Судени за Македонија

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Штафетна смена на окупаторот

Во предвечерието на Втората светска војна, во кралска Југославија се случуваа таканаречените мартовски настани. Тие денови во 1941 година се огласи КПЈ со својот историски и патриотски повик до југословенските комунисти „За одбрана на земјата“, исфрлувајќи ги паролите „Боље рат него пакт!“, „Боље гроб него роб!“ и сл. Македонските комунисти со поданичка покорност ги прифаќаа горните ставови како партиска и национална обврска и во својата историја им даваат величествено место. Која земја требаше да ја брани македонскиот роб? Југославија, нели?! За која земја Македонецот требаше ропството да го замени за гроб? За Југославија, нели?! Какво политичко и историско слепило, каква невидена хипокризија! Робот да војува за спас на својот робовладетел. Ваков преседан одвај да има и во античката историја. Нашата понова историја ќе одбележи дека на овој срамен партиски чин се спротивстави комунистот Методија Шаторов-Шарло и ПК за Македонија, врз кого вазалските комунисти се нафрлија со сета злоба и ерес. Со овој вовед навлегуваме во елаборација на штафетната смена на српската монархо-фашистичка окупација на Вардарска Македонија со бугарскиот фашистички окупатор за време на Втората светска војна. Окупаторската смена дојде кога само за десетина дена ја распарчи вештачката творба на кралска Југославија и 22- годишното крваво окупаторско владеење, кое беше заменето со незапамтена тиранија на бугарскиот фашистички освојувач. Новодојдените ослободители го наметнаа страотниот терор врз македонскиот народ, како метод за национална и духовна асимилација, кој се граничеше со грозоморниот геноцид. Македонецот и на овој туѓинец му рече: НЕ! Цената и на ова спротивставување беше огромна. Слободата не се купува, таа се плаќа! За атер на вистината, мораме да се соочиме со историскиот факт дека македонските родољупци за време на бугарската окупација се кренаа со лозунгот за самостојна Македонија и македонска национална самобитност, застанувајќи на страната на антифашистичката коалиција. Но, за жал, раководството на комунистичките партии на трите дела од Македонија зазедоа сепаратистичко-опортунистички ставови, приклонувајки ги своите партиски организации кон антимакедонските ком-партии (југословенската, бугарската и грчката). Се изневери македонскиот историски стремеж за обединување и наместо антифашистичкото востание да биде целосно раководено од еден македонски центар, со сопствено воено-политичко раководство, соработувајќи со другите балкански антифашистички центри, синдромот на македонското неединство и во овој историски миг се потврди како наша трагична традиција. За да се потврди фактот дека НОБ во Македонија е инспирирана, организирана и раководена исклучително од белградскиот комунистички центар, суштествуваат безброј очигледни факти. Колку за илустрација ќе наведеме неколку цитати од актуелната историска документација. Од „Изворите на ослободителната војна и револуција во Македонија 1941-1945“ (Институт за национална историја), том први, книга прва, документ 6, „Извештај од Драган Павловиќ-Шилјо, повереник на ЦК КПЈ до ЦК КПЈ, писмо од 28 август 1941 год., Ниш“: „...Им соопштив дека од името на Таткото (ЦК КПЈ) ги суспендирам Методија Шатров-Шарло, Перо Ивановски, Коце Стојановски и Мара Нацева“. Документ бр. 51, извештај од Добривое Радосавлевиќ до ЦК КПЈ од 4 октомври 1942 год. : „Друго важно прашање за мене е потписот на ПК КПЈ. Она Југославија пречи во однос на масите и на непријателот“. Во том први, книга втора, документ бр. 44 од 25 август 1943 год. , во писмото Светозар Вукмановиќ, делегат на ЦК КПЈ до ЦК КПМ пишува: (во врска писмото на Тито од 16 јануари 1943 год.) „...Исто така, јасно е подвлечено дека единствено во заедничка борба на македонскиот народ, со сите други народи, ќе добие своја целосна национална слобода и рамноправност. Но, ние недоволно енергично не удривме по тие „автономистички“ тенденции, кои во прилична мера ја зафатиле нашата партиска организација во Македонија, и во кои се изразува настојувањето нашата партиска организација во Македонија да ја одделат од македонскиот народ, од борбата што ја водат другите народи на Југославија“. Од овие неколку цитати може многу лесно да се заклучи за карактерот и содржината на НОБ во Македонија, спротивни на историските стремежи на македонскиот народ, во борбата за државна и национална самостојност.
(продолжува)


Prashanjata koi gi postavuva Gashev- boldiranoto-imaat odgovor vo Kumanovo-SPOMENIKOT na zaginatite piloti na kralskoto voeno vozduhoplovstvo.
Sekoja godina na 6 april organizirano se nosat uchenici od osnovnite uchilishta da polozat cveke na spomenikot na zaginatite kralski piloti.
ps.taka beshe do 2000godina-kako e od togash do sega neznam.

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА
Меѓу самарот, јаремот и остенот
Штафетната окупаторска смена ја доживеав на неполна 16-годишна возраст, кога бугарскиот окупатор беше пречекан со еуфорија од припадниците на пробугарско-егзархиската генерација. Тие веруваа дека Бугарите ни се побраќа од Србите и дека на раните од српското ропство им најдоа мелем. Летаргијата брзо спласна и од мелемот не остана ништо. Окупаторот си е окупатор, како и што волкот си е волк. Почна крвавиот прогон против сите оние што не се чувствуваа Бугари, ниту пак сакаа под каква било присилба така да се чувствуваат. Познатите лепенки-бугараши брзо се трансформираа во србомани, а потоа и во комунари или шумкари. Судирите стануваа се поотворени и македонскиот непокор дојде до израз. Од таа пролет почнав интензивно да дружам со чичко ми Борислав Градишки, под чие влијание ја формирав сопствената политичка и македонски национално определена личност. Тој се грижеше за мојата наобразба, за која цел ми селектираше литература за читање, по што следуваа разни дискусии. Ми ги читаше неговите стихови пишувани на македонски јазик со револуционерна, патриотска и со социјална тематика. Ме запознаваше со многу негови другари, со кои често водеа политички расправи, што за мене претставуваше откритие на еден нов свет. Во тие контакти ја согледував и својата политичка определба и активност во една опасна нелегална атмосфера. Другарувањето со Борислав Градишки беше задоволство, но и крајно опасно, оти судирот со окупаторот беше перспектива на националниот отпор. И не само националниот. Запливав во матицата на илегалата, чиј крај навестуваше само маки и страданија. Следните практични чекори за мене беа вклучување во борбата за македонското ослободително дело. Присуствував на повеќето илегални состаноци на кои понекогаш земав активно учество. Ваквата активност ми овозможи целосно заокружување на македонското сознание што како вруток и инспирација извираа од јадрото на првобитната и неповторливата ТМОРО. Ненаметливо сфатив дека припаѓам на националниот актив „Бунт“. Присуствував на повеќето политички нелегални состаноци и на неколку средби на кои авторите читаа своја нелегална поезија. Тогаш го запознав и нашиот соидејник и неразделен другар на Б. Градишки, Киро Трајковски-Бавчански, поет, композитор и револуционер, кој нелегално и отпечати збирка од својата поезија, која ја разнесувавме низ Македонија. На партизанското движење и борбата против окупаторот во Македонија, гледавме со симпатии и со одушевување додека не дојдовме до сознанија дека оваа борба се инспирира и раководи од КПЈ, за реставрација на Југославија, макар и со концепт на нови општествено политички односи. Бевме против југословенското решавање на македонското прашање и против комунистичката доктрина на диктатурата на пролетеријатот. Во својот политички концепт, ние категорично бевме против големобугарската кауза на ванчомихајловистичката ВМРО за самостојна македонска држава на македонските Бугари, оти тоа беше исто што класичната бугарска окупација. Во една поширока концепција за решавање на македонското прашање, во тој историски период поприфатливи беа ставовите на концептот на Методија Шаторов-Шарло, а уште поприфатливи беа концептите на АНОК. Бугарскиот национал-шовинизам за својата големодржавничка идеологија, мораше да создаде претпоставки и тоа најдобро го проектираше преку државните политички институции. Во контекстот на една таква програма, во окупирана Македонија беше формирана таканаречената Дирекција за национална пропаганда, раководена од ванчовистичкиот терористички активист Никола Коларов. Веднаш потоа, како државна политика, во Македонија почна формирањето на големобугарски фашистички организации, како „Браник“, „Отец Паисиј“, „Сојуз на бугарските национални легионери“, „Ратници за напредок на бугарштината“ и други. Браник во Скопје беше формирана на почетокот од 1942 год. како државна младешка големобугарска фашистичка организација, со тенденција за што помасовно зачленување во истата, при што се применуваа и најразлични методи. Нормално, Македонското национално движење „Бунт“ во „Браник“ и во другите фашистички организации го гледаше својот и идеолошки непријател против кого требаше да го насочи своето дејствување. За таа цел од раководителите на“Бунт“, Трајко Попов и Борислав Градишки, ми беше поставена мошне деликатна, но и одговорна задача, да се зачленам во „Браник“ и таму деструктивно да дејствувам меѓу средношколците. Оваа задача тешко ми паѓаше. Бидејќи, да се експонирам, а на таков начин и да се компромитирам пред своите другари пријатели, значеше јавно да се спротивставам на сопственото политичко и национално его. Но, целта беше повозвишена, под сопствен ризик да дејствувам за македонската кауза. Колку што можев, знаев и умеев, дејствував во духот на македонските идеали.
(продолжува)

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Под сенките на слободата

Победоносниот поход на антифашистичката коалиција во втората половина од 1944 година ги задаваше решителните удари врз фашистичката империја и во слободна Европа почна да се создава нова геополитичка карта. Во новата карта доминираа државите од типот на народни демократии, во каква што политичка панорама се најде и Титова Југославија, односно Народна Република Македонија создадена на Првото заседание на АСНОМ, на 2 август 1944 година, како федерална единка во федеративна Југославија. Историски факт е дека македонското партизанско ослободително војување во Втората светска војна, во Вардарска Македонија се овенча со победоносна слава, создавајќи своја држава, независно од историските стремежи и од борбата за создавање на самостојна суверена македонска држава. Новата југословенска држава, заснована врз тоталитаристички принципи на марксистичкото комунистичко учење, веднаш почна со реализацијата на основниот постулат на идеологијата на диктатурата на пролетеријатот. Прво што предвидуваше да стори народната власт беше жестоката пресметка со остатоците на буржоаското општество и воспоставување нови општествени, економски и политички односи, со т.н. поопштествување на државата. Под налетот на суровите методи во реализацијата на идеолошкото сценарио се најдоа вистинските и измислените соработници на окупаторот, предавниците на националната чест, воените чорбаџии, трговците-шпекуланти и сите што и најмалку не се согласуваа со народната демократија. Во категоријата на класните непријатели, како најопасни се третираа политичките противници на режимот, првенствено оние кои решението на македонското прашање го гледаа надвор од авнојска Југославија. Полициско-политичкиот режим спроведуваше државен терор во цела Македонија, а партиската полиција ОЗН-а беше присутна на секој чекор, па дури и во сите поголеми фамилии, а масовните апсења и монтираните судски процеси беа секојдневна лакрдија. Лакрдија која невините чесните луѓе ги испраќаше на долгогодишна робија со тешка присилна работа, додека, пак, бројот на стреланите постојано се зголемуваше. Со револуционерните судски пресуди изречени од партискиот врв на најхуманото општество, преку демагошкото народно судство, со полуграмотни и неморални судии, се разграбуваше приватната сопственост на таканаречениот класен и народен непријател. Со ова искажување авторот не си зема право да ги амнестира вистинските соработници на окупаторот, но таквата соработка требаше да се констатира со факти и со докази, а за третманот на иследувањето и за височината на казните може правно и субјективно да се полемизира. Како инаку да се објаснат и да се оправдаат масовните стрелања на македонски граѓани, без извршни судски пресуди, во Велес, Куманово, Ресен...?! Пролетерите-победници мошне брзо сакаа да си го компензираат и наплатат своето учество во НОБ, одбирајќи ги најубавите куќи на осудените и на ликвидираните граѓани, па дури почнаа да им се бендисуваат и буржоаските ќерки, предлагајќи им љубов, па дури и брак. Со ослободувањето на Македонија, уште во ноември-декември 1944 година, се објави општа мобилизација и се создаде многуилјадната македонска војска. Па, бидејќи, татковината (Југославија) се уште не беше ослободена, македонскиот војник во духот на југословенската солидарност требаше да војува и да гине на Сремскиот фронт.
(продолжува)

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Од пишаното не се бега!

