Сметам дека најголемата работа за превенција на оваа болест веќе е направена во Македонија, а тоа е овозможувањето на секоја жена да врши бесплатни ПАП тестови на одреден временски период. Веројатно сега е потребна посилна кампања за да се охрабрат девојките и жените во нашата држава редовно да го користат правото што државата им го овозможила, во интерес на сопственото здравје. Ако се успее во тоа, времето ќе покаже дека инцидентноста на ракот на грлото на матката ќе падне на нивото на развиените држави. Во никој случај не може да се сведе на нула, затоа што и со вакцинација, и без вакцинација, пак ќе се јавуваат случаи на таа болест, предизвикани без присуство на ХПВ, во присуство на ХПВ типови од кои вакцината не нуди заштита, како и случаи во присуство на ХПВ 16 и 18 од кои вакцината наводно нуди заштита.
Во Точка 14.7 ИМУНОГЕНОСТ производителот потврдува дека минималниот анти-ХПВ титар кој дава заштитна ефикасност не е одреден. Бидејќи имало мал број на случаи на индивидуи кои не биле заразени во моментот на вакцинацијата, а подоцна заболеле, не било можно да се установи кои се минималните нивоа на антитела кои заштитуваат од четирите типови ХП вирус.
Тоа значи дека не е можно кај одредена индивидуа да се утврди дали вакцинацијата била успешна или не. Циник би рекол дека ако вакцинираната жена никогаш во животот не заболи од рак на грлото на матката тогаш вакцината била успешна, а ако некогаш заболи тогаш тоа би значело дека не била успешна.
И додека од една страна воопшто не сум убеден во ефикасноста на вакцината и користа која потенцијално би ја имале од неа, од друга страна остануваат да бдеат ризиците поврзани со нејзиното имплементирање. Поминаа три години откако за прв пат вакцината почна да се употребува во САД, а бројките кои ги покажуваат можните несакани реакции не одат во прилог на тоа дека вакцината е безбедна. Според податоците од системот за следење на пријавените случаи на несакани реакции – ВАЕРС (VAERS), кои се исто така објавени од Американскиот Центар за контрола и превенција на болести ЦДЦ (CDC), заклучно со 1 септември 2009 година во САД се дистрибуирани над 26 милиони дози Гардасил, а се добиени 15 037 пријави за несакани реакции по примањето на вакцината. Од нив 93% биле несериозни, а 7% сериозни. За сериозни несакани реакции се сметаат оние кои довеле до хоспитализација, траен инвалидитет, животно-загрозувачки болести и смрт. За ниеден од случаите не може со сигурност да се тврди дека е поврзан со вакцината, но не може ниту да се тврди дека не е. Единствена поврзаност на случаите со вакцината може да биде временската поврзаност со примањето на вакцината. Од почетокот на вакцинацијата до 1 септември 2009 во САД се пријавени 44 смртни случаи. За ниеден официјално не е докажано дека е директно поврзан со вакцината, иако за барем десетина од нив има индикации дека може да бидат поврзани. Исто така има пријавено случаи на згрутчување на крвта во пределот на срцето, белите дробови и нозете. Повеќето од тие жени имале дополнителен ризик како на пример користење орални контрацептивни средства.
Сведоци сме дека и во медиумите се појавија информации за тешки случаи на несакани последици по примањето на вакцината. Во септември во Британија 14-годишно девојче почина неколку часа после примањето на вакцината. Во САД девојчето Кристина Тарсел (Christina Tarсell) почина 18 дена после примањето на вакцината. Причината за смртта официјално се води како „непозната“.
Да не се радуваме предвремено и да не ја прогласуваме вакцината за безбедна после неколку илјади вакцини. Колку повеќе се зголемува бројот на вакцинирани девојчиња, ни се зголемуваат и шансите да влеземе во црната статистика на сериозни несакани ефекти. Да не заборавиме, сериозните несакани реакции се јавуваат ретко, но не можеме да предвидиме кои девојчиња тешко ќе ја поднесат вакцината.
