Едгар Алан По

[Thief]

Gavran

Jednom u čas tužan noćni, dok razmišljah, duh nemoćni,
nad knjigama koje drevnu nauku u sebe skriše,
bejah skoro u san pao, a neko je na prag stao
i tiho je zakucao, kucnuo što može tiše.
"Posetilac neki - šanuh - kucnuo što može tiše,
samo to i ništa više."

Ah, sećam se toga jasno, beše zimnje veče kasno;
svaki tinjav odsev žara utvare po podu piše.
De čekajuć, srce snažim u knjigama zalud tražim
za Lenorom bol da blažim. Ime koje podariše
njoj anđeli, divna draga kojoj ime podariše
anđeli, nje nema više.

I šum svilen, šumor tmurni, šum zavesa tih purpurnih,
neslućenom, čudnom strepnjom obuzima sve me više;
da umirim srce rekoh: "To zacelo sad je neko
na pragu se mome steko, kucnuvši što može tiše,
posetilac neki pozni, zakuca što može tiše
na vrata i ništa više."

Najednom mi strepnja minu i zureći u tamninu:
"Gosparu il gospo - kazah - ne ljutite vi se više,
bejah skoro u san pao, neko od vas na prag stao
i tiho je zakucao, kucnuo što može tiše,
da i ne cuh"... Tad mi ruke vrata širom otvoriše -
samo mrak i ništa više.

I dok pogled tamom bludi, bojazan mi puni grudi,
slušajuci, sanjajuci, snovi mi se teški sniše,
i zagledan u tišinu, samohranu pustu tminu,
"O Lenora" reč jedinu, izgovorih tiho, tiše,
"O Lenora" odjek vrati što mi usta prozboriše,
samo to i ništa više.

Vratih se u sobu svoju a duša u nespokoju.
I uskoro nešto jači udarci se ponoviše.
"Na prozoru, u kapcima, mora biti nekog ima,
miruj srce, da u njima vidim kakvu tajnu skriše,
miruj srce da uvidim kakvu tajnu oni skriše,
vetar samo, ništa više!

I otvorih kapke tada, kad ulete iznenada
lepršajuć gordi Gavran iz dana što srećni biše,
gospodski ga izgled krasi, pozdravom se ne oglasi,
niti zasta, nit se skrasi, dok mu krila se ne sviše
povrh vrata, na Paladin kip mu krila se ne sviše,
slete, stade, ništa više.

Videć pticu ebonosnu, osmeh tužno srce kosnu,
zbog važnog i strogog sklada kojim lik joj sav odiše.
"Mada ćube čerupane - rekoh - plašljiv nisi, vrane,
što sablasan traješ dane sred žalova noći, kiše -
kaži kakvim imenom te sile pakle okrstiše?"
Reče Gavran: "Nikad više."

Začudih se vesma tome, odgovoru prejasnome,
mada smislom reči ove meni malo jasno biše:
al priznajem, nema zbora, ne čuh takvog odgovora,
i ne videh takva stvora crnih krila što se sviše,
zver il ticu čija krila na Paladin kip se sviše,
s' tim imenom "Nikad više."

No Gavranu s' kipa bela ta reč beše mudrost cela,
reč jedina s' kojom mu se misao i duša sliše.
Nit rečju tom zbor mu presta, nit pomače on se s' mesta
a u meni sumnje nesta: "Svi me znanci ostaviše,
odleteće i on ko i Nade što me ostaviše."
Reče Gavran: "Nikad više."

Čuvši, duhom sav uzbuđen, taj odgovor brz, rasuđen,
"Stvarno - kazah - to što zbori, reč jedinu nikad više,
valjda reče njegov gazda, zlom sudbinom gonjen vazda,
dok sve misli koje sazda u jedan se pripev sliše,
tužbalicu mrtvih nada i dana što srećni biše,
tužni pripev: "Nikad više."

Ali Gavran, stvor stameni, tužnu maštu bodri meni,
naslonjaču ja približih vratima što mogah bliže,
i galve na plišu sjajne, mnih znamenje tako tajno
u govoru svom nejahno nosi tica ta što stiže,
šta sablasna i odvratna, stara tica koja stiže,
misli, grakćuć: "Nikad više."