На 15. македонски корпус му се падна таа зла судба, па 25.000 Македонци се подготвуваа за овој крвав поход. Македонската војска почна да се обезличува, губејќи го својот национален идентитет. На командните позиции, од Врховниот штаб на Југославија, беа назначувани српски и црногорски команданти. За началник на Главниот штаб на Македонија беше поставен генералот Павле Илиќ, за началник на 41. дивизија е назначен Ѓорѓе Шарановиќ, а на 48. дивизија, Вуко Турковиќ. За командант на 42. дивизија именуван е Миливое Гроздановиќ, политкомесар на 51. дивизија назначен е Јован Ѓуровиќ, а заменик командант, Никола Радошевиќ. За началник на штабот на Кумановската дивизија именуван е Драгутин Филиповиќ, а за начелник на штабот на Корпусот, Живоин Росиќ. Местото командант на 15. македонскиот корпус беше резервирано за Петар Брајовиќ-Ѓуро итн. Појавата за обезглавување на македонската војска добива масовни размери. Во јануари 1945 година во македонските воени единици се поставуваат неколку стотици српски офицери. Овој преседан ја преполни чашата и не остана без соодветна реакција, бидејќи македонскиот народ, раководен од револуционерниот дух на своето историско минато, и на оваа агресија и рече: НЕ! Така, кога на 7 јануари 1945 год. во Офицерскиот дом во Скопје се одржуваше Вториот конгрес на македонските консомолци и кога титовите младинци еуфорично скандираа: „Тито-Сталин-Лазо!“, истовремено на скопскиот плоштад, македонските артилерци скандираа: „На Солун!, на Солун!“, „Не на Берлин, не на Срем!“. Овој патриотски бунт беше задушен со оружје и со крв. Солидарност со бунтовниците од Македонската артилериска бригада изразија и војниците од штипската касарна, која беше исто така наплатена со војнички животи. Овие крвави настани, арогантниот македонски губернатор Светозар Вукмановиќ-Темпо, вака ги одбележа во своите мемоари: „...обраќајќи им се (се мисли на побунетите војници од штипската касарна, дојдени со македонскиот одред од Бугарија, з.м.) со кус и остер говор реков: „ За сето време на војната вие бевте во Бугарија. Пушка не пукнавте против окупаторот! Сега наеднаш станавте Македонци, па на сиот глас викате како сакате да се борите за слободата на Македонија и поради тоа не сакате да се борите на Сремскиот фронт. Јас ви велам, вие не сте никакви Македонци! Јас сум поголем Македонец од вас...“. Каков срам и омаловажување!
Во една ваква грозоморна атмосфера на страв и на ужас, ние малкумината од „Бунт“, оти мнозина по мобилизацијата беа расфрлани на сите страни, ја оценивме сета сериозност и опасност за евентуалното понатамошно наше дејствување. Но, сепак, решивме да дејствуваме со нашата пропаганда, со многу повеќе мотивација, зашто југословенското решение на македонското прашање, безскрупулозно сакаше да се пресмета со се она што асоцира на идејата за отцепување на Македонија од Федеративна Југославија. Моравме да дејствуваме од длабока илегала, со крајна конспиративност, строго внимавајќи да не дојде до грешка во чекори, оти непосредната опасност демнеше околу нас. Народното незадоволство од масовните репресии, го збогатуваше арсеналот од аргументи врз кои нашата пропаганда беше прифатена, но и крајно опасна. На разретчените средби сериозно и опширно ја разгледувавме политичката ситуација во земјава и во светот. Во некои анализи констатиравме дека односите помеѓу западните сојузници и Советскиот сојуз стануваат се постудени и, во извесна смисла и затегнати. Идеолошката пропаганда на големите сили брзо се вжештуваше. Се наѕираа големи воено-политички разидувања, па дури и потајни воени заканувања. Во своите политички размисли доаѓавме до заклучок дека опцијата за Трета светска војна не е исклучена. Па, во таа констелација, со своите политички погледи и симпатии, се определувавме на страната на Западната алијанса. Во новиот светски конфликт ја гледавме шансата за реализација на нашата идеја, сметајќи ги САД како гаранција за сигурноста на суштествување на самостојна македонска држава. Играјќи на таа карта, ја концентриравме нашата агитациска активност и обид за востановување на контакт со тогашната англо-американска воена мисија во Скопје, како и контакти со истомисленици низ Македонија. За жал, овој наш сон беше прекинат и на јаве ни се случи 23 мај 1945 година, кога бевме откриени и затворени од органите на ОЗН-а. и мајската ноќ има своја опачина. Под нејзиниот превез, нечесните ги засолнуваат злосторствата. Темната ноќ е сојузник на слабите и бедните кои се плашат од виделината, а со тоа и од вистината. Грозна е и најубавата мајска ноќ кога под стреата се огласува злокобната утка, навестувајќи го најлошото. Во таква ноќ, помеѓу 23 и 24 мај 1945 година, кога заморот се уште ми го прогонуваше сонот, а младешките мисли ми скитаа, го чув топотот на војничките цокули. Темните силуети ми затропаа на татковиот праг. Срцето биеше како на пиле в кафез. Дојдоа ангелите заштитници на државата за да го наплатат долгот од оние кои кренале рака на неа. Имав деветнаесет и ја терав дваесеттата година од животот. Мајка ми, избезумеа, на неканетите им отвори порта. Не знаеше, кутрата, дека таа ноќ демоните ќе и откинат дел од битие. Неканетите веднаш манифестираа сила, барајќи ја жртвата, а јас стоев простум, разголен и растреперен, пред насочените цевки на пушките.
(продолжува)

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Зграда проколната од повеќе генерации

Двајцата војници ми ги врзаа рацете на грб, додека третиот, претставникот на ОЗН-а, брутално ја преоруваше куќата барајќи компромитирачки материјал. За среќа, не најдоа ништо, а и немаше што да најдат. Во првите мугри заврши претресот и малата колона тргна. Мајка ми ми посака среќен пат, знаејќи дека е тоа пат на неповрат, пат кон Голгота, по кој врвеле илјадници Македонци. Таа знаеше дека во душата носам грев, а тој беше: Македонија ја сакав како мајка, како душа, како гладниот што го сака топлиот леб. Овој грев имаше висока цена која мораше да се плати. Големиот злосторник со вооружена придружба пристигна во зградата на злото, ужасот, проколната од повеќе генерации. До следната ноќ никој не ме третираше. Вечерта, конечно, се најдов лице в лице со мојот непријател. Тоа беше суровиот и безмилосниот енкаведеовец Илија Мојсов, кој за добредојде ме пречека со жестоки удари од тупаници, клоци и со газење на земја... Додека имав сили пружав некаква отпор и на сослушувањето давав контролирани одговори, кои него воопшто не го задоволуваа. Тогаш цинично ме предупреди: „“Слушај, мочко, со нас нема шегување и не играј си со животот! Или се ќе признаеш или одовде жив нема излегување!“. Оваа закана веднаш беше реализирана. Бев испратен во ознашкиот сервис за самопризнавање, каде професионалните гладијатори ги спроведуваа своите монструозни и патолошки методи: од стоење со денови пред ѕид со неколку празни пиштолски чаури во чевлите, тепање со сајла или тврда гума по табаните... Со оваа технологија за самопризнание и за уништување на човечкиот живот раководеше познатиот садист и инквизитор, галичанецот Крсте Панговски. Ме ставија на ѕид и, по 24-часовно стоење, нозете ми отекоа како трупци, а чаурите почна да се забиваат во месото. Психички бев во халуцинирачка состојба. Во таква полухипнотизирана состојба се потпишуваа и смртоносни самообвинувачки изјави, кои во натамошната судска постапка беа единствени релевантни докази. Од текот на иследувањето можев да заклучам дека јадрото на вмровскиот „Бунт“ е зад решетки, а многу конспиративни податоци откриени. Но, сепак, го бараа моето признание за сопственото учество во организацијата. По жестоката репресија и по предочените аргументи за нашата илегална дејност, потврдив некои од фактите, кои веќе беа обелоденети во иследувањето. Дека организацијата се вика Македонско национално движење „Бунт“, дека раководители беа Трајко Попов и Борислав Градишки, а јас сум вклучен на крајот од 1941 година. Дека сум присуствувал и учествувал во разговорите на состаноците, за тоа дека организацијата имаше и свој амблем изработен во сребро, дека се залагаме за самостојна и обединета Македонија по идеите на ВМРО, оти сме експлицитно против каузата на ренегатот, бугароманот Ванчо Михајлов. Исто така, признав дека по налог на Трајко и на Борислав се зачленив во „Браник“ и истата сум ја напуштил по нивно барање, кој факт е одбележан во нашата пресуда. Другарите од ОЗН-а најмногу ги интересираше нашата евентуална поврзаност во ванчовистичките елементи во Македонија и надвор од неа, што ние категорички одбивавме. Тие на секој начин бараа каков било елемент да се внесе во иследувањето, за да се добие впечаток дека сме терористичка организација, агентура на врховистичката ВМРО на Ванчо Михајлов. За жал, во дадените изјави пред ОЗН-а ни се импутираше дека се „бориме за самостојна Македонија на чело со Иван Михајлов“, што е ординерна лага. Но, Танталовите маки дадоа и позитивни резултати за нашето лажно прикажување. Трајко Попов и Борислав Градишки, за време на неколкумесечното полициско иследување, го испробаа најголемиот дел од методите и репертоарот на црвениот терор. Бевме со илузии дека сите изнудени самопризнанија пред судот ќе ги демантираме, бидејќи ОЗН-а, навистина, не располагаше со факти и со доказен материјал за измислените криминални обвиненија. Се излажавме! Зад диктатурата на пролетерите не суштествуваше правна, туку идеолошка и тоталитарна, комесарска држава. Во иследниот затвор се сретнав со селанец од Раштак, родното село на браќата Попови. Тој ми потврди дека во полициска рација од истото село се затворени повеќе селани, двете сестри-учителки, поради поврзаност со нашата организација. Исто така, тука се сретнав и со младиот Турчин Јусуф Љатиф од село Блатец, Кочанско. Тој ме запозна со неговото обвинение: дека се запознал со Трајко Попов и со неговата организација, чија идеја за соработка ја прифатил и тој. Така и се случи, при апсењето на нашата група од дваесетмина скопјани, истовремено во кочанско да бидат затворени и десетина Турци, поткажани од провокаторката на ОЗН-а, Светлана-Цила од Кавадарци, инфилтрирана меѓу Трајко Попов и Јусуф Љатиф. За одбележување е фактот дека за нашата група да се прикаже како терористичко-фашистичка, ОЗН-а ни приклучи група од петмина германски воени заробеници, кои, божем, Т. Попов ги зачленил во ВМРО за да вршат терористичко-диверзантски акции. Каква патолошка фантазија! Од оваа група бедни воени заробеници, тројца беа ослободени уште при иследувањето, додека двајца осудени со групата „Бунт“, од кои едниот е стрелан како ванчовист! Ужас и срам!
(продолжува)

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Меѓу јавето и сонот

ОЗН-а ( Одделение за заштита на народот, подоцна УДБ-а, Управа за државна безбедност) беше централизирана партиска полиција, под директна јурисдикција на Политбирото на КПЈ, со доминантно српско-црногорски кадар на чело со Александар Ранковиќ. Овој монструм беше со неограничена идеолошко-полициска власт, па дури и над судската. Републичките ОЗН беа подадени тупаници на белградскиот политичко-полициски центар на неограничена моќ. Во македонска ОЗН-а постојано беше присутен специјален инструктор, или инспиратор од Сојузната управа. Така, за кусо време по војната, во македонската вазалска ОЗН-а продефилираа Мијат Вулетиќ, Иван Мишковиќ и Сава Јоксимовиќ.
Еден ден во ќелијата ми дојде фотограф да ме слика,, за цел живот да го носам срамот од времето на државниот терор што владееше во Македонија. Ме чкрапнаа анфас и во профил, а претходно на гушата, на градите, како на куче ми обесија број. Потоа, како на најголем криминалец ги зедоа отпечатоците на десетте прсти. Тогаш почувствував дека сум обесчестен, со загубен идентитет и достоинство. Од денес сум само обичен број, без име и презиме, бивш човек- си помислив. Оттогаш го носам Матичниот број (М.бр.860), којшто ме следи до гроб. Но, таа буква “М“, беше не е само почетната буква на зборот матичен, туку и мојот животен симбол од национално-политичката определба. За таа власт, мојот број беше само знак за евиденција на народен непријател.
За одбележување е и податокот дека иследувањето на нашата група го вршеа иследници: Сава Јоксимовиќ, Јелисије Поповски, Боро Чушкар, Злате Билјановски, Илија Мојсов, Боро Арсовски, Тени Колемишевски,Тоде Варџиски, Перо Ивановски, Стиле Милевски...
На 20 август 1945 год. во затворени камиони, ние дваесеттемина бевме префрлени од иследниот затвор на ОЗН-а во Скопскиот Централен затвор на Кале. Повеќето од групата не ми беа познати. Но, и да ги познавав бев убеден дека многумина немаа никаква врска со организацијата, а уште помалку со делото за кое бевме обвинувани.
За илустрација на очигледната фарса, изрежирана од агитпроповското дувло на КПМ и неговото Политбиро, ќе наведам делови од двете писма на скопската ОЗН-а, од 28 август 1945 год. потпишани од началникот , мајорот Боро Чушкар и упатени до Јавниот обвинител на Македонија. Писмата носат строго дов. бр.380...
“... Се испраќа оптужениот материја за затворениците Трајко Попов, Борислав Градишки, Никола Попов, Ефтим Гашевски, Милорад Градишки, Хицман Ханс, Милка Цветанова, Бранислава Цветанова, Љубица Костова-Ана, Георги Николов, Дојчин Бундалевски, Слоботка Дилева, Столе Крацовски, Спасо Калајџиовски, Томе Смилевски, Курт Бекер, Вили Хартман, Адолф Фелер, и Михаил Пруст, со молба, да се одреди инстанца која ќе им суди на горните лица. Горните затвореници, од утре, 21 август 1945 год. се наоѓаат во Централниот затвор на ваше расположение. Прилог: колективни оптужници и 19 сослушувања“.
Во второто писмо, помеѓу другото, пишува: “...Од личните искази на горните обвинети и сведенијата на ОЗН-а за гр. Скопје се установи следното: Како припадници на терористичката фашистичка организација ВМРО ...во почетокот на 1945 г. ја обновуваат својата стара организација, прибирајќи разни фашистички остатоци со цел да ја саботираат власта и подготват терен за сменување и ... со крајна цел да го отцепат македонскиот народ од заедничката татковина, Демократска Федеративна Југославија, и воспоставуваат македонска национал-социјалистичка држава... Организацијата се развиваше со брзо темпо. Поставените задачи не успеа да ги исполни единствено по таа причина што беа откриени од нашите органи и по тој начин не и се даде време за извршување на своите недела“. (текстот е пренесен во оригинал, заб. Е.Г.) Коментар по писмово ќе следи во понатамошниот текст од фељтонот, но сепак ќе одбележам дека уфрлените германски воени пленици во нашата организација е болно амбициозна и патолошка халуцинација, со цел да се инсинуира тероризам и фашизам. Како поинаку да се сфати криминалното обвинение на спомнатите Германци, кои “...под влијание на Т. Попов станале вмровци на Ванчо Михајлов, кои дури и предлагале да се заземе скопскиот аеродром, за да на истиот слетуваат германски авиони со оружје за организацијата“. Ваква бесрамна лага не би измислил ниту легендарниот барон фон Минхаузен, оти станува збор за период на капитулација на Германија.
Во меѓувреме, групата се селектира на единаесет лица кои ќе бидат предмет на судење во монтираниот политичко-полициски судски (!) процес.
Бевме разместени по разни соби во затворот. Трајко Попов и Ханс Хицман беа во 16-та, смртничка соба, од каде беа поведени на губилиште. Индикација дека- смртната казна била“благовремено“ изречена! Од кого? Се знае! Никола Попов, Ратко Градишки и јас бевме заедно во 4-та соба, каде по цели денови и ноќи ги реконструиравме нашите постапки и пропусти, подготвувајќи се за грозоморното судење и долгиот марш на страданијата.
(продолжува)