Од одговорните лица често слушаме дека вакцината е одобрена и поддржана од сите релевантни медицински здруженија во светот и дека за нејзината безбедност гарантира Американската агенција за храна и лекови – ФДА. Тоа е горе-долу точно. Скоро сите медицински здруженија дадоа поддршка. ФДА е светски реномирана американска владина агенција чиј глас се слуша и чиј пример се следи во светот. Но, дали гаранцијата на ФДА за безбедноста на вакцината значи дека ние стопроцентно треба да веруваме во тоа? Можно ли е тие да згрешат?
Секако. И нема да биде првпат. Просудете за тоа сами од следниов пример.
Нестероиден, анти-инфламаторен лек rofecoxib на производителот Мерк (истата компанија која ја произведува и вакцината Гардасил) на 20 мај 1999 година беше одобрен како безбеден и ефикасен од страна на ФДА и потоа беше продаван брендиран како Vioxx, Ceoxx и Ceeoxx. Тој лек стекна голема популарност меѓу лекарите при лекувањето на артритис и други состојби кои предизвикуваат хронична или акутна болка. Во светот на над 80 милиони луѓе им е препишан тој лек. Иако во 2003 година од продажбата на тој лек компанијата имаше приход од 2.5 милијарди долари, на 30 септември 2004 година компанијата доброволно го повлече лекот од пазарот поради загриженост заради зголемен ризик од срцеви напади и мозочни удари поврзани со долготрајна употреба на лекот.
Што е тоа што се случи во меѓувреме да ги натера да мислат на последиците по здравјето на луѓето? Некои нивни испитувања, како и едно ново истражување спроведено од ФДА, ги потврдија претходните сомневања за зголемен ризик од срцев напад кај корисниците на лекот. Еден аналитичар на ФДА пресметал дека за 5 години колку што vioxx бил присутен на пазарот предизвикал помеѓу 88000 и 139000 срцеви удари, од кои една третина завршиле со смрт. Имало обвинувања за прикривање на информации во врска со потенцијалните штетни ефекти на лекот во медицинските кругови, а против компанијата се пуштени над 10,000 поединечни и 190 групни тужби. Дел од нив се одбиени, а еден дел добиле оштета во судска постапка. За трошоците поврзани со тие судски случаи во 2007 година компанијата одвоила околу 970 милиони долари.
Се прашувам, колку им вредела гаранцијата од ФДА дека Vioxx е безбеден лек на оние стотина илјади луѓе кои добиле срцев удар?
Се разбира, случајот со тужбите не може да им се повтори и со вакцината, затоа што производителот мудро се оградува од сите можни несакани ефекти кои може да настанат со примената на вакцината. Наместо нив, гаранции за безбедноста даваат релевантни медицински здруженија.
Но, ставот на здруженијата не е секогаш и став на сите нивни членови. Реномирани стручњаци даваат и лични видувања по прашањето на безбедноста на вакцината.
Доктор Џек Мориц (Jacques Moritz) директор на гинекологија во болницата St.Luke’s-Roosevelt изјавува дека не би им ја препорачал вакцината Гардасил на пациентите кога постојат добри техники за откривање и лекување на рак на грлото на матката. Исто така одлучил да не ја вакцинира својата 11-годишна ќерка заради загриженоста што ја имал. „Јас сум за превенција на ракот на цервиксот. Но лекарите треба да ги знаат и ризиците и несаканите ефекти“.
Претседателот на комитетот за инфективни болести при Американската Академија на Педијатри (Joseph A. Bocchini) во јануари 2007 беше цитиран во весникот Вашингтон Поуст искажувајќи го своето мислење дека е премногу рано да се препорача вакцината да биде задолжителна: „Мислам дека е премногу рано. Ова е нова вакцина. Би било паметно да почекаме додека не добиеме дополнителни информации за безбедноста на вакцината“.
Првата држава која ја воведе ХПВ вакцината како задолжителна беше сојузната држава Тексас, во САД. Првата идеја била опцијата „opt-in“, што значи дека оние девојчиња кои доброволно ќе се пријават ќе може бесплатно да ја примат вакцината. Но, производителот извршил неверојатно агресивна кампања, рекламна и лобистичка, и успеал да издејствува вакцината да биде воведена како задолжителна, но сепак со опција „opt-out“, што значи дека оние кои не сакаат да ја примат врз основа на верски, филозовски, медицински или други причини не мораат да ја примат.
