) без да водат војна со австрииците. А Франција едвај чекала “реванш“, толку биле напувани и самоуверени дека овој пат ќе победат, кога тргнале 1914 со тие дреч црвените панталони и испеглани униформи, коњица со метални елеци и сабји како во 1815-та.

Вилхем 2 бил глуп и аматер за дипломатија, но не бил никаков Хитлер, ниту германците биле некакви диви хуни, барем не повеќе од војниците на Антантата.

Дури и да не се вклучела Британија директно, секако ќе помагала со оружје и опрема на Франција и Русија, и пак ќе имало колеж меѓу завојуваните страни, може немало да трае четири години, ама две до три години каде што секако ќе се повтореле Вердан, Таненберг, Премсил, српската и романската кампања на Макенсен.

Кој би бил еквивалент на Шлифеновиот план од страна на Антанта? Нема такво нешто.

Имале французите некаков план, План 17 го викале
https://en.wikipedia.org/wiki/Plan_XVII

 

[callejón de la muerte]

Не се слагам со тебе дека вината е чисто на Кајзерот и излапениот цар Фрањо, русите никогаш не би прифатиле таков одговор (срамнување на Белград) без да водат војна со австрииците. А Франција едвај чекала “реванш“, толку биле напувани и самоуверени дека овој пат ќе победат, кога тргнале 1914 со тие дреч црвените панталони и испеглани униформи, коњица со метални елеци и сабји како во 1815-та.

Вилхем 2 бил глуп и аматер за дипломатија, но не бил никаков Хитлер, ниту германците биле некакви диви хуни, барем не повеќе од војниците на Антантата.

Дури и да не се вклучела Британија директно, секако ќе помагала со оружје и опрема на Франција и Русија, и пак ќе имало колеж меѓу завојуваните страни, може немало да трае четири години, ама две до три години каде што секако ќе се повтореле Вердан, Таненберг, Премсил, српската и романската кампања на Макенсен.



Имале французите некаков план, План 17 го викале
https://en.wikipedia.org/wiki/Plan_XVII

Што би правеле русите при срамнување на Белград? Би ја нападнале Австрија поради Србија? Малку веројатно. Немале никаков договор со Србија за било што. Не мрднале со прст при анексијата на Босна на пример.

Тој план е од 1912 и е дефанзивен план, како ќе споредиме чисто дефанзивен план (кој горе долу го имала секоја армија по свет) и агресивен и напаѓачки како Шлифенов план, кој опфаќал и запад и исток.
Без разлика колку французи посакувале враќање на Алзас и Лорена, ниту еден единствен чекор или барем оперативен план никогаш не бил направен во тие 43 години од бламот кај Седан.

 

[Klin]

Колежот на Галиполе, кампања чиј еден од најгрлатите протагонисти беше тогашниот Прв Лорд на адмиралитетот (First Lord of the Admiralty), Сер Винстон Черчил.

 

[callejón de la muerte]

За почеток е потребен вовед во битката кај Јитланд бидејќи се работи за најголемата конфронтација на поморска техника во историјата на човештвото. По вкупен депласман оваа битка ја надмашува славната битка во заливот Лејте (во реалност серија од битки опфатени под еден чадор) со голема разлика.
Се работи за нестварни бројки на капитални бродови кои земаат учество. Кај Британци тоа се 46 брода, пратени од 105 други а кај Германци тоа се 27 капиталци пратени од 72 други пловила.

За разлика од Лејте тука немаме мали бродови како 48-те амерички торпедни чамци од 40-50 тона (глисери на стероиди) кои вребаат во Суригао теснецот и лансираат торпеда по јапанци, ниту пратечки корвети, миночистачи, тендери за хидроавиони и транспортни бродови.
По број на бродови Лејте има повеќе, но како што споменав, битна е тонажата која е основно мерило во поморството а во случајот со воени пловила тоа е депласманот на бродовите т.е. колку вода истиснува секој брод, стандардизиран метод кој се применува за одредување и класификација на воен брод.

Поради прегледност, ќе ја поделам битката на вовед, почеток, криза на битката, приквечерна и ноќна фаза, крај на битката и заклучок.

Од каде да се тргне? Почетокот на оваа битка не е во Големата војна туку датира назад едно 25 години пред тоа. Развојот на поморската технологија е толку брз што морнариците имаат сериозно тешка задача да во неколку години ги променат основните постулати и тактики за водење на флотна акција на море.
Поринувањето на Дреднот во 1906 година ги прави сите бојни бродови во светот застарени, вклучително и оние кај сопствената, британска флота. Појавата на бојните крсташи отвара нови можности за спроведување на нови тактики. Појавата на разурнувачот исто. На подморниците никој не обрнува особено внимание...

За апсолутен почеток може да се земе 1889 година. Тогаш, Британскиот адмиралитет, загрижен од растечката моќ на вториот немачки Рајх, новата програма на америчката морнарица, подемот на Јапан и ефектите од "новата школа" во Франција = се одлучува на драстичен чекор.
Се воведува "Стандард на двете сили" што значи дека Ројал Нејви мора да биде појака во депласман од било кои две морнарици во светот сметани заедно!
Во тоа време на второ место била Франција а на трето Русија и за неколку години, што во служба што во изградба ќе имаме повеќе бојни брода и крстосувачи кај Британија отколку кај Франција и Русија земени заедно!

Но со тек на време тој стандард ќе биде изложен на притисок, особено од германската "Идеја на ризикот" и нивната Поморска лига каде што граѓанството со доброволни донации ќе финансира изградба на воени бродови за немачката Империја.
Поради неможноста за реалистично одржување на тој стандард, подоцна има ревизија која говори за двојно повеќе депласман од втората најјака флота во светот.
На почетокот на Големата војна Британија сепак ќе има ако не баш двојно, барем приближно толкава предност, како што и се гледа по бројот на капиталци кај Јитланд (46-27).

Водечките поморски теоретичари на времето предвидувале дека одлука на море ќе биде донесена во една мамутска битка помеѓу главнините на две спротиставени флоти.
Во тоа светло е и изјавата на тогашниот прв Лорд на британскиот Адмиралитет (министер за воена морнарица), никој друг него Винстон Черчил кој изјавил дека најнеблагодарно работно место во Англија во тој момент било главен командант на флотата бидејќи тој човек би бил единствен во обата завојувани табори кој би можел да ја загуби војната за едно попладне

Битките кај Вис, Јалу, Жолтото море, Порт Артур и Цушима ќе бидат показатели за тоа како да се оствари пресудна победа на море.
Сеуште линиската тактика била основна, исто како во времето на едрениците.
Како основен маневар на флотно ниво излегол "вкрстување на Т" при што низ разни маневри требало едната страна да излезе во линиски строј пред противникот при тоа имајќи ги сите главни топови на располагање да отворат оган додека противничката линија не би била во можност да плови во паралелен курс туку би можела да отвори оган само со 1/3 до 1/2 од артилеријата.

Плавите бродови на сликава се оние кои остваруваат вкрстување на Т а црвените се оние кои се во неповолна положба поради тоа што не можат да ги вперат сите топови кон плавите, настрана тоа што си сметаат еден на друг при нишанење.

Германската надеж ќе биде во стварање услови да се концентрира најголемиот дел бродови на одсудниот дел на бојното поле каде би имале помал бројчан недостаток и со тоа да се искористи реалната германска техничка предност во квалитет на артилерија, оклоп, нишански справи, меѓусебна комуникација, брзина и обука на посадата.
Од почетокот на војната до пресудниот 31.5.1916, се одиграле десетина битки со учество на бојни бродови, бојни и оклопни крсташи. Новостекнатите искуства ќе играат улога при самата битка иако британците ќе пропуштат една важна лекција поврзана со крсташите.

Трката во поморско вооружување ќе биде еден од факторите кои ќе допринесат за избивање на WW1. Германија од 9.место во време на "Стандардот на двете сили" за 25 години ќе избие на второ место во светот! Пред САД, Јапан, Франција, Русија, Италија...

Британската флота ја пречекува војната со триесетина флотни состави дислоцирани по бази по сите мориња и океани во светот. Главнината на флотата кај Ројал Нејви се нарекува Великата Флота и официјално е организирана уште првиот ден на војната. Нејзин командант е Адмирал Џон Џеликоу а заменици Вицеадмирал Дејвид Бити и контраадмирал Хорас Худ.
Имајќи позитивен скор во тодогашните борби со германците, имајќи го германскиот код уште од 1914 кога лесен крстосувач Магдебург се насукава на спруд во Балтикот при што руска пешадија ја запленува книгата со шифри и копија од неа дава на британското дешифрантско биро Соба-40 каде што дешифрантите ќе имаат можност да ги пробијат сите немачки пораки. Германците живееле во блажено незнаење за ова се до 1917 година.

Од што се состоела Големата флота, најсилниот поморски состав до тогаш виден?

Базирајќи се во базите Скапа Флоу, Фирт оф Форт и Росајт, Големата Флота располагала со следниве бродови :

Капиталци :

28 Бојни бродови-дредноти :
Ворспајт, Валиант, Берам, Малаја, Орион, Монарх, Конкверор, Тандерер, Белерофон, Суперб, Темерер, Колосус, Херкулес, Нептун, Ерин, Ајрон Дјук, Бенбоу, Марлборо, Кинг Џорџ V, Ајакс, Сентурион, Ривенџ, Ројал Оук, Сент Винсент, Колингвуд, Венгард, Аженкор, Канада.

9 Бојни крсташи :
Инвинсибл, Инфлексибл, Индомитабл, Њу Зиленд, Индифатигебл, Квин Мери, Лајон, Принсес Ројал, Тајгер.

8 Оклопни крсташи :
Минотаур, Шенон, Дифенс, Кохран, Вориор, Дјук оф Единбург, Блек Принс, Хемпшир

1 Носач на хидроавиони :
Енгадин

Останати бродови :

26 Лесни крстосувачи :
Калиопи, Констанс, Комус, Керолајн, Ројалист, Будика, Актив, Бланш, Белона, Кентербери, Честер, Галатиа, Фаетон, Инкостант, Кордилиа, Саутемптон, Бирмингем, Нотингем, Даблин, Фалмаут, Јармут, Биркенхед, Глостер, Фиерлес, Чемпион, Кастор.

79 Разурнувачи

Тотал - 151 брод.