Sedeć, slutnjom srce morih, i ni reči ne prozborih
tici čije plamne oči do srca me prostreliše:
i u misli zanesena, meni klonu glava snena
sa uzglavlja tog svilena gde svetiljke odsjaj sliše,
prileć neće nikad više!

A vazduh sve gušci biva, kao miris da razliva
kadionik kojim anđo kadi sobu tiho, tiše
"Nesrećnice - viknuh tada - božija milost to je rada
da ti dušu spase jada, uspomenu da ti zbriše:
pij napitak sladak da se na Lenoru spomen zbriše."
Reče Gavran: "Nikad više."

"Proroče il stvore vražiji, đavole il tico, kaži,
zaklinjem te nebom sklonim i Gospodom ponajviše,
dal' ću dušu namučenu priljubiti u Edenu
uz devojku ozarenu koju svi mi snovi sniše,
uz Lenoru kojoj ime serafimi podariše?"
Reče Gavran: "Nikad više."

"Sad umukni, kleta tico, - skočih, viknuh - zlosutnico,
u paklenu noć se vrati, u oluj i nedra kiše!
S' tamom crno perje spoji, beleg laži gnusnih tvojih,
samoćom me udostoji, vrh vrata ne sedi više;
izgled i kljun tvoj ukloni što mi srce ojadiše."
Reče Gavran: "Nikad više."

I Gavran, stvorenje žalno, sedi stalno, sedi stalno,
krila mu se oko bledog Paladinog kipa sviše,
oči su mu zlokob prava, ko zloduha koji spava,
svetiljka ga obasjava i sen mu po podu piše:
duša mi se od te senke što se njišuć podom piše
spasti neće - nikad više!

 

[Thief]

Julaluma

Kao pepo siv je sav nebeski svod,
Sklupčalo lišće svenule tajne -
Uvelo lišće u sne očajne;
Samotni Oktobar usporio hod -
Godine moje te prenesećajne;
Tmine i tmuše zatamnjuju rod -
Zgran - jezero strepi od zebnje beskrajne
Sred utvarne Gore, zvane Nedohod,
Gde su gule grobne - mračno zavičajne.

Jednom, kroz aleju kiparisa zgranski'
Sa svojom tu dušom ja jezivo bludih -
Sa dušom, sa Psihom, kad srcem, vulkanski,
Rekama od zgure bujicom poludih -
Kad lava uzrujnih bogaze pregudih
Sumpornim vrtlogom niz slom velikanski -
Ka polarnom krugu susrete kad budih;
O kako urliče prizor severjanski:
Cik promuklih zora borelano ludih.

Razgovor nam bio ozbiljna i krut,
Al misli, te misli od grča, od plaha -
I pamćenje nađe izdajničkog maha, -
Okrobar je smrkli presazdao kut
(Koje li nas noći obavio skut?) -
Ne znađasmo noći kretanje, ni put,
(Mada smo već jednom sišli u taj slut):
Sve nam van sećanja, uzavrela daha -
Ta gora utvarna i tog Zgrama ćut.

Pa dokle se Noći naginjala ravan,
Jutru usmeravo zvezdanik je sat -
Jutro uskoravo zvezdanik je sat -
Odjednom, gle, zvežđa mutni grumen tavan
Izroni na nebu dvorog čudno stravan,
Bledi srp Astarte, maglen neboklat -
Dragulj dijamantski smamljen i prizvat:
Tako razgovetan i dvorogo stravan.

Rekoh: ''Od Dijane topliji je On;
Kroz etar uzdaha doplovi bezmeran -
Kroz etar uzdaha doplovi bezmeran;
Vide da se suza ne osuši zvon
Sa obraza ljudskih, gde suza zgon,
Pa je došo zračan, i ljubavan, On,
Iz sazvežđa Lava, da nam kaže, veran,
Gde je zaborava umir neizmeran -
Da pokaže neba zaton tihobon, -
On da nam osvetli i zračan i smeran:
Gde je večnog mira prenebesni tron;
Sa ležaja Lava dojezdio On.''

