William Gladstone и македонското прашање

[Misirkov]

Актуелизациjата на македонското прашање кон краjот на 19. век придонесе да го изложи своето становиште и англискиот државник Вилиjам Гледстон (1809 - 1898).

Гледстон низ целата втора половина на 19. век проjавувал огромно интересирање за Македониjа. Првите следи се во 1840-1860 год. кога бил секретар за колониjални прашања, а исто така и претседател на Трговската комора.

Поизразит интерес проjавил во времето на Кримската воjна 1853-56 година, кога тнр. "Источно прашање" станало предмет на разгледување на меѓународната дипломатиjа. Вo неговата преписка постои броен материjал посебно за односот на Русиjа кон ова прашање и за заштита на англиските интереси на исток.

Покраj тоа, Гледстон многу се интересирал за општата ситуациjа во Турциjа и за земjите под неjзиниот суверенитет. Како дел од тоj негов интерес биле и стопанските ресурси на Македониjа и трговските трансакции со неjзините производи. Така на пример во едно писмо од 1866 год. му се соопштуваат на Гледстон карактеристиките на макдонскиот тутун коj бил наjквалитетен и чиjа цена варирала.

Но наjголема улога во заштита на интересите на тнр. "jужнословенски" народи, а во врска со нив и на македонскиот народ, Гледстон одиграл во периодот 1875-80 година, и натаму. Тоа е времето кога започнала "босанската криза" од 1875 год., бугарските колежи од 1876 год., Руско-турската воjна од 1877-78 год., и револуционерното движење во Македониjа од 1878 до 1880 год.

 

[Misirkov]

Гледстон развил голема агитациjа за заштита на интересите на поробените народи на Балканот. Тој во тоа време бил во опозициjа во британската политика, и jа подложил на жестока критика политиката на конзервативната влада предводена од Бенџамин Дизарели (Benjamin Disareli) коj пак водел про-турска политика.

Во 1876 година во Лондон била форимрана "Лига за помош на Христиjаните во Турциjа" во коjа Гледстон наjактивно се ангажирал. Под негово содеjство, низ цела Британиjа се организирани масовни jавни собири, на кои Гледстон често истапувал бранеjки ги правата и изразуваjки симпатии за страдалните христиjански народи во Турциjа, и барал краj за турката тираниjа.

Интересно, за време на Руско-турската воjна, Гледстон превзел акциjа да се ангажира и Грциjа против Турциjа. На оваа негова акциjа наишла на силна реакциjа каj грчките владеачки кругови. Тие сметале дека заложбата на Гледстон не одговарала на интересите на Грциjа, како различни од тие на "словенските" народи, и предпочитале броба против Русиjа отколку Турциjа. И покраj реакциjата, Гледстон продолжил да агитира дека единствениот фронт е наjдобрата гаранциjа за слободата на балканските народи.

Овие актуелни прашања на тогашната балканска проблематика, Гледстон ги разгледувал и во коресподенциjата со корифеjот на jугословенството Jураj Штросмаер (во периодот од 1876 до 1892 година). Нивната коресподенциjа е своевидна историjа на напорите за ослободување на балкански народи.

 

[Мистичен]

Meне ме интересира кои биле вистинските мотиви на Гледстон, посебно што бил во опозиција во тоа време. Исто така, ме интересира и што се случило понатаму со него и со неговите заложби и агитации.

 

[Misirkov]

Има два елемента, што можат да делуваат како контрадикторни: човекот очигледно бил хуманитарец, но исто така и политичар и трговец.

На почетокот на неговиот интерес за Балканот, Гледстон проjавувал интерес за состоjбите во Турциjа повеке од вториот аспект т.е. повеке за британско-турските трговски врски (таква му била работата). Се трудел да обезбеди поголеми привилегии за британските трговци во опширната Отоманска Империjа и се интересирал за ситуациjата на неjзините наjбогати области.

Но неспорно е дека имало и jака слободољубива компонента во неговото делување на Балканот коjа еволуирала со текот на времето. Затоа и бискупот Штросмаер му се обратил баш на Гледстон во 1876 година за да му ги изнесе тешкотиите во решавањето на jугословенското прашање, со надеж дека овоj ке се застапува за Jужните "Словени".

Во одговор на тие апели, Гледстон поволно се одзвал и во неколку писма jа нагласил акциjата, во коjа тоj наjактивно се ангажирал за заштита на правата и слободите на тие народи. Пример, во едно од тие писма од 15 декември 1876 година, Гледстон го информира Штросмаер за големите манифеcтации што се превземале низ Британиjа.

