Ovie vrhovnite sudii(trojca albanci)...kako advokati da im se...a ne sudii
Детали од пресуда на Врховен со која се укинуваат пресудите за Монструм и судењето се враќа на старт
објавено: 07.12.2017 00:04:00
Врховниот суд ја објави пресудата со која ги укинува пресудите на Апелациониот и Основниот суд за случајот „Монструм“ и судењето го враќа на почеток. Во продолжение детали од пресудата кои Врховните судии ги сметаат за спорни.
Пресуадата ја донесоа судиите: Јово Вангеловски, Џемаили Саити, Шпенд Деваја, Фаик Арслани и Рахилка Стојковска.
Видно од списите во предметот, во конкретниот случај извршено е вештачење на патничкото моторно возило “Опел Омега“, со рег.бр...Меѓутоа, на одбраната и на обвинетите не им бил дозволен увид на ова патничко моторно возило, поради што одбраната на обвинетите во жалбените наводи, основано укажува дека се доведува под сомнение вистинитоста на утврдените решителни факти. Вредноста на пронајдените биолошки траги во тоа возило, за кои со ДНК анализа било утврдено дека потекнуваат од обвинетиот А.Д., со оглед дека останале неутврдени фактите по однос на наслоните за глава во задниот дел на возилото, а видно од фотографиите, тие се различни по структура, при што го доведуваат во прашање фактот од кое возило се, потоа кој е бројот на шасијата, каде се било регистрирано возилото, дали наслоните за глава на задниот дел се фиксни, или истите можат по потреба да се извадат, монтираат, демонтираат, како и со каква материјална структура се тие наслони.
Во конкрениот случај, во списите на предметот, нема докази дека ова возило било доставено на увид на обвинетите и на бранителите на обвинетите. Жалбените наводи на оваа околност биле и жалбени наводи пред второстепениот суд, меѓутоа Апелациониот суд во својата пресуда не одговорил и не дал аргументирани и образложени одговори, не дава соодветно аргументирано образложение, туку единствено се произнесува дека: “Првостепениот суд правилно оценил дека фактите чие утврдување се бара, со истакнатиот предлог од одбраната, се веќе утврдени од страна на вештите лица при изготвувањето на вештачењата, како и од исказите на вештите лица С.Н., Р.Ј. и Г.М., кои одбраната имала разумна можност да ги дискредитира на главен претрес со поставување прашања.“
По оценка на Врховниот суд на Република Македонија, ваквото образложение во пресудата на Апелациониот суд Скопје, е несоодветно и неадекватно аргументирано, бидејќи принципот на “еднаквост на оружјата“ и концептот на “фер судење“, упатуваат секоја страна во постапката да
има можност да го презентира својот случај, под услови што не ја ставаат во понеповолна положба во однос на спротивната страна.
Во случајот, Врховниот суд на Република Македонија, оценува дека правата на обвинетите и на одбраната биле ограничени до степен, кој значи дека на истите им било оневозможено фер и правично судење во постапката пред првостепениот суд, а имајќи го предвид и погоре наведеното образложение на Апелациониот суд Скопје, исто така и во постапката пред второстепениот суд. Врховниот суд на Република Македонија оценува дека се основани жалбените наводи за погрешна и нецелосно утврдена фактичка состојба.
Пониските судови не утврдиле, на кој начин и со кои дејствија, секој од обвинетите учествувал во дејствието на извршување на предметното кривично дело. Судот наоѓа, дека постои значително сомнение за решителни факти, при што странките во постапката ја проблематизираат и веродостојноста на доказите. Првостепениот суд не го утврдил начинот на извршување на кривичното дело, особено фактот, кој конкретно ги извршил повеќекратните убиства, на кој начин, кој од обвинетите со што пукал и кон кој оштетен.
Посредно изведените докази, содржани во исказите на загрозениот сведок Е-1, сведоците А.Б., Н.К., Н.Д. и Б.М., не даваат одговор на прашањето кои се директните извршители на повеќекратното убиство, на локалитетот С.Е.. Одговорот на ова прашање, не произлегува, ниту од одбраната на обвинетиот Х.А. дадена во истрага, ниту пак тоа произлегува од Секционите протоколи на Институтот, од кои судот го утврдува начинот и причините за настанување на смртта кај убиените. Додека од Наод и мислење бр.1301-1171/12 од 07.09.2012 година, на Институтот и исказот на вештото лице Б.Ј., даден на главен претрес, не може да се утврди прецизно, времето на настанување на смртта, кај убиените, бидејки во наодот е даден широк рамковен период од 10-24 часа.