Воздушни сили - 12 Хидроавиони

Германците уште од почетокот на војната се обидувале да намамат делови на Големата флота на мегдан во неутрални води. Со таа цел но и за да го омекнат моралот на британците, германските бојни крсташи десетици пати дрско се прилижувале до неколку наутички миљи од брегот, на очиглед на жителите на градовите кои ќе бидат ѕверски бомбардирани со 280-305мм гранати кои тежат по 300-450кг секоја.
Целта била да се примами Великата флота да исплови и да ги гони брзите германски бојни крсташи кои пак би се повлекле со максимална брзина во правец каде што 30-тина германски подморници би направиле сачекуша на британските бродови и би ги "омекнале" пред завршниот чин а тоа била средба на Великата флота со Хохзефлоте (Флотата на Отворено море, како што се нарекувал германскиот пандан на Великата флота во Кригсмарине)
Ваквите напади не успеале ниту еднаш во својата цел. Останале само ијладници загинати цивили, илјадници ранети и осакатени и десетици илјади бездомници.
Тоа бил голем удар по престижот на Германија и пропагандата не пропуштила да ги нарече германците = Хуни, злосторнички орди кои разнесуваат на парчиња жени и деца.

Главниот Адмирал на Флотата на отвореното море, Адмирал Хуго Пол доживеал неуспех. На негово место во Јануари 1916 доаѓа помладиот Контраадмирал Рајнхард Шер, живописна особа, лик кој не се плашел од предизвици. Шер веднаш започнува план за успешна употреба на толкавата флота која му стои на располагање и веднаш започнуваат разни планови за намамување на британците во Северно море и конечно наметнување на битка на целата Велика флота со цел да се уништи со што блокадата на Германија од страна на сојузниците би била доведена во прашање ако не и сопрена, британскиот морал би бил срозан а немачките бродови би имале отворени раце да делуваат по северот па чак да преминат и на Атлантик.

На што ги базирале своите надежи Шер и неговиот прв помошник Адмирал Франц Хипер?
На силата и брзината на своите бродови од Флотата на отворено море, базирајќи се во базите во Вилхелмсхавен, Кил и Куксхавен а тие биле следниве :

Капиталци :

16 Бојни бродови-дредноти :
Кајзер, Кајзерин, Принцрегент Луитполд, Фридрих дер Гросе, Хелголанд, Остфризланд, Тиринген, Олденбург, Насау, Вестфален, Рајнланд, Позен, Кениг, Гросер Кирфирст, Маркграф, Кронпринц.

5 Бојни крсташи :
Дерфлингер (најдобриот капиталец во WW1, ќе видиме и зошто), Лицов, Зајдлиц, Молтке, Фон Дер Тан.

6 Бојни бродови-предредноти :
Дојчланд, Хановер, Померн, Шлезвиг-Холштајн, Шлезиен, Хесен.

Останати бродови :

11 Лесни крстосувачи
Штетин, Минхен, Фројенлоб, Штутгарт, Хамбург, Рошток, Франкфурт, Елбинг, Пилау, Визбаден, Регензбург.

61 Разурнувач.

14 Подморници (одделот за заседа)

Тотал - 113 бродови.

Воздушни сили - 11 Цепелини

Во овој состав ќе се судрат двете флоти во најголемата поморска битка евер.
Предноста на британците била традицијата, историјата, бројчаната надмоќ, искуството.
Предности кај немци биле технолошката супериорност, појак оклоп при иста дебелина и тежина (Круп имал супериони начини за лиење на оклопни плочи во споредба со Рејнам или Бритиш Стил или Вулич Арсенал (за фановите на ФК Арсенал, оттаму е името) попрецизни нишански справи (Карл Цајс), подобра артилерија (Круп и Рајнметал Борзиг), пример после војната биле извршени тестови каде немачки топ од 305мм пробивал најјак оклоп на купола на британски боен брод од 8000м додека британски топ од 343мм пробивал немачки оклоп на купола тек на 6000 метри и покрај потешката граната!
Друга германска предност бил командниот кадар, имено Шер и Хипер биле поборници на активни дејства за разлика од претходникот Хуго Пол кој скоро ниту еднаш не излегол во целосен флотен состав од устието на реката Јаде. Не само тоа, за неколку месеци од доаѓање на чело, издрилале неколку евазивни маневри за избегнување на гранати или торпеда, заедно со маневри за да се измами противникот како и маневри да се прифати или напушти битката, нешто кое ќе одигра голема улога кај Јитланд.

Хохзефлоте била под огромен притисок на јавноста, буквално од скифлениот цар Вилхелм цвај до продавачи на цвеќиња, луѓето биле бесни бидејќи со децении донирале пари за да се изгради таа велесила од флота, пропагандата пред ратот трубела за феноменалните немачки бродови...само за да кукавички чмае зад насипите на Јаде? Не, тоа не било прифатливо и државниот врв конечно реагирал после скоро две години.
Уште во Април, Шпер наредува на флотата да се собере на устието на реката Јаде и да започне активно со барање борба со противникот. Британците имајќи го немачкиот код, лесно ги пратат наредбите и започнуваат да се припремаат за надоаѓачка голема битка. На неколку наврати Великата флота испловува од базите и плови во висина на Норвешкиот и данскиот брег со цел да ја открие и уништи Флотата на отворено море.

Допрва ќе видиме кој кого ќе уништи

Вицеадмирал Шер решава да ја тестира британската одлучност за водење на флотна акција а при поволни услови и да излезе на мегдан со Големата флота, што да не.
Први испловуваат подморниците кои треба да вребаат во заседа околу британските бази а мамец кој ќе ги натера британците да ангажираат голем флотен состав е германската дивизија на бојни крсташи составена од сите 5 крсташи, 5 лесни крстосувачи и 16 разурнувачи под команда на Франц Хипер.
Овој состав испловува на 28.5.1916 и се упатува кон северот на Англија со цел да гранатира некои крајбрежни градови.
Неколку часа подоцна испловува и главнината на Флотата на отворено море која ќе биде на некои 3-4 часа позади германските брзи крсташи.

Шер не верувал дека ќе успее да ја навлече на себе целата Велика флота. За неколку дена ќе биде демантиран што за малку ќе има кобни последици по неговата флота.

Поради опасност од минско поле кое било забележано на патот на дивизијата на Хипер, германците се откажуваат од бомбардирање но успеваат да бидат приметени од еден британски лесен крстосувач.
На околу 80 наутички миљи (отсега понатаму НМ) на југоисток пловела главнината на Хохзефлоте, 16 дредноти поделени во 4 дивизии по 4 брода заедно со една дивизија од 6 пре-дредноти, 6 лесни крстосувачи и 45 разурнувачи.

Надежите полагани во Цепелините се покажале залудни. Иако повремено низ маглата успевале да приметат пртивнички брод, лошото време ги натерало да се вратат во базата. На смена, 11 цепелини упорно се обидувале да бидат очи и уши на флотата но за жал временските услови си го направиле своето.

Улогата на picketts ќе ја преземат подморниците.
На враќање од задачата, германците добиваат извештај од една од подморниците дека британски бојни крсташи веќе испловуваат од базата во Росајт. 9-те британски бојни крсташи се поделени на 3 дивизии со по 3 брода. Кон нив е додадена дивизијата на 4 од новите брзи бојни бродови од класата Квин Елизабет Две дивизии по полна пареа се упатуваат во гонење на германската дивизија крсташи.
Неколку часа подоцна испловува и главнината на Великата Флота,

Дознавајќи за ова, Шер наредува насвоите бродови окрет за 180 степени и правец на пат на двете британски дивизии. Иако британците имаат двојна предност во капиталци (10-5) во тој момент, Шер останува амбициозен за конечно да се освети за Догер Бенк и Хелголанд.

Интересно е што двата штаба немале поим дека покрај крсташите на море се испловени и главнините на двете флоти! Радио извештаите на британските лесни крстосувачи кои приметиле огромни столбови чад на југ биле блокирани од страна на германците кои со себе носеле jammers кои служеле за "давење" на британските радио-фреквенции. На тој начин Џеликоу, Бити и Худ биле сосема лошо обавестени за реалната сотојба на терен.

Околу 14.20 часот на 31.5.1916, еден неутрален дански трговски брод под име НЈ Фјорден е забележан како мирно плови према полуостровот Јитланд. Гусарскиот инстинкт кај Германците веднаш проработува и Шер го праќа лесниот крстосувач Елбинг да го заплени бродот. Истовремено, британскиот лесен крстосувач Галатеа од своја страна го забележува данскиот брод и се упатува да испита дали овој брод носи контрабанда.
И така, сосема случајно, имајќи сосема ограничена идеја за присуството на противникот, двете флоти за прв пат во 14.25 воспоставуваат визуелен контакт. Во 14.30 се истрелани првите гранати, во случајов 102мм од Галатеа кон Елбинг. А првите погодоци ќе бидат четири гранати од 105мм кои Елбинг ќе ги забие во Галатеа од огромна раздалеченост за тој калибат, правејќи скромни штети кај британскиот крстосувач.

И така, во 14.30 на 31.5.1916 започнува најголемата пресметка во историјата на поморството.

Дознавајќи дека започнала артилериска престрелка, Џеликоу наредува да носачот на хидроавиони Енгадин лансира неколку летала со цел откривање на точната положба на противникот. Тоа е прв пат во историјата да еден носач на летала на вода лансира авион in anger. Авионите јавиле за горе-долу прецизен распоред на германската дивизија брзи крсташи.

Привремено, германците билле во поповолна позиција бидејќи сонцето било во зенит што значи дека британските бродови биле добро видливи. Германците имале предност и со природната камуфлажа која ја пружала данската брегова линија.

Тежината на плотунот на главната артилерија (234-380мм) била 151 тон додека на германската (280-305мм) била само 61 тон. Поради тактичката грешка на германците кои во Хохзефлоте ја вклучуваат и втората дивизија стари и спори бојни бродови-предредноти, флотната брзина кај нив е 18 јазли додека кај британците е 21 јазол, факт поради кој ќе има извесни последици по Хохзефлоте.
Британците ја делат флотата на 3 дивизии со по 8 бојни брода, три дивизии со по 3 крсташи, две дивизии со по 4 оклопни крсташи, сето тоа поддржувано од лесни крстосувачи и разурнувачи.

Пловејќи во северозападен правец, Шер оди директно на 9-те брода на противникот.
За тоа време главнината на Хохзефлоте се доближува на 45 НМ од Шер што значи дека можат да влезат во борба за два и пол часа ако има потреба.
А таа потреба сеуште е мистерија. Дали Великата флота испловува цела или како во претходни случаи на битки во WW1 тоа се само крсташи и лесни крстосувачи?

Одговорот ќе дојде подоцна на голем шок на Шер и Хипер.