Al Psiha podiže prst u vis, pa tmurno:
''Ovoj zvezdi, avaj, ne poklanjam vere -
Bledilu tom njenom ne poklanjam veru; -
Nego ne oklevaj, prenimo se žurno:
Bežimo što dalje izvan smisla, mere;
To jedino osta - samo bekstvo burno!''
U strahu grcaše, ko gonjeno zvere
Klonuše joj krila - bezumno ih stere -
Padoše na zemlju da ih blato ždere -
Na zemlju joj pade okrilje biljurno.

A ja, odgovorih: ''To su snova sanje;
O, daj u biljurni da greznemo zrak!
O, daj da prepurni prečeznemo zrak!
Sibilski taj blesak blešti nam: Uzdanje,
Nada i Lepota njegovo su tkanje -
Gle: prolomi nebo i opak mu mrak!
O, verujmo mirno u to nadbliskanje:
Vodiće nas pravo, to je uzdan znak -
Ta vidiš da noću prolomi se mrak,
Graknu iz noći promukao grak:
Prolomi se mraka teško očajanje.''

Smirio sam Psihu, poljub' dadoh njoj
S mnogo bolne strasti s mnogo žalnog šuma
I ubedih Psihu, sred pečalnih gluma;
Tad pođosmo dalje; kad, jezivo: Stoj!
Pred nama Grobnice izvio se kroj
Sa natpisom nekim vrh svoda, vrh huma!
''Šta piše, o Sestro, kom za upokoj?
Kome, izgubljenom, slova žalinh roj?''
Odgovori ona: ''Piše: Julaluma;
Počiva u njemu tvoja Julaluma.''
Tad, ko pepo siv mi dođe srca svod,
Ko lišće sklupčano u sne očajne -
Ko lišće klonulo u svenule tajne;
Zavikah: ''Oktobar usporio hod,
Pre godinu dana tu dobrodih brod -
O, tu je donesoh, strepnje mi beskrajne,
Tu sam je doneo mrtvim u pohod:
O sad prepoznajem i taj Nedohod,
I sve što je u njemu najprisniji rod: -
Zgran, jezero magle, i te misli vajne -
Kroz utvarne gore gulom zavičajne.''

 

[Мишелинка]

Длабочината во неговата поезија ретко кој не успеала да допре! Мене повеќе ми се допаѓа Анабел Ли од Гавранот. Овој дел:
For the moon never beams without bringing me dreams
Of the beautiful Annabel Lee;
And the stars never rise but I feel the bright eyes
Of the beautiful Annabel Lee;
And so, all the night-tide, I lie down by the side
Of my darling- my darling- my life and my bride,
In the sepulchre there by the sea,
In her tomb by the sounding sea.
секогаш ме наежува.
Баш од овјо саем си купив една книга со раскази од По (испадна дека сите ги имам порано на англ читано али не е битно) и баш размислував за тоа колку е она.. „мрачното” во неговите песни непресилено, толку природно и искрено... Неговите дела носат тага и прилично депримираат ама се прекрасни во секој случај.
И да, препевот од Гане на Гавранот е катастрофа! Се губи патењето по Ленор а тоа е целата поента на песната

 

[Thief]

За препевот подоцна ќе ти реплицирам, но начелно - не се согласувам со тебе. Ако мислиш дека не чини, повели направи нов и поубав.

Во врска со расказите: од каде ги набави? Македонски превод или на англиски? Кој издавач?

 

[Мишелинка]

издавач - Темплум, македонско издание, „Маската на црвената смрт”.
А што не се согласуваш во врска со преводот? Мислам дека е многу, многу лош! И да, другар направи нов превод на песната (го немам кај мене) али знам дека е многу, многу подобар и дека проф. по македонски во Корчагин лани работеше по тој превод во два класа а во другите (на нивно барање) по оригиналот, на англиски.

 

[Thief]

Ако бидеш добра и ни го дадеш препевот, можеби ќе можеме да дадеме и објективен суд. Вака, споредбено со другите препеви (ете погоре еден српски), споредено со оригиналот, препевот на Гане ја доловува изворната ритмика, а суштински е отстапено само малку, поради формата. Во суштина, не знам кои ти се конкретните забелешки за препевот... вака, паушално, не можеме да дискутираме, ниту дебатираме.

 

[Мишелинка]

Ај деновиве...

