Патолошката потреба на нетуркиските источнобалкански народи по секоја цена да се идентификувaат како огурски (туркиски) Бугари

[121314]

EBA: Early Bronze Age
TMRCA: Time to Most Recent Common Ancestor

Indo-Europeans and Uralic peoples

 

[121314]

Пшеворска Култура

Железно доба.
Датирање: пред 22-16 века.
Културата се шири низ Јужна и Централна Полска.

Името го добил од полскиот град Пшеворск (Поткарпатско Војводство), во чија близина биле пронајдени првите артефакти.

Претходно, оваа територија била заземена од непосредно претходната и уште пораспространета Лужичка Култура.

Пшеворската култура се развила од Културата на подклешевските погребувања под влијание на латенезиските култури.

Потеклото на Пшеворската Култура врз основа на Доцнопомеранската Култура, генетски поврзана со Културата на Подклешевските погребувања, се врзува со територијата на Долна Шлезија и соседниот дел на Великополска, која подоцна доживеа доста забележливо Јасторфско влијание.

Пшеворската Култура е поврзана со соседната Зарубинечката Култура, која постоела во исто време.

Во II век, Пшеворците мигрирале на Среден Дунав, каде што ја формирале Прешовската Култура, како и на територијата на Западна Украина.

Врз основа на северната варијанта на Пшеворската култура, на просторот помеѓу средниот тек на Одра и Висла се формирала Суковско-Ѕеѕичката Култура (Лехитска Култура).

На крајот на IV век, развојот на провинциската римска Пшеворска Култура бил прекинат со инвазијата на воинствените номадски племиња - Хуните. Дел од локалното германско население мигрирало на запад во Римската Империја.

Понекогаш културата се нарекува провинциска римска, бидејќи за време на ископувањата на погребите се наоѓаат голем број фрагменти од римски вериги, кои ги користеле платеници Германци од помошните единици на римската армија.

При ископувањата на спомениците од оваа култура се среќаваат и фибулни копчиња.

Носителите на Пшеворската Култура имаа развиено оружје: мечеви, џилити.

Керамиката била направена со помош на грнчарско тркало.

Некои истражувачи сметаат дека Пшеворската Култура е словенска и нејзините носители ги идентификуваат со Венедите.

Писателите од Древноримската Епоха ја опишале оваа територија како заземена од Лугии.

Племињата, кои исто така се поврзани со западниот дел на територијата и епохата на Пшеворската Култура ги вклучуваат Вандалите.

Исто така во западниот дел од територијата на Пшеворската Култура биле и малите германски племиња Гарнии, Гелисии, Маними и Наганарвали.

Некои истражувачи ги идентификуваат носителите на Пшеворската Култура како Словени и Келти.

Автоматски споено мислење: 11 јануари 2025

 

[121314]

Зарубинска Култура

Железно Доба.
Датирање: 2-1 век п.н.е.

Културата ја заземала територијата на регионот на Среден и делумно Горен Днепар, Западна и Централна Украина, Јужна Белорусија и западна Русија.

Културата е именувана по селото Зарубинци (веќе не постои, но локалитетот е зачуван во Каневскиот реон во Черкаската област).

Формирањето на Зарубинската Култура било под силно влијание на Келтите од Латенската Култура. Генетски поврзана со Пшеворската Култура, ја потиснува автохтоната Милохрадска Култура. Таа е заменета со Черњаховската Култура и сродната Киевска Култура. На северо-источниот дел на областа, како резултат на интеракцијата со локалното балтичко население на Јухновската Култура, била формирана Мошчинската Култура, а била зачувана и локална варијанта во форма на Колочинската Култура.

Познати се поплавни и 'ртски населби, утврдени со ровови и бедеми со палисади (Пилипенкова Гора).

Надземните или малку вдлабнати живеалишта биле мали (16–20 кв. м), во јужниот дел на културата имале ѕидови од плитар, а во северниот дел - ѕидови од балвани.

Погребните места без кургани се широко распространети, главно за обредот на кремирање. Погребите најчесто биле без урни и биле придружени со садови, накит и тоалетни пррдмети, најчесто брошеви. Меѓу нив се издвојуваат специфичните фибули на среден Ла Тене дизајн со триаголен штит, наречени зарубинци.

Зарубинската керамика е обликувана, со разновидни форми на садови, особено карактеристични се полираните чинии со ребро на врвот. Населението од западниот дел на земјата главно се занимавало со земјоделство и сточарство, како и со лов и риболов.

Се појавила обработка на метал. Производите од железо се претставени со алатки и оружје.

Трговијата со грчките градови од северниот регион на Црното Море е потврдена со наодите на амфори и стаклени мониста. Зарубинската Културата била под влијание на Латенската Култура.

Со појавата на Зарубинската Култура... започнале сите тие трансформации во шумската зона, кои подоцна доведоа до појава на културата од прашки тип. Во Белорусија, постојат две варијанти на оваа култура: Полеска и Горнодвинска група.



Некои истражувачи сметаат дека оваа култура е ранословенска, култура на Венедите. Други истражувачи сметаат дека Зарубинската Култура е источногерманска и ги идентификуваат нејзините носители со Скирите и Бастарните.

Етничката припадност на носителите на Зарубинската Култура не е утврдена (тие се поврзани со Прасловените или Балтите).