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

За ВМРО, за самостојна Македонија!

Во истата соба, судењето го очекуваше маркантната личност во затворот, познатиот близок соработник на Ванчо Михајлов и огнен агитатор и пропагатор на идејата за самостојна Македонија на македонските Бугари, Јордан Чкатров. Тој од големо љубопитство пројави интерес со нас да поразговара. Кога на прашањето зошто сме затворени, јас со восклик му реков: „За ВМРО, за Самостојна Македонија!“, а тој тоа со воодушевување го прокоментира: „Не се с‘мневам че сте добри Б‘лгари!“. Иако недораснати на неговото интелектуално И политичко рамниште, ние му реплициравме: „Господин Чкатров, ние не сме Бугари, ниту пак македонскиот народ е бугарски народ!“. Тој со својата позната реплика сакаше веднаш да не дисквалификува: „Тогаш, вие сте србомани, комунари, предавници на бугарската кауза, на македонското дело!“. Се разбира, се разделивме како непријатели, без да знаеме дека оваа епизода е нашето прво крштевање во понатамошната борба за вистинската македонска кауза, која со години ќе ја водиме зад затворските ѕидишта, со непоправимите и закоравените припадници на големобугарската и големосрпската провениенција. Во затворот, се уште, не беше воспоставена строга полициска контрола, па наоѓавме начин за меѓусебна конспиративна комуникација, за да изградиме заедничка стратегија и платформа за нашата одбрана пред претстојната судска фарса. Главнината на групата се договоривме, да при претстојниот распит во обвинителството да ги откажеме изнудените самопризнанија, оти истите беа нерегуларни и невистинити, а се резултат на невиден терор во иследната постапка пред органите на ОЗН-а. Така и се случи. Почнаа поодделните распити кај скопскиот јавен обвинител, познатиот егзекутор на вазалската власт и технологија за создавање на народните непријатели, прилепчанецот Благој Поповски. Македонското политичко-поданичко раководство, сакајќи да му се додвори на Белград, ја убиваше историската идеја на ВМРО, кревајќи го својот југословенски рејтинг за сметка на уништувањето на измислената и инсценираната контрареволуција. Откажувајќи ги изнудените самопризнанија пред јавниот обвинител Поповски, предизвикувавме револт и недоумие кај македонското вазалско раководство, зашто за претстојната судска лакрдија немаа никакви валидни аргументи и докази, ниту своето алиби. Затоа ја бараа најслабата алка во синџирот на спротивставата. Магичното зарче на злото, како дамокловиот меч, падна на мене. Бев најмлад во групата, а добро упатен во тајните на организацијата. Заткулисните режисери сакаа да ми ја наметнат ролјата на предавник и денунцијант, како оправдание за претстојниот крвав пир. Ме одведоа на убедување кај помошник-обвинител на Македонија Александар-Цанко Христов, кој заедно со скопскиот обвинител Благој Поповски требаа да го извршат трансферот. За предложената провокаторско-предавничка ролја, гладијаторите ми ветуваа ридишта и долини, предвидувајќи ми со тоа светла иднина, а се условено да се откажам од сепаратистичката македонска идеја и од бандитите Попов-Градишки. Се разбира, ваквото злосторничко сценарио требаше да го потврдам и на самото судење. Без двоумење И категорички ги одбивав сите примамливи предлози по цена и на најлошото- да ја делам судбата на моите лидери. Но, затоа пак, покрај нив и со нив беше чест да се живее, бори загине!
Незадоволни од мојата дрскост, по неколку дена, се разбира, пак ноќе, ме вратија во омразнатата куќа на злото- ОЗН-а, каде повторно се соочив со иследникот Илија Мојсов. Со него немаше убедување и, по негов рецепт, продолжи со крвавата присила и пресметка. Сиот бев крвјосан отечен од тепање. Кога цевката од пиштол ми ја турна в уста, почувствував како скршените заби и крв ми ја исполнија устата. На втората инквизиторска иследувачка вечер, покрај гладијаторот Мојсов, беше присутен и обвинителот Поповски. Какво демократско и независно судство!? Морално-политички подобно! Ме присилија да им ветам, дека на судот ќе ги потврдам порано дадените изјави!
Се почувствував посрамен и како ранета ѕвер фатена во сопствена стапица, но затоа полн со омраза кон вазалскиот режим и кон самиот себе. Решив сопствената рехабилитација да ја промовирам на судскиот процес. Во ова бедно и криминогено сценарио, авторите сакаа да ја вклучат и мојата изнемоштена, чесна и благородна мајка, притискајќи ја да и таа повлијае за моето покајание прифат на срамната провокаторска ролја. Но, таа, со сета своја големина и подготвеност на саможртва, постапи по македонската непоколеблива традиција. Готова дури и да ме жртвува, само да не доживее синот да и стане кодош и слепо орудие на туркање на сандаци под бесилката. Ми прати абер: „ Не земај никого на душа, а на тебе, како ќе ти даде Господ!“. Така мајко, со такво млеко си ме крмила и со таа песна приспивала!
(продолжува)

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Црвено ни било пишано

Го примивме обвинителниот акт под бр. 618/45 од 25 февруари 1946 година со што почна фактичкото одбројување пред првиот повоен политички судски процес против застапниците на идеите на ВМРО, со срамната импутација на ванчовистичката големобугарска опција. Јавниот обвинител Благој Поповски, само со една реченица ќе ја разоткрие сета фалшива конструкција: „...По завршената истрага и совесна оценка на спроведените докази: исказите на самите обвинети и распрашаните сведоци...“Обвиненијата против првообвинетиот Трајко Костов Попов, фактички се срцевината на обвиненијата против целата единаесетчлена група: „Како стар приврзеник на злогласната ВМРО, после ослободување на Македонија, во почетокот на 1945 год. почнал да ја обновува таа организација на која тој е водач, се бори за самостојна Македонија, односно Македонија да се отцепи од рамките на денешна ФНРЈ. Како иницијатор и организатор на горната организација, истиот Трајко предлага и формирање на атентаторски групи, кои да извршуваат атентати... Со цел да ја снабди организацијата со оружје, обв. Трајко ги вовлекува во организацијата и обвинетите Германци (воени пленици, заб. Е.Г.) Ханс и Курт, на кои им налага да ја снабдат организацијата со оружје...Што се спремал да оди во шума и заедно со приврзаниците на таа организација да се бори со оружје в рака против денешната народна власт и против денешниот државен строј за отцепување на Македонија од рамките на Југославија, за Македонија да биде самостојна на чело со Ванчо Михајлов“. Под вакво крваво оптоварување и застрашувачка психоза, го очекувавме претстојното судење, закажано за 6 март 1946 год. кога требаше да се крене завесата на една срамна анационална трагикомедија. Така, ние големите разбојници ги зазедовме своите места на црните обвинителни клупи. Кога на подиумот се појави народната порота, Панта Марина, Филимена Михајлова и Димитрија Топличанец, курдисаните хулигански марионети извикуваа одмазднички пароли: „Смрт на народните непријатели! Да живее народниот суд! Смрт на вмровците!“. Во оваа декорација обвинителот Поповски го зазеде своето место, а наспроти него седеше адвокатот д-р Борис Арсов, бранител по службена должност, со кого првпат и се видовме, не разменувајќи ниту збор. Откако се прочита обвинителниот акт, почна поединечното распитување. Прв на партиско полицискиот суд му се претстави Трајко Попов, лидерот на „Бунт“. Држењето му беше гордо, достоинствено, морално и патриотско, како што му прилега на вистински трибун. Ја бранеше нашата кауза! Распенетите букачи ја вжештуваа атмосферата. Се редеа обвинетите, одбивајќи ги обвиненијата како невистински и изнудени. Во еден миг, Трајко и Борислав му предложија на судот да ги собујат обувките за да им се видат загноените табани, како белези од самопризнанијата. Во салата се слушаа тешки воздишки на нашите најмили, а статистите со размавтаните транспаренти улавееја: „Смрт на ВМРО! Смрт на народните непријатели!“. Обвинителот со цинизам и садизам, го очекуваше мојот настап, како на свој крунски свидетел. Најпосле дојдоа и моите животни пет минути, кога требаше да го манифестирам младешкиот национал-романтизам и да го демонстрирам македонскиот фанатизам. Мраморниот Панта Морина ме праша дали сум го разбрал обвинението и дали се чувствувам виновен? Моите одговори одамна беа подготвени: „Го разбрав обвинението и не се чувствувам за виновен!“. Професорот по казнено право, мавтајќи ми ги пред очи моите писмени изјави, потпишани во ОЗН-а, на што реагирав дека во изјавите само потписот е мој, а останатото е изнудено! „Како!?“, вчудовидено се запраша народниот судија. Одговорив, дека исказите се изнудени под страотен психички и физички притисок и терор од иследниците на ОЗН-а. Судијата ми се уфрли во зборот: „Нашата власт не бие!“, а јас неконтролирано, но чесно и дрско возвратив:„Вашата власт убива!“. Букачите ме дочекаа како на бајонет, со поздравот: „Смрт!“. Обвинителот Поповски, кој наивно го очекуваше моето предавство, се возбуди и одмазднички побара збор. „Ти Гашевски, ми призна и вети дека истото ќе го потврдиш и пред судот!“. Ја му реплицирав зајадливо: „Да, господине обвинител, точно така, но тоа се случи во ОЗН-а, во канцеларијата на иследникот кој жестоко ме тепаше во ваше присуство, кога вие и не реагиравте. И тогаш ги негирав изнудените искази, како и сега пред судот!“. Разочараниот Поповски револтиран жестоко ми се нафрли со најпогрдни зборови, проширувајќи го при тоа обвинението против мене, дека сум ја навредил свештената институција родена во виорот на револуцијата!. Заврши испрашувањето и се премина на доказната постапка. Не се предочи ниту еден релевантен доказ, ниту еден факт, за да се потврдат смртоносните лажливи обвиненија. Ниту еден куршум, пушка, бомба, леток или памфлет немаше на судската маса. Единствените докази беа нашите изнудени самопризнанија и некоја збунета изјава од другите обвинети. По предвиденото сценарио, обвинителот го изнесе своето пеколно пледоаје, а исплашените адвокати, речиси, ниту уста не отворија. Во своите последни зборови, не се признававме за виновни, не се каевме, ниту пак ги прифаќавме обвиненијата. На 10 март 1946 г. Окружниот суд на Скопје ја донесе својата драконска, инквизиторска пресуда бр. 32/46: Трајко Попов, осуден на смрт со застрелување, која казна е и извршена; Борислав Градишки осуден на 20 години лишување од слобода со тешка присилна работа - издржал 12 години; Никола Попов, 8 години - издржал 5; Ратко Градишки, 9 години - издржал осум; Ефтим Гашевски, 12 години - издржал 7; Милка Цветанова, 5 години, Бранислава 3 години, Слоботка Дилева, една година; Ана Костова 5 години; Курт Бекер 8 год. - издржал 5 год. и Ханс Хицман осуден на смрт со застрелување - казната е извршена. Со грозоморната судска лакрдија, морално-политичкиот подобен суд ги потврди обвиненијата од обвинителниот акт, прогласувајќи не сите нас за виновни за дела предвидени по Казнениот закон, кои фактички не сме ги извршиле. Во образложението на пресудата, судот меѓу другото ќе одбележи: „Од создавањето на организацијата таа има единствена цел: Самостојна Македонија, добивајќи во период на дејноста по ослободувањето на Македонија на чело со Ванчо Михајлов, водачот на терористичката организација ВМРО“. (Текстот е оригинал од пресудата, заб. Е.Г.).
(продолжува)

http://www.vreme.com.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=1&EditionID=1566&ArticleID=103363

