Значи, Македонскиот Парламент ја прогласи независноста на државата на 8 септември 1991; Народната Банка се конституираше како независна емисиона банка на 26 април 1992; а првите банкноти се издадоа само два дена подоцна.
Во нормални услови подготовката за вакви работи би требало да траат по неколку год.; во Македонија се одработи за неколку месеци. Првите банкноти беа само преодно решение, и нивното планирање се одвивало во тајност.
Првите банкноти беа и национален производ. Печатени се во печатницата „11 Октомври„ од Прилеп. ечатењето не било без проблеми...фалела адапција на машините и соодветни бои кои не биле лесно да се набават.
Бидејќи тие беа само преодно решение тие беа наречени бонови и на нив немаше име на валута. Боновите беа произведени со многу едноставна печатарска техника...од 10 до 1000 беа исто и со ист дезајн.
Сепак носеа некој одраз на различни аспекти од националниот идентитет. На едната страна се претставени тутуноберачи во народни носии, тутунот е локална индустрија од Прилеп и градот е голем извозник од Македонија. Другата страна го претставува Македониумот во Крушево, кој го одбележува Илинденското востание од 1903 и неговиот Манифест, кој ги повикува сите Mакедонци независно од националност и религија да се борат за ослободување од отоманската власт.
Поради високата инфлациона стапка на инфлација и со цел да се задоволи побарувачката при замена на југословенскиот динар се појавува потреба од две нови банкноти со вредност од 5000 и 10000.
Дизајнот на овие две е поразличен. На 5илјадарката е претставена млада девојка како пишува на компјутер а на 10 илјадарката е претставено македонското оро-Тешкото.
Боновите беа во функција на привремено платежно средство и требало да се заменат само после една година. Второто издание беше пуштено во оптек во мај 1993 и го носи и името денар.
Интересно е што на 500 денарката има мотиви од Охрид кои го прикажуваат како важен средновековен црковен и урбан центар на земјата. Прикажана е црквата Св. Јован Канео од 13 век и Самоиловата тврдина на другата страна.
Самоиловата тврдина стои симболично над стариот град како потсетник на голема држава која ја сосздал царот Самуил во раниот 13. век. Покрај тооа што не е покажан неговиот портрет тврдината се гледа симболично на историската личност поврзана со период на политичка автономија.
Како една од заштитните симболи (карта на Македонија на УВ светло) има и легендарна референца од битката на беласица во 1018год. На банкнотата се појавува брановидна линија и круг под тврдината како некоја шематска симболика на преживеаните и ослепени војници.
Актуелното и трето издание на банкнотите излезе 1996. Дизајнот беше избран на тендер. Конечниот резултат преставува една многу убава содржина на теми од минатото. Наместо претстава на портрети или архитектонски објекти на банкнотите се претставени археолошки предмети, средновековни икони и архитектонски детали.
На позадината на сегашната 500 денарка приметлива е интензивна црвена боја која треба да рефлектира една национална карактеристика манифестирајќи ја љубовта кон оваа боја.
Некој од предметите се од далечното минато. На пр. Веселата Менада или златната посмртна маска...и двете од 6 век пред н.е.
За да се рефлектира разноликоста на верските заедници на 100 денарката се појавува таванска роозета од куќа која се верувало дека е албанска (подоцна се покажало дека тоа не е точно). На другата страна се појавува гравура на Скопје од 16 век видена преку прозорец на албанска куќа во градот Дебар.
Христијанството се провлекува низ скоро половина од претставите присутни во ова издание. На 50 денарката се појавува детаљ од црквата св. Пантелејмон а на 1000 денарката детаљ од Григориевата галерија од Св. Софија.
Симболични птици и животни се присутни од подни мозаици, паунот како симбол на вечноста и на глорифицираната душа на Христос од ранохристијанската базилика во Стоби.
Кучето Кербер, чувар на подземниот свет од големата базилика во Хераклеа Линкестис близу Битола на 5000ката.
Два од најубавите дизајни се на 50денарката...светиот нимб и одеждата на светецoт во контраст со длабока сина заднина.
Богородица со малиот Христос на 1000ката е земена од исклучителна икона од 14тиот век.
Иначе 500ката и илјадарката беа преработени и со нови детаљи...како убетките со лавовска глава...еве како тие навистина изгледаат:
На 1000ката се убетки во форма на гулабуци:
Интересен е податокот што банкнотите имаат век на траење кога неприметно се заменуваат со нови. На пр. Животниот рок на 10денарката (книжната) околу 3 години...и тоа е времето кога се менуваа..поголемите банкноти се менуваат после 5 год.
Двете големи банкноти 500денарката и 1000ката се печатат надвор од МК, на Малта во печатница од англиска фирма која е една од најдобрите за тие работи. Малечките банкноти се печатат во Прилеп. Металните се коваат кај нас...само што металните „жетончиња„ идат од надвор.
Пред нешто околу 2 год излезе железна10 денарка...