Првата археолошка култура чии носители биле Самоеди била Караколската.
Во 1985 година В.Д. Кубарев на Алтај (во Онгудајскиот регион) откри нова археолошка култура наречена „Караколска“. Датира од крајот на III – почеток на II милениум п.н.е. и е претставена со карпести слики и хумки со прстенеста ограда, како и неколку погребувања во камени сандаци и приземни погребни јами, покриени со масивни камени плочи. Некои истражувачи ги припишуваат плочите со цртежи и заоблени вдлабнатини - дупки - на оваа култура. Главна карактеристика на оваа култура се полихромните (повеќебојни) цртежи: на плочите од камени кутии, слики на хуманоидни суштества во маски со круна од пердуви или со рогови, со украси на костумот и ракавите насликани во црвена, црна и бела боја.
Во рамките на селото Каракол, археолозите ископале низа камени крипти, на чии ѕидови има бројни слики од мистериозни суштества. Антропоморфни митски ликови со сончеви и животински глави го гледаат набљудувачот од камени плочи, криејќи ја во себе тајната на неразбирливиот светоглед на древните народи. Погребувањата биле во камени кутии сместени во јами. Закопаните лежеле испружени на грб или на десната страна со благо свиткани нозе, со глави на запад или на исток.
Караколските фантастични суштества комбинираат човечки и животински карактеристики - рогови од бик, животински канџи, муцки изненадувачки слични на зајаците, екстремитети со „три прста“, горните и долните. Оваа комбинација станува разбирлива ако претпоставиме дека сите караколски фигури се прикажани во ритуални маски и носии.
Друга интересна карактеристика на караколските слики е комбинација на неколку проекции во една фигура (на пример, лицето и торзото - анфас, нозете - во профил). Овој впечатлив стилски уред ги прави караколските цртежи слични на древната египетска уметност.
Што се однесува до значењата на парцелите прикажани на плочите на гробниците Каракол, тие можат да овозможат различни толкувања. Едно е јасно: пред нас се јасно митолошки сцени поврзани со идеите на античките луѓе за структурата на светот. Можеби ова се слики на божества осмислени да му помогнат на покојникот во преминот од светот на живите во светот на мртвите, или, како што кажува В.Д. Кубарев, борба меѓу светлите и мрачните духови.
Во меѓувреме, најнеочекуваното откритие во оваа приказна е враќањето на вистинското значење на името на областа - Каракол. Претходно не беше јасно зошто областа е наречена така. На крајот на краиштата, „кара кол“ на aлтајски значи „црно езеро“, т.е. езеро кое се храни со подземни води. Но, во долината на реката Каракол ги нема. Кога беа откриени цртежите на саркофазите Каракол, се си дојде на свое место. Се испостави дека оригиналниот израз од кој настанало името Каракол е „кёл“ - рака. Токму фантастичните црнораки суштества ја криеја тајната на караколските могили. Очигледно, пред пет илјади години, на оваа земја се играле шамански мистерии, кои прикажувале божества со сончеви глави со црни крилести раце. Одамна, жителите на долината Каракол заборавиле на овие ритуали, но нејзиното име останало многу илјадници години. А ова ја покажува и еколошката свест на домородните луѓе: однос со почит кон традициите и древното знаење.
Доцното Бронзено Време (II - почеток на I милениум п.н.е.) може да се припише на процутот на животинскиот стил во декоративната и применетата уметност на планините Алтај. Во овој период, стилизирани слики на животни се појавуваат истовремено во карпести слики, тореутици (метални производи), коски, камени и дрвени резби. Култот на ѕверот, кој во карпестата уметност на планините Алтај беше изразен во доминација на теми како планинска коза, овен и елен, несомнено е поврзан и со култот на плодноста и со космогониските идеи (митот за небесна потера, ѕверот прогенитор - прататко).
Петроглифите на спомениците Калбак-Таш во регионите Онгудаи и Елангаш Кош-Агач во Република Алтај се исклучително богати и разновидни. Најраните карпести слики на овие споменици датираат од Неолитот (повеќе од 4 илјади години п.н.е.), додека подоцнежните цртежи датираат од Средниот Век. Така, разликата помеѓу раните и доцните петроглифи е најмалку 3 илјади години. Меѓу најстарите карпести слики на планините Алтај, стари околу 5 илјади години, се петроглифите во сливот на реката Аргут и во атарот на с. Кучерла.
Меѓу најстарите теми се слики на жена која држи големо животно, фигури на машки ловци во капи од печурки, слики на бојни коли и товарни бикови. Најстарите цртежи на животни често се контурни цртежи; главата може да биде целосно нацртана (релјефна), но телото е „празно“. Оваа карактеристика нè упатува на бајките на сибирските народи: современите хантиски ловци зборуваат за духови - сопственици на тајгата, кои на луѓето им се појавуваат во вид на џиновски човечки фигури или животни, преку чии светли контури може да се види шумата и планините и сè што е на тоа место.
maps.hungaricana.hu