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Сите патишта водат во „Идризово“

Под теророт на идеолошкиот полициско-државен апарат стенкаше македонскиот народ, а разбунтуваната македонската младеж прва се огласи. Партиските судови, со драконски казни, ги испраќаа бунтовниците на заточеништво во идризовскиот казамат и во многуте логори низ Македонија. Во почетокот на 1946 година Окружниот суд во Скопје ја осуди вмровската група од Битола, „Демократски фронт на Македонија“, дел од која стоеше на сомнителни македонско-национални позиции: Константин Хрисимов-Смилец (дојден од Бугарија), Стефан Кузманов, Димитар Златарев (дојден од Бугарија), д-р Илија Чулев, Константин Динев, Кирил Пецаков, Петар Ташулов, Серафим Лазаров, Лука Секулов, Методи Светиев и Атанс Ацев. Во 1946 година тргна затвореничкиот карван на струмичките гимназијалци: Кочо Аџимишев, Љубен Топчев, Мирко Пецев, Ѓорѓи Јармов, Методи Калкашлиев и Борис Белев. Во 1947 година, пак, од Струмица, учениците: Јосиф Јосифов, Доне Брзилов, Кочо Калиников, од Гевгелија; Атанас Балабуров од Богданци и Перо Мандалов од Стојаково; од Струмица: Стојан Терзиев, Никола Михајлов, Панче Шаламанов, Живко Костуранов, Кирил Басев и Мануш Илиев. Штипската гимназија, исто така, во „Идризово“ ја испрати колоната од; Наум Којзеклиев, Борис Давков, Васил Ефтимов, Панче Смилев, Митко Илиев, Љупчо Ефремов, Ацо Рунтев, Панче Илиев. Во синџирот се надоврзуваат и велешките гимназијалци: Саздо Трајков, Круме Чушков, Тихомир Лукарев, Кирков и Милчо Ефремов. Следуваат и скопските ученици: Глигор Чулев (од Кавадарци), Ацо Бачев, Тодор Велков, Благоја Велковски, Јовче Трајчев и Столе Столев. Од охридската гимназија: Ташко Крстевски (од Ресен), Климе Евров, Киро Мојсов и Круме Миладинов (од Струга), Саво Коцарев, Никола Метуле и Перо Мостров. Еве ги битолските непокорни гимназијалци: Пецо Петков, Никола Коларов, Крсте Велјанов, Коста Христодулов, Бруно Котев, Димче Папакоч, Крсте Гугувчев, Петар Динев, Ѓорѓи Хрисов... Во јули 1948 година скопскиот Окружен суд ги осуди кавадаречките ученици: Ристо Чулев, Киро Велков и Блаже Ристовски. Битолскиот Окружен суд на 8 септември им пресуди на прилепските ученици: Глигор Крстески, Костадин Смичкоски, Благоја Стојкоски и Александар Ѓорѓиоски. На 16 август 1950 година скопскиот Окружен суд ја осуди групата ВМРО-Правда од скопските, економското и медицинското училиште: Љубен Чекревски, Дане Поповски, Илија Христовски, Мирко Глигоровски, Душко Стаменов, Димитар Димитров, Александар Диневски и Атанас Таневски. За одбележување е и фактот дека и многу други средношколци се судени во одделни мешани групи. (Група ученички од Скопскиот економски техникум се затворени, а не судени: Драгица Ралева, Благородна Мицкова, Василка Алексова, Киранџиска Костадинка и Стаменковиќ Стана). Во почетокот на 1947 година од скопскиот Окружен суд судена е поголема група вмровци (меѓу кои имаше и неколкумина врховисти): д-р Константин Терзиев, осуден на смрт и стрелан; д-р Константин Тренчев, д-р Васил Иванов, свештеникот Никола Поповски, Благој Гаштеов, Асен Темов, Методи Попов (осудени на смрт и помилувани); Томо Давков, Ѓорѓи Гоцев, Борис Чаракчиев, Кирил Сивевски, Димитар Пеев и Милан Трајков. Во април 1947 година во Штип е осудена виничко-штипската група: Димитар Мојсов, Симеон Иванов, Јордан Коцанов, Стојмир Стојменов, Лазар Петрушев, Павле Марјанов, Пано Јовев, Санде Макев, Михаил Крстев, Ибраим Мустафа, Јордан Стојменов и Трајан Ордев. Окружниот суд во Битола ги осуди следниве вмровци: Методија Коларов (осуден на смрт и стрелан), Славе Петровски, Благоја Нечевски-Шамбе, поп Јонче Кузмановски, Вангел Георгиевски, Лазар Божиновски, Димитрија Пендаровски, Александар Лозановски, Новица Миловановски, Никола Коларов, Петар Динев, Димче Папакоч и Атанас Макешовски. Истиот суд, во јуни 1948 година им пресуди на прилепчаните: Рампо Топличанец, Миха Јовановски-Кисела, Стефан Хаџимитрески, Пецо Велески, Боге Кебакоски, Спасе Самарџиев, Трајче Цветкоски, Киро Тодороски, Јован Бабаноски, Митра Наумоска, Петре Упалески. Милан Кебакоски, Милан Димчулески, Кочо Димкоски, Георги Блажев, Петко Цветкоски, Шефки Ибраимоски, Михаил Михајлов, Ѓорѓи Велески и Пецо Најденоски-Чешалко. Продуктивниот битолски суд пролетта 1948 година и пресудува на јанковечката (ресенската) група: Митко Босилковски, Мишко Чаушевски, Ѓорѓи Минчевски и Наумче Гештаковски. Во октомври 1948 година штипскиот Окружен суд ја осудува кочанска група вмровци: Јордан Теодосиевски, Тодор Миленков, Ангел Ковачев, Ефтим Димитров (на смрт), Борис Илиев, Стефан Монев, Стое Стојанов, Јован Каранфилов, Крум Митев, Благој Манчев и Ефтим Атансов. Битолскиот суд во јуни 1947 година ги осудува: Драги Горковски, Илија Миленковски. Ѓорѓи Ивановски, Спиро Милошевски и поп Ѓорѓи Пандиловски. Есента, истата година битолскиот суд ги осудува: Ристо Димов, Пецо Петков, Крсте Велјанов, Ванчо Пичуловски и др. Воениот суд во Скопје, на 26 февруари 1948 год за ВМРО ги осуди следниве воени лица: Панде Догов, Стојан Ефтимовски, д-р Дезидер Галфи (ветеринар од Суботица), Тодор Роглев, Ефтим Сумраков, Никола Шестаков и милиционерот Георги Атанасов. Покрај оваа, беше осудена уште една воена група: Вано Рибаречки (стрелан), Киро Донски, Илија Димовски, Митре Божиновски и Тодор Настев. Во овој контекст е и осудената група милиционери, од скопскиот Воен суд, во февруари 1952 година, исто така за идеите на вистинската ВМРО: Ангеле Цирковски, Никола Нечевски, Ристо Јанковски Ламбе Буџковски, Кемал Адемов, Цветко Каранфиловски и Бранко Јордановски. Во идризовското чистилиште се нанижаа и богданчанските вмровци: Ѓорѓи Поп-Христов (осуден на смрт), поп Кирил Аврамчев (осуден на смрт, од Стојаково), Илија Петрушев, Ѓорѓи Поп Гонов, Атанас Прошев, Мицо Калчев, Вано Сертов, Мито Сертов, Ѓорѓи Чрчев, Атанас Хаџи Иванов, Атанас Балабуров, Методи Шапкаров, Колјо Петрушев, ...Покрај богданчаните, во „Идризово“ пристигнаа и осудените од с. Стојаково: Динко Каракабаков, Илјо Мандалов, Ристо Маџаров, Колјо Ќамилов, Станко Ќосев, Ѓошо Ќосев, Менка Пеева, Тома Воданов, Перо Каракабаков и Перо Мандалов.
(продолжува)

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Страниците на историјата треба да се проветруваат

Скопска група осудена во јануари 1949 година од скопскиот Окружен суд ја сочинуваа: Андон Андонов (од Штип), Александар Христов, Мирослав Стојановски, Јован и Божана Атанасова. Пак друга скопска група: Димче Биџов, Живко Серафимов. Јаку Игњац (Албанец, католик) и Фериз Раимов (Ром). Уште една група од скопското Учителско училиште: Славе Блажевски, Блаже Савевски и Илија Каревски. Во Тиквешијата за ВМРО беа осудени: Киро Коцев, Петре Камчев, Ефтим Георгиев, Илија и Вано Рибаречки (стрелан) сите од с. Рибарци; потоа, Фердо од с. Марена, Илија Басмарков од с. Возарци, Слоботко Соколов од с. Манастирец, Димо Соколов од с. Шивец, Тоде Мицев од с. Бојанчиште, Вано Андреев од с. Мрзец, Дончо Попандов од Ваташа, Ристо Минев од с. Росоман, Лазо Мачев од с. Сирково, Блажо Мурџев, Наќо Ѕвончарот и Ристо Златев од Кавадарци; Милан Андонов, Киро Пивката, Перо Пиштолов од Неготино и други. За интензитетот на црвениот терор, масовните судења и бројот на вмровците прогонувани по затворите и логорите во Македонија, во период од неколку години по Втората светска војна, мошне илустративно зборува и бројот на затворениците од Струмица: Елисеј Цицимов (стрелан), Панче Шаламанов, Томе Мазнејков, Методи Калкашливе, Стојан Терзиев, Живко Костуранов, Мануш Илиев, Љубен Топчев, Кочо Аџи Мишев, Ѓорѓи Андонов, Томе Карамболов, Димитруш Панов, Васе Караманов, Стево Топчев, Боро Белев, Ѓорѓи Јармов, Мирко Пецев, Никола Пецев, Никола Гоцев, Јосиф Гоцев, Јован Ефтимов, Киро Топчев,. Од с. Дабиле: Ѓорѓи Чурлинов, Васе Чурлинов, Коте Стојанов, Панде Барбаровски и Томе Маџаров. Од Ново Село: Ташко Баџуков; од с. Иловица: Туше Калабаков, Ванчо Јовчев, Ѓорѓи Ленкин, Колјо Прчаков, Илјо, Стоил и Тануш Прчакови. Од с. Штука: Јован Цветанов ; од с. Радово: Гоце Близнаков; од с. Босилево: Панде Карамзов. Од с. Петралинци: Атанас...; од с. Куклиш: Томе Мирушев, Васе Попов, Ѓорѓи Митушев Ристо Груев (убиен). Од с. Муртино: Алекса Тошев, Калјопа Тошева, Васе Тошев, Ристо Јанчин, Панде Бадаилов, Киро Борчанов; од с. Счево: Ванчо Бабамов. Од с. Баница: Стахил Ѓорѓиев; од с. Добрешинци, Колјо..., Дончо...; од с. Велјуса: браќата Јован, Панде и Алекса Стојменови, Колјо Стојменов, Панде Грклјанов, Славчо... Костадин (убиен), Стојан Габеров. Од с. Пиперево: Туше и Атанас Ангови; од с. Турново: Киро Басев, Благој Лазаров и Атанас Атанасов (суден и како учесник ви артилерискиот бунт). Од с. Моноспитово: Милко Чорев; од с. Градско Балдовци: Атанас Наќев, Тимо Катилјо, Костадин Кртов и Ристо Коциров; од с. Колешино: Лефтер и Поп-Цеков; од с. Мокриево: Томе ...и Лазо...; од с. Василево: Ристо и Ванчо Соларови, Славе...и Јордан...Од с. Сушица: Јован Ефтимов и Јордан... итн. Кон оваа елаборација заслужува да се одбележи неодминливиот факт за гнасното и монструозното, монтирано убиство на петте струмички студенти: Стево Топчев, Борис Белев, Ѓорѓи Јармов, Ѓорѓи Костуранов и Митко Пецев, верни синови на гордите родители, на слободољубивата Струмица и на непокорна Македонија. Горната минијатурна панорама само е дел од вистинската слика и илустрација за интензитетот и масовноста на прогонот од страна на режимот на диктатурата на пролетеријатот вршен врз противниците, припадници на политичката опција за самостојна и суверена македонска држава. За страниците на историјата да не мувлосаат, треба да се проветруваат! Благодарение на државниот политички терор со катастрофален судски епилог, се интензивира и омасови приливот на свежите вмровски сили во идризовскиот полигон и логорите низ Македонија. Со тоа се измени соодносот со бугарско-окупаторската групација. Се разбира, во наша полза. Со овие мрачни сили на злото, кои, и покрај политичкиот и идејниот историски дебакл, не се откажуваа од повампирувањето на бугарштината на нашите простори, влеговме во остра пропагандна војна за спас на секоја новодојдена затвореничка душа, за да не потпадне под влијание на врховистичката пропаганда за бугарштината во Македонија. Со невиден фанатизам и патриотизам, не само што му се спротивставувавме на ванчовизмот како агентура на бугарскиот двор, туку го разобличивме и го разголевме до срцевината. Нашите исправни политички и национални постулати, најдобро ги потврдуваа и самиот Ванчо Михајлов, кој во своето претсмртно писмо од 13 март 1990 година, до браќата и сестрите во Пиринска Македонија, ја разоткрива сопствената лага за „Швајцарија на Балканот“. Доволен е само еден цитат од тестаментот: „...Она, кое за денешно време е сосема важно и справедливо, е следното: Бугарија да се распростре до јужните и до западните граници на македонската област, граници кои биле зацртани пред сто години, како граници на предимното бугарско племе. Меѓу тоа време денешното, би можело да се прифати барем преодниот компромис - една независна Македонија во сите свои географски граници... македонска нација македонски јазик не суштествуваат“. За нашата спротивставеност и борба против великосрпската пропаганда во затворот, нема многу што да се каже, оти злосторниците од српската окупација на Македонија и нивните соработници не беа затворани. Неколкутемина активисти од четничко-дражиќевското движење во Македонија за време на Втората светска војна, што се најдоа в затвор, претставуваа минорност. И во Титова Југославија, србоманството претставуваше привилегирана политичка опција, која не се прогонуваше од власта. Оваа констатација оди во прилог на тезата, застапувана од југомакедонските комунисти, дека единственото зло е македонскиот сепаратизам, препознатлив во старо-новите гнасни лепенки од типот: бугараши, ванчовисти.
(продолжува)

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

За еден живот доволен е и еден идеал!