Конечно, во 15.48 часот, после маневрирање од двете страни, адмиралскиот (главен) брод на Флотата на отвореното море Лицов, нестрпливо отвара оган од 15км иако прописите не предвидувале гранатирање од толкава далечина. Битката влегува во почетната фаза, позната како пресметката помеѓу брзите бродови на двете страни. Тек некој час подоцна ќе се приклучат бојните бродови и битката ќе прерасне во мамутска конфронтација на најмодерните бродови кои светот дотогаш ги видел.
Кај британци "сефте" прави Принсес Ројал која отвара оган од 14км но без резултат.

П.С. Нек постира некој било што пошто 18К карактери хехенце лол рофл било што колку да можам да го составам епот на оваа тема.

 

[~>}VOJVODATA~~LAVOT{<~]

Вчера негде у Македонија најдоа рачна бомба од Прва Светска. Ваљда кај Битола негде.

 

[callejón de la muerte]

Шесте крсташи кај британци се распоредуваат во една линија а малку на запад од нив (2-3 НМ) четирите брзи бојни брода со најтешка артилерија во оваа битка (380мм) се распоредуваат исто така во линија.
Малаја, Ворспајт, Берам и Валијант ќе одиграат спасоносна улога во наредните два часа.
Одлуката оваа дивизија да се приклучи кон брзите крсташи ќе биде една од најдобрите одлуки кај британците.

Имајќи предност на прва линија од 6-5 британците имаат можност да одберат сите по еден брод за цел, плус еден кој ќе дуплира со некој друг. Но наместо тоа, поради лоша комуникација со знаменца наместо со рефлектори, 6-те брода ќе се концентрираат на само 4 немачки брода, оставајќи го Дерфлингер "слободен" да ровари и неометано да си бира цел.

Првата крв ја леат британците. Крсташот Лајон е погоден од две гранати од 305мм една од нив пробива палубен оклоп и експлодира внатре во бродот убивајќи 30-тина морнари.
Пресметката се одвива неполни 15 минути за кои Тајгер е погоден 9 пати од 280 и 305мм гранати. Сериозно оштетен Тајгер бара засолниште кај дивизијата брзи бојни бродови во позадина.

Лајон повторно добива неколку тешки гранати една од кои пробива оклоп на магазинот за 343мм муниција. Започнатиот пожар не помага во мизеријата на Лајон.Друга граната од Дерфлингер погодува подножјето на куполата на Лајон и ги убива сите 40-тина морнари кои полнеле муниција таму.
Гледајќи како огнот се приближува до муниционата комора, капетанот наредува да се отворат Кингстоните (вентили за потопување на одреден дел од бродот) и така морската вода ги гаси пожарите и го спасува овој брод кој веќе има 100+ мртви на себе.

Спас у задњи час. Буквално две минути фалеле да Лајон се претвори во огнена топка.
Но таква среќа нема да има крсташот Индифатигејбл. Во 16.00 часот Фон Дер Тан го концентрира огнот на погореименуваниот британски крсташ. Иако има само 8 топа од 280мм, тие гранати се прецизни и пробиваат британски оклоп кој се покажува инфериорен при иста дебелина!
Но тоа е разликата меѓу теорија и пракса. Не секогаш сувите бројки имаат некакво значење во реалноста.
Погоден со уште три гранати од 280мм а неуспевајќи да го погоди противникот ниту еднаш, пожарите беснеат на Индифатигејбл правејќи го голема осветлена цел во приквечерието.
Фон Дер Тан испалува уште еден плотун од 8 гранати од 280мм и 24 од 150мм.

Една тешка граната и 5-6 полутешки го погодуваат несреќниот британски крсташ баш онаму каде што оклопот е најтенок. Гранатата пробива испод куполата и влегува директ во муниционата комора за гранати од 305мм.
Следува левијатанска експлозија која го дели Индифатигејбл на два дела. Бродот тоне за 128 секунди (!) повлекувајќи 1019 морнари и офицери на оној свет.
Се спасуваат само двајца морнари!

А тек што следи понатаму, какви бламови тек ја очекуваат Големата флота останува да прочитаме утре

Работава станува сериозна, британците се во бунило, како тифусарите кај Неретва во филмот, не знаат што е проблемот, ароганцијата со која влегуваат во битка имајќи предвид дека Германија никогаш не била поморски фактор, немаат традиција, не знаат да пловат по океани, ќе бидат лесен залак...сето тоа паѓа во вода (pun?) за неколку часа.

И покрај потопувањето на првиот британски капиталец во оваа битка, таа сеуште е во почетна фаза бидејќи главнините на обете флоти не се свесни дека се на околу 100 НМ една од друга. Тоа можеби делува бизарно од денешна гледна точка но во тоа време немало радар и единствен начин да се дознае положбата на противникот била со голо око од т.н. "гавранско гнездо" високо на главниот јарбол или со двоглед или дурбин во најдобар случај.
Друг начин биле pickett пловилата, обично лесни крстосувачи, разурнувачи или подморници кои биле истурени малку подалеку од главнината и нивната задача била чисто извидувачка.

Првата фаза на оваа битка во која учествувале најбрзите капиталци од двете страни ќе добие трагичен тек за британците. Сеприсутниот Дерфлингер (30К тони, 210м, 8*305мм) го погодува крсташот Принсес Ројал неколку пати а на тоа се надоврзува и Зајдлиц со еден погодок кој ги пали димните бомби на Принсес Ројал и предизвикува пожар. Британскиот брод прима извесна количина вода, започнува да накривнува помалку и лута низ бојното поле.
Адмиралот Џеликоу е информиран дека Принсес Ројал тоне при што тој се врти кон својот помошник и ја кажува славната фраза "изгледа денес нешто не е во ред со нашите проклети бродови" .
Ако ништо друго, пумпите кај британските бродови биле врв во својата класа и со нивна помош Принсес Ројал успева да се исправи и под свој погон да побара спас позади линијата брзи бојни бродови. Повторно спас у задњи час.

А токму тие ќе се приклучат во борбата засипувајќи ги германските бродови со гранати од 380мм кои тежат по 935кг секоја и 152мм со своите 45кг запалива материја.
Но за чудо, германските крсташи го издржуваат притисокот! Првите плотуни на бојните бродови ги префрлаат противничките, наредните неколку се прекратки за да конечно после десетина плотуни британците успеваат да го регистрираат првиот погодок, граната од 380мм од Берам го погодува Фон Дер Тан директ во кулата каде што овој има најдебел оклоп. Штетата постои но во никој случај не е од толкава мера да му попречи на Фон Дер Тан да се бори понатаму.

Во меѓувреме, не обазирајќи се на гранатите кои паѓаат околу нив, Дерфлингер и Зајдлиц го земаат на нишан Квин Мери. За неколку минути во 16:26 часот седум гранати од 305мм го решетаат британскиот крсташ. Две гранати паѓаат директно во муниционата комора за гранати од 343мм и веднаш се случуваат три експлозии кои го дрмаат овој брод. Минута потоа, отворените оддели за полнење на муниција го плаќаат данокот на невниманието на посадата. Огнот ги зафаќа гранатите во лифтовите на пат кон топовите и спектакуларна експлозија со јарко црвено светло го дроби Квин Мери на неколку дела!
Експлозијата на Квин Мери се смета дека е втора најголема ненуклеарна во историјата на светот со претпоставени 1,4 кТ, отприлика двојно помала од најголемата евер, детонацијата на брод со муниција во канадското пристаниште Халифакс година подоцна (2,8кТ, околу 9200 мртви и 25К ранети).

За неколку минути, раздвоените делови на крсташот исчезнуваат под морската површина заедно со капетанот и 1275 морнари и офицери. Спас наоѓаат само девет души!

Британците сега се веќе сериозно загрижени.
Во случај да главнините на флотите не се приклучат кон бојот на брзите бродови, ова би било тотален дебакл на британците. Но тоа нема да биде случај и подоцна ќе имаме судар без преседан на светските мориња.

Додека Квин Мери тоне, германците забиваат седум 280мм гранати (за пет е одговорен жилавиот Фон Дер Тан) во Лајон, адмиралскиот брод на дејвид Бити, командант на трите брзи британски дивизии, уште шест во слабо подвижниот Принсес Ројал, цели 14 од 208 и 305мм во Тајгер, една во Њу Зиленд, пет во Инвинсибл, и два во Берам. Прецизноста и брзината на оган на германците ги шокира британските команданти.
За возврат, 4 гранати од 343мм го погодуваат Лицов и прават сериозна штета, 4 други Зајдлиц, две Молтке и само една паѓа на Фон Дер Тан.

Околу 16.40 часот, Принсес Ројал е погоден уште еднаш и покрај тоа што очигледно има одлично обучена посада тој погодок значи дека овој крсташ има само една опција ако не сака да потоне а тоа е враќање во својата база. Полека подигнувајќи ја брзината до некои 15 јазли, бродот се упатува кон Скапа Флоу.
Тоа значи дека после неполни два часа борба, три британски капиталци се надвор од игра (два потопени еден се повлекува) додека кај германците ниту еден брод не излегува надвор од борбен строј.

Овој факт го тера Бити да нареди очајнички торпеден напад на разурнувачите со цел да ги принуди германците да свртат назад и да овозможи на линијата брзи бојни бродови да дојдат во преден план додека тешко оштетените преостанати бојни крсташи да бидат во втор план позади 4-те бојни брода, делувајќи ако и само ако проценат дека имаат можност за погодок.

24 британски разурнувачи, под полна пареа и со максимална брзина се упатуваат кон линијата германски бродови. Забележувајќи го ова, Хипер наредува на своите 16 пратечки разурнувачи и 5 лесни крстосувачи да извршат контранапад. Набргу настанува вистински хаос. Контранападот е малку задоцнет бидејќи британците успеваат да лансираат околу 70 торпеда.
Под водство на капетанот Били Бингем, торпедниот напад завршува со само еден погодок во немачки капиталец = Зајдлиц, кој прима извесна количина вода но со помош на пумпите останува во строј. Механичарите ги поправаат штетите на цевководите и Зајдлиц набрзо развива скоро максимална брзина маневрирајќи да ги избегне другите торпеда.
Разурнувачите Петард и Нестор забиваат по две торпеда секој во германските им колеги V-27 и V-29 кои потонуваат за десетина минути. Во сета таа гужва бродовите се доближуваат на пушкомет па имаме и митралески оган врз палубата на германските бродови со што се оневозможува пристап до топовите на палуба. Двата разурнувачи се првите германски жртви во оваа битка.

