Z
zmej gorjanin
Гостин
Хм категорично не, можеби ќе има позитивен ефект на краток рок но на долг рок никако. Точно, со девалвирање на денарот ќе се зголеми ценовната конкурентност на производите на извозниците на странските пазари, со што на нив ќе им се олесни пласманот на тие пазари, а и владата ќе има нови приливи на девизни средства. Но затоа позитивните ефекти од извозот ќе бидат неутрализирани од поскапувањето на вкупниот увоз во земјава. Основно правило во економската литература е дека економии кои што се мали и немаат никакво влијание врз формирањето на светските цени и кои што се увозно зависни како што е Македонија во случајов не смеат да вршат менување на својот девизен курс со цел за да си го подобрат платниот биланс и своите позиции на меѓународните пазари.Македонската платежна валута - денарот е најстабилната валута во земјите од Југоисточна Европа последните неколку години.
Многу од економските експерти во земјава сметаат дека вредноста на денарот е пренадуена.
Денарот во споредба со еврото е на константна вредност од приближно 61.5 денари веќе подолго време.
Е сега, извозниците со години наназад ја притискаат владата и Централната Банка да изврши девалвација на денарот како истите би добиле поголем прилив на средства со самото тоа што се извозно ориентирани и од приливот на девизи.
Но, што би значела девалвацијата за обичните граѓани и кои се позитивните и негативните страни од ваквиот чекор? Знаејќи дека и доколку извозно ориентираните компании добијат поголем прилив на девизи, тие многу малку од тие средства ги инвестираат во отварање на работни места и проширување на нивниот бизнис за општо добро на сите, како што се покажало во минатото.
Друга причина е негативниот раст на економијата од -0,6% за 2009 како последица на економската криза во светот и ниската стапка на инфлација од 0,1%. Поради таквите фактори нонсенс е да кажеш дека треба да се изврши девалвација на денарот во услови на дефлација.
Како резултат на кризата, во нашето стопанство се случи пад во одредени гранки како што се индустриското производство. Тоа се случи поради намалената побарувачка на домашни производи наменети за извоз од странските купувачи кои исто така беа погодени од кризата. Се случи и пад во гранката сообраќај и врски за 5,2%, поради намалениот транспорт на извозни стоки. Додека кај гранките градежништво, трговија и земјоделие се забележа раст со кој се ублажи падот на реалниот БДП. Дури во август 2009 година беше забележан позитивен раст од 7,5% во индустриското производство, а на крајот на септември тој раст изнесуваше 13,6%. Во надворешнотрговската размена во периодот од јануари до септември, се случи голем пад на извозот од 32,1% а додека падот на увозот беше помал со стапка од 25,7%. Во тој период дефицитот беше 6,4%. Дефицитот првично беше голем, но веќе во вториот квартал од 2009 дојде до намалување на увозот, а стапките на намалување на извозот се смалеа, со што автоматски се намали и дефицитот. Како придонес за намалување на дефицитот имаше приливот на девизи добиени со издавањето на еврообврзницата во износ од 175 милиони евра, како и зголемиот степен на приливи на девизни средства по основ на дознака од странство. Девизите на почетокот на вториот квартал беа најниски и изнесуваа околу 1,2 милијарди евра, за да почнат да растат некаде од јуни и на крајот на ноември да достигнат ниво од 1,58 милијарди евра. Исто така со цел да се спречи падот на девизните резерви, интервенираше и НБРМ и ја зголеми референтната каматна стапка од 7% на 9%, со што поскапеа кредитите кои ги нудеа банките(Доколу навремено беше потоа намалена истата стапка, во 2010 растот на економијата ќе беше уште поголем). Исто така беше побарано од банките да си ја зголемат задолжителната резерва или покритие во девизи, со што им се намали капиталот со кој што тие располагаа. И тоа се одрази на издавањето на кредити чиј што пораст од 40% пред кризата опадна на 2,3% по неа. Се со цел за да се постигне проектираниот дефицит од 2,8 % владата изврши и два ребаланса на буџетот со што беа преземени интензивни мерки на штедење од типот на: забрана на нови вработувања, одложување на планираното зголемување на платите на јавната администрација, намалување на сите непродуктивни трошоци и на капиталните проекти со предоминантна увозна компонента, за сметка на проектите кои значат ангажирање на градежниот сектор и домашните компании. Беа ревидирани и основните макроекономски проекции врэ основа на кои се проектираат приходите на буџетот.
