ИНТЕРВЈУ СО СТЕФАН ВЛАХОВ МИЦОВ
Софија секогаш била дволична спрема Македонија, вели бугарскиот историчар
Вие сте еден од ретките бугарски интелектуалци кoј не се согласува со официјалната историографија на Софија во однос на македонското минато и националниот идентитет на Македонците. Кои се аргументите врз кои ги засновувате Вашите ставови?
- За жал, бугарската историографија личи на товарен воз, на кој периодично му ја менуваат локомотивата (општествениот или политичкиот мотор) и шините (насоката), но товарот останува ист, на националистички и идеолошки отпадоци, вековни илузии и комплекси. Ќе ги спомнам зборовите на познатиот бугарски сликар, карикатурист, Борис Димовски: „Мојата теорија е дека ние не сме едно племе што дошло на коњи, туку сме џган... секогаш сум сметал дека Бугаринот нема определена насока, зашто тој е недокрстен, тој недоцарувал и недоробувал.“ Историографија која не го познава својот објект на истражување (има десетици хипотези за првите живеалишта на Бугарите, какви биле, всушност, и каков етникум означуваат), нема право да дава оцени за другите. Зашто, ако ги прифатиме тврдењата дека Балканот е историски клошар на Европа, Бугарија во тој однос има лидерска позиција во балканскиот свет.
Македонската национална идентичност не ја поставува под прашање светската историска наука. Меѓу попознатите македонисти се академиците Виктор Фридман од САД, Рина Усикова и Ала Шешкен од Русија, професорите Ханс -Лотар Штепан и Волф Ошлис од Германија, Падро Весели од Италија, Бермар Лори од Франција, и други. Меѓу балканските македонисти ќе ги посочам и имињата на Думитру Јон и Каролина Илика од Романија, Златко Крамари и Горан Калоѓера од Хрватска, Соња Долежен од Словенија, Мирољуб Стојановиќ и Радомир Ивановиќ од Србија, итн.
Неоспорен е фактот за присуство на македонски протонационализам далеку пред создавањето на европските нации во 18 век. Развојот на тој процес е отсутен поради конјунктурата на тогашните големи сили Русија, Австрија и папскиот двор во Ватикан. Во нивните амбиции за Дарданелите од 18 век Русија игра на српската политичка карта, а подоцна и на бугарската. Во почетокот на својата експанзија Русија ги третира Бугарите на југ од Дунав како Турци, за време на еленската преродба како Грци, а со изострувањето на борбата меѓу панелинизмот и панславизмот се преориентира и ги признава за Славјани.
Софија води отворена антимакедонска пропаганда, користејќи ги процесите кои по сила на приликите се случуваат последните година. Во Бугарија студираат близу 7.000 македонски студенти, а официјалната власт тврди дека 60.000 Македонци побарале бугарски пасоши, а тоа и служи како аргумент дека Македонците се враќале на „бугарските корени“.
- Притисокот на Софија врз македонските студенти во Бугарија е врз економска и социјална основа. Кога бев раководител на Културно-информативниот центар на Република Македонија во Софија, кај мене често доаѓаа македонски студенти и се жалеа дека се присилувани да се пишуваат како Бугари за да им се понудат пониски давачки за школување и при издавање разни документи, кои бугарските власти бараат да ги плаќаат. На тој фон фалбите од каде и да доаѓаат за тоа колку Македонци побарале бугарски пасоши се типична појава на цинизам и простаклак. Бугарската држава е маќеа за своите граѓани, а уште повеќе за „новите Бугари“. Затоа и Македонците штом добијат бугарски пасоши, веднаш заминуваат во цивилизираните држави во Европската унија и забораваат дека станале „Бугари“, вклучувајќи се активно во животот на тамошните македонски колективитети. За Бугарија остануваат пропагандните напади.
Сменет поради промакедонски ставови
Стефан Влахов Мицов дваесетина години предаваше на Филозофскиот факултет на Софискиот универзитет. Во 2004 година му е укината катедрата поради неговите промакедонски ставови, така што остана без работа. Беше раководител на Македонскиот културно-информативен центар се' до назначувањето на Доста Димовска. Роден е во Габрово, Бугарија, во 1956 година. Неговиот татко е Бугарин, а неговата мајка Македонка. Тој е познат бугарски интелектуалец чии ставови се почитуваат во светот. Има објавено 12 книги од различни области. Секретар е на Друштвото за бугарско-македонско пријателство и заменик-претседател на Сојузот на слободните писатели на Бугарија. Од минатата година предава на Универзитетот ФОН во Македонија.
Дали на Македонија и' се заканува бугаризација? Има некои македонски историчари и политичари кои упорно настојуваат да му дадат на македонското минато бугарски печат. Што мислите Вие за тоа?
- Во современиот свет се набљудуваат две тенденции. Од една страна, глобализација на светската економија, а од друга - политичка децентрализација врз основа на етничкото самоопределување. Откако и најмалите етноси во Европа и во светот се борат да формираат свои национални држави, идиотска е дури и самата помисла за реанимирање на фалсификуваниот бугарски череп од минатото. На пример, покраината Косово уште не ја прогласила независноста, почна да го гради својот идентитет, а нејзината сосетка Македонија, која со векови го има тоа и е на политичките карти на Европа, допрва ќе се бугаризира. И меѓу македонските „историчари и политичари“ во тој однос има природно искомплексирани лица, но за нив точна оцена ја дал пред повеќе од еден век бесарабискиот Бугарин, Петар Драган: „За Русија и за Русите треба да бидат важни и мислењата на Македонија, не на оние Македонци што откинувајќи се од својата сопствена народност одамна им се продале на Србите или на Бугарите, туку само на оние славомакедонци што ги поставуваат интересите на својата навистина прогонувана народност највисоко од се', зашто таа се прогонува не само од Турците, од една страна, и од Австро-Унгарија, од друга страна, туку, главно, од браќата Бугари и Срби“ (1900 година).
Се добива впечаток дека по влегувањето во Европската унија, притисок врз Македонците е поперфиден, но посилен?
- Припадниците на Европската унија го отфрлаат национализмот и спротивставувањата на државите за сметка на заедничката соработка. Бугарија влезе во таа организација со стариот менталитет од тогашниот сојуз на економска заемна помош (СИВ). Повеќе да добие отколку да даде. Но, сега е тешко, бидејќи во Европската унија таа нема „голем брат“ околу кого да се приклони како што беше своевремено Советскиот Сојуз. Се поклонуваат де кон Германија, де кон Франција. Националистичката хистерија во Бугарија се должи од една страна на нејзината внатрешнополитичката беспомошност. Од друга страна, некои средини мечтаат да ја претворат ЕУ во оружје на великобугарските интереси. Од трета - националистичката реторика има цел да го одвлече вниманието на народот од високата економска цена која ја плаќа за своето членство. Од четврта, порастот на влијанието на малцинствата во Бугарија, пред се' на турското и ромското, предизвикува страв кај тие кои се доживуваат како „чисти Бугари“. Не случајно, Бугарија и Грција се најшовинистичките држави во ЕУ и истовремено со тоа најзаостанати меѓу 27-те членки. Тоа уште еднаш покажува дека друго име на национализмот е заостанатоста, неспособноста, ретроградноста.