 

[Divider]

Ако бидеш добра и ни го дадеш препевот, можеби ќе можеме да дадеме и објективен суд. Вака, споредбено со другите препеви (ете погоре еден српски), споредено со оригиналот, препевот на Гане ја доловува изворната ритмика, а суштински е отстапено само малку, поради формата. Во суштина, не знам кои ти се конкретните забелешки за препевот... вака, паушално, не можеме да дискутираме, ниту дебатираме.

Тиф, nemo profeta im patriam!!
Инаку, Анастазија е очигледно литературен критичар, но и деец, поет од светско реноме, преведувач и препејувач, од повеќе светски јазици, што си дава за право да критикува, а да не не почести со ненадминливиот препев (песна има препев, не превод) на другарчето нејзино, тука.

 

[Johnny Stulic]

about Gavranot koj e?
smrtta ili pak griza na sovesta?
jas sum za ova vtorovo mislam deka toj ja stavil leonora ,a gavranot e samo griza na sovest

 

[Black Rose]

Алал да ви е за темава! Многу си го сакам човекот! Еве и нешто друго од него....


НАЈСРЕЌНИОТ ДЕН — НАЈСРЕЌНИОТ ЧАС


Најсреќниот ден - најсреќниот час
В пеплосано, свенато срце ми стине –
И надежта горда и силата, јас
Ја чувствувам, мине.

Што? Силата! - реков. Но, зошто да таам,
Си копнееше таа со време!
Ми беше на младини визија таа,
Но, ѓаволот нека ја земе.

Ти, ненужна гордост, зошто си ми ти?
Дај, оди при други, дај, слободно можеш.
Во горчини брзо ти мене ме сви –
Ко духов од челик е божем!

Најсреќниот ден - најсреќниот час
Од видено болка во поглед ми свил;
На сила и гордост сјај најблештав јас
Си спомнам, сум бил:

За сила и гордост сум сокривал надеж
А денеска грижи притајувал сал,
Па, дури и кога ми беше тој даден,
Си знаев: пак не би го доживеал.

Темнолики беа неговите крила,
Се вивнаа в пропот, ко в плам –
Да разурнат мошно расклатена сила,
И да ми ја сотрат душата, знам!


ГРАДОТ ВО МОРЕТО


Глеј! Смртта сама си крена трон
В туѓ град под маглив небосклон
На Запад далек, мрачен, сам,
Кај зло и добро, кај чест и срам
Потонале во вечен сон.
До што е дворец, кула, храм,
(сè трошно, гнило в овој град)
Поцрнело во темна чад.
И ветерот е ко таласам!
А пак под сводот потемнет
Водите таат очај клет.

И ни да капне светол зрак
Над градов закопан во мрак;
Сал лач на алово од крвје море
Пламнее над храм, над дворец
И лета огнен в незапир
По бескрајна и пуста шир –
Над Вавилон се метка в лет
Со мртви сказни в спомен клет
Над бршлен, над цвет скаменет,
Над олтар в древен манастир,
Кај плетат венци темни рози,
Темјанушки и вити лози.

Под сводот хмурен, потемнет,
Водите таат очај клет.
Храм, кула, сенка, едно сè е,
Се лулее во воздухот, се лее,
Додека Смртта во злогрд чин
Од кубето ги глега како џин.

Ту гроб, ту храм од древни дни
Зјаат сред мртви длабини;
Но ниту идолот што в тмај
Со дијамантен блешти сјај,
Ни мртвиот врз одар – трон
Не ќе ги разбудат од сон;
Ни трепет брчки втиснал, збрал
Над таа пустош од кристал –
Ни бран, ни ветер што да сјурат
По морето и кренат бура –
Ни виор втурнат в морски шир
Сред возвиишен и грозен мир.

Но, мигнум таа збрка глува
Наврапито се разбранува!
Та сè што беше кула чмурна,
Сè стана пустош, сè се урна –
На сводот потем в ноќниот мрак
Остана сал на пустош траг.
И стана румен секој бран
И часот стана пеплосан –
Па, кога среде неземен јад
Од темел гровне чудниов град,
Од својот трон сам Адот клет
Со преклон ќе му стори срет.



НА ОНАА ВО РАЈОТ


Ти беше сè за мене, драга ,
Сè в мојте желби беше, знај –
Ти, зелен остров в море, драга,
Ти, олтар, вруток в горски крај,
Ти, нежен плод на пролет блага
И беше мое цвеќе в мај.

