Нано за Ѓоле, Иванов за антика
Фрчкоски пак си скокна во уста со ставови спротивни од тие што ги напишал, брат Љубе стана голем европеец, Буџаку беше безгласна буква, Селмани се додворуваше на Македонците, а Хоџа им одржа лекција како се гради политичка теза
Избрзани честитки за претседател, промена на ставовите, сведување на антиквизацијата на Македонија на ракијата „антика“, бледи настапи и отсуство на јасни позиции и пораки до граѓаните го одбележаа првото телевизиско соочување на претседателските кандидати на телевизијата „Телма“. Како најголем гаф се издвојува настапот на кандидатот на ЛДП Нано Ружин, кој иако добро ја почна дебатата, на крајот непотребно однапред се дисквалификува себеси и побара од кандидатот на ВМРО-ДПМНЕ Ѓорге Иванов како иден претседател да најде компромис за името.
- На мојот сограѓанин од Валандово и долгогодишен пријател Иванов ќе му се обратам со „ти“. Си бил секогаш храбар и сум го ценел тоа, си бил и се' уште си добар интелектуалец. Ќе се изјаснам пластично за зградава што ја нарекуваш Македонија. Лифтот е закочен, те молам најди компромис. Доколку станеш претседател, издигни се како што си знаел секогаш, бидејќи ова се историски моменти за Македонија. Ти или можеби некој друг ќе има историска одговорност пред народот ако го закочиме интегрирањето на Македонија во ЕУ и во НАТО - му порача Ружин на Иванов.
Недоследност и контрадикторност во ставовите можеше да се забележи речиси кај сите кандидати. Сепак, предничеше Иванов, кој одговарајќи на прашањето како мисли да го реши проблемот со името даде неколку различни одговори. Прво рече дека историјата не познава случај таков спор да бил решен, потоа кажа дека приоритет ќе му биде средба со претседателот на Грција и дека е потребен компромис во корист на државата, а кој ќе биде прифатлив за народот, за на крај да каже дека треба да си го одбраниме уставното име. Не треба да се преговара за името на Република Македонија. Резолуцијата 817 бара од нас да водиме разговор, а не преговор за разликите за името меѓу Грција и Македонија - рече Иванов.
Веднаш потоа на прашањето на новинарката Емилија Лазаревска дали се залага за двојната формула, тој рече дека тоа треба да биде нашата позиција, обвинувајќи го претседателот Бранко Црвенковски дека ја напуштил. Тој истакна дека идниот претседател мора да има став, да ги забрза преговорите и оти мора да се соочи со она со што се соочуваше претседателот Борис Трајковски. Јас бев дел од неговиот тим и многу добро знам што презеде тој човек за Македонија и како беше третиран од некои и како посмртно на гробот му се извинија за гревовите што ги направија кон него - рече Иванов. Сепак, извори од тогашните соработници на Трајковски велат дека не е точно оти Иванов бил дел од неговиот тим.
Иако во целата предизборна кампања сака да се претстави како смирен и спокоен човек, чија цел е да ги обединува граѓаните, Иванов на дебатата покажа најголема нервоза и нетрпеливост кон соговорниците. Со тоа го покажа своето неискуство како политичар. Честопати им упаѓаше на другите во збор, а најмногу се вознемири од ставот на кандидатката на ДПА Мируше Хоџа дека целата идеја за антиквизација на Македонија е направена на политичка, а не на научна основа. Нејасен беше неговиот став за антиквизацијата, а целиот проблем се обиде метафорично да го претстави како пиење ракија.
- Антиквизацијата е алиби на некој што го вади овој процес од неговата главна линија. Тоа е за луѓето што пијат „антика“ во кафеана. Тоа е сигнал на немоќ на одредени луѓе да се соочат со реалноста - рече Иванов. За сите што малку подобро ги знаат ставовите на Иванов, кој беше најголем противник на охридскиот договор, изненадување беше кога целосно го поддржа рамковниот договор претставувајќи го како документ што обезбедил Македонија да биде зграда во која секоја етничка заедница си има свој стан.
КОЈ ГО НАМЕТНА ИДЕНТИТЕТОТ?
Претседателскиот кандидат на СДСМ и на НСДП Љубомир Фрчкоски на изненадување на многумина беше неочекувано смирен и воздржан и не ги искористи гафовите на Иванов за да поентира. Но, и кај него можеше да се забележи ретерирање во однос на ставовите што ги имал порано како експерт по меѓународно право. Иако на ТВ-соочувањето неколку пати повтори дека во преговорите за името никогаш не бил доведен во прашање македонскиот идентитет и јазик, тој во своите колумни од пред една година предупреди дека со еден член од тогашниот предлог на посредникот Метју Нимиц директно се „брише“ идентитетот на Македонците.
„За нас е убедливо најкобен членот 8 и ако тој остане ваков каков што е, ако е тоа грчката позиција и ако добијат цврста меѓународна поддршка за него, по мое мислење целиот договор мора да падне. Ништо не вреди во договорот ако остане членот 8. Бидејќи со тој член директно ни се брише идентитетот“, изјави Фрчкоски во интервју за „Дневник“ пред една година. Токму од тој момент идентитетот и придавките станаа проблематична точка во преговорите за името.Наспроти ова, сегашната позиција на Фрчкоски е дека не се преговара за промена на уставното име и за промена на македонскиот идентитет и јазик.
