"
Жената со црвената коса" - Орхан Памук
Секогаш, кога рецензирам филм или книга, сакам да започнам со поентите кои ми оставиле впечаток, а истите ги промашиле или не им обрнале внимание рецензентите пред мене.
Рецензијава ќе содржи многу спојлери, не ја читајте пред да ја прочитате книгата.
Првиот дел, за "бунарот" на Махмуд, ми беше крајно неинтересен. Глава по глава се надевав дека Махмуд ќе најде вода, го замислував како среќно рипа од нога на нога, во холивудски стил, на магнат кој штотуку нашол нафта.
Врската меѓу него и Џем е интересна за опсервација. Не само што се постави како фигура на татко, нешто за кое подоцна ќе пишувам, туку покажа одредена смиреност, толерантност, константност и упорност. Клачна мравка која се бори да го пробие окното во својот мравјалник. Тоа е нејзина улога, тоа е во нејзиниот ген. Да бидам искрен, се израдував што остана во "бунарот", затоа што личната агонија за дупката без дно и тегавењето на приказната конечно заврши.
Но уште во првиот дел го воочив мајсторлукот на перото кое го има Памук, сепак ова прва книга која ја читам од него, за сликовитата претстава на местото (Онѓорен), психолошката заднина на секој карактер, посебно на истоштеност и демолизираноста на Махмуд откако го проби рокот, до описот на текстурата на почвата. Од карпестоста, прашливоста, шаренилото до мешавината со школки. Дури и кога стигна до непробојната карпа, ми текна на една латинска поговорка за капката вода и карпата. Овој дел од наративот ми беше во преден план и занемарлив и на моќта на театарот, и за тоа ќе пишувам нешто покасно, и за Жената со црвената коса.
Вториот дел е нешто подинамичен, текот на приказната добива одредено темпо, само приказните за Едип и од Шахнаме се крајно напорни и досадни, пред сѐ поради тоа што се повторуваат. Како и грижа на совест, индивидуалноста и плиткоста на Џем. Но главната поента на книгата е потрагата по фигурата на татко.
Уште во првиот дел, Џем, изразува револт кон својот татко, кој не е константна фигура во неговиот живот, и го турка во своевидна изолација. Потоа нештата се менуваат, Џем има тегоба за својот бездетен живот, го губи својот татко и сонува да има дете. Кога осознава дека има син, приказната доживува обрт затоа што сега тој е негативецот во очите на својот син, кој копнее да го сретне и види. И да, претпоставував дека ја напумпал Жената со црвената коса.
(таа тука му вика "Можам да ти бидам мајка", многу слично на Едиповиот комплекс)
Зошто мислев дека книгата нема да заврши вака? Самиот наратив, самите приказни, дури и самите цитати на првата страна на книгата наговестуваа таткоубиство или синоубиство, повеќе мислев дека ќе се случи второто. Зошто? Иако и таткото и синот сонуваат да станат писатели, само еден од нив успева да го изреализира својот сон. Книгата, со исклучок на последниот дел, е пишувана од перспектива на Џем, затоа мислев дека е синоубиство, но автор на истата е неговиот син Енвер. Дури и самата смрт на Џем е идентична со самоказнувањето на Едип откако ќе осознае дека си го убил сопствениот татко и има неколку деца со својата мајка.
Театарот игра голема улога. Благодарение на него и на моќта на тие актери, денес сме во можност во рацете да држиме монументални дела чија намена била изведба пред група народ, кои пак биле инспирација за други класични дела, за потоа од амфитеатрите, со напредокот на технологијата и човековата имагинација, да се преселиме во кино салите.
Дали му пречи тоа константно "Жената со црвената коса", иако знае како се вика? Не, и јас имам слични врежани сеќавања од поедини личности кои ги паметам преку одредена описна симболика.
Убаво е склопена целата архитектура, за духот и животот на еден град, кој доживува прогрес и експанзија. Сликата на Турција се менува во тие години, Турција прогресира, станува прозападна, и да, секогаш имало внатрепартиски судири меѓу конзервативните исламисти и оние кои сакаат да и дадат одредени прозападна вредности. На некој начин на нив се гледа како уништување на духот, вредностите и културата на Турција. Во овој момент, тежиштето се враќа кон ставовите на Абдул Хамид II и се гази по наследството на младотурците и на Кемал Ататурк кој ја соединува и возвишува Турција.
Одлична инкорпорација на политиката, правото и науката во поглед на утврдувањето на татковството. Сепак книгата е пишувана во 21 век, а настаните се случуваат во 1980-тите години на минатиот век. Така, временската динамика е поразлична.
Последниот дел е напишан од перспектива на Жената со црвената коса, нејзината кратка автобиографија, со посебен акцент на врската со нејзиниот син. И дап, не проверив, ама Жената со црвената коса на корицата на оваа книга наводно е Данте Рабриел Росети.
Иако оваа побрзо ја прочитав, "Норвешка шума" повеќе ми се допадна. Книгава е лесно читлива и ја препорачувам.
пи.ес. Ако попатно унаказив име или топоним, книгата веќе не е во мој посед, ја дадов некој друг да ја чита, и белешките ми останаа дома. Така погледајте ми низ прсти.
пи.ес.ес. "Цар Едип" е инспирација и за The End од The Doors. И тука има сцена од филмот каде го истеруваат Морисон од клубот затоа што публиката не сакала да слуша за мајкоебачи.
пи.ес.ес.ес. Во воведот користам
"бунарот" затоа што тогаш тоа не е бунар во вистинска смисла на зборот, туку обична дупка.
пи.ес.ес.ес.ес. Рецензијата ја напишав нешто порано за да се отвори простор за дебата.