Големиот прилив на македонските затвореници не ги изненади архитектите на најхуманото општество. Ним, во патолошките размисли, им се роди идејата за изградба на комплексен обед за јаничарење. Изградбата на новиот повеќекатен затвор му беше доделена на македонскиот роб, чии знаени и незнајни имиња се испишани и вградени во ѕидиштата. Тулите сами ги произведувавме во сопствената затворска тулана, оддалечена два-три километри од затворот, работејќи при најсурови услови и терор, по десет часови дневно, гонејќи ја енормно високата норма. Во приквечерните часови, при враќање од туланата, на раце секој мораше во затворот да донесе по десет печени тули. За интензитетот на градбата се грижеа надзирателите кои со стапови в раце го диктираа темпото. За песок немаше проблем, бидејќи Вардар ни беше блиску, но проблем претставуваше вадењето песок зимно време, голи и боси; транспортирајќи го до објектите со туркање на теснолиниските вагончиња. Се разбира, луѓето масовно се разболуваа и умираа. Во меѓувреме, во затворот се формира занаетчиско-производното претпријатие „Препород“, што на македонски јазик треба да значи „преродба“. Таму се работеше деноноќно, за да се исполни нормата за производство на столарија, мебел, и килими, за новопечените властодржци. Јасно, становите на пролетерите требаше да се мебелираат, а чергите и рогозините да се заменат со персијанци! Домската работилница и економијата ги задоволуваа егзистенцијалните потреби не само на персоналот, туку и на великодостојниците, нивните роднини и пријатели. Управителот Цветко Краина остави зад себе неизбришливи траги ужас врз животите на непокорниците кои му минуваа низ рацете. За него, освен партиско-полициската задача за превоспитување на осудениците, како краишки Србин, постоеше и посветла обврска: со омраза и со одмазда да ги казнува, па дури и ликвидира фанатиците кои Македонија ја посакуваа надвор од Србија и Југославија. Дури и денес, по половина век, не можам да му ги заборавам сините и злобните очи полни со омраза. Дваесетина дена, Краина ме тепаше за да признаам дека во „Препород“, во столарската работилница, сум организирал саботажа и затворениците сум ги наговорувал на неработење. За одбележување е и епизодата во која при иследувањето врз мене го примени и Христовото распетие. Заедно со своите вазалски помошници- Илчо Јакимовски и Захари Вулгаракис, во кабинетот кај управителот, ме легнаа на плеќи, а распарените раце ми ги стискаа со цокулите, овозможувајќи му на Краина да ме јавне преку половината, кој монструозно-патолошки своите црвосани заби ми ги забиваше во гркланот! Ниту видено, ниту чуено! Ужас! Уште го чувствувам тој смрдлив здив што извираше од утробата на македономразецот. Да се знае, да се памети, а да даде Господ овој срам никогаш да не се повтори!
Озновските иследници, лажно и демагошки претставувани како подуправители во затворот, секојдневно ги повикуваа младите и непокорливите вмровци на „информативни“ разговори, кои најчесто завршуваа со физичка пресметка и карцирање. Тие, преку својата добро организирана кодошко-денунцијаторска служба, во подробности знаеја за нашиот политички живот во затворот и пропагандната војна што ја водиме против македонските игноранти. Тие точно знаеја за нашето „вјерују“ и дека ние не сме никакви ванчовисти, но мораа да ја спроведуваат зацртаната гебелсова максима, претставувајќи не нас и нашата идеја како ерес и туѓа агентура. Поради масовната раздвиженост и популарност на македонската идеја, олицетворена во светлите традиции на величествената македонска ВМРО, во дувлото на комунистичката агит-проп, се реши да се лансира демагошката парола, дека тие, партизаните се единствените и вистинските вмровци, а ние проколнатите осуденици и понатаму бевме третирани како ванчовисти, предавници и народни непријатели. Поради ваквото китење со туѓите пердуви, нам ни се забрануваше да се претставуваме како судени за ВМРО, туку, дека сме судени за ВМ, што значеше-ванчомихајловизам. Каква иронија, каква лага! Овој модалитет на вазалските озновци им служеше како алиби и мотив за нашето секојдневно провоцирање и тероризирање. Со појавата на Резолуцијата на ИБ, во Југославија, сталинизмот се трансформира, во некои сфери и посуров - титовизам. За својот понатамошен опстој, Југославија мораше да легне на капиталистичкото рудо, давајќи и соодветни концесии. Периодично се објавуваа амнестии и помилувања за осудените лица, но, тоа се спроведуваше мошне селективно, а и по излегувањето од затворот, живееја со третман на луѓе од некоја десетта категорија. Врз основа на некои законски одредби, осудениците или нивните семејства имаа право, да поднесуваат молби за помилување. Ние младите се договоривме, да не молиме, ниту да се каеме за сторените дела. Немаше кого и зошто да молиме! Но, кога пак домашните ќе го ползуваа тоа право, Управата, поточно УДБ-а мораше да даде свое мислење, кое секогаш беше негативно. Колку да се знае, молбите за помилување, со мислење на локалните власти и судот на не/одобрување се упатуваа во Белград, па затоа и одговорот однапред беше познат. Еве, го цитатот од „рефератот“ кон молбата за моето помилување поднесено од мајка ми: „...За време на издржување на казната му во КПД не е имал добро владеење. Казната не дејствувала за поправна мерка, ниту пак има изгледи за поправање... Не се кае за стореното дело, кон органите на Управата на заводот се држи цинично и со омаловажување. Многу пати е казнуван дисциплински и тоа не влијае на него. Крајно е штетен за денешното друштвено уредување. -Од Окружниот суд на гр. Скопје, 30 јануари 1947 год. Судија, Васка Циривира, с, р, „. Со вакви компромитирачки бисери, молбите за помилување служеа како тоалет- хартија, кој во тоа време беше луксуз. Токму така беше, кога беше!
(продолжува)

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА
Без голгота нема воскрес
Ноќ. Августовска, или септемвриска, сеедно. Година 1949. Од Идризовскиот затвор со камиони не префрлија до станицата Маџари, каде не натоварија во добиточни вагони по триесетмина затвореници. Композицијата од десетте вагони, добро закатинарени, уште подобро стражарски осигурени, тргна на север - кон неизвесна дестинација. Не знаевме што се случува со нас и каде оди овој воз без возен ред. Помислувавме на се и на сешто, но најчесто, на најлошото. По дводневно патување, во невозможни услови на гетоизиран конвој, пристигнавме на крајната железничка станица во Добој. Стражарите ги отворија вагоните. Зашеметени, исплашени, изгладнети и изнемоштени, со пљачките преку рамо, по тесна козја патека во колона по еден, стигнавме во подготвениот логор. Сардисани со двојна боцкава телена мрежа, низ која змиулесто искреше електричната енергија како смртоносно предупредување. На трите надворешни страни доминираа митралески гнезда, а од четвртата доминираа бараките на логорската управа, на стражарите и помошни магацински прехранбени простории. Дрвените бараки во кои не сместија беа руинирани, без никаква хидроизолација и термоизолација, со двокатни дрвени боксови за спиење. Низ должина на едниот ѕид од собата беше инсталиран дрвен канал за масовно мочање, од каде мочката истекуваше надвор на отворено. Во дворот немаше никакви клозети, туку долг ископан ендек исто така на отворено за масовна употреба. Во кругот имаше две-три чешми за триста затвореници. Тука беше кујната и една земјанка, едно метро вкопана в земја за чување продукти кога тука логорувале младинци или војници, а сега таа земјанка за нас беше приспособена во каллив карцер, каде со ноќи ги издржувавме казните поради непокорност, а дење пак на работа. Од логорот, на половина километар, наспроти железничката станица Добој, се издигаше огромниот каменолом со топоним „Липац“, кој злокобно ја навестуваше нашата зла судбина. Управител на логорот беше партизанскиот милиционерски офицер Мијалче Челични, а за бригадири ги поставуваше закоравените осудени криминалци-балисти, кои беа по некогаш посурови и од самите надзиратели. Нашата обврска беше да кршиме камен во разни фракции потребен за изградба на идеологизираниот автопат Братство - единство, со дневна норма од осумдесет натоварени вагони, или средно по 600 кубици дневно. Македонската раја, под немилосрдна присила, редовно ја исполнуваше нормата, оти неисполнувањето значеше зголемување на теророт, кој редовно го спроведуваше командантот Челични, куциот партизан од Тиквешијата. Изутрина, уште во мугрите излегувавме од логорот на работа, движејќи се во колона по четворица, низ шпалир од стрвните стражари вооружени освен оружје и со суровици, со кои без причина удираа по нашите исцедени силуети. Освен логорската дневна норма, секој од осудениците имаше и индивидуална норма. Неизвршувањето на нормата беше на лице место санкционирана, па затоа, се работеше и до доцните ноќни часови по рефлектори. Работата стануваше се потешка, телата крајно истоштени, нормите зголемувани, а рацете и нозете раскрвавени, гнојосани, без никаква медицинска помош. Челични речиси секоја вечер си приредуваше крвава сеанса, тепајќи ја до зори селектираната жртва, за потоа да ја фрли во подземниот каллив карцер. Во вакво грозоморие, командантот, за да не заплаши од неработење и од бегство, испланира подмолна измама. Кога неколкумина затвореници под стражарска придружба излегуваа надвор од логорот за да ги донесат казаните со храна и лебот, на мистериозен начин беше убиен затвореникот, црногорскиот титов војник-дезертер Ѓоко Митровиќ. Така, пресно убиен, со раскрвавено лице беше фрлен пред казаните кога рајата ја очекуваше помијата за ручек. Фашизам или болшевизам, сеедно! Во бараките врнеше како и надвор, па алиштата, парталавата затвореничка униформа, како и покривното ќебе (спиевме на слама) беа постојано мокри или смрзнати. Зимата бргу пристигна и студот од минус 20 ги мрзнеше жилите и коските. Мал или голем Сибир, нема разлика. Низ каменоломот се влечкавме како силуети, исцедени до последна капка крв или пот. Пак сеедно! Снежните нанеси уште повеќе ни ја отежнуваа работата и живеачката, но за нормата тоа немаше никакво значење. Пред легнување ги соблекувавме водените и смрзнатите облеки, а некои и спиеја облечени. Изутрина облеката уште беше смрзната и крцкаше при облекување. На нозете немавме чевли, туку дрвени налани. За секој случај до дното на пеколниот казан имаше уште време да се влечка крстот на голгота. За да се крене работниот дух и елан, Ранковиќевиот жандарм, Челик, промовира уште една патолошка идеја. Одбраната жртва, најчесто млади вмровци, надзирателот од вечер ја врзуваше за дрвениот електричен столб среде затворскиот круг и дури изутрина ја одврзуваа. Додека современиот Исус беспомошно стоеше или коленичеше врзан, на температура под дваесет, врз главата на жртвата се редеше босанскиот снег. Зошто си ме мајко родила...!?
Во логорот владееше тишина, апатија и безнадеж. Работевме со задните исконски сили: голи, боси на налани, рацете завиткани во партали, а на главата... Мрзнеа делови од разголените тела, а ноктите на нозете и рацете се распаѓаа. Од авитаминоза ни испаѓаа забите. Или норма, или смрт! Ние Македонците, Тито си го сакаме! А, кога и покрај сета трагикомичност, од дома ќе се добиеше некое скромно пакетче со храна или со облека, надзирателот, заедно со затворениците, бригадири-кодоши, ја одземаа храната со која самите се гоштеваа. Лекарска помош како и да не ни требаше. Затвореникот-лекар д-р Керам Златку, од Дебар, во медицинската чанта имаше само аспирин, јод, ихтиол и завој. Место и простор за некакво политичко дејствување во добојскиот логор немаше, а и нашите врховистички опоненти не беа на ова мачилиште. Оваа експедиција беше наменета за најзакоравените противници на режимот, а тоа, секако, бевме ние, вмровците. Да биде иронијата на судбината уште подраматична, полуписмениот Челик, раководен од ниските примитивни страсти, не тераше вечерно време на глас колективно да ја читаме „Борба“, а наутро, по разбудувањето во дворот имавме петнаесетминутна гимнастика. Каков сарказам! Оваа бескрајна босанско-сибирска зима по многу нешта ќе остане во длабоки и грозни сеќавања. Бевме на самото дно на пеколниот казан. Тиранијата на комунистичките конц-логори беше насекаде иста, но ние во овој случај се чувствувавме предадени и како робје продадени, оти требаше да го плаќаме долгот на македонските вазали кон братската заедница на југословенските народи. Го дадовме, поточно ни го изнудија крвавиот придонес во изградбата на автопатот Братство - единство, гробница на нашата младост.
(продолжува)