На прв поглед изгледа дека и во двата случаи примањето на вакцината е на доброволна основа. И во двата случаи оние кои сакаат ќе ја примат, а оние кои не сакаат нема да ја примат. Но, во пракса не е така. Со втората опција – задолжителна, многу повеќе луѓе ќе ја примат вакцината отколку што ќе се спротивстават. Денес во мнозинството од сојузните држави во САД вакцината е задолжителна, но во сите од нив постои опцијата „opt-out“ за оние кои не сакаат да ја примат.
Нормално, сите наредни држави кои ја воведуваат вакцината го следат тој пример и ја воведуваат како задолжителна. При тоа, некои од државите „забораваат“ да вметнат клаузула „opt-out“ и со тоа не им даваат избор на оние кои не сакаат да ја примат. Со тоа се прекршуваат основните човекови права на избор и контрола врз сопственото здравје. Самата болест (рак на грлото на матката) која вакцината наводно во иднина треба да ја редуцира не е заразна и не постои никаква опасност по широката популација да се пренесе како епидемија. Болеста е индивидуална, поврзана со голем број фактори, познати и непознати, а првенствено со имунолошкиот систем на индивидуата, па затоа не постои оправданост да биде наметната како задолжителна за сите.
Се поставува прашање дали имаме доволно информации кои одат во прилог на тоа дека ризикот од сегашни и идни несакани реакции е помал од користа која потенцијално би ја имале од вакцината? Врз основа на сето она што претходно го изнесов, верувам не.
Во моментот не е можно да се предвиди кај кои жени ќе се развие болеста ниту пак се знае зошто. Според тоа не e можно ни да се предвиди каков ефект ќе има вакцинацијата на девојчињата сега врз инцидентноста на болеста после 30 – 40 години. Тешко да се докаже дека сериозна несакана реакција настанала заради вакцината, но исто толку е тешко и да се докаже дека не е предизвикана од вакцината. Затоа ниту штетните ефекти, ниту ефикасноста на вакцината, не можат да се докажат преку масовно вакцинирање на населението. Вистинскиот ефект на вакцината може да се одреди само преку систематски, контролирани клинички испитувања и долгорочно следење на ефикасноста и несаканите појави.
Идејата да се создаде вакцина која ќе спречи болест секако е добра. Но начинот на кој се наметнува најзиното користење како задолжително, без притоа да помине доволно долго време за докажување на ефикасноста и безбедноста, е сосема неетички.
Секој треба да има право на избор. И секој треба да биде спремен да преземе одговорност за изборот што ќе го направи. Во оваа анализа досега презентирав голем број на информации кои можеби нема кај сите да ја решат дилемата дали е подобро да се прими или да не се прими вакцината, но верувам дека пополнуваат едно празно место во целосното и објективно информирање на родителите.
Во јавноста, од поддржувачите на вакцината, честопати ќе го слушнете прашањето „Ако некогаш вашето дете заболи од рак на грлото на матката, како ќе му објасните зошто не било вакцинирано?“. Тоа е прашање кое сите не загрижува. Но, додека размислувате за тоа прашање, размислете и за следново: „Ако вашето дете се разболи од вакцината, како ќе му објасните дека сте го вакцинирале заради можноста некогаш да биде една од оние жени кои во текот на животот по сексуален пат ќе бидат инфицирани со ХП вирус и дека од сите инфицирани ќе биде една од ретките кај кои имунолошкиот систем нема на природен начин да го отстрани вирусот и дека ќе биде една од оние жени кај кои тој вирус ќе предизвика предканцерозни состојби кои честопати не се развиваат во рак, но дека можеби вашето дете ќе биде баш една од оние жени кај кои болеста ќе се развие, и сето тоа ако не прави редовно гинеколошки контроли и ПАП тестови?
Прашањето би можело да биде многу подолго, но и вака е доволно долго. Во секој случај, долгите прашања бараат долго размислување за одговор.
Гардасил - Упатство за пациентот и Прилог – Опис на вакцината, во оригинал:
www.merck.com/product/usa/pi_circulars/g/gardasil/gardasil_ppi.pdf
www.merck.com/product/usa/pi_circulars/g/gardasil/gardasil_pi.pdf
Жртви на вакцината:
www.nvic.org/Vaccines-and-Diseases/hpv.aspx
