Како и секоја медаља, и оваа има две страни. Пиратеријата е од една страна стимулирана од желба да се има нешто за што може поевтино, па и бесплатно (таканаречено гагаџиство), и од друга страна последица од високите цени на легалните изданија. Пиратерија нема само во музиката, литературата или софтверот, ја има во сите полиња наа индустријата. За ли против? Постојат моменти кога, иако етикетирано како пиратерија, продавањето на „туѓ труд“ држи вода. Овде мора да се потенцираат некои работи :
1. Авторот треба и мора да добие компензација за својот труд.
Е сега, каква ќе биде компензацијата? Некој ја гледа во пари, друг во среќата што неговото дело се шири меѓу публиката, трет го дели бесплатно за да може да користи други дела бесплатно (Free Software, anyone?) Важно, компензација мора да постои.
2. Цената на делото е диктирана од продукциските трошоци и побарувачката.
Секако еден пират со два-три ЦД режачи има помали трошоци по единица производ од продукциската куќа, а во нашите средини се бара што поевтино и што попристапно, така да стално ќе биде плодна почва за пиратство.
3. Лавовски дел од маржата на авторските дела оди кај издавачот, сосема мал кај авторот.
Тоа е една од причините за појавување на пиратството воопшто. Земете ја во предвид следната ситуација : сум купил ЦД и сум ја платил полната негова цена. Со тоа, сум ја „купил“ и музиката на авторот, односно правото да ја слушам. Е сега, по 3, 4, 5 месеци - не е битно по колку време - ЦД-то се оштетило или скршило. Зошто морам
повторно да го купувам правото да ја слушам музиката? Зошто не можам, кога веќе сум го купил тоа право, да добијам ново ЦД само за цената на носачот?
4. Појавата на Интернет доведе до револуција на методите за дистрибуција на авторските дела.
Преку Интернет, секој автор може сам да го дистрибуира своето дело со минимални продукциски трошоци. На љубителот на музиката не му е битно како е делото спакувано, може да му е битно само на колекционер. Затоа овој тип на дистрибуција е „сатанизиран“ од продукциските куќи, кои го губат профитот, и автоматски се подведува под „пиратерија“.
5. Интелектуална сопственост е термин кој се злоупотребува за остварување на екстремно високи профити.
Интелектуалната сопственост е термин воведен за официјализација и легализација на „мене прв ми текна“ ситуацијата. Таа би требало да служи за авторот да не биде лишен од (разумниот) профит кој му следува, меѓутоа се користи за безумно богатење на најразлични профили на „автори“ : музичари кои меѓусебно се тужат за милионски суми оти 3-4 такта од вториот заличиле на други 3-4 такта од првиот, пронаоѓач кој конструирал направа која на некој сосема трет му паднала на памет пред 10 години... Луѓето (поготово во Ју Ес оф Еј) се принудени да вршат повеќемесечни, па и подолги, патентни истражувања само за да утврдат дали на накој пред нив му паднало на памет истото што и нив. Тоа енормно ја зголемува цената на крајниот производ.
Кога сме кај интелектуалната сопственост, мала дигресија : кај би било човештвото кога Аристотел, Коперник, Њутн, ДаВинчи, Моцарт... би решиле да ја „заштитат“ својата интелектуална сопственост? Во камено доба!!!
Зошто ги кажувам сите овие работи? За да сфатиме што всушност плаќаме кога купуваме едно ЦД или книга, или парче софтвер. Го плаќаме не само трудот на авторот, туку и скапите автомобили на издавачите, јахтите на адвокатите за одбрана на „интелектуални“ права...
Пиратеријата ќе ја снема оној момент кога
дистрибуцијата на делото ќе биде сведена на нејзината вистинска цена, а конзументите ќе му компензираат на авторот - а не на мал милион паразити кои се шлепаат на неговиот (и нашиот) грб.
Едно исклучително дело за појаснување на овие и многу други аспекти на пиратеријата е "Free Culture" од Lawrence Lessig. Можете да го симнете
овде. Делото се занимава со сосема друга проблематика, меѓутоа пиратеријата е застапена во убав дел.
Извинете за должината на постот.