Препознајте го својот темпермент-според Robert Clononger
За почеток прво:
гени, хемија и темперамент
-Последниве 10 години на истражување се откри поврзаност на гените со активноста на некои мозочни хемикалии, кои пресудно влијаат на расположението и чувствата-допаминот и серотонинот. Тие природно предизвикуваат спокој и сигурност, а негов недостаток предизвикува депресија и тешкотии.
-Генот D4DR, кој го регулира начинот на кој допаминот делува во мозокот, постои во 2 различни верзии: долга и кратка. Израелската студија од 1996 открива дека долгата верзија го засилува делувањето на допаминот, што на личноста му го дава темпераментот"барање на нешто ново"
-Генот за серотонински транспортер, кој ја регулира активноста на серотонинот во мозокот исто доаѓа во 2 верзии:кратка и долга. Студијата спроведена во Вашингтон во 2003 покажува дека лицата со кратката верзија на тој ген имаат послабо делуваењ на серотонинот, што ги право осетливи и ранливи т.е. темпераментот за "избегнување на болка"(и многу ги води кон алкохолизам). Личностите со подолгата верзија на тој ген имаат појако делување на серотонинот и се отпорни на стрес и ретко заболуваат од депресија.
Темпераментите остануваат во текот на животот, па скржаво дете најверојатно ќе биде и скржав старец, иако некои психијатриски лекови, интензивна психотерапија или силни животни искуства можат да променат некои негови аспекти.
Америчкиот психолог Robert Cloninger во средината на осумдесетите воведе нова прецизна поделба на темпераментите:
-избегнување на болка
-барање на нешто ново
-зависност од награда
-истрајност
Ниедна личност не е чист преставник на еден темперамент, туку продукт смеса од сите темпераменти во различни мери. Кога кај некој еден темперамент е доста изразен другите се помалку застапени. Секој поединец ја поседува секоја димензија во определена мера, а неговата вкупна темпераментална слика ја обликува застапеноста на секоја поедина димензија.
1."Избегнувачи на болка"-Димензија на темперамент која се однесува на степенот на отпорност, односно на ранливост на негативни(болни) подржаи кои предизвикуваат било каква врска на телесни и душевни болки.
+ "Избегнувачите на болка" се осетливи луѓе, ранливи, ниско отпорни на стрес, боежливи, скржави и песимисти. Овие лица активно се трудат да ги избегнат негативните подржаи
- Лицата кои во мала мера имаат компонента за избегнување на болка се отпорни на стрес. Ваквите личности не се присилени да вложуваат труд во избегнување на некои ситуации.
2."Брачи кон нешто ново"- Димензија на темперамент која се однесува на склоности на барање и излагање на ситуации, луѓе, места, активности...
+ Тоа се личности со плитки и променливи емоции. Брзо се заситуваат и упаѓаат во досада и потиштеност, па поради тоа тие бараат нешто ново што ќе ги заинтересира и забавува. Обично тоа се нагли личности, раздознали, површни, склони кон истражување, предомислени и со краток распон на внимание. Овој темперамент е тесно поврзан со зависностите
- Лицата кои имаат намалена потреба за нешто ново се со трајни и длабоки емоции, уредни, крути и опрезни. Се осеќаат плашливи од можни неугодни последици од новите ситуации, па поради тоа и ги избегнуваат. Ретко се равиваат звисности.
3."Зависност од награда"Димензија на темперамент која говори за степенот на потреба за добивање на позитивни, охрабрувачки сигнли од околината. Зборот "награда" значи се што на конкретниот поединец му носи угодно расположение и му ја ублажува болката, а не награда во строг материјален смисол.
+ Зависност од награда е личност која е претежно несреќна, без самодоверба, осамена и загрижена на која олеснување му дава угодно подржување од оклината. Оваа особина највеќе се однесува на меѓучовечките односи, каде што се чувствуваат несакани, отфрлени, на овие луѓе постојано му требаат убави зборови, пофалби, признанија, покани за друштво, честитки за роденден итн неможат нормално да функционираат.
- Лицата кои не се зависници од нграда се чувствуваат добро и самоуверено во сопствена кожа, не патат ни кога се сами, нив не му е потребно многу љубов и пријателство. Повеќе се популарни во друштвото од они кои се зависни за награди кои околината ги смета за "очајници" и "лузери"
4."Истрајни типови"- Оваа димензија на темперамент Cloninger ја воведе во деведесетите, а се однесува на степенот на истрајност на една личност за време на активност или начин на однажесување
+ Истрајните личности се перфестионистички настроени, умерени и амбициозни до точка на опсесивност. Кај личности кај што е јако изразена оваа димензија може да дојде до поременување
- Личности со низок степен на истрајност доживуваат неуспех, се нестабилни, брзо се уморуваат и полесно се откажуваат
оној кој не се пронајде во поделбата на Хипократ можда ќе се пронајди во оваа:wink:
