Пропагаторите во Македонија 1903 г.: руси-бугари, срби, грци и романци
In the Balkans: A Trip Through Macedonia -- The Land of Strife, April 18, 1903, Saturday
"...
ROMANIAN, SERVIAN AND BULGARIAN AGENTS ARE ALL SCRAMBLING FOR THE APPROPRIATION OF THESE ERRING SPIRITS, WHILE LEARNED PROFESSORS AT ST. PETERSBURG AND BUCHAREST, BELGRADE AND SOFIA ARE BUSY MANUFACTURING GENEALOGICAL TREES AND NATIONAL APPELATIONS FOR ALL AND SUNDRY OF THESE BEWILDERING APOSTLES OF EMANCIPATION..."
----------------------------------------------------------
Бугарскиот социјалист, Георги Бакалов (пишувал под псевдонимот Глигорев, за националноста на Македонците пред повеќе од 100 години вели „
во селата во Македонија, ако сретнеш селанец што говори словенски и припаѓа на православната религија...деветорица од десет од овие луѓе и покрај што се предмет на пропагандите на трите соседни држави, ќе ви одговорат на прашањето што се понационалност, дека се МАКЕДОНЦИ“
Правителственија орган (vladin) неотдавна пи­шеше за „причините да се затвори битолската гимназија" и обвинјаваше част от местната
македонска интелигенција в сепаратиз'м којто се пројавјава в стремлението да се изтикат от всички места в екзархијата и по учебното дело родените в кнјажеството б'л­гари и да се заменјат с македонци. Но ако
в Македонија сепаратизм'т се изказва в стремлението да се изп'лнјат всички места и дл'жности с'с свои хора, то в Б'лгарија работата стои с'всем другојаче. Там сепаратическото течение и между б'лгарите, и между македонците има теоритическо обоснование. Не­говите последователи се набират измежду крај­ните радикални елементи. Тјахната аргумента­ција не - е лишена от логика и политическа м'дрост и заслужва вниманието на читателја, којто иска да се ориентира в теченијата, с'з­дадени около македонскија в'прос.
Преди всичко, сепаратистите отричат справедливостта на б'лгарските претенции над Македонија (19 str.).
....С'штествуванието на толкова, с'рби, г'рди, б'лгари, рум'нци, австријци—с'всем демо­рализира македонеца, којто спокојно снекулира с'с заинтересуваните симпатии на
различните „брача". Има примери, че
доста известни ма­кедонски дејци в Белград се наричат с'рби. а в Софија — б'лгари.
Ако масата на населението, казано изобшто (str. 24), -симпатизира на б'лгарите причината
не лежи в близостта на езика, —
такава близост има и между ср'бскија и б'лгарскија езици-а в с'штествуванието на некои исторически факти. П'рво, известна солидарност между
тија два народа се разви оште под турското иго,
когато македонците и б'лгарите от сегашното кнја­жество водеха заедно обшта борба против гр'ц­кија патриарх. А оште повече симпатии в Македонија си спечели Б'лгарија след војната, когато недостика на чиновници ја накараха да приема на служба македонците: една трета от всички б'лгарски чиновници са
македонци. В б'лгарската војска има повече от триста офицери-
македонци. Ако С'рбија беше т'ј го­стоприемна к'м макодонците, техните симпа­тии штеха да се об'рнат к'м Белград. Освен това, всека година от Македонија излизат до 80,000 работници, които се пр'скат по целија полуостров и дирјат работа.. Грамадното мнозинство от тех ја намират в Б'лгарија.
Разбира се, че причината за
симпатиите на македонците к'м б'лгарите требва да се т'рси в тија реални отношенија, а не в етнографическата обштности. Етнографически разликата между с'рбина и б'лгарина (str. 25)
нес'мнено е много по-малка, от колкото между един бретонец или провансалец и един селјанин от Елзас. Последните могат да се разберат помежду си, само като приказват на литературен френски език, а с'рбин'т, и б'лгарин'т свободно се равбират без ни­каква речници.