Во таква атмосфера, Петард ја торпедира својата втора цел, разурнувачот S-35. Недалеку оттаму, изрешетан со топовски оган од 76 и 102мм, започнува да тоне и V-26. Германците употребуваат димна завеса за да се повлечат бидејќи се надјачани од противникот.
Нестор и Номад, и самите изрешетани од 88мм гранати се вртат во круг поради уништени кормила. Како такви се идеална цел за Дерфлингер и Лицов кои доаѓаат да ги спасуваат своите помали собраќа. Набрзина, погодени со десетина гранати секој, обата британски разурнувачи потонуваат.
ХМС Петард, што со торпеда, што со гранати погодува неверојатни 11 противнички пловила и потопува два од нив. Поради тоа каптеанот Бингем подоцна ќе добие Викториин Крст, највисокото воено одличје во Британската Империја.

Оваа акција на Адмирал Бити овозможува на британците да се соземат, отвара временски прозорец за наближување на главнината и го подигнува моралот кај своите морнари поради брзото потопување на четири германски разурнувачи.

Некаде околу 17 часот, од двете страни полека но сигурно се забележуваат димни столбови кои надоаѓаат од страна со што сознанието дека ова ќе биде флотна битка а не битка само на брзите претходници станува очигледно.
Доаѓа времето за решение, и покрај загубите на 2 бојни крсташи, еден повлечен назад, еден оставен да ја чека главнината поради тешки оштетувања и 2 потопени разурнувачи, заедно со 3 други крсташи сериозно оштетени и 7 разурнувачи со ист проблем, британците сеуште се во голема бројчана надмоќ во споредба со своите непријатели.

Што ќе ни донесе влезот на главнините на двете флоти во отворен судар ќе видиме понатаму

Лека полека стигнуваме и до главната фаза на Скагеракшлахт, како што ја нарекуваат оваа битка во Немачка

Бидејќи германската главнина била поблиску до веќе заглавените во борба дивизии на бојни крсташи, дивизијата од 4 брзи бојни брода под команда на вицеадмирал Хју Еван Томас ќе се најде неочекувано на удар на целокупната германска Флота на отворено море!
Оштетените крсташи ќе отвараат оган од позадина, чисто колку да одржат морал кај посадите.
Ќе пројде уште некое време додека главнината на Великата флота со своите 24 дредноти се довлечка на бојното поле.
Шансата за победа на Германија во оваа битка не била никогаш поголема.

Но тука стапува на сцена квалитетот на новите бродови, за Ворспајт пример се зборувало дека сеуште бојата на него не била исушена, заедно со Малаја, Берам и Валиант ќе бидат пример за нестварно херојство. Бидувајќи изложени на сите 16 германски дредноти, 6 предредноти, 5 крсташи и остали бродови, четворката британски ББ ќе претрпи сериозни оштетувања. Малаја е погодена 7 пати од 280 и 305мм гранати и 19 пати од 150мм гранати. Дерфлингер сам по себе го погодува Берам 4 пати со 305мм и 13 пати со 150мм калибар.
Ворспајт е погоден два пати со 280мм и 17 пати со 150мм со што е релативно сериозно оштетен.
Едино Валиант не е погоден со тешка граната иако на него паѓаат 11 средни запаливи гранати од 150мм. Но британците ги гасат пожарите веднаш и Валиант останува 100% борбено употреблив.

До 17.45 часот кога британската главнина веќе малку по малку се приближува кон домет доволен да отвори оган по германците, Ворспајт веќе се повлекува од линијата со што остануваат само три брода да се борат против комплетната Флота на отвореното море!
И не само тоа, успеваат да остварат завиден број погодоци. Четири тешки гранати од 380мм и 9 од 152мм го погаѓаат Лицов и му уништуваат пола артилерија, самиот Дерфлингер е погоден од 3 тешки гранати и 11 средни, Зајдлиц најмногу страда иако не излегува од линијата, 6 од 380мм и 7 од 152мм не се доволни да го уништат немачкиот боен крсташ што само по себе е најдобро сведоштво за изузетниот и феноменален квалитет на германскиот оклоп.

Од линијата германски ББ погодени се четири со по една граната од 380мм но само кај Маркграф има посериозно оштетување изразено во уништување на една кула со 2 топа од 280мм.

Во тоа време, сеуште немајќи јасна претстава за позицинираноста на непријателот на бојното поле, адмиралот Џеликоу ги праќа Оклопните крсташи придружувани од лесни крстосувачи на извидувачка мисија со цел да се стекне колку што е можно подобра претстава за позицијата на германците и конечно да се отвори оган кон нив.
2-те дивизии капиталци, во случајов Оклопни крсташи со по 4 брода во секоја се упатуваат кон боиштето. Околу 18 часот Оклопниот крсташ (отсега понатаму ОК) Блек Принс заедно со лесните крстосувачи Фалмаут и Честер ја здогледуваат главнината на Флотата на отворено море.

Невнимателно, извршувајќи ја задачата, овој состав од 20-тина британски брода влегува во дометот на германските БК и лесни крстосувачи. Приметувајќи го тоа, едната дивизија на веќе оштететните БК предводена од Адмирал Хорас Худ (третиот по важност адмирал на Великата флота) веднаш се упатува да им помогне на двете дивизии ОК.
Инвинсибл, адмиралскиот брод на Худ отвара оган кон најблискиот брод на видикот, германскиот лесен крстосувач Визбаден кој е погоден со 6 гранати од 305мм и 16 од 102мм при што е уништена погонската група и така овој брод без можност за движење се претвара во статична цел за британците.

Минувајќи по истиот правец, главнината на Великата флота испалува гранати по Визбаден кој сеуште не тоне туку со секој примен удар од 234,305,343мм гранати како да пркоси на судбината.
Разјарени дека лесниот крстосувач издржува тешки гранати, 24-те британски брода го решетаат Визбаден до таа мера што станува најпогодуван брод во дотогашната поморска историја, надмашувајќи го БК Блихер во битката кај Догер Бенк претходната година кој прима 70 тешки и 214 средни гранати заедно со 9 торпеда!
Овој лош рекорд ќе биде надминат тек 1941 кога Бизмарк ќе прими неброен број погодоци а подоцна и Јамато во 1945 кој ќе биде постепено претваран во мелено месо од страна на Јуес Нејви.

Но оваа опсесија со Визбаден кому требаат 4 часа за да конечно потоне, симболично истрелувајќи едно торпедо пред тоа.
Во меѓувреме на Шер му е конечно јасно дека ѓаволот ја однел шегата и покрај дотогашните успеси.
Тој наредува заокрет за 180 степени за да избегне да биде "вкрстен со Т". За да ги покрие тие маневри, сите немачки бродови испуштаат димна завеса а разурнувачите добиваат наредба за напад.
Британците забележувајќи маса мали бродови како со макс.брзина напредуваат кон нив, наредуваат контранапад со своите разурнувачи.

Повторно имаме хаотична битка од point blank range при што британскиот разурнувач Шарк погодува дузина бродови со својата артилерија но и самиот е претворен во изгорена рушевина поради 280мм гранати и подоцна тоне, за среќа посадата се спасува.

Со паѓањето на ноќта, приквечерината значително ќе ја промени оваа битка. Имено, овој пат британците тешко се забележуваат на темниот хоризонт, додека германците се причилно добро воочливи имајќи го зајдисонцето зад себе и данската брегова линија.
Но и покрај тоа, двете главнини конечно се паралелно една на друга со што започнува кризата на битката.
Германците многу подобро ќе маневрираат за да ооформат линија со 22 брода, оставајќи ги БК да бидат на крилата на формацијата заедно со лесните крстосувачи. Разурнувачите ќе бидат исто во линијата на ББ поради нивната можност да со огромна брзина по потреба удрат на непријателот.

Британците за чудо, имаат сериозни проблеми да оформат линија, често контрадикторни наредби, знаменцата веќе не се гледаат во настапувачката темнина а рефлекторите кои со Морзеов код треба да бидат главен начин за комуникација остануваат надвор од игра поради претходна наредба да не се употребуваат пошто ќе биделе видливи и за немците?! WTF?
До таа мера британската линија е хаотична што имаме десетина судари меѓу бродови, ОК Вориор за малку не го прободува Лајон по средина, ОК Дифенс лута во цик-цак позиција поради сомнителен извештај дека вребаат подморници...

Но на крај сепак околу 18.30 двете флоти конечно се спремни да го започнат најголемиот мегдан во историјата, наредниот пост ќе биде со најмногу насилство до сега, ќе има многу крв, пот и солзи, искривен челик, тешки гранати и бродови-гробници

И пак некој треба да постира за да можам да продолжам Ајде ваљда последен пат...

 

[krkac]

Шесте крсташи кај британци се распоредуваат во една линија а малку на запад од нив (2-3 НМ) четирите брзи бојни брода со најтешка артилерија во оваа битка (380мм) се распоредуваат исто така во линија.
Малаја, Ворспајт, Берам и Валијант ќе одиграат спасоносна улога во наредните два часа.
Одлуката оваа дивизија да се приклучи кон брзите крсташи ќе биде една од најдобрите одлуки кај британците.

Имајќи предност на прва линија од 6-5 британците имаат можност да одберат сите по еден брод за цел, плус еден кој ќе дуплира со некој друг. Но наместо тоа, поради лоша комуникација со знаменца наместо со рефлектори, 6-те брода ќе се концентрираат на само 4 немачки брода, оставајќи го Дерфлингер "слободен" да ровари и неометано да си бира цел.

Првата крв ја леат британците. Крсташот Лајон е погоден од две гранати од 305мм една од нив пробива палубен оклоп и експлодира внатре во бродот убивајќи 30-тина морнари.
Пресметката се одвива неполни 15 минути за кои Тајгер е погоден 9 пати од 280 и 305мм гранати. Сериозно оштетен Тајгер бара засолниште кај дивизијата брзи бојни бродови во позадина.

Лајон повторно добива неколку тешки гранати една од кои пробива оклоп на магазинот за 343мм муниција. Започнатиот пожар не помага во мизеријата на Лајон.Друга граната од Дерфлингер погодува подножјето на куполата на Лајон и ги убива сите 40-тина морнари кои полнеле муниција таму.
Гледајќи како огнот се приближува до муниционата комора, капетанот наредува да се отворат Кингстоните (вентили за потопување на одреден дел од бродот) и така морската вода ги гаси пожарите и го спасува овој брод кој веќе има 100+ мртви на себе.