 

[TpH_Bo_OkO]

СМРТТА НА ТРЕНЕ МИЛАДИНОВ МНОГУМИНА ОСТАВИ БЕЗ СОН Избрзано го стрелаа, задоцнето го помилуваа Оние што го помнат тоа дамнешно и по многу нешта бурно, еуфорично и конфузно, но во секој случај пресвртно време, се уште се под пресија на дилемата - дали во тој влажен априлски ден на 1945-та, во заедничката гробница со уште педесетина балисти требаше да заврши животот на 65-годишниот Трене Миладинов. Тие, пак, што на одреден начин биле поврзани со извршувањето на оваа егзекуција, немајќи го во рацете вистинскиот аргумент за крвавиот епилог, стрелањето на Миладинов, и тогаш, и многу години потоа, го правдаа со често употребуваната флоскула: Револуцијата понекогаш знае да ги проголта и сопствените деца. Оваа човечка драма не ќе беше толку долго таена, доколку не беше врзана за една, по многу нешта, ретка личност, во чија лична карта ќе ги сретнете и следните генералии: правник, адвокат, журналист, илинденец, соборец на Гоце Делчев, соученик на легендарната револуционерна генерација Македонци од Солунската гимназија, сомисленик со Петар Поп Арсов, близок пријател на Георги Димитров. И повторно дилемата - зошто тогаш илинденецот Трене Миладинов се нашол пред нишанот на стрелечкиот вод? ЗАДОЦНЕТО ПОМИЛУВАЊЕ“ Малкутемина што присуствувале на тој последен чин, долго ги прераскажувале неговите последни молбени зборови: „Ако веќе морате да ме стрелате, тогаш, имајте милост, сторете го тоа одделно. Убијте ме и закопајте ме во некоја дупка, но - сам. Не сакам да лежам во иста јама со балистичките крвожеди!“. Последната желба не му била исполнета. Миладинов завршил во истата гробница со педесетината балисти. А за да биде трагедијата поголема, а иронијата погротескна, од цевките на оружјето од партизанскиот стрелечки вод се уште излегувал чад, кога забревтано дотрчал партизански курир со парче хартија во рацете, на кое била напишана наредбата: „Трене Миладинов да не се стрела“. Но, било предоцна. Телото на човекот што во Бродско и Кичевијата го знаеја, а постарите се уште го паметат по елегантната облека скроена по европска мода, по долгите беседи за неопходност од борба за социјална правда и за праведно решавање на македонското национално прашање, по бегствата пред врховистичките главосечи и пред српските жандарми, безживотно лежело на дното од јамата. Оваа епизода најавтентично е отсликана во изјавата на резервниот офицер Бошко Тодоровски од село Сланско, учесник во Народноослободителната борба и еден од активните извршители на наредбата за стрелање на Миладинов. Дваесетина години по крвавата драма во која насилно бил згаснат животот на адвокатот, очевидецот и учесник во масовното стрелање, Бошко Тодоровски ќе напише: „Изјавувам дека бев учесник во масовното стрелање во Кичево. Тогаш бев командир на извидувачка чета. Поточно, околу 1 април 1945 година се изврши стрелањето на група од околу педесетина Албанци. Во таа група беше и адвокатот Трене Миладинов од село Атишта, Кичевско. За него се сеќавам дека не беше суден. Не беше изведен пред Народниот суд. Но, по наредба на Пепи удбашот и него да го изведеме да го стреламе, таа наредба ние ја извршивме. Штотуку ја извршивме, дојде еден партизански војник со белешка во рацете, издадена од УДБА, и со порака - Тренета да не го стреламе, туку жив да го вратиме назад. Ама, бидејќи веќе беше убиен, не можевме да го вратиме“. Ова, во своерачно напишаната изјава, го посведочил Торовски, тогашен партизан и командир на извидувачка чета, со дополнување дека за веродостојноста на изјавата е подготвен на секаква морална и материјална одговорност. ТРАГАЊЕ ПО ВИСТИНАТА Во шеесеттите и седумдесеттите години на минатиот век, еден од внуците, не можејќи да се помири, како што самиот ќе забележи во многубројните молби упатени на многу адреси, со срамната квалификација „народен непријател“ прикачена на биографијата на неговиот чичко, правеше обиди за откривање на вистинските мотиви за стрелањето на Трене Миладинов. Судско досие, од кое би можело да се дознаат причините за извршувањето на најстрогата казна со стрелање, не постоело. Налогодавците за егзекуцијата се правдале со недостаток од време за да можат да го удостојат со одговор на прашањето - зошто неговиот роднина завршил во масовната гробница. Кои биле вистинските причини на крајот од неговата биографија да биде додадена најболната квалификација за еден човек „народен непријател“? Единствениот официјален документ до кој успеал да дојде фурнаџијата Миладин Миладиноски, внукот на Миладинов, било Решението на Околискиот народен суд од Кичево за конфискување на имотот на неговиот егзекутиран роднина. По многу нешта тешко може да се верува дека постои и друг официјален акт за изрекувањето и извршувањето на најстрогата казна, пред се и поради фактот дека за Трене Миладинов не се одржал судски процес, ниту пак казната за неговото стрелање ја изрекол Народниот суд. Ваквата состојба ја потврдува и содржината од Решението донесено една година подоцна од Околискиот народен суд во Кичево, кој пресудува на егзекутираниот да му биде конфискуван целокупниот движен и недвижен имот. Редовниот судија на тогашниот Околиски народен суд, Борис Котлар и записничарот Страте Илијоски очигледно се наоѓале во тешко недоумие при составувањето на актот за конфискација, посебно во делот каде што требало попрецизно да се наведат тежината на стореното кривично дело и видот на казната, од што требало да произлезе и судската одлука за конфискација на неговиот имот. Место да се прецизира дека Миладинов е стрелан врз основа на судска одлука донесена од овластен орган, во Решението на Околискиот народен суд од 27 февруари 1946 година се оперира со нелогичности и непрецизности, или подобро речено со импровизации, кои по ниту една основа не може да се вклопат во судски документ што произлегува од судбината на човечко суштество врз кое е извршена најстрогата казна - смрт со стрелање. Во споменатото судско решение се наведени четири квалификации за судбината на Миладинов: стрелан, убиен, загинат или избеган, што внесува дополнителни забуни, нејаснотии и сомнежи. ОД ДОБРОДЕТЕЛ ДО НЕПРИЈАТЕЛ Каков бил редоследот на случувањата, кои некогашниот адвокат, новинар и трибун, социјалист по убедување и дејствување, Трене Миладинов го довеле пред нишанот на стрелечкиот строј? Според сведоштвата, во почетокот на 1942 година Миладинов, кој дотогаш живеел во Софија, допатувал во окупирана Македонија за да го посети родниот крај. Роднините и пријателите во родното Атишта, како и во Вранешница, Орланци и другите населби во Бродско и во Кичевско го дочекале со сериозни притужби за тортурата што секојдневно им ја приредувале „ослободителите“ - припадниците на бугарската окупаторска власт. По враќањето во Бугарија, Миладинов, кој во интелектуалните кругови на Софија, а посебно меѓу многубројната македонска емиграција уживал третман на авторитетна личност, протестирал кај властите поради злосторствата и грабежите што бугарската војска и полицијата ги вршеле во Македонија. Нема податоци за тоа дали по лично барање или пак неговиот протест ја испровоцирал наредбата што од софиските власти му била врачена, набргу повторно да допатува во Македонија, но овој пат со налог да ја преземе должноста кмет во родниот крај, со седиште во селото Ижиште. Оваа функција ја вршел до мај 1944 година, кога Миладинов е прераспореден на функцијата околиски управник со седиште во Македонски Брод, што ја вршел неколку месеци, поточно до септември, кога капитулираа бугарските окупаторски сили. Подоцна го апсат и го стрелаат. На товар на Миладинов му се ставаат неколку сериозни обвинувања, со кои се оправдува извршувањето на најстрогата казна - стрелање. Некои од челниците на УДБА, кои дејствувале во кичевскиот регион, го товарат како еден од виновниците за убиството што го извршиле бугарските фашисти на седумте момчиња во Барбарас, крај Крапа, Бродско, како и за смртта на уште тројца партизани. Меѓутоа, сите тие, како што сведочат историските факти, извршени се во време кога Миладинов не бил на должноста околиски управител во Македонски Брод, од каде всушност и биле издавани наредбите за ликвидација на двете групи партизани. Во тоа време околиски управник во Македонски Брод бил Бугаринот Коста Ненчев, а полициски началник, капетанот од бугарските окупаторски сили, Нанчо Петров. СИМПАТИЗЕР НА НОБ Внукот на Миладинов, Миладин Миладиноски, кој кон крајот на шеесеттите години ја почна одисејата за трагање по вистината, на повеќе адреси, меѓу кои и на Сојузот на здруженијата на борците од НОБ на СР Македонија, достави писмени сведоштвата, како поткрепа на тврдењето дека во времето на споменатите убиства Трене Миладинов не бил околиски управник, туку кмет во општината Ижишта, ниту пак имало каква било основа неговото име да се врзува со трагедијата на стреланите партизани. Киро Јакимовски од село Девич, Бродско, кој од денот на формирањето на окупаторската власт во Македонски Брод, па се до капитулацијата бил писар во околиската управа, во својата писмена изјава, дадена на 30 септември 1971 година, тврди дека во време на извршувањето на злоделата на бугарските фашисти врз двете групи партизани, челници на цивилната и на воената власт биле Бугарите Коста Ненчев и Нанчо Христов. Миладинов за околиски управник во Македонски Брод е поставен дури во мај 1944 година, по што, како што тврди Јакимовски, во градот и во околината не се случило никакво злосторство. Таква е и изјавата на Коста Ширговски од кичевското село Осој, кој бил личен возач на околиските управници во Македонски Брод од 1942 година се до капитулацијата на бугарскиот фашистички режим. Покрај другото, Ширговски наведува дека по налог на Трене Миладинов во куќата на неговиот близок роднина Урош била засолнета и чувана една партизанка. „Трене беше голем левичар. Во негово време во Брод не се случи никаква тепачка на партизани од страна на бугарските фашисти. Оти беше таков, во една пригода го повикаа во министерството во Софија, каде беше малтретиран“, соопштува во своерачно напишаната изјава возачот на околиските управници, Коста Ширговски. Јонче Милошевски, кој бил борец во НОБ и припадник на УДБА, соопштувајќи дека во тоа време, со функцијата писар не бил моќен да го спречи стрелањето на Миладинов, ќе го напише и следното: „ Јас секогаш, па и сега сум благодарен што баш тој, Трене, не поштеди во тие критични моменти. Толерантно се однесуваше кон нашата дејност во НОБ во село Атишта. Тој знаеше дека бевме поврзани со движењето, а сепак не преземаше никакви мерки како претставник на тогашната власт да не прогонува“. Живко Ѓотѓиоски, Од село Лисичани, активен борец, кој во два наврата бил затворан од окупаторската власт и прогонет во логорот во Ксанти, во својата изјава од 23 април 1963 година забележал: „Тврдам дека Трене многу не заштитуваше од воената власт. Не не гонеше, туку и со храна не помагаше. Тој не беше против движењето, туку беше негов симпатизер. Во неговата куќа лично на храна му беа партизани“. ТРИБУН СО МАКЕДОНСКА НАЦИОНАЛНА ОПРЕДЕЛБА Речиси со исти тврдења се и многу други современици од тој регион, кои на еден или на друг начин ја имале можноста да се сретнат со него, да го познаваат или да соработуваат. Посебно значајна светлина врз неговиот лик фрлаат искажувањата на Методија Белевски од Орланци, некогашен ученик во Солунската гимназија, забележани во неговата писмена изјава од 5 јануари 1969 година. „Трене Миладинов го познавам уште од 1908 година. Летото, на возраст од околу 25 години дојде од Бугарија и се запозна со целокупната интелигенција во Кичево, при што побара во Конституциониот клуб во Кичево, формиран по превирањата во Турција, да говори во врска со настаните во Османлиската империја и специјално за прашањето на Македонија. Говореше дека само социјализмот ќе го реши праведно македонското прашање. Поради овие негови убедувања, што јавно ги искажуваше, мораше итно да исчезне преку Битола и Солун во Бугарија“. По 1918 година, кога Македонија е поделена меѓу Србија, Бугарија и Грција, како што соопштува Белевски, кој исто така емигрирал во Бугарија, „Трене Миладинов за сето време се пројавуваше како социјалист со мислите на Јане Сандански и ги критикуваше и ги обвинуваше дипломатиите на Бугарија и на Србија за поделбата на Македонија и за грешките направени во врска со решавањето на македонското национално прашање“, ги дополнува Белевски своите тврдења за ликот и делото на Миладинов.

