МОРДВИНИ:
Самоименувања: Мордвини, Ерзја и Мокша. Тие живеат во Република Мордовија (283,9 илјади луѓе), во Самара (86 илјади), Пенза (70,7 илјади), Оренбург (52,5 илјади), Улјановск (50,2 илјади) региони и на други територии на Руската Федерација. Вкупниот број во Русија е 843,4 илјади.
Eтничка историја:
Истражувачите ги поврзуваат предците на Мордвините со населението што оставило споменици на Городецката археолошката култура (VII век п.н.е. - V век од н.е.) на територијата на Средна и Долна Ока. До XIII Мордвините се населиле на територијата помеѓу Ока на запад и Сура на исток.
Ерзја го населувала северниот дел на овој регион, а
Мокша го населувале јужниот дел. Меѓу
Ерзјаните се разликуваат етнографските групи
Шокша и
Терјухани, меѓу
Мокшаните -
Каратаи.
Мордвините се угро-фински народ, кој е поделен на две субетнички групи - Мокша (живееле во сливот на реката Мокша) и Ерзја (левиот брег на реката Сура). Самоименувањето на Мокшаните е мокш. Мокшет, на Ерзјаните - ерз. Ерзјат. Зборуваат мокшански и ерзјански јазици, кои припаѓаат на мордвинската подгрупа. Бројот во Руската Федерација е 1072,9 илјади луѓе.
Етнографски групи:
Ерзјани - Шокша, Мокшани - Каратаи. Тие живеат во Руската Федерација, околу една третина - во Република Мордовија, како и во соседните региони - Нижни Новгород, Пенза, Тамбов, Рјазан, Самара, Улјановск и Москва. Тие припаѓаат на домородното население на Централна Русија.
Традиционалниот термин „Мордвини“ е надворешно име на една етничка заедница - егзоетноним. Ерзјаните и Мокшаните имаат различни етнички идентитети, имаат свои литературни јазици, значителни разлики во антрополошкиот (расен) тип, населба, традиционалниот живот, материјалната и духовната култура.
Ерзјанки во народни носии
Мокшански девојки во народни носии
Етимологија
Првото спомнување на егзоетнонимот
Мордвини се смета дека е неговата форма
Mordens во маршрутата на готскиот историчар Јорданес (VI век од н.е.). Во Х век овој егзоетноним бил спомнат од византискиот император Константин Порфирогенит во форма
Μορδια како географско име за локализација на една од темите на Пачинаците (Печенезите).
Според најактуелната верзија денес, егзоетнонимот
Мордвини доаѓа од ирански корен со значење „човек, маж“ (сп. персиски mârd, jaгн.
morti - од индоир.
* mṛta „човек, смртник“). Од истиот корен произлегува ерз.
мирде, мокш.
мирдја „човек, маж“, удм.
мурт,
Коми
морт „човек, маж“. Разликата во вокализацијата меѓу овие зборови и етнонимот се објаснува со различни времиња на позајмување и адаптација на различни јазици.
Најстарите спомнувања на Мокшаните и Ерзјаните датираат од ерата на Херодот, кој ги споменува под имињата Андрофаги и Тисагети, опишувајќи ја нивната улога во скитско-персиската војна во 512 п.н.е.
Антрополошки опис
Во поголема мера, Мордвините се претставници на европеидната раса. Во исто време, антрополошкиот изглед на Мордвините е високо диференциран помеѓу различните групи. Меѓу некои од Мордвините-Мокшаните, широко е распространет субуралскиот тип, кој се карактеризира со релативно долга глава и прилично високо лице. Повеќето од Мордвините-Ерзјани се карактеризираат со сурски тип од атланто-балтичката раса, кој се карактеризира со релативно тесно лице.
„Мокшаните покажувуваат поголема разновидност од Ерзјаните; заедно со русокосите и сивооките кои преовладуваат кај Ерзјаните, меѓу Мокшаните има и бринети, со темна боја на кожа и понежни црти на лицето. Висината на двата подраздела на Мордвините е приближно иста, но Ерзјаните, очигледно, се одликуваат со поголема масивна градба (особено жените).“
И.Н. Смирнов
Доста често, претставниците на Ерзјаните имаат црвена и брановидна коса.