Пониските судови со сигурност не утврдиле, кој со што пукал врз убиените лица, туку за оваа околност заклучуваат од посредни докази и индиции кои произлегуваат од одбраната на Х.А., и особено од телефонскиот разговор на обвинетиот А., со лицето со прекар бербер, кога тие го употребуваат зборот бурето, што според првостепениот суд има значење на пиштол. Во овој контекст, Врховниот суд смета дека, овие докази, во оваа фаза на постапката треба да содржат поголема доказна вредност, за да се утврдат правно релевантни факти, кои понатаму ке ги
детерминираат правните последици, во однос на правната квалификација на делото и правилната примена на Кривичниот законик.
Судот наоѓа дека теоријата на случај на јавното обвинителство, која се гради на исказите на загрозениот сведок Е-1 и одбраната на обвинетиот Х.А., дадена во истрага, надополнета со останати докази, не го докажува случајот надвор од секое разумно сомнение. На тоа укажуваат и жалбените наводи во однос на контрадикторноста на исказите на загрозениот сведок, кој е сослушан повеке пати во текот на постапката, кај кого се забележуваат суштински разлики, почнувајки од препознавањето во истрага, кога го препознава лицето А.Д.1, кој не е обвинет во оваа постапка, како и во текот на главниот претрес, конкретно наведени од страна на бранителите.
Вака поставената пресуда, која се заснива на исказите на загрозениот сведок и одбраната на обвинетиот Х.А., дадена во истрага, надополнета со материјални докази, како што се телата на убиените, чаури, возила и останати предмети, како и останати докази, како што се изјавите на четворицата сведоци од Ромска националност, кои не ги препознаваат обвинетите како лица кои биле видени на С.Е., од кои судот го утврдил можниот мотив за предметното кривично дело и местото на сторување, не се доволна основа, првостепениот суд да ја заокружи теоријата на поделба на улогите, на секој од учесниците во овој кривично-правен настан, подведувајки го истиот под прифатената правна квалификација, кривично дело -“Тероризам“ од член 394-б став 1 во врска со член 22 и член 394-б став 1 во врска со член 24 од КЗ.
Анализирајки ги овие околности, Врховниот суд на Република Македонија, смета дека утврдената фактичка состојба е погрешно и нецелосно утврдена, ова дотолку повеке што, ако прифатиме дека исказите на загрозениот сведок и одбраната на обвинетиот Х.А., се основата, на која судот ја заснива теоријата на докажување, истите како такви не обезбедуваат континуитет на утврдениот заклучок од страна на пониските судови, за можните сторители на убиствата и мотивот, особено ако се имаат предвид и разликите кои се појавуваат од исказите на овие лица, во однос на тоа, каде се наоѓал обвинетиот А. во 18.00 часот, критичниот ден, дали на С.Е. според исказот на загрозениот сведок, или во населба Т.П., според изјавата на обвинетиот Х.А., кој вели дека го зел од населба С.1 и го однел на последна станица на автобуската линија број
9, а првостепениот суд не сторил доволно напори, оваа контрадикторност да ја расчисти, објаснувајки го овој факт со дистанцата и можноста овој обвинет да се најде на двете места.
Согласно погоре наведеното, со оглед на доказната вредност и на останатите изведени докази, Врховниот суд на Република Македонија наоѓа дека, првостепениот суд не ги утврдил фактите надвор од секое разумно сомнение, а второстепениот суд ја прифатил таквата состојба. Во прилог на ова наоѓање, е и мислењето на Јавниот обвинител на Република Македонија, дадено на јавната седница, во кое, покрај повредата на правото на одбрана, изрази значително сомнение во
решителни факти и се проблематизира веродостојноста на доказите. Врховниот суд на Република Македонија, оценува дека во случајот основани се жалбените наводи на обвинетите изнесени во жалбите преку нивните бранители, за погрешна примена на Кривичниот законик, по однос
на примената на институтот - Соизвршителство од член 22 од КЗ.
Објективната страна на соизвршителството се состои во заедничко сторување на делото со учество во дејствието на извршување, или со превземање на друго дејствие, што во основа не претставува дејствие на извршување, но претставува особен придонес кон извршување на делото. Предуслов е да постои непосреден извршител, а заедно со него по претходен договор во остварување на делото да учествува и друго лице, или лица со превземање на некое друго дејствие.