Спас у задњи час. Буквално две минути фалеле да Лајон се претвори во огнена топка.
Но таква среќа нема да има крсташот Индифатигејбл. Во 16.00 часот Фон Дер Тан го концентрира огнот на погореименуваниот британски крсташ. Иако има само 8 топа од 280мм, тие гранати се прецизни и пробиваат британски оклоп кој се покажува инфериорен при иста дебелина!
Но тоа е разликата меѓу теорија и пракса. Не секогаш сувите бројки имаат некакво значење во реалноста.
Погоден со уште три гранати од 280мм а неуспевајќи да го погоди противникот ниту еднаш, пожарите беснеат на Индифатигејбл правејќи го голема осветлена цел во приквечерието.
Фон Дер Тан испалува уште еден плотун од 8 гранати од 280мм и 24 од 150мм.

Една тешка граната и 5-6 полутешки го погодуваат несреќниот британски крсташ баш онаму каде што оклопот е најтенок. Гранатата пробива испод куполата и влегува директ во муниционата комора за гранати од 305мм.
Следува левијатанска експлозија која го дели Индифатигејбл на два дела. Бродот тоне за 128 секунди (!) повлекувајќи 1019 морнари и офицери на оној свет.
Се спасуваат само двајца морнари!

А тек што следи понатаму, какви бламови тек ја очекуваат Големата флота останува да прочитаме утре

Работава станува сериозна, британците се во бунило, како тифусарите кај Неретва во филмот, не знаат што е проблемот, ароганцијата со која влегуваат во битка имајќи предвид дека Германија никогаш не била поморски фактор, немаат традиција, не знаат да пловат по океани, ќе бидат лесен залак...сето тоа паѓа во вода (pun?) за неколку часа.

И покрај потопувањето на првиот британски капиталец во оваа битка, таа сеуште е во почетна фаза бидејќи главнините на обете флоти не се свесни дека се на околу 100 НМ една од друга. Тоа можеби делува бизарно од денешна гледна точка но во тоа време немало радар и единствен начин да се дознае положбата на противникот била со голо око од т.н. "гавранско гнездо" високо на главниот јарбол или со двоглед или дурбин во најдобар случај.
Друг начин биле pickett пловилата, обично лесни крстосувачи, разурнувачи или подморници кои биле истурени малку подалеку од главнината и нивната задача била чисто извидувачка.

Првата фаза на оваа битка во која учествувале најбрзите капиталци од двете страни ќе добие трагичен тек за британците. Сеприсутниот Дерфлингер (30К тони, 210м, 8*305мм) го погодува крсташот Принсес Ројал неколку пати а на тоа се надоврзува и Зајдлиц со еден погодок кој ги пали димните бомби на Принсес Ројал и предизвикува пожар. Британскиот брод прима извесна количина вода, започнува да накривнува помалку и лута низ бојното поле.
Адмиралот Џеликоу е информиран дека Принсес Ројал тоне при што тој се врти кон својот помошник и ја кажува славната фраза "изгледа денес нешто не е во ред со нашите проклети бродови" .
Ако ништо друго, пумпите кај британските бродови биле врв во својата класа и со нивна помош Принсес Ројал успева да се исправи и под свој погон да побара спас позади линијата брзи бојни бродови. Повторно спас у задњи час.

А токму тие ќе се приклучат во борбата засипувајќи ги германските бродови со гранати од 380мм кои тежат по 935кг секоја и 152мм со своите 45кг запалива материја.
Но за чудо, германските крсташи го издржуваат притисокот! Првите плотуни на бојните бродови ги префрлаат противничките, наредните неколку се прекратки за да конечно после десетина плотуни британците успеваат да го регистрираат првиот погодок, граната од 380мм од Берам го погодува Фон Дер Тан директ во кулата каде што овој има најдебел оклоп. Штетата постои но во никој случај не е од толкава мера да му попречи на Фон Дер Тан да се бори понатаму.

Во меѓувреме, не обазирајќи се на гранатите кои паѓаат околу нив, Дерфлингер и Зајдлиц го земаат на нишан Квин Мери. За неколку минути во 16:26 часот седум гранати од 305мм го решетаат британскиот крсташ. Две гранати паѓаат директно во муниционата комора за гранати од 343мм и веднаш се случуваат три експлозии кои го дрмаат овој брод. Минута потоа, отворените оддели за полнење на муниција го плаќаат данокот на невниманието на посадата. Огнот ги зафаќа гранатите во лифтовите на пат кон топовите и спектакуларна експлозија со јарко црвено светло го дроби Квин Мери на неколку дела!
Експлозијата на Квин Мери се смета дека е втора најголема ненуклеарна во историјата на светот со претпоставени 1,4 кТ, отприлика двојно помала од најголемата евер, детонацијата на брод со муниција во канадското пристаниште Халифакс година подоцна (2,8кТ, околу 9200 мртви и 25К ранети).

За неколку минути, раздвоените делови на крсташот исчезнуваат под морската површина заедно со капетанот и 1275 морнари и офицери. Спас наоѓаат само девет души!

Британците сега се веќе сериозно загрижени.
Во случај да главнините на флотите не се приклучат кон бојот на брзите бродови, ова би било тотален дебакл на британците. Но тоа нема да биде случај и подоцна ќе имаме судар без преседан на светските мориња.

Додека Квин Мери тоне, германците забиваат седум 280мм гранати (за пет е одговорен жилавиот Фон Дер Тан) во Лајон, адмиралскиот брод на дејвид Бити, командант на трите брзи британски дивизии, уште шест во слабо подвижниот Принсес Ројал, цели 14 од 208 и 305мм во Тајгер, една во Њу Зиленд, пет во Инвинсибл, и два во Берам. Прецизноста и брзината на оган на германците ги шокира британските команданти.
За возврат, 4 гранати од 343мм го погодуваат Лицов и прават сериозна штета, 4 други Зајдлиц, две Молтке и само една паѓа на Фон Дер Тан.

Околу 16.40 часот, Принсес Ројал е погоден уште еднаш и покрај тоа што очигледно има одлично обучена посада тој погодок значи дека овој крсташ има само една опција ако не сака да потоне а тоа е враќање во својата база. Полека подигнувајќи ја брзината до некои 15 јазли, бродот се упатува кон Скапа Флоу.
Тоа значи дека после неполни два часа борба, три британски капиталци се надвор од игра (два потопени еден се повлекува) додека кај германците ниту еден брод не излегува надвор од борбен строј.

Овој факт го тера Бити да нареди очајнички торпеден напад на разурнувачите со цел да ги принуди германците да свртат назад и да овозможи на линијата брзи бојни бродови да дојдат во преден план додека тешко оштетените преостанати бојни крсташи да бидат во втор план позади 4-те бојни брода, делувајќи ако и само ако проценат дека имаат можност за погодок.

24 британски разурнувачи, под полна пареа и со максимална брзина се упатуваат кон линијата германски бродови. Забележувајќи го ова, Хипер наредува на своите 16 пратечки разурнувачи и 5 лесни крстосувачи да извршат контранапад. Набргу настанува вистински хаос. Контранападот е малку задоцнет бидејќи британците успеваат да лансираат околу 70 торпеда.
Под водство на капетанот Били Бингем, торпедниот напад завршува со само еден погодок во немачки капиталец = Зајдлиц, кој прима извесна количина вода но со помош на пумпите останува во строј. Механичарите ги поправаат штетите на цевководите и Зајдлиц набрзо развива скоро максимална брзина маневрирајќи да ги избегне другите торпеда.
Разурнувачите Петард и Нестор забиваат по две торпеда секој во германските им колеги V-27 и V-29 кои потонуваат за десетина минути. Во сета таа гужва бродовите се доближуваат на пушкомет па имаме и митралески оган врз палубата на германските бродови со што се оневозможува пристап до топовите на палуба. Двата разурнувачи се првите германски жртви во оваа битка.

Во таква атмосфера, Петард ја торпедира својата втора цел, разурнувачот S-35. Недалеку оттаму, изрешетан со топовски оган од 76 и 102мм, започнува да тоне и V-26. Германците употребуваат димна завеса за да се повлечат бидејќи се надјачани од противникот.
Нестор и Номад, и самите изрешетани од 88мм гранати се вртат во круг поради уништени кормила. Како такви се идеална цел за Дерфлингер и Лицов кои доаѓаат да ги спасуваат своите помали собраќа. Набрзина, погодени со десетина гранати секој, обата британски разурнувачи потонуваат.
ХМС Петард, што со торпеда, што со гранати погодува неверојатни 11 противнички пловила и потопува два од нив. Поради тоа каптеанот Бингем подоцна ќе добие Викториин Крст, највисокото воено одличје во Британската Империја.

Оваа акција на Адмирал Бити овозможува на британците да се соземат, отвара временски прозорец за наближување на главнината и го подигнува моралот кај своите морнари поради брзото потопување на четири германски разурнувачи.

Некаде околу 17 часот, од двете страни полека но сигурно се забележуваат димни столбови кои надоаѓаат од страна со што сознанието дека ова ќе биде флотна битка а не битка само на брзите претходници станува очигледно.
Доаѓа времето за решение, и покрај загубите на 2 бојни крсташи, еден повлечен назад, еден оставен да ја чека главнината поради тешки оштетувања и 2 потопени разурнувачи, заедно со 3 други крсташи сериозно оштетени и 7 разурнувачи со ист проблем, британците сеуште се во голема бројчана надмоќ во споредба со своите непријатели.

Што ќе ни донесе влезот на главнините на двете флоти во отворен судар ќе видиме понатаму

Лека полека стигнуваме и до главната фаза на Скагеракшлахт, како што ја нарекуваат оваа битка во Немачка

Бидејќи германската главнина била поблиску до веќе заглавените во борба дивизии на бојни крсташи, дивизијата од 4 брзи бојни брода под команда на вицеадмирал Хју Еван Томас ќе се најде неочекувано на удар на целокупната германска Флота на отворено море!
Оштетените крсташи ќе отвараат оган од позадина, чисто колку да одржат морал кај посадите.
Ќе пројде уште некое време додека главнината на Великата флота со своите 24 дредноти се довлечка на бојното поле.
Шансата за победа на Германија во оваа битка не била никогаш поголема.

Но тука стапува на сцена квалитетот на новите бродови, за Ворспајт пример се зборувало дека сеуште бојата на него не била исушена, заедно со Малаја, Берам и Валиант ќе бидат пример за нестварно херојство. Бидувајќи изложени на сите 16 германски дредноти, 6 предредноти, 5 крсташи и остали бродови, четворката британски ББ ќе претрпи сериозни оштетувања. Малаја е погодена 7 пати од 280 и 305мм гранати и 19 пати од 150мм гранати. Дерфлингер сам по себе го погодува Берам 4 пати со 305мм и 13 пати со 150мм калибар.
Ворспајт е погоден два пати со 280мм и 17 пати со 150мм со што е релативно сериозно оштетен.
Едино Валиант не е погоден со тешка граната иако на него паѓаат 11 средни запаливи гранати од 150мм. Но британците ги гасат пожарите веднаш и Валиант останува 100% борбено употреблив.

До 17.45 часот кога британската главнина веќе малку по малку се приближува кон домет доволен да отвори оган по германците, Ворспајт веќе се повлекува од линијата со што остануваат само три брода да се борат против комплетната Флота на отвореното море!
И не само тоа, успеваат да остварат завиден број погодоци. Четири тешки гранати од 380мм и 9 од 152мм го погаѓаат Лицов и му уништуваат пола артилерија, самиот Дерфлингер е погоден од 3 тешки гранати и 11 средни, Зајдлиц најмногу страда иако не излегува од линијата, 6 од 380мм и 7 од 152мм не се доволни да го уништат немачкиот боен крсташ што само по себе е најдобро сведоштво за изузетниот и феноменален квалитет на германскиот оклоп.

Од линијата германски ББ погодени се четири со по една граната од 380мм но само кај Маркграф има посериозно оштетување изразено во уништување на една кула со 2 топа од 280мм.

Во тоа време, сеуште немајќи јасна претстава за позицинираноста на непријателот на бојното поле, адмиралот Џеликоу ги праќа Оклопните крсташи придружувани од лесни крстосувачи на извидувачка мисија со цел да се стекне колку што е можно подобра претстава за позицијата на германците и конечно да се отвори оган кон нив.
2-те дивизии капиталци, во случајов Оклопни крсташи со по 4 брода во секоја се упатуваат кон боиштето. Околу 18 часот Оклопниот крсташ (отсега понатаму ОК) Блек Принс заедно со лесните крстосувачи Фалмаут и Честер ја здогледуваат главнината на Флотата на отворено море.

Невнимателно, извршувајќи ја задачата, овој состав од 20-тина британски брода влегува во дометот на германските БК и лесни крстосувачи. Приметувајќи го тоа, едната дивизија на веќе оштететните БК предводена од Адмирал Хорас Худ (третиот по важност адмирал на Великата флота) веднаш се упатува да им помогне на двете дивизии ОК.
Инвинсибл, адмиралскиот брод на Худ отвара оган кон најблискиот брод на видикот, германскиот лесен крстосувач Визбаден кој е погоден со 6 гранати од 305мм и 16 од 102мм при што е уништена погонската група и така овој брод без можност за движење се претвара во статична цел за британците.

Минувајќи по истиот правец, главнината на Великата флота испалува гранати по Визбаден кој сеуште не тоне туку со секој примен удар од 234,305,343мм гранати како да пркоси на судбината.
Разјарени дека лесниот крстосувач издржува тешки гранати, 24-те британски брода го решетаат Визбаден до таа мера што станува најпогодуван брод во дотогашната поморска историја, надмашувајќи го БК Блихер во битката кај Догер Бенк претходната година кој прима 70 тешки и 214 средни гранати заедно со 9 торпеда!
Овој лош рекорд ќе биде надминат тек 1941 кога Бизмарк ќе прими неброен број погодоци а подоцна и Јамато во 1945 кој ќе биде постепено претваран во мелено месо од страна на Јуес Нејви.

Но оваа опсесија со Визбаден кому требаат 4 часа за да конечно потоне, симболично истрелувајќи едно торпедо пред тоа.
Во меѓувреме на Шер му е конечно јасно дека ѓаволот ја однел шегата и покрај дотогашните успеси.
Тој наредува заокрет за 180 степени за да избегне да биде "вкрстен со Т". За да ги покрие тие маневри, сите немачки бродови испуштаат димна завеса а разурнувачите добиваат наредба за напад.
Британците забележувајќи маса мали бродови како со макс.брзина напредуваат кон нив, наредуваат контранапад со своите разурнувачи.

Повторно имаме хаотична битка од point blank range при што британскиот разурнувач Шарк погодува дузина бродови со својата артилерија но и самиот е претворен во изгорена рушевина поради 280мм гранати и подоцна тоне, за среќа посадата се спасува.

Со паѓањето на ноќта, приквечерината значително ќе ја промени оваа битка. Имено, овој пат британците тешко се забележуваат на темниот хоризонт, додека германците се причилно добро воочливи имајќи го зајдисонцето зад себе и данската брегова линија.
Но и покрај тоа, двете главнини конечно се паралелно една на друга со што започнува кризата на битката.
Германците многу подобро ќе маневрираат за да ооформат линија со 22 брода, оставајќи ги БК да бидат на крилата на формацијата заедно со лесните крстосувачи. Разурнувачите ќе бидат исто во линијата на ББ поради нивната можност да со огромна брзина по потреба удрат на непријателот.

Британците за чудо, имаат сериозни проблеми да оформат линија, често контрадикторни наредби, знаменцата веќе не се гледаат во настапувачката темнина а рефлекторите кои со Морзеов код треба да бидат главен начин за комуникација остануваат надвор од игра поради претходна наредба да не се употребуваат пошто ќе биделе видливи и за немците?! WTF?
До таа мера британската линија е хаотична што имаме десетина судари меѓу бродови, ОК Вориор за малку не го прободува Лајон по средина, ОК Дифенс лута во цик-цак позиција поради сомнителен извештај дека вребаат подморници...

Но на крај сепак околу 18.30 двете флоти конечно се спремни да го започнат најголемиот мегдан во историјата, наредниот пост ќе биде со најмногу насилство до сега, ќе има многу крв, пот и солзи, искривен челик, тешки гранати и бродови-гробници

И пак некој треба да постира за да можам да продолжам Ајде ваљда последен пат...

Одлично сработено, како да гледам документарен филм на телевизија.

 

[callejón de la muerte]

Погореопишаното хаотично прегрупирање на британската главнина како-така е релативно успешно завршено околу 18.45 часот. 24-те дредноти се наоѓаат во линија и започнуваат со канонада врз германската флота.
Наоѓајќи се во незавидна позиција, Шер наредува на својата флота да изведе маневар према југ.
И така, типично немачки, како под конец, како на мирни маневри, десетици бродови складно вртат према југ без ниту еден судир измеѓу себе.
Овој мајсторски изведен, очигледно долго увежбуван маневар носи свои ризици а тоа е изложеноста на најсеверната дивизија на бродови, во случајов повторно напатените бојни крсташи. Зајдлиц добива ненормални 13 удари со гранати од 305,343 и 380мм и 19 од 152мм но ниту една граната не го пробива палубниот оклоп! Лицов, Фон Дер Тан и особено Дерфлингер трпат најмногу, но нивната упорност овозможува на Рајнхард Шер да го изведе маневарот.

Британците сега се во позиција да го гонат противникот и да му зададат пораз.
Но германскиот маневар со вртење кон југ и наводно бегање кон базите во Вилхелмсхавен и Кил е само мамка да се одвлечат 24-те дредноти во wild goose chase!
Откако Шер е известен дека мамката е проголтана од страна на Британците, следува наредба под димна завеса и преку брз и масовен торпеден напад од страна на разурнувачите да се завие повторно на североисток и да се докрајчат дивизијата од 4-те најмоќни британски ББ и останатите крсташи.

За тоа време, бидејќи британските БК се на североисток, два од нив потопени, еден пратен за дома, три други сериозно оштетени, улогата на авангарда ја преземаат оклопните крсташи, две дивизии по 4 брода.
И тогаш, низ маглата и чадот, во темнината на ноќта, Британците ја здогледуваат олупината на крстосувачот Визбаден како стои во место, брод дух од кого веќе биле евакуирани преживеаните немачки морнари.
Но во она што се нарекува the fog of war не секогаш рационалното е решавачко.
Капетаните на првата дизивија ОК на чело со Дифенс и Вориор понесени од инстинкт да го докрајчат тој мистериозен германски брод се упатуваат на подогна далечина за стрелба. Нивните топови од 234 и 152мм отвараат оган со што ја оддаваат својата положба во ноќта.
А најјужната германска линија која веќе го извршила маневрот за враќање назад према план, ненадејно се разминува на некои си 2500м од Дифенс и Вориор кои се најистурени од осумте ОК на Британците!

Следува урагански оган кој трае неполни 15-тина минути. Посадата на Дифенс се бори херојски но попусто. Дваесетина гранати од 280 и 305мм и околу педесет од 150, 105 и 88мм предизвикуваат серија експлозии на муниционите комори и Дифенс тоне со цела посада од 903 офицери и морнари. Нема ниту еден преживеан. 3-0 за Флотата на отворено море во капиталци.

Вориор со макс.брзина се упатува да се сокрие зад моќниот ББ Ворспајт кој пак плови со само 16 јазли поради оштетувања на бојлерите. Во тоа и успева при што Ворспајт го покрива неговото бекство со плотуни врз Германците но само за кратко. Пожарите предизвикани од 9 гранати од 280мм и 20 од 150 и 105мм си го прават своето. Вориор сепак има шанса да извади неколку чамци за спасување пред експлозиите да го раздробат на неколку дела кои ќе потонат влечејќи над 500 морнари во темнината.
4-0.

Во меѓувреме германската главнина се враќа на североисток и стапува во борба према планот, со остатоците на трите дивизии БК и дивизијата ББ ослабена за отсуството на Ворспајт кој сеуште е на југ и нема да може да се приклучи кон својата единица бидејќи веќе е погоден во кормилото од 305мм граната со што е осуден да врти во круг, да лута низ столбовите со вода предизвикани од тешките гранати на противникот, морнарите молејќи се да не бодат погодени повторно. Неговото отсуство ќе значи многу за Британците, нови трагедии и траур.

Со 4 капиталци на дното, еден на пат за дома, 4 други кои лутаат бесцелно наоколу, на повидок е незамисливото...

Криза на битката

Следуваат решавачките моменти во оваа битка кога имаме ситуација да Флотата на отворено море има реалистична шанса да ги искористи предностите во квалитет на оклоп, поквалитетни гранати, подобра комуникација и подобра внатрешна заштита на своите бродови во споредба со оние на Великата флота.

Додека Дифенс и Вориор тонат а Ворспајт се врти во круг, германската главнина веќе е на североисток и стапува во борба со дивизијата брзи ББ на адмиралот Бити заедно со трите дивизии БК под вицеадмиралот Хорас Худ.
Околу 18:20 часот, при услови на видливост кои носеле предност за британците, на удар повторно биднуваат измачените германски бојни крсташи кои изгледа се насекаде во оваа битка.
БК Индомитејбл го погодува Дерфлингер три пати со 305мм и 10 пати со 102мм гранати, Зајдлиц добива една тешка и 4 средни погодоци но најмногу ќе настрада БК Лицов врз кого се истрелуваат стотици гранати од 7 британски капиталци па така Лајон, Инфлексибл и Инвинсибл заедно со дивизијата ББ го погодуваат Лицов со 10 тешки и 31 средни гранати.
Особено значајни се две 305мм гранати од Инвинсибл кои го погодуваат Лицов испод вода, под оклопниот појас и подоцна ќе го осудат овој брод на пропаст. Но јасно е видливо дека германските бродови се нестварно жилави и покрај толку удари сеуште задржуваат борбена активност.

На помош доаѓаат германските ББ Маркграф, Тиринген, Кениг и Остфризланд кои ја спасуваат ситуацијата.
Во целата збрка, Инвинсибл кој го осакатува Лицов од некои 4-5 км далечина врти за да се повлече зад линијата брзи ББ но е забележан од посадата на Дерфлингер (а кој друг?) при што германскиот БК истрелува неколку плотуни 305 и 150мм гранати.
Третиот плотун од 8 гранати од 305мм го погодува Инвинсибл директно во мунициона комора кај третата 305мм купола, па така неполни две минути после почетокот на борбата, уште една гигантска експлозија разнесува уште еден британски капиталец при што загинуваат 1032 британски морнари и офицери, вклучувајќи го третиот по значај во ланецот на команда, вицеадмиралот Хорас Худ. Според него подоцна ќе биде именуван првиот од серијата на бојни крсташи кој нема да биде завршен за време на WW1, ќе биде гордост на Ројал Нејви во Интербелумот а во WW2 ќе има кратка кариера која ќе кулминира со слична судбина која го задесила и човекот чие презиме го носи големиот БК.
Од целата посада се спасуваат само шест (!) морнари.
5-0.

Новодојдените германски ББ вршат сериозен притисок врз британските линии при што 4 гранати од 305 и 11 од 150мм го подогуваат Принсес Ројал кој ги плави муниционите комори за да не доживее крај и подоцна е упатен назад кон својата база.
Но за тоа време и првиот германски брод излегува од борба, тоа е споменатиот Лицов кој прима барем илјада тони морска вода и започнува да накривнува, радиото е неупотребливо поради тоа што батериите се под вода. Адмиралот Хипер во тој момент решава да се префли на друг брод со помош на разурнувачот Г-39 кој го носи кон неуништивиот Дерфлингер од каде ќе може да командува со својата дивизија неометано.
Лицов е земен во влечење од страна на еден крстосувач со цел да биде одвлечкан во базата позади насипот на устието на Јаде.

Во меѓувреме британската главнина од 24 ББ поделени во три дивизии од по 8 брода се појавува конечно во борбата при што Џеликоу успева да направи вкрстување на Т (објаснето во првиот пост за оваа битка) при што дожд од тешки и средни гранати врне врз германската линија.
Адмиралот Шер дури тогаш сфаќа дека во акција е целата Велика флота а не само нејзини делови!
ББ Ајрон Дјук, бродот на Џеликоу остварува најдобри резултати бидејќи ја погодува својата цел, германскиот ББ Кениг 7 пати со 343мм и 9 пати со 152мм гранати. Но и покрај тоа, Кениг останува во борба.
Од 24-те брода, само 10 успеваат да погодат германски противник од било која класа бродови, останатите 14 не погодуваат ништо.
Но и покрај тоа, на Шер му станува јасно дека односот на силите станува драматично поволен за британците и дека ќе треба уште едно нагло свртување кон југоисток со цел да се извади главнината од можната стапица...

На Шер и Хипер им станува јасно дека се во борба со целата Голема флота, дека линијата за нишанење према хоризонтот не им оди во прилог и дека битката ќе се развлече до длабоко во ноќта.

Знаејќи го сето тоа и со цел да се избегне британската стапица, Шер наредува нов заокрет за 180 степени, повторно помогнат од маса торпеда истрелани врз Британците. Маневрот иако не толку прецизен колку претходните сепак бил изведен доволно добро за да овозможи враќање на Флотата на отворено море назад кон своите бази. На очекуваната рута вребале неколку групи немачки подморници кои планирале сачекуша.

Џеликоу поради страв од торпедниот напад решил да не ги гони директно германците кон југоисток туку да продолжи во јужен правец држејќи допир го противникот. Оваа одлука ќе се покаже катаклизматично лоша за Големата флота која на овој начин, со германските бродови кои иако полека, се повеќе и повеќе се оддалечуваат од крајниот домет на британските тешки топови = пропушта прилика да ја разбие Флотата на отворено море имајќи предвид дека 24-те ББ тек неодамна влегле во игра и биле сосема неоштетени и со целосна муниција.
Можеби најмногу за оваа одлука придонело торпедирањето на ББ Марлбороу од страна на немачки разурнувач кој со тоа бил тешко оштетен, изгубил пола бојлери и морал да плови со преполовена брзина, криејќи се позади Ајрон Дјук, ББ на адмиралот Џеликоу кој бил сведок на овој настан.

Загубените два часа во пловење на југ станале очигледни за Џеликоу и тој со паѓањето на ноќта наредува вртење директно кон немачката линија и стигнување на противникот.
Шер веќе го предвидел тоа и затоа наредува да се завие скроз на Исток и да се дојде до базите по малку заобиколен пат. Бидувајќи свесен дека ќе мора да судри повторно со Големата флота која уживала барем 3 јазли поголема просечна брзина, одбрал тоа да биде само еднаш а не повеќекратно со што практично ја спасува Флотата на отворено море.

Во меѓувреме торпедните сили стапуваат во борбен допир при што доаѓа до жестока борба во која британците го губат големиот разнурнувач и Флотила лидер Типерери а германците го губат малиот разурнувач В-48. Капетанот на еден британски разурнувач под име Лофтус Џонс продолжува да се бори и покрај тоа што парче од граната му откинува една рака, а како последица на погодок на торпедо, останува и без обете нозе. И покрај тоа, останува свесен (!) и дава наредби се до потонувањето при што не го напушта својот брод и тоне заедно со него. Овој акт ќе му донесе постхумен Викториин Крст.

Околу 20.00 британците ги стигнуваат германците на домет и повторно имаме "вркстување на Т" кое поради раздалечината не дава резултати какви очекувале британците.
Сепак, ББ Кениг бил погоден 4 пати, Маркграф и Кајзер по три а Хелголанд 2 пати. Крсташот Зајдлиц пак од своја страна два пати го погодува ББ Колосус.
И пак и пак погодоците врз немачките бродови резултираат со слаби оштетувања што максимално ги фрустрира британските капетани.

Бидувајќи очигледно дека полека но сигурно британците ги пристигаат, Шер се одлучил на очајнички чекор и наредил самоубиствен напад на лесните сили (лесни крстосувачи и разурнувачи) со цел да ја натера Големата флота да промени правец за да ги избегне торпедата со што Флотата на отворено море би добила малку на време, но сосема доволно за да успее да се извади од можната катастрофа и да стигне до базите. Во планот за успорување на британците биле вклучени и веќе споменатите подморници кои требало да торпедираат све што е на домет.
Но дали ова праќање на малите бродови во центарот на бурата ќе даде резултати ќе видиме подоцна

Please post something

 

[callejón de la muerte]

Командата на флотата на отвореното море имала малку време да ги прибере сите торпедни бродови кои се во можност да пловат, оние кои не се оштетени до таа мера да не можат да изведат напад. Во тој момент доаѓаат до одлука нападот да биде предводен од измачените и оштетени бојни крсташи, Дерфлингер, Зајдлиц, Фон Дер Тан и Молтке. Лицов не бил во можност да плови над 12 јазли, и така примал сериозни количини вода во себе така да останале 4 БК да одат во самоубиствен напад со што би се спасила главнината на флотата.

И така, околу 20.30 започнува она кое подоцна ќе се нарече вожња смрти, 30-тина немачки бродови под полна брзина ја напаѓаат Великата флота додека истовремено Флотата на отворено море завива на југозапад за стигне до базите.
Повеќе не е прашање дали и како да се победи британскиот противник, сега е прашање на спасување на жива глава.
4-те немачки БК со артилерија ги покриваат лесните крстосувачи и разурнувачи кои тргнуваат во торпеден напад. Она што ќе следи ќе биде најолема концентрација на оган истрелана било кога во историјата на човештвото на море. 26 британски дредноти безмилосно стрелаат по германците, 4те БК се погодени од 37 тешки и 112 средни гранати, само Дерфлингер сам е погоден 14 пати од 305,343 и 380мм артилерија плус 22 пати од 102 и 152мм.

Не се сомневам дека во тие моменти британските команданти за миг помислиле дека конечно ќе потопат германски дреднот, но повторно, како језиво дежа-ву, Дерфлингер излегува од маглата со максимална брзина иако со преполовена артилерија, продолжува да ги дразни британските капетани кои не се сигурни дали овој германски брод воопшто може да биде потопен!

Иако сите истрелани торпеда промашиле, германците успеваат во намерата да ги оддалечат британците за барем 20-тина минути со што и последната дневна светлина заминала а со тоа и предноста на британците во нишанење. Два германски разурнувачи се потопени заедно со лесниот крстосувач Фројенлоб кој потонува без да се спаси ниту еден морнар или офицер (320 души) но тоа е цена која и тоа како Шер и Хипер биле спремни да ја платат.
Она што требало да биде самоубиствен напад испаднало многу подобро од најоптимистичните очекувања на германската команда.

4-те споменати БК сега ја штитат отстапницата на лесните сили при што Дерфлингер го погодува Принсес Ројал во командниот мост но затоа Зајдлиц добива 5 тешки и 7 средни гранати а страдаат и други германски дредноти од најсеверната дивизија.
ББ Вестфален заостанува за да осигура повлекување при што го погодува Кинг Џорџ V неколку пати иако и самиот добива број удари.

Со тоа завршува дневниот бој и преостанува ноќната акција која ќе биде сосема хаотична и во знак на очајни обиди на Великата флота да го надомести заостанувањето зад противникот и да го вовлече во конечна пресметка.
Флотата на отворено море ја остварува целта и добива доволно време за повлекување и спас.
Великата флота потфрла на велико (pun lol) во сите свои намери!

И така доаѓа темнината...
Проблемот бил што во британските поморски правилa не било предвидено вежбање на посадите за ноќен артилериски бој на соодветна далечина а германците и тоа како биле издрилани за една таква можност.
Таквиот превид ќе има големо значење во ноќта и секако, врз конечниот исход.

Бобрен додир во ноќната борба започнал околу 23.15 часот со меѓусебни торпедни дуели. Британците биле во лоша позиција поради споменатото отсуство на дрилање за ноќна борба па преостанало да пробаат со торпедни напади.
Две флотили со по 4 разурнувачи го нападнале јужниот состав на Хохзефлоте при што бил торпедиран ББ Померн кој набрзо потонал со сите членови на екипажот а жртва на торпедата станали и ксртосувачот Рошток. Алелуја, британците потопуваат немачки капиталец, иако се работело за предреднот односно голема грешка на командата на флотата на Отворено море која вклучила една дивизија од 6 ББ предредноти кои ја успоравале цела флота.
5-1 во капиталци. Но цената која ја платиле била висока, 5 од 8 разурнувачи завршиле на дното на морето, лидерот Типерери, Ардент, Форчн, Спероухок и Турбулент.

Во сиот хаос често противнички бродови се сретнувале на 500-600м еден од друг.
Во една таква ситуација, ОК Блек Принс чиј капетан погрешил во проценката дека се наоѓа во линија со британски бродови изненадно бил забележан од страна на противникот и за 15-тина минути бил претворен во олупина, погоден 32 пати од 280 и 305мм гранати и 46 од 88-150 мм, пред се од Остфризланд и Тиринген. Не се спасил ниту еден член на екипажот. 6-1 во капиталци за Германија!

Во меѓувреме уште една флотила кај британците изведува напад при што е тешко оштетен ББ Насау кому торпедото му направило 5м2 дупка во појасот при што морал да се врати во базата пред да прими доволно вода и да потоне. Иако Насау се спасил, неговото заминување кон Јаде значело еден капиталец помалку за германците кои и онака биле бројчано инфериорни и покрај потопувањето на 6 британски капиталци..
Разурнувачот Спитфајер извршил херојски напад врс крстосувачот Елбинг, бидувајќи погоден 11 пати од 105мм гранати, возејќи цик-цак слалом низ водените столбови од немачки гранати успеал да го торпедира Елбинг кој потонал неколку часа подоцна имајќи повеќе од доволно време да се евакуира посадата.
Спитфајер бил упатен назад во Форт оф Форт поради големите оштетувања но за чудо не потонал. Неколку члена од неговата посада ќе примат Викториин Крст.

Околу 01.45 Германците ќе го добијат најтешкиот удар во цела битка. Ако паметите, Лицов беше погоден од 305мм гранати пред да го уништи Инвинсибл, а тоа значело примање големи количини вода во трупот.
Машинското одделение било скоро цело под вода, а бродот примил барем 15 тешки и 25 средни гранати.
Феноменалниот квалитет на германските БК кои се покажале како главен адут во битката бил присутен и во овој случај. Во споредба со британските БК кои експлодирале и потонувале со скоро цел екипаж, на Лицов му требале два и пол часа да потоне при тоа бидувајќи торпедиран од Г-38 за да не падне во раце на противникот. Сите преживеани 1150 члена на екипаж биле евакуирани на време.
6-2 за Германија.

На сцена стапила и осамена британска подморница која на перископска длабочина забележала три немачки разурнувачи при што потопила еден од нив, В-2.
Очекувано, британците продолжиле со торпедни напади во ноќта во обид да ја натераат германската флота да маневрира на север, но тоа било попусто.
Повторно две флотили разурнувачи пратени од два брзи крстосувачи извршиле торпеден напад на она што мислеле дека се 4 немачки ББ. Но реалноста била дека тоа биле два ББ предредноти, Шлезвиг-Холштајн и Шлезиен и БК Дерфлингер (пак) и Фон Дер Тан.
Интересно но Шлезвиг Холшајн и Шлезиен ќе учествуваат и во втората светска војна, па дури Шлезвиг ќе го истрела првиот проектил во војната во 04.45 на 1.Септември 1939 врз полските позиции во Вестерплате!

Сите 4 брода успешно ексивирале да бидат погодени и продолжиле да пловат на југ, сега веќе далеку од торпедната закана на британците. Истовремено, со својата артилерија за која биле увежбани да ја користат и ноќно време, успевале да ги држат британските бродови на доволно растојание.
Но и покрај тоа, ББ Остфризланд бил торпедиран и сериозно оштетен без да загуби многу од својата брзина а БК Зајдлиц кој низ битката веќе примил десетици погодоци бил исто така торпедиран при што загинале околу 15 лица. Капетанот наредил плавење на мунициони комори што го спасило овој брод со тотално демолирана палубна структура и неговото впловување во базата позади насипот на Јаде било вистинско мало чудо и тестамент за необјасниво подобриот квалитет на германските челични оклопни плочи од Круп во споредба со Бритиш Стил.

Истрошувајќи ги сите торпеда буквално, британците немале друга опција освен да чекаат да осамне утрото и со тоа да можат да ја употребат артилеријата. Но утрото доаѓало околу 06.30 часот а за тоа време бродовите на Хохзефлоте веќе биле предалеку. Ако германците не успеале во примарната цел, секундарната и тоа како била успешна. Шансата да се уништи германската флота заминала во неповрат.

Нешто кое делува неверојатно од денешна гледна точка е фактот дека трите британски команданти (Џеликоу, Бити и покојниот Худ) до 02.30 на први Мај 1916 немале целосна слика за позицијата и снагата на противникот. Неколку телеграми се загубиле во маглата на војната, а кога Џеликоу и Бити сфатиле дека на сцена е целосната Хохзефлоте веќе било прекасно.
Артилериско-торпедниот дуел на отстапувачките германски и надоаѓачките британски лесни крстосувачи и разурнувачи околу 04.30 ќе бидат последните истрелани гранати и торпеда во оваа гигантска борба.
Откако Џеликоу сфатил со кого се бори, наредил да се стигнат германците по секоја цена и да се уништат.
Но дотогаш Флотата на отворено море веќе имала повеќе од еден час предност и покрај успорувањето поради оштетените бродови и предреднотите.
Пловејќи на југ, за британците била предвидена заседа од поморници, мини а ако имало потреба и крајбрежната артилерија.
И така гонети од Великата флота, германците во 07.30 упловуваат во устието на реката Јаде т.е. во својата главна база. Битката е завршена.

На неполни 24 часа од битката германските весници излегле со наслови дека е победена Великата флота, дека и се нанесени стравични загуби и дека Северно море е германско.
Во Британија после првите наслови, шок и неверица од исходот на битката. Не само што не успеале да победат, не само што изгубиле адмирал и 6 капиталци, тоа бил национален срам имајќи предвид дека Обединетото Кралство посебно се гордеело со својата, во тоа време најјака морнарица на светот.

Во историографијата често се појавува дилемата кој бил навистина победник кај Скагерак?
Тактички и оперативно, не може да се спори германски триумф, постигнат врз двојно појак противник.
Стратешки, оваа битка променила малку или ништо.
На 24 часа после оваа битка Великата флота можела повторно да исплови со 40-тина дредноти и еден куп крстосувачи и разурнувачи.
Може да се каже дека Германската флота го нападнала својот чувар (Ројал Нејви) во затворот наречен Северно Море, го отепал од мавање но на крај сепак останува во затворот.

Следниот пат ќе се позабавиме со причините за германската победа на тактички и пропаганден план.

Загубите биле следниве :

Ројал Нејви :
113500 тони депласман
14 пловила
6784 лица

БК Индефатигејбл
БК Квин Мери
БК Инвинсибл
ОК Дифенс
ОК Вориор
ОК Блек Принс

Разурнувачи - Типерери, Шарк, Спероухок, Ардент, Турбулент, Форчн, Номад, Нестор.

Хохзефлоте :
62300 тони депласман
11 пловила
3039 лица

БК Лицов
ББ Померн

ЛК Фројенлоб
ЛК Елбинг
ЛК Рошток
ЛК Визбаден

Разурнувачи - В-48, С-35, В-27, В-4, В-29.

БК Зајдлиц на пример, се вратил на безбедно иако бил погоден нестварни 22 пати од тешки гранати 305-380мм, 33 пати од средни гранати 102-152мм и едно торпедо!

Ќе има нешто и околу британските навики при крцање муниција од комори до купола, клавилтетот на немачкиот челик, прецизноста на гранатите од 280мм со кои британците се подбивале, неуспехот на Цепелините да ја раководат битката од високо имајќи прегледност на стотици НМ и коордринијќи го своето извидување со флотата, но тој начин Хохзефлота би била веднаш свесна дека се судира директ со гранф флит што ќе имало за последица сосема понаква тактика од Шер и Хипер.

Но тоа ќе ме фати некои нови 18К карактери па така stay tuned for another big rant

 

[callejón de la muerte]

Интересен е профилот на корисници на вируелните платрофми.
Од една страна имаме одлично напишан есеј за најголемата поморскако нфронтација во историјата на човештвото, детален, фактографски, линеарен тескт кој е напишам на докуметаристичи пристап но при тоа не се губи ништо од ентертејнинг вајлу на текстот, први и едни за оваа битка ма Македонски јазик воопшто...и што имаме за сето тоа? штурци?
Освен неколку члена кои ги поштовам никој не лајкнува еден ваков, капитален и сеопфатен пост,
Знам дека го преценувам форумот, но тоа е поради членството а не поради форумот како платформа за која сметам дека е супериорна на соц.мрежи во секој поглед.

Некој ќе напише феноменален тескт за најголемата поморска битка на сите времиња и ќе добие 2-3 лајка, некој во темата за ЛШ ќе напише као Бахахахахахахахахарса или Јухухухухунајтед и добива по 50 лајка.
Зарем и виртуелниот свет е неправеден?

Ајде можеби Цушима ќе заитересира повеќе раја.(како да не)
Имам доволно материјал за пишување книга на макеонски јазик околу оваа битка, познавам и илустратор кој ни можел да продонесе, но потоа што читав на министрство за култура кои се условите тие да издадат книга беше бирократски кошмар,па нека фала.

Во текстот не се осврнав на личните судбини на морнарии офицери а затоа друг пат...

 

[stopan2]

Не се вознемирувај , во таков свет сега живееш, 98% не ни сватиле за што пишуваш.Кога веќе спомна за личните судбини на морнари и офицери, би било интересно да се спомне и судбината на бродовите учесници во битката. И таа е многу интересна.