- Тоа е лажна тема, која властите успеаја да ја стават на маса. Оваа влада е најдобрата влада за Грција и ако се праша Грција, овие треба да владеат 100 години. Тие ја отворија тезата за антиквизација и одеднаш нашите сограѓани и цела меѓународна заедница ги зачудија, зошто по 18 години една структура во Македонија повторно ќе преиспитува кои сме и што сме. Тоа оди преку практика на највисоката извршна власт. Последицата од тоа е изолација, во ќош - рече Фрчкоски при соочувањето.
Неиздржан е и неговиот став дека поради изолацијата што ни се случува поради сегашната владејачка структура, Македонија е многу посиромашна од другите земји од регионот. Притоа тој за споредба употреби бројки за висината на платата во Македонија, Бугарија, Хрватска и во Србија од 1992 година, а тоа што сега просечните плати во сите овие земји се повисоки од нашите му го припиша на Груевски. Вистината е дека трендот на заостанување на Македонија во однос на соседите не е од пред две или три години, туку тој процес се одвиваше и во време на сите претходни влади независно дали ги формирал ВМРО-ДПМНЕ или СДСМ.
Позитивно изненадување беше настапот на Хоџа како единствена жена меѓу претседателските кандидати. Имаше чиста и течна мисла. Несоодветно и' беше високото академско ниво, бидејќи им се обраќа на граѓаните, кои треба да сфатат што сака да каже. Може да и' се забележи и за признанието дека само четири недели е во политиката, што не е факт со кој треба да се фали еден кандидат за претседател. Таа единствена од кандидатите јасно го постави прашањето за македонскиот идентитет, посочувајќи го проблемот што Македонците немаат јасен став дали сакаат политичка или етничка нација.
- Сами подготвивме терен да ни се наметне проблемот со името, поради конфузијата што сами ја создадовме. Античкото минато на Македонија треба да го проучуваат научниците, а не политичарите, бидејќи постои огромна разлика меѓу историја на територија и историја на нација. Треба компромисно решение за името, кое нема да навлегува во ничиј идентитет - рече Хоџа.
ОД ПАТРИОТ ДО ЕВРОПСКИ ПОЛИТИЧАР
Независниот Љубе Бошкоски, кој себеси се прогласи за единствен кандидат-член на ВМРО-ДПМНЕ, се обиде истовремено да освои поени и кај тие што го перцепираат како „брат Љубе“ од конфликтот во 2001 години и како човек со визија за европска Македонија. Забележливо беше неговото јавно додворување на ДПА преку изјавата дека треба сериозно да ги сфатиме предупредувањата на еден од најважните политичари во албанскиот блок Мендух Тачи.
- Не смееме да го игнорираме ставот на Тачи дека ако Македонија не влезе во НАТО, е доведено во прашање постоењето на македонската држава. Ако 100 отсто Албанци и 60 отсто од Македонците сметаат дека излез од кризата е влез на Македонија во ЕУ и во НАТО, ние мораме да седнеме и да најдеме решение - рече Бошковски. Вети дека има капацитет да го реши проблемот со името и најави дека ако како претседател не успее да го направи за тоа една година, ќе се повлече од функцијата. Тој успеа да и' ја смени целата концепција за дебатните емисии на новинарката на „Телма“ со тоа што не се согласи да биде третиран како помал фаворит во однос на кандидатите од големата партиска четворка. Бошкоски инсистираше наместо во следната емисија да дебатира само со Селмани и Ружин, повторно сите заедно да дебатираат, што новинарката мораше да го прифати.
Како излезен од „архива“ изгледаше кандидатот на ДУИ Агрон Буџаку, кој имаше бледо издание. Не успеа да ја убеди јавноста дека прифатил да биде претседателски кандидат за да победи. Се збуни на прашањето кој кого би требало да поддржи, ако со Иванов влезат во вториот изборен круг. Дека на кандидатот Имер Селмани му е важна поддршката од македонските гласачи се виде и на соочувањето, на кое изостана типична ретортика за правата и положбата на Албанците во Македонија. Фокусирајќи се главно на прашањето за името, притоа само во една реченица споменувајќи ги меѓуетничките односи како се' уште незатворено прашање, Селмани најави дека ако стане претседател, заедно со Владата и опозицијата ќе изгради заеднички став за името.
- Треба да донесеме консензуално решение, кое нема да навлегува во идентитетот, ќе биде прифатено од Грција и ќе ни ги отвори евроатлантските процеси. Антиквизацијата на Македонија е опасна порака - рече Селмани.
Фрчкоски тактизира? Наспроти бучноста на Иванов, неочекувана смиреност манифестира Фрчкоски, кој не влезе буквално во ниту еден дуел, па дури и беше еден од најпослушните гости во емисијата. Фрчкоски дури неколкупати ги премолчи директните прозивки од Иванов, иако јавноста очекуваше да се спротивстави. Како еден од поважните советници на поранешниот претседател Трајковски, не реагираше на тврдењето на Иванов дека бил дел од тимот. Се шпекулира дека Фрчкоски го „чува“ својот темперамент за да го намами Иванов на дуел „еден на еден“, каде што ќе се покаже во вистинско светло. Иванов повторно не даде прецизен одговор дали ќе прифати дуел со Фрчкоски ако влезат во вториот круг. Тој дури ги обвини медиумите дека погрешно ја пренеле неговата изјава за тоа дали ќе има дуе