Субјективната страна на соизвршителството претставува договорот за заедничко извршување на делото, кое најчесто подразбира и поделба на улогите на секој од соизвршителите. Во првостепената пресуда е утврдено дека обвинетите Ф.А. и С.Љ. се соизвршители на кривичното дело – “Тероризам“ од член 394-б став 1 во врска со член 22 од Кривичниот законик, со превземање на друго дејствие, бидејќи постојат непосредни извршители и тоа обвинетите: А.Д., А.И.1 и А.И. кои го превземаат дејствието на извршување повеќе дела на убиство, а заедно со нив по претходен договор во остварување на кривичното дело, учествуваат обвинетите Ф.А. и С.Љ. со превземање на друго дејствие кое претставува особен придонес кон извршување на делото, дејствие значајно за извршување на делото и за самата криминална ситуација. Притоа, првостепениот суд утврдил дека постои поврзаност на дејствијата, односно дејствието на извршување на обвинетите: А.Д., А.И.1 и А.И. и друго дејствие како особен придонес во извршување на кривичното дело, превземено од обвинетите Ф.А. и С.Љ., кое се состои во разгледување на теренот, а сето тоа со цел организирање на брзо и ефективно извршување на убиствата и бегство од местото на настанот, како дел од еден заеднички план на извршување на
делото, па затоа станува збор за заедничко сторување на исто кривично дело.
Второстепениот суд во образложението на пресудата, наведува дека кривичното дело “Тероризам“ по својата природа не претставува ненадеен, импулсивен чин во чии рамки спонтано се формира криминална волја, туку подразбира планска и заедничка акција на повеќе лица -
соизвршители во пошироки временски рамки. Меѓутоа, видно од изреката на првостепената пресуда, за обвинетиот Ф.А. даден е опис за помагање, а првостепениот суд го применува член 22 институтот Соизвршителство од Кривичниот законик. Оттука, законското битие на кривичното дело – “Тероризам“ од член 394-б став 1 во врска со член 22 од Кривичниот законик, не соодветствува со ваквиот опис на дејствието на извршување на обвинетиот Ф.А., за што основано укажува во жалбените наводи.
По однос на квалификацијата на кривичното дело – “Тероризам“ од член 394-б став 1 во врска со член 22 од Кривичниот законик, во списите на предметот не постојат непосредни докази, кој и на кој начин го извршил повеќекратното убиство, како едно од конститутивните обележја на законското битие на ова кривично дело - објективен елемент. Истотака, од изведените докази не произлегува, ниту второто обележје на ова кривично дело, односно не е утврдена постоење на умисла, односно намера за создавање на чувство на несигурност, или страв, кај неопределен круг на лица. Ова, особено со оглед на фактот дека дејствијата на одделните дела, се појавуваат како комплексно дејствије на извршување на ова кривично дело.
Со оглед на погоре наведеното, Врховниот суд на Република Македонија следуваше жалбите на обвинетите, изјавени преку нивните бранители да ги уважи, пресудата на Основниот суд Скопје I Скопје КОК.бр.80/12 и КОК.бр.88/13 од 30.06.2014 година под став I и пресудата на Апелациониот суд Скопје КОКЖ.бр.108/14 од 09.10.2015 година, да ги укине и предметот да го врати на првостепениот суд на повторно судење и одлучување. Во останатиот дел, пресудата на Основниот суд Скопје I Скопје КОК.бр.80/12 и КОК.бр.88/13 од 30.06.2014 година, под став II,
останува неизменета.
При повторното постапување, првостепениот суд е должен да ги има во предвид укажувањата на Врховниот суд на Република Македонија во оваа пресуда, праксата на Европскиот суд за човекови права, да се почитува принципот на “еднаквост на оружјата“ и концептот на “фер судење“, што подразбира секоја страна да има можност да го презентира својот случај под услови што не ја ставаат во понеповолна положба во однос на спротивната страна, а на кој начин ќе се почитуваат правата на обвинетите и правото на одбрана на истите, за да има фер и правично судење во постапката. При повторното постапување, да се изврши повторна оценка на веќе изведените материјални и вербални докази, да се изведат и нови материјални докази, како потполно и целосно би се утврдиле решителните факти, правилно да се примени Кривичниот
законик, а потоа да се донесе правилна и законита пресуда.
Врз основа на погоре наведеното, овој Суд одлучи како во изреката на пресудата, а согласно член 381 во врска со член 362 од Законот за кривичната постапка