Во резолуциjата што била донесена на еден собир, се изразувал протест против sверствата на Турците и се истакнувале симпатии за поробените народи во турските провинции. Во резолуциjата се ургирало до владата на Британиjа, заедно со останатите големи сили, да се стави краj на турските ужаси и -- битно за нас -- да се установи политичка независност за овие провинции. Слично било и на други собири, каде што се нагласувала потребата на Христиjаните во Турциjа да им се даде слобода и самоуправа.

Но наjплоданиот период на Гледстон (за нас) е за времето кога бил надвор од државната управа. Значи тоа што бил во опозициjа не било политичко калкулантство -- иако иако сигурно ги ударал своите политички опоненти кога имал можност.

 

[Misirkov]

Исто така, ме интересира и што се случило понатаму со него и со неговите заложби и агитации.

Прашањето за Македониjа и развоjот на македонското прашање Гледстон го интензивирал и по 1880 година. Во една белешка од 1881 година на пример, тоj jа регистирал тешката положба на Македонците создадена со неисполнувањето на клаузулите од Берлинскиот договор. Тоа становиште е регистрирано и во неколку негови трудови и говори. Во нив често наблегал на тогашната тешка состоjба во коjа се наоѓал македонкиот народ.

Посебна активност Гледстон проjавил со склучувањето на Берлинскиот договор во 1878 година. Сметал дека постои само едно справедливо решение на Источното прашање. Имено, тоа се состоело во барањето да се реши прашањето на поробените "словенски" народи врз принципот на самоопределување (што е голема работа): "Балканот на балканските народи".

Подигнуваjки го тоj принцип, Гледстон воедно го подигнал и своето негодување за плановите кои, особено по 1880 години, ги кроела Австро-Унгариjа за навлегување во Македониjа и продирање кон Солун! Гледстон тогаш во Долниот дом на британскиот парламент го подигнал своjот глас на протест против таквата Австро-унгарска политика (против коjа подоцна се бореле и Хрватите, и Србите и другите балкански народи). Гледстон често jа разoбличува експанзионистичката Австро-унгарска политика (со коjа понекогаш кокетирале британските козервативци) во неговата коресподенциjа.

Ова е време на засилени акции на соседните владеачки касти за пропагандни махинации во Македониjа. Тие пратиле разни емисари до Гледстон да го "купат" за да се застапи за нивните цели во Македониjа. Меѓутоа, Гледстон не се обрнувал на нивните апели и стоел цврсто на своите позиции за заштита на ослободителните стремежи на македонскиот народ.

 

[Divider]

И на крај, поради неговото вехементно залчагање за Македонија како трговски и културен-просветен центар на Балканот во етнички граници и отпојќе, онаа курвата, кралицата не дозволува и го фаворизира Дизраели копилето поради што ние ден денес сме јебаната балканска странка.

 

[Misirkov]

И на крај, поради неговото вехементно залчагање за Македонија како трговски и културен-просветен центар на Балканот во етнички граници и отпојќе, онаа курвата, кралицата не дозволува и го фаворизира Дизраели копилето поради што ние ден денес сме јебаната балканска странка.

Дали историјата ни се повторува денес? Кој не учи од историјата ја повторува како фарса:

Britain’s Foreign Secretary David Milliband yesterday appeared to support Greek concerns on the Macedonia name dispute, as a European Commission report called on Greece and the Former Yugoslav Republic of Macedonia (FYROM) to make fresh efforts to reach a compromise.

“We understand Greece’s sensitivities on the name issue and it is very important that a solution is found that respects Greek concerns,” Milliband said following talks with his Greek counterpart Dora Bakoyannis in London. Referring to the possibility of Athens vetoing FYROM’s bid to join NATO if the name dispute remains unresolved, Milliband said Greece would be justified in exercising its rights as a member of the alliance.

Bakoyannis expressed satisfaction on Milliband’s stance and his assertion that Britain supported a July 2006 agreement between the Greek and Turkish Cypriots, which Ankara has failed to honor.

In Athens, Foreign Ministry spokesman Giorgos Koumoutsakos said the EC’s report on candidate Turkey “made satisfactory references to all issues of particular interest to Greece,” including the rights of Istanbul-based Ecumenical Patriarch Vartholomaios and Turkish air-space violations in the Aegean.

The EC also issued a critical report on FYROM, saying it had failed to push reforms and curb corruption. It also called for a more constructive approach to resolving the name dispute.

http://www.ekathimerini.com/4dcgi/_w_articles_politics_100006_07/11/2007_89787

 

[Borg_Drone]

 

[Misirkov]

Пред, за и по Илинденското востание, Друштвото Бајрон издало брошура наречена “Македонското прашање’’ во кое на видно место е разработено становиштето на Гледстон во неговото разрешување.

F. Stevenson, во предговорот на публикацијата, нагласува дека Гледстон бил противник на анексијата на Македонија кон Бугарија предизвикана од мирот во Сан Стефано и се залагал автономија на Македонија како посебна единица:

“...It is known also that Mr. Gladstone was not favourable to the wholesale annexation of Macedonia to Bulgaria contemplated by the San Stefano Treaty ... [He] preferred that the immediate necessities of the case would be met by the separate treatment of Macedonia on the basis of authonomy...’’

(The Macedonian Question, London, The Byron Society, 1902, стр. 9-10) :salut:

 

[Misirkov]

Ја враќам темава во живот бидејќи имаше отворена тема на форум Свет дека Британците во некоја мерка излегуваат од Грција.

Читам деновиве една интересна книга од Херберт Џон Флер од 1921 год. во која тој спомнува дека Лорд Брајс и неколку други Британски првенци се залагале за автономна Македонска држава.

Инаку Флер ги третира Србија, Грција, Бугарија, Македонија и Тракија како одделни единици (видете на линкот, има приложено и мапа, стр. 75, јасно пишува Македонија).

Конкретно за Македониja:

“...Macedonia and Thrace have the regime of the Ciflik, the village being under a lord who once paid taxes to the Turk, and was often Muslim. ...

Тhe coast apart, Slavonic languages are almost universal, but Bulgar also has an Asiatic (so-called Tatar) element, and Albania preserves ancient dialects. Pre-war maps often made Macedonia Bulgar on speech for the most part, but this was partly the result of the Bulgar schools. History may be quote on every side, and we may yet see the experiment of an autonomous Macedonian state such as Lord Bryce and others have suggested. ...’’

(H.J. Fleure, The Treaty Settlement of Europe, Oxford University Press, 1921, стр. 75-76)

http://books.google.com/books?id=la0BAAAAMAAJ&pg=PP1&lpg=PP1&dq=H.J. Fleure Th Treaty Settlement of Europe&source=bl&ots=yLMVO7Cjmr&sig=lGRAx0bkVCR-GhJVFG9QXTE-jY0&hl=en&ei=X3FLSoKDHpqytwfT0PibDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1


.

 

[Македонеро]

On January 19th, 1897 William Gladstone, a British Statesman sent a letter addressed to the President of the Byron Society Hawarden Castle, Chester;

Dear Sir,

The hopelessness of the Turkish Government would make me witness with delight its being swept out the countries which it tortures: but without knowledge of resources available to support the revolt. I dare not take the responsibility of encouraging it in any fort or degree.

Next to the Ottoman Government nothing can be more deplorable and blameworthy than jealousies between Greek and Slav, and plans by the States already existing for appropriating other territory.

Why not Macedonia for Macedonians, as well as Bulgaria for Bulgarians and Servia for Servians? And if they are small and weak, let them bind themselves together for defense, so that they may not be devoured by others, either great or small, which would probably be the effect of their quarrelling among themselves.

Your very faithful

W. E. Gladstone

 

[Divider]

Убав пост ми се доаѓа..

Poradi potenciranjeto deka sme distinktiven narod, so slicen, no poseben jazik i kultura od drugite narodi na Balkanot pod turska okupacija ili poradi toa sto e spomenat albanskiot jazik?
No da ne odime off topic mnogu.

Za zal, i denesnata britanska politika se bazira na tradicionalnite imperijalisticki tendencii na angliskata Kruna, a poradi istoriskata nepravda so egejska Makedonija i izlezot na toplite morinja koj ni e onevozmozen, nie ne sme interesni i se dava primarnost na Grcija.

Za zal, koi i da mu bile motivite na Gledstone, Disraeli, a podocna i ostanatite odlucuvaat da ja kaznat Makedonija, vis-a-vis kakva takva funkcionalna vestacka grcka drzava, koja za da se zadrzi kako faktor na poluostrovot, dava nezapamteni koncesii na krunata.

Mi se cini deka vremeto tuka vo toj pogled zaprelo uste od tursko.

Ne gledam promeni kakvi sto imalo na drugi mesta, verojatno se dolzi na pregolemite interesi na onie koi odlucuvaat za tugjite sudbini, kako i togas, istite se i sega.

 

[Misirkov]

Добро Garfild, тe разбирам и потполно се сложувам, но поентата беше дека без разлика како испадналa работата (лошо по нас во секој случај откако Британија се определила за Грција) од историска гледна точка Флер укажува дека имало и такви како Гледстон, Брајс и други кои се залагале за Македонска држава.

Значи, денес, откако станала работата, и во ситуација кога не негира Грција, имаме јак историски аргумент.

Што се однесува до тоа кои биле интересиоте на Британија преку грција, и што правеле споулавените Грци и останати соседи во Македонија, вреди да се прочита книгата “What Really Happened in Paris’’ од Чарлс Сејмор и Едвард Хаус. Целата ја има на интернет, дадена на линкот подолу.

“...Маcedonians came looking for the millennium. ...’’

http://books.google.com/books?id=zeJmAAAAMAAJ&pg=PA140&lpg=PA140&dq=Bowman Constantinople and the Balkans&source=bl&ots=vUbUuUnZfu&sig=OEsuAAI1ngIl57nCDm35YWmijdk&hl=en&ei=PmVLSuL-G5HDtwe42M2bDQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1

(Edward Мandell Нouse and Charles Seymour, What Really Happened in Paris, The Story of the Peace Conference 1818-1919, Charles Scribner's Sons, New York, 1921, стр. 142)

 

[Misirkov]

Убав пост ми се доаѓа..

Македонци нотирани во книгата на Реџиналд Вајтон и Џералд Пранс од 1903 година:

“The Land Of The Black Mountain, Тhe Adventures of Two Englishmen in Montenegro” By Reginald Wyton and Gerald Prance

(METHUEN & CO. 36 ESSEX STREET W.C., LONDON, First Published March 1903, New and Cheaper Issue 1905)

​

“We were received as old friends and welcomed to the Easter table, which was set, as in any other Montenegrin house at this season, for anyone and everyone who has the remotest claims of acquaintanceship. ​

​

Several men were present, to whom we were at once introduced; amongst others a canny Scotchman, the only Britisher living permanently in the country. We were a cosmopolitan gathering. There was Dr. S., a Roumanian, an Austrian ornithologist, a Scotchman, our innkeeper was a Macedonian, and two or three Montenegrins. From that evening date many of the pleasant friendships which we made in Montenegro.” (page 67)​

​

“Half-way, the rain came down in sheets, and we took shelter in a wayside inn, or rather hut. It was crowded with returning pilgrims whom the threatening weather had forced to depart earlier than is their wont. ​

​

As the weather momentarily cleared, we pushed on, and the remaining distance was one of the most interesting walks it had been our fortune to witness. A ceaseless stream of pilgrims poured down the rocky path. It came on to rain again, but one and all wished us luck in the name of God and S. Vasili. Nearly every costume of the Balkans was represented. The Bosnian, in sack-shaped baggy trousers, fitting the lower leg, either of crimson or blue cloth, a smart-coloured Turkish jacket, a broad shawl round his waist displaying armouries of knives and pistols, on his head a fez wound round with a huge turban cloth, mounted, or leading a pack-horse; his wife in coarse black trousers; the Hercegovinans, with breastplates of silver ornaments, exquisite in workmanship and of great antiquity; sombre Servians, and white-clad Albanians, whose trousers are embroidered with black braid in fantastic tracing; fez, head-cloth, and neat little Montenegrin cap; trousers of red, pink, blue and black; gigantic Albanians in high riding-boots, sitting their horses like Life Guardsmen; Macedonians, Greeks, and even pure-blooded Turks; Montenegrins in creamy white frock-coats worn over gold-braided crimson jackets; and dark-blue costumes with red worsted tassels of the poor Dalmatian peasants—all passed us in bewildering confusion.” (page 252).​

​

http://books.google.com/books?id=CgFFAAAAIAAJ&dq=THE LAND OF THE BLACK MOUNTAIN&printsec=frontcover&source=bl&ots=mRU-1WfxdJ&sig=2YKacHsTw50Hu5_IoIELn2Ia15g&hl=en&ei=D-88S_7JIM6olAeFu4SnBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=3&ved=0CBQQ6AEwAg#v=onepage&q=&f=false

 

[Eddie_rebel]