Владата на РМ проектираше буџетски дефицит од 2,8%, оствари буџетски дефицит од 2,77% од БДП, што покажува дека проекцијата е целосно исполнета. Не само тоа, туку остварениот дефицит во 2009 во Република Македонија е втор најнизок дефицит во Европа, односно Македонија има втор најдобар фискален резултат во Европа.. Jавниот долг на крајот од октомври 2009 година изнесува 2.009,5 милиони ЕУР, или 31,1% од БДП. Државниот долг на крајот на октомври 2009 година изнесува 1.548,0 милиони евра, односно 23,9% од БДП. Според тоа, согласно меѓународните стандарди Република Македонија има исклучително ниско ниво на државен долг. Имено, Мастришкиот критериум на ЕУ предвидува долгот на општата Влада да не смее да надмине 60% од БДП, според тоа Република Македонија спаѓа во групата на ниско эадолжени эемји.
Во 2010 година, како пост-кризна година, се очекува да дојде до эакрепнување на економијата и враќање на поэитвната стапка на економски раст, при што се предвидува дека бруто домашниот производ ќе порасне за 2%. Инфлацијата се предвидува да иэнесува 2%. Остварувањето на предвидениот економски раст во 2010 ќе биде овоэможено преку эголемената иэвоэна побарувачка на македонските проиэводи врэ основа на эаэдравување на европските економии. Во иста насока се очекува да делува и умереното подобрување на состојбите на финансискиот и кредитниот паэар. На среден рок, повисоки стапки на раст се очекуваат во 2011 (3,5%) и 2012 година (проектиран раст од 5%). Ваквите проекции се темелат на очекувањата за надминување на светската економска криза во земјите најголеми трговски партнери на Република Македонија, како и очекуваниот пораст на цените на светските берзи на најзначајните извозни производи во Република Македонија. Се разбира, светското закрепнување ќе значи и реализација на добар дел од претходно најавените инвестициски проекти во Република Македонија, што ќе придонесе за интензивирање на економската активност.
Од аспект на производната страна на БДП, индустриското производство се очекува дека ќе оствари одржливи стапки на раст, со поинтензивна динамика во втората половина од 2010 година. По очекуваната силна онтракција во 2009 година се очекува постепеното заздравување на индустриското производство во 2010 година со раст од 2,4%. Во секторот градежништво, како резултат на продолжувањето на започнатиот јавен инвестициски циклус во земјата, изградбата на аеродромите, регионалните и локалните патишта, во 2010 година се предвидува раст од околу 3%. Трговијата, транспортот, туризмот и финансискиот сектор се очекува да реализираат умерен раст во 2010 година, помеѓу 2% и 3%. Висок раст се предвидува да оствари телекомуникацискиот сектор, имајќи во предвид дека Република Македонија сериозно напредува во користењето на информатичката технологија и во процесот на дигитализација. Извозот се очекува да оствари раст во 2010 година од 8%, а увозот од 8, 5 %. Во текот на 2010 година се очекува постепено заживување на кредитната активност на банките. Во согласност со претпоставките за расположливите извори на финансирање и фискалната и монетарната политика за 2010 година, се очекува кредитите эа приватниот сектор да забележат раст од 6,5%, а вкупните депозити во банките за 6,1%. Проекцијата за дефицитот во 2010 е околу 2,5 %, важна причина за вака нискиот дефицит е предвременото раздолжување на Македонија кон Парискиот клуб, целосно кон ММФ, делумно кон Светската банка и кон други институции. Се работеше за 20% од вкупниот долг на државата.
Заклучокот е дека доколку во 2010 се остварат проекциите на владата за раст на економијата од 2%, блага инфлација од 2% и низок дефицит од околу 2,5 % нема потреба да се изврши девалвација на денарот