Нејзините создавачи се сметаат за словенски племиња. Врз основа на надворешната сличност на Зарубинската и Пшеворската Култура, се верува дека нејзините творци биле со германско потекло, Прасловени и Балти.

Зарубинската Култура е од туѓинска природа и е директно продолжение на западната Поморско-Клешевска и Лужичка Култура.

Експанзијата на Померанските Венеди не само што доведе до појава на Пшеворската Култура во Повислението, туку на крајот станала главен фактор во формирањето на Зарубинската Култура во огромните пространства источно од Висла.

„Главниот настан, кој очигледно служи како еквивалент на лингвистички откриеното одвојување на јужниот дел од населението на шумската зона, идните Словени, од првобитното словенско-балтичко единство, е поврзано со појавата.

Ерата на Зарубинската Култура продолжува во 1 век п.н.е.

Во средината на 1 век н.е. Сите населби и гробници на Зарубинците престануваат да функционираат. Културата престанува да постои поради движењето на соседните племиња или под влијание на факторите од околината.

Постепено се трансформира во доцнозарубински споменици. Во тоа време билр формирани нови локални групи на територијата од Јужен Буг на запад и до Оскол на исток под влијание на миграцијата на зарубинските племиња. На оваа територија, која претходно беше само делумно заземена од зарубинско население, се појавуваат нови културни формации, кои покрај зарубинските, ги вклучуваат и традициите на другите археолошки култури. Овие култури се обединети само со врски со претходната Зарубинска Култура.

Доцнозарубинските споменици (средината на I-II век од нашата ера) се претставени со: тип Љутеж, тип Рахни, тип Почеп, типот Грини, тип Картамишево-2-Терновка-2. На подрачјето на овие локални групи се случиле последователни процеси на словенска етногенеза. Од крајот на II век, Зарубинската Култура на истата територија била заменета со Черњаховската Култура, со која имала многу заеднички карактеристики.

 

[121314]

Черњаховска Култура

Ран Среден Век. Железно Доба.
Датирање: пред 19-15 века.

Културата се шири низ териториите на Украина (вклучувајќи го и Крим), Молдавија и Романија.

Составот на цивилизацијата бил етнички хетероген. Населението е формирано врз основа на луѓе од доцната скитска и античка средина.

Черњаховската Култура е продолжение на Велбарската Култура.

Културата е именувана по гробницата во близина на селото Черњахов во Кагарлишкиот реон во Киевската област.

Културата ги зафаќа шумско-степските и степските зони на Деснобрежна Украина и шумско-степската зона на Левобрежна Украина, Молдавија, дел од југоисточна Полска и делумно Трансилванија и Романија.

Територијално, Черњаховската Култура ја сменува Зарубинската Култура, со која има многу заеднички карактеристики.

Падот на Черњаховската Култура е забележан за време на инвазијата на Хуните.

Постои готска хипотеза за потеклото на оваа култура, но повеќето нејзини поддржувачи исто така признаваат дека нејзиниот состав бил етнички хетероген. Според оваа верзија, Черњаховската Култура е продолжение на Велбарската Култура.

Во Романија, Черњаховската Култура се нарекува Синтана де Муреш-Черњахов, по името на селото во трансилванската област Муреш. Испитувани се остатоците од населбите и приземните гробници.

Познати се многу неутврдени населби од Черњаховската Култура. Во населбите се откриени надземни живеалишта и полукопи, најчесто со отворени огништа и поретко печки.



Погребниот ритуал комбинираше кремирање (полиња со погребни урни) и инхумација (второто преовладуваше). Погребниот инвентар вклучувал керамика, стаклени чаши, брошеви и коскени чешли.

Погребните споменици се претставени со гробни могили со кремации и погребувања. Погребниот инвентар вклучувал керамика, стаклени чаши, брошеви и коскени чешли.

Различни етнички групи од населението (Даки, Сармати, Германци, Доцни Скити, Анти и Словени) учествувале во формирањето на Черњаховската Култура. Инвазијата на Хуните довела до опаѓање и исчезнување на културата.

https://indo-european.eu/wp-content/uploads/2021/05/16-iron-age-late.jpg

 

[121314]

Киевска Култура

Датирање: 1-5 век н.е.

Културата се наоѓала на север од Черњаховската Култура. Според современите податоци, територијата на Киевската Култура допира до југот на Псковската област.

Најисточните споменици на Киевската Култура неодамна се откриени во Самарско Поволжие.

Во втората половина на V век, културата била подложена на инвазија од Хуните.

Oснова за развој на Киевската Култура била Зарубинската Култура. Културата е средна фаза на развој помеѓу Зарубинската и Колочинската Култура.

Истражувачите ја поврзуваат Киевската Култура со словенско-балтичките племиња.

Последователните словенски култури од Раниот Среден Век се појавија врз основа на киевската култура. Словенскиот карактер на Колочинската Култура се смета како резултат на интеракцијата со Пенковската Култура, а Киевската Култура како супстрат за Пенковската и Колочинската Култура.

Населбите се претставени во форма на неукрепени населби составени од земуници загревани со камени огништа. До куќите имало подрумски јами.

Мртвите биле спалувани и закопувани во земја. Погребните наоди се лоши. Керамиката е обликувана и попримитивна од претходната зарубинската.

За земјоделските активности сведочат артефакти како железни српови, мелници за жито и воденички камења.

Стаклените мониста и бронзените пинцети укажуваат на трговските односи со Римската Империја. Брјанското Благо, кое датира од III век, укажува на високо ниво на развиеност на занаетот.

