Тие дури нема и да ги гледам. Верувам дека нема да има ништо друго, освен комунистичка пропаганда. Факт е дека е имало убиства, како во Jугославиjа, така и во Грциjа и во Бугариjа - на комунисти. Вртите из нетот истите 5-6 слики на убити комунисти.
Па нема да ги фледаш кога не ти одговараат,бугарска работа.Не си ни ги видел клиповите а веке даваш критика
:kesa:.Кажи ми дали и 12 убиени деца во Ваташа од страна на бугрски фашистички војници е комунистичка пропаганда???
Бугарите ликвидирале 103 Поречани во еден ден
[Бугарската војска во Порече организирала казнени експедиции кои вршеле ликвидации]
Бугарската војска во Порече организирала казнени експедиции кои вршеле ликвидации
Балканските и Првата светска војна најтрагично минато на македонскиот народ (16)
ВИКТОР ЦВЕТАНОСКИ
Во еден ден, на Бадник, спроти Божик, во 1916 година, Бугарите ликвидирале 103 Поречани и ги фрлиле во еден ископ во месноста Дервишка Нива. Бугарската војска, која го окупирала овој крај по повлекувањето на Србите, организирала казнена експедиција под водство на полковникот Панов, користејќи посебни мерки за заплашување на населението кое го сметале за просрпско. Тогаш подготвувале и црни списоци на видни и влијателни луѓе. Како што пишува Милан Ристески во „Порече низ историјата“, на списоците се наоѓале сите свештеници, учители, претседатели на општините, началници на комитети, просрпски војводи и нивните четници. Тогаш биле уапсени 205 лица од црниот список. Едни ги однеле во Околиското началство, други во Прилеп, а половината од нив завршиле во ископот на Дервишка Нива.
Во фондот на манастирот „Света Богородица“ крај Манастирец се наоѓа списокот на убиените. Ги има од сите места во Порече, но најмногу - 22 се од селото Здуње, единаесетмина од Лупште, деветмина од Томино Село, по осуммина од Долни Манастирец и Зркле. На ликвидираните подоцна Поречани им подигнаа костурница во близина на манастирот.
Меѓутоа, тоа не се сите ѕверства што ги направиле Бугарите за време на Првата светска војна во овој крај, каде што српската пропаганда во тоа време имала големо влијание. Една година пред тоа биле ликвидирани и други видни Поречани. Поп Димитрија од селото Црешево се повлекувал заедно со српската војска, знаејќи дека црно му се пишува кога ќе дојдат Бугарите. Меѓутоа, го вратил поп Мицко, гарантирајќи му дека нема да даде да биде убиен, без разлика на тоа која војска ќе дојде во Порече. Му поверувал, но страшно се излажал. Заедно со уште двајца други свештеници, ѕверски бил убиен и фрлен во еден бунар во Македонски Брод. Таа година од Бугарите или од пробугарски ориентираните Македонци биле убиени и Јован Зенговски, Никола Дуроски и Петре Марковски од Крапа, а во Македонски Брод свештеникот Цветко Попоски и Нове Тодоровски.
[Во близина на манастирот „Света Богородица“ Поречани им подигнаа костурница на ликвидираните] Тоа биле страшни години за луѓето од Поречето. Бугарската власт завела купонски систем на исхрана, вршејќи реквизиција на сите земјоделски и добиточни производи. Способната машка работна сила била на фронтовите, едни ги мобилизирала српската војска, други бугарската. Во селата останале само жените, старците и децата, немало кој да ги ора нивите. „Лебот го надоместуваа со други производи, јадеа коприви, штавеј, зелје, костени и желади. Неколкуте десетици илјади војници што беа стационирани во Порече изедоа се'. Во овој крај во тоа време се уништени над 150.000 глави овци и кози. Затоа настапи глад посилен од се'. Слабата исхрана на луѓето и гладот однесоа многу жртви, особено умираа старците и децата. Жените се собираа по неколку во група и одеа по селата на Тиквешијата, Велешко, Скопско, од каде што купуваа по дваесетина килограми пченка за да ги прехранат своите. Многу од нив умреа гладни на патиштата. Старата Јованка Синадиноска од село Локвица цел месец не каснала леб и кога зела леб в рака, се прекрстила, каснала неколку залаци и починала. Гладот одземаше жртви колку и фронтот“, пишува во своите сеќавања еден Поречанец.
Луѓе на тогашната бугарска власт извршиле и многу грабежи, особено на печалбари. Се спомнува грабежот што бил извршен на браќата Трпе и Максим Стојаноски, печалбари кои тогаш се вратиле од Романија. Со себе донеле шест оки злато, за што бугарската власт дознала. За да дојдат до златото, ги уапсиле и ги обвиниле дека се србомани. Вршејќи му невиден притисок за да каже каде е златото, на Трпе му ја отсекле едната рака до лакотот и му ја ставиле во другата. Не можејќи да ја издржи болката, го пратил братот Максим да ги донесе парите и потоа му ги предале на кметот Спиро Стојчески. Откако му го дале златото, Максим бил пуштен, а Трпе завршил со уште 102 Поречани во ископот кај Дервишка Нива.