Ех, свиден сон што беше краток!
Ех, ѕвездна Надеж! Никна пак
За да ти биде скусен патот!
На дните идни грејна зрак:
“Дај напред!” туку во Минатото
(тој мрачен јаз) што како злато
Неподвижно е, в страв и в мрак!

Ми мина векот в мора жална,
Без траги гасне заден лач!
Не! Веќе не! Не! Липам в плач;
(со таков јазик в ширта дална
му збори морето на брегот в здрач)
Цут нема стеблото што гром го чалнал,
Ни ранет орел нема лет, сал плач!

И сите мои дни се мечти болни,
И сите мои ноќи сон и јад,
Ме вабат в краишта на сказни волни
Кај цутиш ти ко цветец непознат,
Кај танци развиваш со нежност полни,
Крај таков вечен извор, вечен кат.

 

[Black Rose]

ПАЛАТА НА СЕНИШТАТА


Среде поле, в долот зелен
Од ангели добри полн –
Се креваше, ко горд елен,
Дворец, чиниш сретнат в сон.
И мислата тука била
Самакрал,
Над двор ваков ангел крилат
Досега не застанал.

Над стреи се извишило
Знаме славно, горд, злат страж.
(Тоа – сето – дамна било,
некогаш,)
Секој повеј што се меткал
Во тој ден и благ и жив,
Преку ѕидот, ко низ ветка,
Си одлетал миризлив.

Патникот што мина тука,
В окна наѕра сјаен лач,
Харфа, сеништа и бука
Виде овој минувач –
Виде среде таа врева
Кралски трон,
На кој славен, в сјај се слева
Достоинствен, смирен Он!

Сè од бисер и рубини
Беше влезот на тој двор,
Преку него мина, чиниш
Џган од Еха, беспрекор,
Должни вечно да го слават
Својот крал,
Гласно в песни да го слават
Ум и мудрост што им дал.

Туку грди, црни и злости
Го склештија кралот в миг.
(Леле! Смртта ќе го вкости
до утре тој самотник!)
Палатава в миг ќе втоне
В заборав –
Место цут и блесок сонет,
Минато и темна прав.

И сите што таму минат,
Наѕираат в окна пак.
Сеништа ќе видат, чинат,
Песни, игри в свиен лак;
Туку, чунки река, сега;
Бучав бран!
Вон од дворот јури, бега
Расклештена без смев џган.



ЗЕМЈА НА СОНИШТАТА


По самотен и стрмен пат,
Зли ангели кај летаат,
Кај Идолот, по име НОЌ,
Трон издига на црна моќ,
Се вратив овде, потемнет,
Од Туле, крај на овој свет,
Крај пуст и сенишен, што гордо дреме
Од ПРОСТОР вон и вон од ВРЕМЕ.

Крај полн со бездна, стерни, јами
Со пештери и гори грамадни ко ламји,
Со форми кои нигде не ги сретнал никој,
Со солзи кои капат чунки јачат крикој;
Со планини што грдо надвиснале
Над мориња без брегови, се вдале
Морињата в неспокојство и врела жед
Плискајќи свод што пламнат в оган блед;
Со езера над бескрај свој што бдеат,
Што води самотни и мртви леат,
Што води молкнати и студни истуриле
Ко божем снег и бели кринови да скриле!

До тие езера над бескрај свој што бдеат,
Што води самотни и мртви леат, -
Што води зли и мрачни грдо истуриле
Ко божем снег и бели кринови да скриле –
До тие планини и таа река
Што жубори постојано со шум и ека, -
До сури гори, грозни мочуришта,
Кај дождалци и жаби пиштат, -
До кобен вир, до страшен вител
Кај лунзаат призраците, -
До секој белег најпорочен, -
До секој агол в жалост втолчен, -

Сè таму, вџашен, патувачот на патот
Среќава Спомени на Минатото, -
Виденија замотани во покров бел,
Ко копнеж врел по пријател,
Виденија на скитник, кој без жал,
На Земја сè што сретнал на Небото го дал.

За срцето изедено од бол и јад,
Тој кат е смирен, блажен кат.
За духот потонат во мрачен тмај,
Тој крај е Елдорадо, тој крај е рај!