 

[TpH_Bo_OkO]

Богоја Велкоски, пак, имал само петнаесетина години кога во 1907 година се сретнал со Миладинов, кој „облечен по европска мода, со фес и пискул на главата, за да ја маскира својата мисија“, дошол во родното Атишта. По активностите што ги развил, набргу станало јасно дека доаѓа по налог на Централниот комитет на ВМРО. За времето кога Миладинов бил општински главатар во Ижишта, Велковски во својата пишана изјава ќе го внесе и следното: „Поради тоа што ги заштитуваше партизаните беше во конфликт со претставниците на воената власт“. АКО НЕ ЗАДОЦНЕШЕ ПАРТИЗАНСКИОТ КУРИР Внукот на Миладинов, фурнаџијата Миладин Миладиноски на многу релевантни адреси во она време ги приложи макотрпно собраните десетици изјави, со надеж дека некој ќе ги услиши неговите молби за да се исправи евентуалната неправда сторена кон неговиот роднина. Кон нив ги додал и свидетелствата од училиштата во местата кои биле под јурисдикција на Миладинов. Тие требало да послужат како доказ дека се до неговото доаѓање за општински претседател училиштата носеле имиња на бугарски дејци. Со неговото назначување, тие биле преименувани - ги добиле имињата на македонските револуционери и културни дејци, како што се Гоце Делчев, Пере Тошев, Даме Груев, Климент Охридски… Но, надежта била попуста. Вратите што воделе кон вистината биле цврсто закатанети. А велеше: „Не сакам да умрам пред да го обелам образот на стрико ми. И на семејството. Боли да се живее со мислата дека на челото некој ти го избраздил со нож прекарот - „народен непријател“. Фурнаџијата, кој пред многу години ги напабирчи овие документи, не ги дочека ниту овие редови… Ги остави педантно подредени, заедно со фотографиите, меѓу кои е и онаа на која Миладинов го овековечил своето другарување со Делчев. Правдата понекогаш доцни, но секогаш доаѓа. Историографите ни должат поблиско дефинирање ликот на човекот кој минал низ илинденските огнови, ја вознесувал социјалистичката мисла на Веле Марков и Димо Хаџи Димов, соработувал со Гоце Делчев и Јане Сандански, другарувал со Петар Поп Арсов и завршил во споменатата масовна гробница како „народен непријател“. АВТОР-БЕЛЕВ ИВАН -ОРЛАНЦИ

 

[vancevtodor]

ЕФТИМ ГАШЕВ: НАШАТА КАУЗА

Не бисер на гуша, туку бигор во душа

Една од последните глави во книгата „Нашата кауза“ е именувана Бигори, што претставува низа од неповрзани епизоди од моето седумгодишно робување во македонските реалсоцијалистички казамати и како анегдоти ќе ја дадат сивата патина на проколнатиот живот. Кога и денес, по 50 години, би го запрашале Ванчо Барбутов од Свети Николе, ќе ви рече дека воопшто не се сеќава кога, како и зошто е осуден на 15 години присилна работа. Имено, кога Ванчо е затворен за ВМРО, иследувањето му било доверено на суровиот мајор на ОЗН-а, Слободан Цветковиќ, кој врз жртвата спроведува ужасен терор, при што Барбутов психички колабира. Во халуцинација, тој, со заби го вади налчето од чевелот и извршува харикири. Веднаш е префрлен во скопската болница каде хуманите лекари д-р Караѓозов и д-р Ставридис извршуваат хируршки зафат. Поради небудноста на стражарот, Ванчо Барбутов, преку прозорецот од втори кат се фрла врз плочникот, при што доаѓа до повторно перфорирање на незараснатата рана. По излегувањето од болница, Барбутов повторно е под третман на мајорот Цветковиќ, при што жртвата, во целосно психичко растројство ги потпишува самопризнанијата и како таков излегува пред народниот суд. Во затворот имавме уште еден здодевен непријател. Тоа беа вошките. Еден ден управата реши да изврши генерална дезинфекција и дезинсекција. Поради тоа, сите текстилни предмети од постелата и облеката се ставаа во парниот котел, а за тоа време, ние затворениците, останавме неколку часови голи, понижени и посрамени, засолнувајќи се еден од друг. Во една пригода, затвореникот Стојан Мачков ми раскажа за своето соочување со д-р Илија Чулев, кога овој се наоѓал изолиран во подземниот карцер, во декември 1947 година. Мачков забележал на д-р Чулев, ноктите од прстите на рацете му биле откорнати. Грозно!
Независно од тоа што за смртта на Ѓорѓи Карев (братот на Никола Карев) кружат повеќе верзии, факт е дека тој на неколку дена пред завршувањето на временската казна и излегувањето од затвор, во почетокот на септември 1949 година, без никаква причина или повод, е ставен во карцер во првото одделение, од каде што по неколку дена е изнесен мртов. Долго време во затворот „Идризово“ командант на обезбедување беше мајорот Јован Гогов- Планински, кој се вклучуваше во честите блокади и претреси на затворениците. При една таква блокада, во 1950 година, мајорот Планински, кај затвореникот Стеван Мишев (брат на стреланиот вмровец Ангел Мишев) најде метална лажица чија рачка беше приспособена во нож за сечење леб. Бидејќи такво нешто беше забрането, затвореникот мораше да биде казнет. Планински, на очиглед на многумина затвореници, просто ја масакрира жртвата. При тепањето во карцерот, на Стеван Мишев, од бес му ги кинел тестисите. По кусо време Стеван загинува при несреќен случај во затворот. Осудениците го пробиваа патот Охрид - Ресен, изложени на тешка присилна работа под исклучително неповолни временски услови. Дневното следување на леб и на вода беше по 250 грама, што беше под секаков егзистенцијален минимум. Од големата жега, работејќи на Галичица, затворениците често колабираа. Поради недостиг од вода, а за да се освежи болниот, недостигот од вода се заменуваше со мочање по лицето на онесвестениот другар.
(продолжува)

 

[vancevtodor]

ТАЈНОТО ДОСИЕ НА ЕДЕН НАКЛЕВЕТЕН ПАТРИОТ (1)
Ванчомихајловистот што ја мразеше Бугарија НОВ ФЕЉТОН ВО „ВРЕМЕ“

Досие за битолчанецот Крсте Вељановски

Делови од полициското досие на битолчанецот Крсте Вељановски, кој одлежал шест години затвор во Идризово и бил цели 55 години прогонуван од југословенската УДБА (подоцна Служба за државна безбедност) поради наводна ванчомихајловистичка дејност, ќе објавува „Време“ од следниот број.

„Време“ располага со комплетното досие на Вељановски.

Како и другите 20 илјади прогонувани Македонци што сметале дека македонското прашање не било решено по Втората светска војна, Вељановски се залагал за обединување на Македонија и за нејзино формирање како независна држава. Од белешките за прислушувањето се гледа дека тој уште во раните седумдесетти сметал дека СФРЈ ќе се распадне од економски причини. Иако бил противник на МПО и сите други бугарофилски сили, кодошите на СДБ упорно испраќале извештаи дека работи за ванчомихајловистите.

Во 2000 година со носењето на Законот за лицата прогонувани за идеите на ВМРО, Вељановски бил првиот што го добил своето досие од МВР. Кога видел за што бил „обработуван“ речиси целиот живот, неговото срце истиот ден препукнало од - мака.

Крсте Вељановски, Цветан Најдовски - Десановски, Левко Џамбазов и Митко Босилков, пред повеќе од пет децении биле млади момчиња што не биле задоволни од решавањето на македонското национално прашање. Нивниот слободен ум и дух преживеал наспроти силната пропаганда на тогашната комунистичка партија. Размислувале критички и патриотски, но и антикомунистички. Многу брзо ќе ги откријат последиците од тоа. Како и останатите дваесетина илјади родољуби кои комунистичката власт ќе ги испрати на „превоспитување“ во скопскиот затвор Идризово.

Вељановски во 1947 година бил осуден 15 години строг затвор поради ванчомихајловистичка дејност. Одлежал само шест, му помогнале пријатели - лекари, кои го прогласиле за шизофреничар и така предвреме излегол од затвор. Најдовски пак лежел 10 години за истата работа, Џамбазов пет, а Босилков осум. Вељановски се сметал за водач на групата.

По издржувањето на казните сите продолжиле, на свој начин да се залагаат за обединување на Македонија и нејзино отцепување од СФРЈ.

На тогашната Служба за државна безбедност (СДБ) и требале цели 28 години да го сфати ова. Линијата на досието, под псевдонимот „Банкари“ е променето од „ванчомихајловистичка дејност“ во „македонски национализам и сепаратизам“ во 1986 година, во самото предвечерие
на остварувањето на ноќниот кошмар на македонските комунисти.

Колку и да се напрега на објективност, внимателниот читател на досието, ќе го понесат емоциите од неверојатниот волунтаризам и контрадикторност на работата на тајната служба. Додека во извештаите на изворите (кодошите) на инспекторот што ја водел акцијата, Вељановски упорно се товари за бугарофилство, во стенограмите од прислушуваните разговори на многу места ќе се прочита неговиот став дека „попрво ќе застанел со скопската комунистичка влада, отколку со пробугарската организација МПО“.

Ова најјасно се гледа од извештајот на инспектор на СДБ во 1986 година, кој во својот извештај објаснува, зошто Вељановски и другите треба да се следат како македонски националисти, а не како ванчомихајловист.

„Како ученици во средно училиште стануваат членови и дејствувале во илегална организација ВМРО. Нивната активност се состоела од учествување на состаноците во организацијата, врбување нови членови, составување и растурање летоци, пишување пароли и др. За таквата непријателска ванчомихајловистичка активност се осудени на затвор. По издржувањето на казната продолжиле да остваруваат контакти со истомисленици.

Но, од регистрираните коментари и искажувања се гледа дека не се бореле за идејата на Ванчо Михајлов за припојување на Македонија кон Бугарија, туку напротив заговарале создавање посебна македонска држава со припојување на егејскиот и пиринскиот дел. За проблемите сврзани со македонското национално прашање вината во прв ред ја фрлаат врз државното раководство, кое уште за време на Втората светска војна ги изневерило националните интереси со тоа што ја попречиле македонската војска да оди кон Солун, а била испратена на Сремски фронт“.

Заклучокот на инспекторот уште повеќе изгледа задоцнет бидејќи во досието постои и посебен извештај за посетата на Вељановски на САД и Канада уште во 1977 година. Тој бил таму по покана од роднини и се сретнал со претставници на МПО. СДБ ги прислушувала тие разговори.

„Во разговорите со МПО, Вељановски бил информиран дека во последно време платформата на МПО е изменета. МПО сега ја признавала Македонија, но не се согласувала да биде во составот на СФРЈ. Од тие разговори Вељановски заклучил дека МПО е продолжена рака на сегашната Бугарија и во потполност ја спроведува бугарската теза по односот на македонското национално прашање“.

(продолжува)

ТАЈНОТО ДОСИЕ НА ЕДЕН НАКЛЕВЕТЕН ПАТРИОТ (2)
„Банкарите“ бараат од Бугарија да ја признае Македонија

Службата за државна безбедност внимателно ја следела битолската група „Банкари“, на чело со Крсте Вељановски, каде и да одела. Во досието особено е интересно едно летување кај источниот сосед, каде што се спомнува името на Венко Марковски, една од најконтроверзните личности во поствоена Македонија.

Марковски бил еден од најзначајните македонски поети пред, во текот на Втората светска војна и потоа. Ги напишал стихозбирките „Народни вигори“ и „Огнови“ во 1938 година, односно година и пол пред делото на Кочо Рацин. Се залагал за македонска нација, јазик и држава и поради тоа бил прогонуван од СДБ. Бил осуден на издржување казна на Голи Оток. Го ослободиле, по што заминал за Бугарија, каде што станал академик и пратеник, но и се приклучил на бугарската антимакедонска кампања.

Вељановски и Најдовски во јули 1975 година заминале за Бугарија. Со нив тргнал уште еден човек за кого тие имале мали сомнежи дека работи за СДБ. Таа личност долго време ја познавале и сепак сметале дека сомнежите не се оправдани.

Но, како што се гледа од извештаите, таа личност наведена под псевдонимот Смилевец, не само што била кодош на СДБ туку била и главниот извор на информации. Речиси сите извештаи за „Банкарите“ го носат потписот на Смилевец.

Токму тој известувал за намерата на Вељановски и на Најдовски да се сретнат со Марковски, како би се испитале можностите за бугарско признавање на Македонија. Инспектор на СДБ во еден извештај од 1975 година за ова пишува: „Меѓу Вељановски, Најдовски и Смилевец постои договор за заедничко летување во Бугарија. Овој податок е особено интересен бидејќи во еден претходен разговор меѓу нив двајца стануваше збор за поврзување со Венко Марковски. Со оглед на присуството на Смилевец сметаме дека не треба да се прават пречки за нивното заминување, бидејќи се претполага преку него да оствариме целосен увид над нивното држење и контакти во Бугарија. Од друга страна, повеќедневниот заеднички престој секако ќе повлијае за надминување на одделни резерви што се уште постојат спрема Смилевец.