 

[121314]

Потекло на Словените

(Етногенеза)

Дел 1
Извори за проучување на етногенезата на Словените
(легенди и традиции на словенските народи; референци за Словените во несловенски пишани извори; податоци за јазикот)

Проблемот со потеклото и античката историја на Словените е еден од најкомплексните проблеми на модерната славистика. Напорите на археолозите, лингвистите, антрополозите, етнографите и историчарите се насочени кон негово решавање. Само нивното заедничко истражување може да доведе до решение на овој проблем.

Извори на информации за словенската татковина. Кога зборуваме за етногенезата на Словените, мора да се потпреме на повеќе извори. Тие вклучуваат:

1) Легенди и традиции на самите луѓе, ранoсредновековни летописи и хроники (билини, бајки, „Приказна за минатите години“ итн.).

Словенските писатели од Средниот Век, во своите ставови за потеклото на Словените, тргнале од библиската легенда за Вавилонската Кула и раселувањето на народите во различни делови на светот. Најстариот и детален приказ на средновековните идеи за потеклото на Словените се наоѓа во руската хроника „Повест на изминатите години“.

Хроничарот знаел од легендите што дошле до него дека самото име Рус е од варангиско (скандинавско) потекло.
а „првобитниот“ Рус бил повикан заедно со варангиските принцови (Рурик, Синеус, Трувор) во Новгород.
Но, јазикот што го зборувал рускиот народ современик на хроничарот бил словенски: „и словенскиот и рускиот јазик се едно, бидејќи Варангите ги нарекувале Рус, а првите биле Словени“ (ПИГ). Во дамнешни времиња, вели хроничарот, „Словените се населиле покрај Дунав, каде што сега е унгарската земја, и се нарекувале со своите имиња, каде што се населиле според местата“. Хроничарот ја знае и причината за преселувањето на Словените од нивната подунавска татковина: притисокот од Римјаните (Волохите): „Се населиле таму (на Дунав, во современа Унгарија и Бугарија според хроничарот) пореткo Словени, и Волохите ја зазедоа словенската земја“[1].



Origin of the word volokh

volokh is an old name for the Romance peoples. Old Russian volokh, pl. volosi, Ukrainian volokh "Romanian", Bulgarian vlach, Serbo-Croatian vlȁkh, Slovenian làh, Czech vlach, Slоvak vlach, Polish włoch; see Thorbjörnsson, 1, 103. || Through Germ. mediation (Gothic *Walhs, Old High German walah, walh, Middle High German walch "foreigner, Celt, representative of the Romance peoples", Middle Low German wale "foreigner") borrowed from the Celtic ethnonym Volcae (Caesar), Greek. Οὑόλκαι (Strabo, Ptolemy), Gaelic folc "celer, alacer"; cf. Thorpe 403; Streitberg, Urgerm. Gr. 136; Mi. EW 393 ff. [See also Moszynski, Zasiąg, p. 268. — T.]

Происхождение слова волох

Происхождение слова волох. Этимологија слова волох

lexicography.online

 

[121314]

Многу племиња на Подунавските Словени се преселиле на запад и североисток. Некои се населиле покрај Днепар и Двина, па дури и посеверно, во близина на Илменското Езеро, и формирале посебна источна гранка на Словените.

Н.М. Карамзин, осврнувајќи се на „Повеста на изминатите години“, во „Историјата на Руската Држава“ пишува:
„Многу Словени, од истото племе како Лехите, кои живееле на бреговите на Висла, се населиле на Днепар во Киевската Губернија и биле наречени Пољани поради нивните чисти полиња. Ова име исчезнало во древна Русија, но станало вообичено име на Полјаците, основачите на Полската Држава. Од истото племе Словени беа двајца браќа, Радим (1) и Вјатко, поглавари на Радимичи и Вјатичи: првиот избрал за себе живеалиште на брегот на Сож, во Могилевската Губернија, а вториот на Ока, во Калушката, Тулската или Орловската. Древљаните, именувани по нивната шумска земја, живееле во Волинската Губернија; Дулебите и Бужаните покрај реката Буг, која се влева во Висла; Лутичи и Тиверци долж Днестар до самото море и Дунав, веќе имаат градови во својата земја; Бели Хрвати во близина на Карпатите, Северјаните, соседи на Полијците, на бреговите на Десна, Сема и Сула, во Черниговската и Полтавската Губернија; во Минска и Витебска, помеѓу Припјат и Западна Двина, Дреговичи; во Витебска, Псковска, Тверска и Смоленска, во горниот тек на Двина, Днепар и Волга, Кривичи; а на Двина, каде што во неа се влева реката Полота, едноплеменците со нив Полочани; На брегот на Илменското Езеро се наоѓаат таканаречените Славјани (Словени), кои по Христовото раѓање го основале Новгород“ (2).



Покрај племињата наведени од Нестор, а по него и од Карамзин, Балканскиот Полуостров бил населен и со словенските племиња Драгувити, Сагудати, Верзити, Севери и други.

Покрај словенските народи, според Нестор, во Русија во тоа време живееле и многу несловенски племиња: Мерја - околу Ростов и на езерото Клешчин или Перејаславское; Мурома - на Ока (каде што се влева во Волга); Черемиса, Мешчера, Мордва - југоисточно од Мерја; Лив - во Ливонија, Чуд - во Естонија и на исток до езерото Ладога (сп. „туѓ“); Нарова - каде што е Нарва; Јам или Ем - во Финска, Вес - на Белоозеро; Перм - во Пермската Губернија; Југра, или денешните Березовски Остјаци, - на Об и Сосва; Печора - на реката Печора.

Потеклото на Западните Словени беше прикажано на приближно ист начин од чешките и полските хроничари.

 

[121314]

2) Докази од соседните народи кои имале пишан јазик.

Во IV век п.н.е. Херодот во својата книга „Историја на грчко-персиските војни“ ja oпишува Скитија. Ја поставува на Кримскиот Полуостров и во долниот тек на Днепар. Тој ги дели Скитите на неколку кланови: Царски Скити и Скити-Орачи кои живееле во северниот регион на Црното Море. Последното спомнување е многу чудно, бидејќи се знае дека Скитите се занимавале со сточарство, а не со земјоделство. Се претпоставува дека тоа биле народи потчинети на Скитите, најверојатно Словените. Освен тоа, во својата книга ги споменува Енетите и пишува дека Енетите живеат на јадранскиот брег и дека тие се илирски племиња. Во подоцнежните извори, Венедите постојано се разликуваат од Илирите.






Најстарите историски информации за Словените, или Венeдите, датираат од I-II век од н.e. Од средината на VI век, името Sklabenoi, Sclaveni постојано се среќава во текстовите на Прокопиј, Јорданес и други. Првото спомнување на Словените (Сакалиба) од арапските автори (Абу Малик, ал-Ахтал) датира од втората половина на VII век.

Римските и александриските писатели (Плиниј „Природна историја“, Тацит „Германија“, Птоломеј „Водич по географија“) ги нарекуваат Венeди најзначајните и најбројните луѓе меѓу јужниот брег на Балтичкото Море и Карпатите (3). Околу 150 п.н.е Келтите дојдоа на оваа територија, но Венeдите ги задржале карактеристиките на својот народ. Полибиј пишува: „Со своите обичаи и украси тие малку се разликуваат од Келтите, но користат различен јазик“. Плиниј (околу 77 н.е.) споменува дека Сарматите и Венедити живеат „до Висла“, а Птоломеј (починал околу 178 н.е.) самоуверено вели дека „Сарматија е населена од најголемите народи“, вклучувајќи ги и „Венедите по целиот Венетски Залив“ (брегот на Балтичкото Море) - „место на живеење на полапските и померанските словенски племиња, кои можеле да дојдат овде од венедиско-илирскиот центар - можеби северната половина на Килибарниот пат“. Тацит, на самиот крај на I век, забележал дека помеѓу Сарматите и Германите имало група посебни народи кои не биле лесно да бидат класифицирани. Тој пишува дека овие народи го зборуваат „панонскиот“ јазик, дека Сарматите им наметнале даноци како луѓе од „странско потекло“ и дека нивната социјална структура комбинира спротивни карактеристики. Од една страна, тие „талкаат како разбојници низ целото пространство на планинската и пошумена земја што ги дели Певкините од Финците“. Од друга страна, тие сè уште „имаат постојани живеалишта, носат штитови и брзо одат; Сето ова е спротивно на Сарматите, кои живеат во коли и јаваат коњи“. Така, редовите на Тацит фрлаат силна светлина на средбата во горниот тек на Одра и Висла на три народи: Германи, Венеди и Сармати. До денес, словенските народи кои зборуваат долнолужички и горнолужички живеат на територијата на современа Германија, помеѓу Дрезден и Берлин. Германците ги викаат Венд, а тие самите се нарекуваат Срби. За идентичноста на Венедите со Словените на овие места околу 600 г. кажува хроничарот Фредегар, спојувајќи ги сите три имиња во едно: „Сурби, племе од Словените; Словените наречени Винади“. Готскиот историчар Јорданес во VI век ги следи современите Словени, Склавените и Антите, како и Венетите од истиот корен и на тој начин дава „готова“ теорија за словенската етногенеза.

Словените станале познати во грчките извори под името Склавини во VI век од н.e. во Подунавје , на границата на Византиската Империја. Самоименувањето Склавин - Славјанин - Словак е варијанта на зборот „човек“. Византиските автори го примениле ова име на Јужните Словени. Самоименувањето не само што го разликува народот, туку го спротивставува и со другите народи. Традиционално, филолозите (В.В. Иванов, В.Н. Топоров) ја разликуваат опозицијата: „Словени – Немци“, т.е. „оние кои поседуваат артикулиран говор, јазик и зборови - неми“.

 

[121314]

3) Археолошки податоци, археолошки култури.

Точката беше разгледана претходно.



4) Археолошките податоци се потврдуваат со лингвистички податоци.

Посебно место овде зазема топонимијата, а пред сè тоа се ојконими (имиња на населени места) и хидроними (имиња на водени површини). Уште во првите векови од нашата ера станале познати географски имиња со словенски карактер: езерото Пелсо (словен. *pleso, прска) сега езерото Балатон во денешна Унгарија, Берзовија - римска населба на реката Брзава во Банат, месноста Черна на реката Черна - северна притока на Дунав и други. Сепак, во различни епохи, населението на една територија не беше константно: некои народи ги сменувале други, а заедно со нив, и имињата можела да се сменат.

Дополнително, различните видови заемки укажуваат на интеракцијата меѓу словенските и несловенските племиња. Така, истражувањата покажуваат дека до III век п.н.е. прагерманските племиња живееле помеѓу реките Одра и Висла и биле соседи со словенските племиња. Од оваа ера во словенските јазици се зачувани следните германизми: ласкање, кусити (да се обидува, да искушува), худог (уметник), туѓи (teuty – Тевтонци; самоименување на германските племиња), купит, хлеб (кисел леб). Во VII – III век п.н.е. nа југ, Словените биле соседи со Келтите (територијата на денешна Чешка). Првично, се претпоставуваше дека зборовите како черен (име на дел од печка), лут, брага и слуга се келтизми. Подоцнежните студии покажаа дека од сите овие зборови, само лексемата слуга е келтизам, останатите се општословенски (черен, лути) или турски (брага) именки.



Етимолошката студија на имињата на пределите, растенијата, дивите и домашните животни, птиците и рибите исто така може многу да ни каже за територијата населена со Словените во античко време. Истражувањата покажуваат дека во сите словенски јазици преовладуваат и се јавуваат како општословенски лексеми оние кои се поврзани со шумските и шумско-степските зони: езеро, мочуриште, езерце, бор, шума, дабови насади... бреза, јасика, даб, јасен, орев... мечка, лисица, волк, рис, елен... гуска, лебед, патка, гавран, сом, гргеч, лињак, јаз, штука итн. Лексеми поврзани со ознаката море, планина, степа во современите словенски јазици, главно се заемки.

На пример, лексемата бук е заемка од III век п.н.е. од германскиот јазик. Областа на дистрибуција на ова растение деновиве е доста обемна - од реката Неман до градот Одеса. Сепак, како што покажуваат истражувањата на ботаничарите, пред две илјади години источната граница на распространетоста на ова растение била поинаква: таа минувала крај реката Елба. Оттука произлегува дека е малку веројатно словенските племиња веројатно да ја преминале оваа река.

Сите словенски јазици го имаат зборот липа, што го означува истото растение. Најверојатно, овој збор веќе постоел во прасловенскиот јазик, а Прасловените живееле таму каде што расте липата.

Така, лингвистичките податоци ја поврзуваат територијата на населување на старите Словени со регионот на Централна и Источна Европа, кој се протега од р. Елба и Р. Одра на запад, во сливот на реката. Висла, до регионот Горен Днестар и до регионот на Среден Днепар на исток. На север, соседи на Словените биле Германците и Балтите, кои заедно со нив ја формирале северната група индоевропски племиња. На исток, соседи на Словените биле западноиранските племиња (Скити, Сармати), на југ - Тракијците и Илирите, на запад - Келтите. Сепак, прашањето за античката „татковина“ на Словените останува контроверзно.

 

[121314]

Врз основа на овие податоци, во различни времиња, научниците конструирале хипотези според кои, во раниот период од нивното постоење, Словените заземале одредени територии.

Хипотези за потеклото на Словените:

- Дунавска,
- Карпатска,
- Хипотезата за две словенски прататковини (А.А. Шахматов),
- Висло-Одриска,
- Висло-Днепарска,
- Неодунавска.

Этногенез славян

Этногенез славјан - источники изученија

slawianie.narod.ru

Потекло на Словените
(Етногенеза)

Дел 3
Хипотези за локацијата на словенската прататковина

Користејќи ги изворите наведени погоре, научниците конструираа хипотези за потеклото на Словените. Меѓутоа, различни научници не се согласуваат не само за локацијата на словенската прататковина, туку и за времето на одвојувањето на Словените од индоевропската група. Постојат голем број хипотези според кои можеме со сигурност да зборуваме за Словените и нивната прататковина почнувајќи од крајот на III милениум п.н.е. (О.Н. Трубачев), од крајот на II милениум п.н.е. (полските научници Т. Лер-Сплавински, К. Јажџевски, Ј. Костшевски и други), од средината на II милениум п.н.е. (полскиот научник Ф. Славски), од IV век п.н.е. (М. Фасмер, Л. Нидерле, С.Б. Бернштајн, П.Ј. Шафарик).

Најраните научни хипотези за прататковината на Словените може да се најдат во делата на руските историчари од XVIII-XIX век Н.М. Карамзин, С.М. Соловјев, В.О. Кључевски. Во своето истражување тие се потпираат на „Повеста за изминатите години“ и заклучуваат дека прататковината на Словените била р. Дунав и Балканот. Многу руски и западноевропски истражувачи ја поддржаа идејата за Дунавското потекло на Словените. Покрај тоа, на крајот на XX век рускиот научник О.Н. Трубачeв ја разјаснил и развил. Меѓутоа, во текот на XIX-XX век oваа теорија имаше и многу противници.



Еден од најголемите словенски историчари, чешкиот научник П.J. Шафарик верувал дека прататковината на Словените треба да се бара во Европа, во близина на нивните сродни племиња Келти, Германци, Балти и Тракијци. Тој смета дека Словените веќе во античко време заземале огромни области на Централна и Источна Европа, а во IV век п.н.е. под притисок на Келтите, тие се преселиле преку Карпатите.

Сепак, дури и тогаш тие заземале многу обемни територии - на запад - од устието на Висла до Неман, на север - од Новгород до изворите на Волга и Днепар, на исток - до Дон. Понатаму, според неговото мислење, поминалувале низ долниот тек Днепар и Днестар долж Карпатите до Висла и по сливот на Одра и Висла до Балтичкото Море.



Кон крајот на XIX - почетокот на XX век. акад. А.А. Шахматов ја развил идејата за две словенски прататковини: регионот во кој се развил прасловенскиот јазик (првата прататковина) и регионот што прасловенските племиња го зазеле во предвечерието на нивното населување низ централниот и источниот дел на Европа (втората прататковина). Тој тргнува од фактот дека на почетокот балтословенската заедница произлегла од индоевропската група, која била автохтона на територијата на Прибалтикот. По распадот на оваа заедница, Словените ја зазеле територијата помеѓу долниот тек на Неман и Западна Двина (првата прататковина). Токму тука, според неговото мислење, се формирал прасловенскиот јазик, кој подоцна ја формирал основата на сите словенски јазици. Во врска со големата преселба на народите, Германците кон крајот на II век од н.е. се придввижуваат кон југ и го ослободуваат речниот слив на Висла, каде што доаѓаат Словените (втората прататковина). Овде Словените се поделени на две гранки: западна и источна. Западната гранка напредува во областа на р. Елба и станува основа за современите западнословенски народи; јужната гранка, по распадот на Хунското Царство (втора половина на V век н.е.), се рзаделува на две групи: едната ги населила Балкан и Дунав (основата на современите јужнословенски народи), другата – Днепар и Днестар (основата на современите источнословенски народи)[1] .

 

[121314]

Најпопуларната хипотеза меѓу лингвистите за прататковината на Словените е Висло-Днепарската. Според научниците како М. Фасмер (Германија), Ф.П. Филин, С.Б. Бернштајн (Русија), В. Георгиев (Бугарија), Л. Нидерле (Чешка), К. Мошински (Полска) и други, прататковината на Словените се наоѓала помеѓу средниот тек на Днепар на исток и горниот тек на Западен Буг и Висла на запад, како и од горниот тек на Днестар и Јужен Буг на југ до Припјат на север. Така, прататковината на Словените од нив е дефинирана како современа Северозападна Украина, Јужна Белорусија и Југоисточна Полска. Сепак, во студиите на поединечни научници, постојат некои варијации.



Л. Нидерле смета дека локацијата на словенската прататковина може да се определи само приближно. Тој сугерира дека племињата како Неври, Будини и Скити-Орачи припаѓале на Словените. Врз основа на извештаите на историчари од римскиот период и податоци од лингвистиката, особено топонимијата, Л. Нидерле многу внимателно ја опишува областа на словенското населување на почетокот на I милениум од нашата ера.

Според него, таа се наоѓала на север и североисток од Карпатите, на исток стигнала до Днепар, а на запад до горниот тек на реката Варта. Во исто време, тој забележува дека западните граници на словенската област можеби ќе треба да се поместат кон реката Елба доколку се докаже словенското потекло на гробиштата - гробни полиња од лужичко-шлезиски тип[2].



Ф.П. Филин ја дефинира областа на населување на Словените на почетокот на н.е. помеѓу Западен Буг и Среден Днепар. Врз основа на лингвистички и екстралингвистички податоци, тој предлага периодизација на развојот на прасловенскиот јазик. Првата фаза (до крајот на I милениум п.н.е.) е почетната фаза на формирањето на основата на словенскиот јазичен систем. Во вториот стадиум (од крајот на I милениум п.н.е. до III-IV век од н.е.), прасловенскиот јазик претрпува сериозни промени во фонетиката, неговата граматичка структура еволуира и се развива дијалектна диференцијација. Третата фаза (V-VII век од н.е.) се совпаѓа со почетокот на раширеното населување на Словените, што на крајот довело до поделба на единствениот јазик на посебни словенски јазици. Оваа периодизација во голема мера одговара на главните фази од историскиот развој на раните Словени, реконструирани врз основа на археолошки податоци[3].




Понатамошното населување на Словените од Висло-Днепарскиот регион се случило, според С.Б. Бернштајн, на запад до Одра, на север до езерото Илмен, на исток до Ока, на југ до Дунав и Балканот. С.Б. Бернштајн ја поддржува хипотезата на А.А. Шахматов за првичната поделба на Словените на две групи: западна и источна; од вторато, во догледно време се појавиле источната и јужната група. Ова ја објаснува големата блискост на источнословенските и јужнословенските јазици и одредена изолација, особено фонетска, на западнословенските јазици[4].

Б.А. Рибаков постојано се осврнувал на проблемот на етногенезата на Словените. Неговиот концепт е поврзан и со Висло-Днепарската Хипотеза и се заснова на единството на териториите населени со словенската етничка група во текот на два милениума: од Одра на запад до левиот брег на Днепар на исток. Историја на Словените според Б.А. Рибаков започнува со Бронзеното Доба - од XV век п.н.е. - и идентификува пет неговите етапи.




Првата етапа ја поврзува со Тшинечката Култура (XV-XIII век п.н.е.). Областа на нејзина дистрибуција, според него, била „примарното место на обединување и формирање на првите ограноци на Прасловените... оваа област може да се означи со малку нејасен збор „прататковина“ [5]. Тшинечката Култура се протегала од Одра до левиот брег на Днепар. Втората етапа - Лужичко-Скитска - ги опфаќа XII-III век п.н.е. Во тоа време, Словените билe претставени со неколку култури: Лужичка, Белогрудовска, Чернолеска и Скитска шумскостепска. Племињата од шумско-степските скитски култури, кои се занимавале со земјоделство, биле Словени, обединети во сојуз под името Сколоти. Распаѓањето на Лужичката и Скитската Култура довело до обновување на словенското единство - започнала Третата етапа од историјата на Прасловените, која траела од II век п.н.е. до II век н.е., и претставена со две тесно поврзани култури: Пшеворска и Зарубинска. Нивните територии се протегале од Одра до левиот брег на Днепар. Четвртата етапа ја датира во II-IV век н.е. и ja нарекува Пшеворско-Черњаховска. Оваа етапа се карактеризира со зајакнување на влијанието на Римската Империја врз словенските племиња. Петтата етапа - Прашко-Корчачка, датира од VI-VII век, кога по падот на Римската Iмперија е обновено словенското единство. Совпаѓањето на областите на сите наведени култури, вклучително и докажаната словенско Прашко-Корчачка, според Б.А. Рибаков, е доказ за словенската припадност на сите овие култури[6].

 

[121314]

Во последните децении, експедитивните истражувања на украинските археолози значително ја проширија научната база. Според овие научници, историјата на Словените започнува во доцнолатенски период. Според В.Д. Баран, формирањето на раните средновековни словенски култури било резултат на интеграцијата на неколку култури од Римската ера: Прашко-Корчачката Култура се развила врз основа на Черњаховската Култура од областа на Горен Днестар и Западен Буг со учество на елементи на Пшеворската и Киевската Култура; Пенковската култура се развила во услови на спојување на елементите на Киевската и Черњаховската со номадските култури; Колочинската Култура произлегла од интеракцијата на доцнозарубинските и киевските елементи со балтичките. Според В.Д. Баран, водечката улога во формирањето на Словените ѝ припаѓала на Киевската Култура[7]. Концептот на словенската етногенеза го претставиле В.Д. Баран, Р.В.Терпиловски и Д.Н. Козак [8]. Раната историја на Словените, според нивното мислење, започнува со првите векови од Новата ера, кога информациите за Словените, тогаш наречени Венеди, се појавуваат во делата на античките автори. Венедите живееле источно од Висла, им се припишуваат Зарубинската и Пшеворската Култура на Волинскиот регион. Подоцна Зарубинската и Доцнозарубинската Култура се поврзуваат со Словените, а преку нив и Киевската и делумно Черњаховската Култура, врз основа на кои се формирани раните средновековни словенски култури.




Во последните децении, голем број дела на В.В. Седов [9] се посветени на проблемите на етногенезата на Словените. Тој смета дека Културата на Потклешките погребувања (400-100 п.н.е.) е најстарата словенска култура, бидејќи токму од оваа култура може да се следат елементите на континуитет во еволутивниот развој од древноста сè до автентично словенската ера на Раниот Среден Век[10].

Културата на Потклешките погребувања одговара на првата етапа од историјата на прасловенскиот јазик според периодизацијата на Ф.П. Филин[11]. На крајот на II век п.н.е под силно келтско влијание, Културата на Потклешките погребувања била трансформирана во нова, наречена Пшеворска. Пшеворската Култура е поделена на два региона: западниот Одриски регион, населен главно со источногерманско население, и источниот Висленски регион, каде доминантна етничка група биле Словените. Хронолошки, Пшеворската Култура одговара, според периодизацијата на Ф.П. Филин, на средниот степен на развој на прасловенскиот јазик[12]. Тој ја смета Зарубинската Култура, која била формирана со учество на придојдените подклешево-поморски племиња и локалните милоградски и доцноскитски племиња, за посебна јазична група, која зазема средна позиција помеѓу прасловенските и западнобалтичките јазици. Словенската Прашко-Корчачка Култура според своето потекло е поврзана со Пшеворската Култура. Според В.В. Седов, Словените сочинуваа една од компонентите на мултиетничката Черњаховска Култура.




О.Н. Трубачев во своите дела ја отфрла и Висло-Днепарската Хипотеза и нејзината Висло-Одриска варијанта. Како алтернатива, тој ја поставува таканаречената „Неодунавска“ Xипотеза за прататковината на Словените. Тој смета дека местото на нивното основно населување е Средно Подунавие - територија на земјите од поранешна Југославија (Словенија, Хрватска, Босна и Херцеговина, Србија и Црна Гора), јужниот дел на Чехословачка и земјите од поранешна Панонија ( на територијата на современа Унгарија).

Некое време околу I век н.е. Словените биле протерани од Келтите и Угрите на север, до Повисление и на исток, до Поднепровие. Ова било поврзано со Големата преселба на народите. Меѓутоа, веќе во средината на I милениум н.е. Словените, „зачувувајќи го споменот на нивните поранешни места на живеење“, „повторно го заземаат Подунавие, земјите на Дунав, Балкан“. Така, „движењето на Словените на југ било повратничо движење“[13].



О.Н. Трубачев ја аргументира својата хипотеза со лингвистички и екстралингвистички факти. Тој смета дека, прво, напредувањето на Словените прво на север, а потоа на југ се вклопува во општиот процес на миграција на народите во Европа. Второ, тоа е потврдено од записите на хроничарот Нестор: „За многу векови, во исто време“. Трето, кај Јужните Словени живееле покрај р. Дунав, прво се појавило самоименувањето *slověne – словен, кое постепено се воспоставило во делата на византиските историчари од VI век, готскиot историчар од VI век Јорданeс (Склавiни). Истовремено тие ги нарекуваат Западните и Источните Словени - Венеди и Анти, односно со имиња туѓи за Словените. Самиот О.Н. Трубачев го поврзува етнонимот Словени со лексемскиот збор и го толкува како „јасно говорење“, односно зборување на разбирлив, а не на туѓ јазик[14] Четврто, во фолклорот на Источните Словени многу често се споменува р. Дунав, за кој О.Н. Трубачев смета дека е преживеан жив спомен за Подунавие. Петто, тој верува дека Угрите, откако дошле на територијата на Подунавие и ја основале нивната држава во I век н.е., таму затекнале словенско население и словенски топоними: *b'rz', *sopot, *rěčina, *bystica, *foplica, *kaliga, *belgrad, *konotopa итн.[16]

Така, О.Н. Трубачев смета дека „јужната Висло-Одриска област… приближно се совпаѓа со северната периферија Средно-Дунавското подрачје“[17], а областа на примарното населување на Словените се совпаѓа со областа на примарното населување на говорителите на заедничкиот индоевропски јазик.

Прашањето за прататковината на Словените останува отворено. Научниците изнесуваат сè повеќе докази во корист на една или друга хипотеза. Конкретно, Г.А. Хабургаев верува дека прасловенските племиња настанале како резултат на вкрстувањето на западнобалтичките племиња со Италите, Тракијците (во областа на денешната Северна Полска) и иранските племиња (на реката Десна).

Этногенез славян. Гипотезы расположения славянской прародины

Этногенез славјан - источники изученија

slawianie.narod.ru

 

[121314]

Indo-Europeans and Uralic peoples

 

[121314]

Колочинска Култура

Ран Среден Век.
Датирање: 5-7 век н.е.

Културата се шири низ територијата на Гомел и Брјанск, Курск, Подесение, Посемје, шумско-степски Подоние, северен дел од шумско-степскиот лев брег на Днепар (Курск, Воронеж, Липецк, север на Белгородскиот регион.

За носители на културата се сметаат Словените.

Таа станала наследник на Киевската и Волинцевската Култура.

Населението припаѓа на југоисточните групи Словени, во пишаните извори на античките автори наречени „Анти“. Кон крајот на VII век н.е. Овие групи биле асимилирани од Словените од западниот дел на Среден Днепар, носители на Луко-Рајковската Култура.

Се смета за доцна локална варијанта на Зарубинската Култура (Киевска Култура), широко распространета на територијата на племињата од Јухновската Култура. На југоисток оваа култура коегзистирала со сродната Пенковка Култура. На исток се сменува во протосеверјанска Волинцевска Култура.

Колочинците живееле во неукрепени населби (што го отсликува периодот на смиреност помеѓу проширувањата на Хуните и Аварите), составени од земуници.

Грнчарството (садови за готвење, садови за складирање храна, чинии, дискови и тави) било грубо обликувано од глина без употреба на грнчарско тркало и не било украсено. Главните облици на садовите се: тегла, лале, ребрести и цилиндрично-конусни.

Мртвите биле кремирани, а пепелта ја ставале во урни.

 

[121314]

Именковска Култура

Ран Среден Век.
Датирање: 4-7 век н.е.

Културата се шири на територијата на Средно Поволжие (Самарска област, Татарстан, Улјановска оласт).

Именковската Култура е генетски поврзана со културите на Поднеповје и Северно Прицрноморие (Пшеворска, Зарубинска, Черњаховска). По доаѓањето на Бугарите на нивните земји во втората половина на VII век, Именковците мигрирале на запад, каде што, како што се верува, ги поставиле темелите на Волинцевската Култура, а останатите биле асимилирани. Според повеќето истражувачи, главната популација на културата биле Прасловени.

Именковските племиња биле првите на Средно Поволжие кои преминале на полјоделство користејќи плугови со железни врвови - ралници. Остатоци од жито се пронајдени во повеќе населени места од Именковската Култура. Анализата на овие наоди покажала дека проучуваното население сеело пченица, 'рж, просо, овес, јачмен и грашок. Жетвата се вршела со железни српови и коси. Житото се чувало во складишни јами. За мелење на житото се користеле рачни мелници.

При проучувањето на населбите од Именковската Култура, откриени се остатоци од живеалишта, плитки огништа за добивање на железо, работилници за топење бакар и бронза и изработка на садови. Именковската Култура имала значително прогресивно влијание врз соседните угро-фински народи во однос на ширење на земјоделските, сточарските и занаетчиските технологии.

Меѓу носителите на културата биле балтичките и зарубинските словенски супстрати. Етничкото припишување на културите во голема мера зависи од гледиштето за проблемот на етногенезата на Словените и улогата на балтичката компонента во етничките процеси во Источна Европа од таа епоха.

Во јазикот на Именковците постои изолиран балтословенски дијалект, близок, но не идентичен со прасловенскиот, кој станал архаичен кога се нашол на крајниот исток на протобалтичката област. За тоа сведочат позајмиците од јазикот на Именковците, кои се наоѓаар во волшко-финските и пермските јазици.

Именковската Култура ги прифатила културните традиции на турските племиња, носителите на културата биле предци на Казанските Татари, заедно со Волшките Бугари.

Можно е скитско-сарматско и готско влијание на потеклото на Именковците.