Но, секој што ќе помине низ крајов таен,
Не смее сè да види, не може сè да знае;
И тие тајни невидени
Човечко око ќе ги плени;
Сам Кралот нивен така повелал:
Да склопат клепки и Душата што мина тука, сето
Ова го гледа низ стакло потемнето!


По самотен и стрмен пат,
Зли ангели кај летаат,
Кај Идолот, по име НОЌ,
Трон издига на црна моќ,
Се довлечкав до дома прекапнат,
Од Туле, морничав и проклет кат.

 

[Black Rose]

ЈУЛЕЈЛИ​

​

​

Сам живеев, клет,​

в тага зацрнет,​

душата в бигори беше се свила,​

сè дури благата Јулејли драга, со коси златни ко свила,​

сè дури свидната Јулејли бидна невеста мија мила.​

​

Со поблед се сјај​

ѕвездите во мај​

од очите нејзини благост што шепнат –​

денот сребрен, бел,​

не би направел​

снежинки некого толку да сепнат,​

како што може в Јулејли, боже смирено лачи да​

трепнат,​

како што носи Јулејли в коси пурпурни лачи што​

трепнат.​

​

И бол нов, јас знам,​

Не ќе дочекам,​

И нека не дочекам почин –​

И ека цел ден,​

Чудно позлатен,​

Астарта од сводот сјај точи,​

Та, сè накај неа Јулејли во смеа ги вковува своите очи,​

И, радосна, жива Јулејли ги впива своите момински очи.​

​

​

 

[Black Rose]

И шлагот на крај! Еве ја и на македонски!

АНАБЕЛ ЛИ


Беше пред лета ред, беше одамна, знам,
В кралство кај морски крај в молк се свил,
Таму цутеше цут, толку допадлив нам,
Што го викавме Анабел Ли;
Една сал ,исла скри, мисла – потаен плам,
Дека љубовта в нас гнездо сви!

Јас бев млад, беше млада и таа,
В кралството кај морски крај в молк се свил,
Љубов разгоре в нас, љубов која ја знаат
Само јас, само Анабел Ли,
Љубов силна по која што чмаат
И на небото рој ангели.

Па се случи, пред повеќе лета
В кралството кај морски крај в молк се свил,
Да разулави виорен ветар,
Да ја убие Анабел Ли!
Како втрештени луѓето беа,
Ковчег мртвенски млада ја скри,
Потем в гроб ја положија неа,
В кралство кај морски крај в молк се свил.

Колку безочна зависта е
И на самите ангели!
Ех, тоа причина е, и се знае
Низ крајморските предели,
Та развиори виор, ах, проклет да е,
Убивајќи ја Анабел Ли!

Беше љубовта наша, каква
Не ќе може друг да измисли!
Нема нигде по светот таква,
Та, ни небесните ангели
Ни подводните демони зли
Да нè разделат не можат и да сакаат
Од прекрасната Анабел Ли!

Поглеј, месечев лач плете венец, од плач
По прекрасната Анабел Ли;
А ѕвездениот рој, чиниш поглед е тој
На прекрасната Анабел Ли;
Така ноќ мине, знам. В јад без моќ лежам сам,
Тежок бол срце свил, живот мој, образ мил,
Двајца ли ковчег сви, двајца ли в гроб нè сви
Пуста смрт во пределите зли!

 

[kLiNkA]

covekov.. stvarno mi se sviga stilot na pisuvanje, se gleda kolku mu bilo tesko, no sepak so soocuva so teskata vistina... osobeno mi se sviga gavranot, samo steta e sto pri prevodot na makedonski ja gubi vistinskata smisla sto ja ima.. fascinirana sum od NEVERMORE, kade sto Po konecno se osvestuva, prifaka deka sakanata poveke nema da mu se vrati....

 

[Natural-girl]

Баш денес на школо го работевме Гавранот и делото на Едгар Алан По. Ме фасцинира тоа што открив дека и тука, на Кајгана, има нешто за Едгар Алан По, па дури и Гарванот ! Штета што ние на школо нема да ја работиме неговата поезија, туку само "Авантурите на Артур Гордон Пим". Сепак мило ми е што сте ставиле и некои други негови песни, обавезно ќе ги прочитам.