Многумина Поречани што биле регрутирани во бугарската војска бегале од фронтот. Поголема група од 200 момчиња се криеле во околните планини, а бугарската војска ги барала со неколку воени единици. Зимата 1916 година открила една група од нив, која се обидела да ја пробие блокадата. Притоа, некои биле ранети, а другите избегале. По неуспехот да ги фатат, нивните семејства биле изложени на стравотни маки. Се раскажува како на жената на Ване Дамчевски од Црешево Бугарите и' ставиле нагорен вршник. Изгорела под него, но не го предала мажот. За да биде трагедијата уште поголема, за време на војната Порече го зафатил пегав тифус од кој изумреле околу 700 души.
Милан Ристески пишува дека тогашната власт започнала и со интернација на цели села во Бугарија за да ги спречи дезертирањата на Поречани од бугарската војска. Ги интернирале прво старците и децата. Најпрво ги одвеле во Прилеп. Таму Прилепскиот комитет на ВМРО побарал да ги вратат назад. Бугарите привидно ги вратиле во Порече, но преку Кичево, Тетово и Скопје, сепак, ги интернирале во Бугарија.
„Луѓето со болка се оддалечуваа од татковината. Се наведнуваа старците да ја бакнат својата родна земја и да се простат од неа, со страв дека повеќе нема да ја видат. Се слушаше силен писок од тажачки гласови во селото Тажево. Го тажеа селото, се тажеа себеси, ги кршеа прстите, ги корнеа косите и ја повикуваа земјата да се отвори и да ги прибере каде што ги прибрала нивните предци. Група од 400 души од Тажево се иселени во Бугарија. По две години оттаму, од тие 400 души, се вратија 120. Другите ги изгубија животите - кој од глад, кој од болест, кој од студ“, цитира Милан Ристески едно сеќавање од тоа време.
И селаните од Здуње ја доживеаја судбината на многу други интернирци. „Насилството, колежите и палењата во Порече продолжуваа. Сечењето глави на селаните и бесењето на видливи места беа посебно уживање и закана на туѓинците“, своевремено раскажувал еден Поречанец, сведок на овие настани.
За интернациите пишува и македонскиот револуционер Мартулков. Во своите спомени цитира изјава на еден бугарски командант за интернирањата на жителите од едно село. „При претресот не се најде оружје, ниту нешто што можеше да го компромитира селото или одделни селани. Но, и покрај тоа, ’опасните србомани‘ беа истерани, заедно со семејствата во Велес, за интернирање. Списокот на овие луѓе беше составен уште порано во Велес со помош на ’видните граѓани‘“, пишува Мартулков.
Македонскиот револуционер објаснува дека особено актуелни биле интернациите откако Василие Трбиќ, кого пробугарски ориентираните села во прилепскиот крај го паметат само по зло, слетал со авион на ливадите крај Зрзе и се криел во околината. Тоа било повод за масовни интернирање на „сомнителните“ селани.
Тоа не биле сите маки на Поречани. Група од 150 лица, старци и момчиња биле присилени да работат на патот на Плетвар. Дење работеле, а ноќе ги затворале во плетварските плевни. Измрзнати од студ, гладни и боси, многумина не можеле да работат, па поради тоа биле изложени на големи маки. Даме Кралески, кој не можел да оди, од бугарските војници бил боден со бајонети, по што починал.
Д-р Растислав Теризевски вели дека Бугарите по окупацијата во 1941 година примениле поинаков однос спрема населението во Порече за да го придобијат и истовремено да ги исперат ѕверствата што ги направиле во Првата светска војна. „Министерството за просвета на Бугарија посебно размислувало како да го придобие поречкиот крај, притоа признавајќи дека е направена голема грешка со злосторствата што се вршени. Во еден документ стои дека населението од Порече можело да се побугари со посмирена политика и со други мерки, како и во другите делови на Македонија. Тогаш испраќале добри учители и се обидувале да школуваат млади Поречани во Бугарија. Истовремено воделе сметка воените регрути од овој крај да стапат во подофицерски школи“, вели д-р Теризевски.
Наредбите за ликвидации ги давал миленик на Фердинанд
Познатиот македонски револуционер Алексо Мартулков, кој во тоа време бил еден од раководителите на бугарската власт во Азот и Порече, вели дека голем број од командите за ликвидација на Поречани ги давал потполковникот Панов, кој, според него, имал генерални полномоштија и „карт бланш“ за дејствување - лично од царот. „Панов беше од ерменско потекло и персиски поданик. Но, овој меѓународен авантурист и шпион беше се доселил во Бугарија уште пред војната, успеа да се зближи со царската камарила и по кратко време стана миленик на Фердинанда. Не без способности, тој успеал да се лансира како офицер во бугарската војска, а подоцна станал предавач во военото училиште“, пишува Мартулков во своите спомени. Тој вели дека потполковникот Панов својата крвава мисија ја започнал уште со преминувањето на бугарско-српската граница есента 1915 година. „Во Сурдулица заклал голем број српски попови. Каде што поминуваше, оставаше крвави траги, мачејќи го и колејќи го невиното мирно население. Особено со своите полчишта се појави во Азот, Порече и прилепските села, чистејќи ги србоманите. Меѓу селаните Панов беше посеал страшен ужас“, подвлекува македонскиот револуционер.
Згрозен од злосторствата што ги вршел Панов, генералот Танев, тогаш командант во бугарската војска на Македонскиот фронт, инаку роден во Велес, го викнал кај себе и побарал објаснување за ѕверствата. Панов тогаш му изјавил дека тој не може да дава отчет за своите постапки никому, освен лично на царот.