Патувањето на ‘Банкари’ во Бугарија треба да се има во вид при евентуална реализација на ‘Тројка’ (инспекторот мисли на апсење на оваа група - нов. заб.), бидејќи Вељановски во една пригода се изрази дека треба да има пасош и во услови на неблагопријатна состојба за нив, по најбрз можен пат да ја напушти земјата заради избегнување репресалии. Сопругата на Вељановски се наоѓа во САД. Засега нема индиции за нивно емигрирање. Преку ‘Терзија’ до нивното заминување во Бугарија ќе бидат следени нивните активности“, констатира инспекторот.

Под „изворот Терзија“, инспекторот мисли на прислушните уреди во шивачкиот дуќан во битолската чаршија, сопственост на Најдовски. Таму најчесто се среќавале овие двајца.
Во досието нема податоци за самата средба со Марковски.

Во тој извештај на досието се спомнува и контакт на „Банкарите“ со една друга следена група заведена под псевдонимот „Тројка“.

„При последниот контакт на Босилковски со Вељановски и со Најдовски, покрај известувањето за бугарската кауза, битолчаните биле пошироко запознаени со дејствувањето и на групата ‘Тројка’ од Скопје“.

Групата „Тројка“, која често се спомнува во досието, била составена од три члена и исто така била следена од СДБ поради ванчомихајловистичка дејност. Интересни се двете имиња што се споменуваат како членови во „Тројка“ - браќата Љубе и Јордан Цветановски по потекло од Демир Хисар. Љубе Цветановски и е познат на јавноста како директор на Македонската телевизија во владата на Љубчо Георгиевски, а неговиот брат-писател, кој подоцна ќе си го смени презимето во Плевнеш, беше македонски амбасадор во Франција. Третиот бил Љубе Наумовски, студент на Вишата техничка школа во Битола.

Смилевец јавува за контакти на „Тројка“ со емиграцијата преку уфрлување пратки во воз, но и за доза недоверба меѓу „Банкарите“ и „Тројка“.

„Нашите досегашни сознанија укажуваат на уште еден битен момент од односите меѓу скопската и битолската група. И покрај интересот за заедничка активност и остварување на целта за обединета и самостојна Македонија, постои меѓусебна доза недоверба и дистанцирање. Утврдено е дека ‘Тројка’ досега не им доставила на ‘Банкарите’ во Битола материјали што ги добива од емиграцијата.

Според нашето мислење, ова може да биде резултат на националистичката определеност на битолчаните и нивното неприфаќање на ванчомихајловистичките ставови за бугарскиот карактер на Македонија“, пишува во досието.

(продолжува)

 

[vancevtodor]

ТАЈНОТО ДОСИЕ НА ЕДЕН НАКЛЕВЕТЕН ПАТРИОТ (3)

Писателот Плевнеш подметнал експлозив на скопскиот универзитет?
„Во врска со експлозијата во Скопје, Крсте Вељановски пред соработникот (кодошот Смилевец, н.з.) искажал мислење дека тоа е дело на групата „Тројка“ во која биле опфатени и млади луѓе од универзитетот во Скопје“, стои во извештајот на Службата за државна безбедност од 1975 година.
Во самото досие нема повеќе детали за овој настан, но се гледа дека СДБ се обидувала да го потврди овој податок.
„Иако беше настојувано податокот да се расчисти, досега не е потврден“, наведува безбедносниот инспектор.
Групата „Тројка“, како што пишувавме во претходниот дел, била составена од писателот и поранешен македонски амбасадор во Франција Јордан Плевнеш (во тоа време се презивал Цветановски и бил студент на Филозофскиот факултет во Скопје), потоа неговиот брат Љубе Цветановски, поранешниот директор на МТВ, и Љубе Наумовски.
Сепак, Вељановски и другите „банкари“ имале резерви кон групата „Тројка“. Причина за ова биле материјалите што „Тројка“ ги добивала од емиграцијата, но кои пред се доаѓале од МПО и од друштвото „Тодор Александров“ од Брисел, и двете пробугарски организации. Врската меѓу „Банкарите“ и „Тројка“ бил Митко Босилков.
„Активностите на ‘Тројка’ им биле сомнителни, како и емиграцијата на групата ‘Банкари’. Тие постепено се дистанцираат од нив, како луѓе со сомнителни морални и идејни квалитети“, се наведува во досието.
Понатаму, инспекторот на СДБ ја образложува суштината на политиката на „Банкари“.
„Цветан Најдовски како приватен шивач со свои производи патуваше на пазарите во Струга, Охрид, Кичево, Кавадарци и во Скопје. Во некои од овие градови се среќавал со поранешни осуденици за ванчомихајловистичка дејност и со нив разменувал мислења за статусот на СРМ во СФРЈ, економско-политичката состојба во земјата и во светот, условите за војна и мир и, во тој контекст, решавање на македонското прашање. Врз база на остварените контакти, собраните мислења, оформија став дека не се созреани услови за преминување во организирани форми на дејствување, но дека и понатаму, по пат на селекција да вршат подбор на своите истомисленици, на кои ќе се потпрат во дадениот момент. Преокупирани со идејата за обединување на Македонија, изразуваа незадоволство од општествено-политичкиот систем на СФРЈ. Во нивните дискусии ја критикуваа целокупната внатрешна и надворешна политика и недвосмислено го изразуваа своето антијугословенско и антикомунистичко расположение“, наведува инспекторот. Потоа тој во таа смисла истакнува:
„Според нивна оцена, обединување на Македонија можело да се оствари само во услови на трета светска војна, интервенција на силите на Варшавскиот договор, или внатрешна нестабилност на земјата.
Размислуваа за сојузништво со други непријателски структури. Предвид ги имаа поранешните приврзаници на РИБ (овде се мисли на организацијата Резолуција на Информбиро - група Македонци што сметале дека со остварување поблиски врски со СССР и со Сталин ќе го решат македонското национално прашање, н.з.), заради создавање заедничка опозиција и за изградување единствена македонска платформа. Целта била да попречат Македонија да стане жртва на туѓи интереси при распадот на Југославија. Изразуваа недоверба во македонските комунисти. Стравуваа дека комунистите поаѓајќи од свои идејни гледања, можеле да и ја продадат Македонија на Бугарија, исто како што и ја продале на Југославија по Втората светска војна.
Дејноста на ‘Тројка’, исто како и дејноста на Ванчо Михајлов и на МПО, не ја одобруваат сметајќи дека содржи антимакедонски елементи. Се декларираат за македонски националисти и сепаратисти, но се гледа дека поимот нација не им е доволно јасен.
Се надоврзуваат на старата парола на ВМРО врз која ја градат својата дефиниција, дека македонската нација ја сочинуваат сите Македонци, без оглед на националната припадност и вероисповед“, заклучува СДБ.
(продолжува)

 

[Македонцки]

ванчев се стави и ти во темава???

 

[vancevtodor]

ТАЈНОТО ДОСИЕ НА ЕДЕН НАКЛЕВЕТЕН ПАТРИОТ (4)
Прогонетите прецизно го предвиделе распадот на Југославија во 1970 година
Со неверојатна, безмалку Нострадамусова прецизност Крсте Вељановски, водачот на групата „Банкари“, ги предвидува причините и начинот на кој ќе се распадне СФРЈ, како и настани потоа и случувања околу Македонија, цели 20 години пред распадот навистина да се случи.
Тој мошне аналитички ги анализира состојбите во СФРЈ во 1970 години. Неговите размислувања и укажувања за тоа време се неверојатно слични на денешните политичко-економски случувања во државава.
Службата за државна безбедност уште во 1967 година го прислушувала дуќанот „Борово“ во битолската чаршија, сопственост на Цветан Најдовски. Во досието снимените материјали се означени како „извор Терзија“. Правејќи резиме, оперативно-техничкиот работник на СДБ резимира:
„Критикувајќи ги општествено-економските и политичките состојби ја омаловажува општествено-политичката акција за надминување на тешкотиите и шпекулира со судбината на СФРЈ по смртта на другарот Тито, односно прогнозира распаѓање. Во вакви услови, гледал можност за остварување на дамнешните желби - обединување и отцепување на Македонија во самостојна држава. Сметал дека нашиот систем е во постојано вриење, дека е гнил, нестабилен и обременет со големи разлики, кои водат кон постапно распаѓање. За ова ги обвинувал Тито и државното раководство, кое, според него, недомаќински се однесувало спрема општествениот имот, односно на преден план ги имало личните, а не општествените интереси“, заклучува прислушувачот.
Особено е интересен еден разговор во дуќанот, снимен на 19 февруари 1970 година, меѓу Крсте Вељановски и Цветан Најдовски:
Крсте: Овие нашите во странство што прават. Би требало и тие да се ангажираат по прашањето на Македонија, ама не ми се верува оти тие се против денешниот режим. Јас да ти кажам право повеќе сум склон кон оваа во Скопје, отколку на „Македонска трибуна“ (Крсте смета дека овој имигрантски весник е пробугарски, н.з.). Му дадоа еден каршилак и на Бугарија и на Грција и му даваат и сега. Ние, Цветане, јас велам, би имале корист од како ќе умри Тито. Ќе станат големи трзавици. Ќе стани борба меѓу хрватско-словенската група и српската и тогаш ако дојди српска група тука, да знаеш оти Хрватите и Словенците ќе се отцепат. Овие нашиве сигурен сум дека ќе застанат на страната на Хрватите, овие во Скопје.
Цветан: Хмм... Не верувам.
Крсте: Не веруваш, ама види тука постои причина. Ранковиќ ќе биди во прашање, партијата негова ќе оживи. (Александар Ранковиќ, поранешен југ. министер за внатрешни работи, тогаш веќе разрешен поради национализам, н.з.). Ранковиќ сега не спие. Тој ќе гледа да се дочепа до власт со неговата комунистичка партија. Овие нашиве ќе се плашат да не му приредат Србите репресалии оти Ранковиќ повеќе настрада од Црвенковски (Крсте Црвенковски, македонски комунист-либерал, функционер на СКЈ, познат по брионската афера на прислушување, со што и нанел силен удар на тогашната УДБА, а жртва на тој случај бил и Ранковиќ, н.з.).
Цветан: Тоа не е ништо, ќе му го дадат него, а другите ќе останат.
Крсте: А ако би се одделиле да ја прифатат хрватската група... така јас си правам една студија во паметов.
Цветан: Ние не граничиме со Хрватска.
Крсте: Сеедно, се отцепува Хрватска и Словенија, се отцепува и Македонија. Србија, Црна Гора и Босна можат да останат. Тогаш можеш да им речеш елате побратими.
Цветан: Тогаш Бугарија ќе гледа да воведи нешто, ќе пристани... со Македонија.
Крсте: Велиш!? Овие комунистиве, мајката се ебале. За да го зачуваат своето интернационално единство утре можат и бугарофили да станат. Тој проблем е за ними и изгледа на тоа ќе дојди. Во овој момент треба и економски овие да издржат. Оти, еве, ние да речиме да би се остварила оваа наша идеја, знаеш дека и ние не можиме да издржиме.
Цветан: Економски сама Вардарска Македонија не можи да издржи. Прво море немаме. Гоце Делчев добро рекол: Македонија без Солун како лук без глава.
(продолжува)

Досие за битолчанецот Крсте Вељановски

Делови од полициското досие на битолчанецот Крсте Вељановски, кој одлежал шест години затвор во Идризово и бил цели 55 години прогонуван од југословенската УДБА (подоцна Служба за државна безбедност) поради наводна ванчомихајловистичка дејност, ќе објавува „Време“ од следниот број.
„Време“ располага со комплетното досие на Вељановски.
Како и другите 20 илјади прогонувани Македонци што сметале дека македонското прашање не било решено по Втората светска војна, Вељановски се залагал за обединување на Македонија и за нејзино формирање како независна држава. Од белешките за прислушувањето се гледа дека тој уште во раните седумдесетти сметал дека СФРЈ ќе се распадне од економски причини. Иако бил противник на МПО и сите други бугарофилски сили, кодошите на СДБ упорно испраќале извештаи дека работи за ванчомихајловистите.
Во 2000 година со носењето на Законот за лицата прогонувани за идеите на ВМРО, Вељановски бил првиот што го добил своето досие од МВР. Кога видел за што бил „обработуван“ речиси целиот живот, неговото срце истиот ден препукнало од - мака.


http://www.vreme.com.mk/DesktopDefault.aspx?tabindex=0&tabid=1&EditionID=722&ArticleID=46343

 

[vancevtodor]

Shto bilo skrieno do 1990 i da go "opravdame".No shto da kazeme za periodot od 1990 pa do deneska.
Od ludjeto koi ja osnovaa VMRO-PRAVDA :Gligor Krsteski, Dane Popovski, Kostadin Smichkoski i Ljuben Kostoski-Chakra,samo Gligor Krsteski e pocinat i to sega pred nekoja godina,ostanatite se zivi i zdravi (Smichkoski vo Lugano, Popovski vo Chikago, Chakra vo Skopje).

Lica kpoi rabotele na dosieto na Dane Popovski: