„Постоечките документи, пак, неминовно потврдуваат дека Бугарските државни железници својата „услуга“ ја наплаќала по превоз од депортирано лице од германските наци-фашистички власти.
А, покрај документите тоа го тврдат и истакнати лица од Бугарија, како на пример долгогодишната претседателка на Бугарската еврејска заедница, професорка, писателка и угледен општественик Леа Коен. Таа, на пример, во текст насловен како „Се удавија во лаги за мојот татко, за мене и за Евреите“, објавен во e-vestnik.bg од 31 март 2020 година, меѓу другото ќе напише:
-Но, пак, од друга страна, нејзиниот идол Богдан Филов платил по 100 рајхмарки „еврејски“ пари за „чистењето“ на секој Евреин од окупираните Македонија и Северна Грција, а другиот нејзин миленик, легионарот Дјанко Марков од говорницата на парламентот во 2002 година изјави дека тоа биле законски преземени мерки против „непријателско население“!
(...)
За оваа група граѓани, пак, Соломон Бали, претседател на најстарата еврејска организација во Бугарија, „Б,неи Б,рит“, во гостување на тв-емисија на 1 март меѓу другото ќе каже:
-Но, кога некаква група луѓе, која јас, за жал, одново ќе го искористам изразот нацисти, а меѓу нив има и отворено такви, се обидува на нашето општество да му подметнува лаги, отворени лаги, зашто ако тие имаа еден единствен документ кој ќе ја докаже желбата на Борис III или на луѓето околу него да го заштитат Еврејството, тие ќе го покажеа за овие 80 години. Јас сум убеден дека ако Борис III го доживеал крајот на Втората светска војна, тој ќе бил суден како воен злосторник не само заради испраќањето на тие 11.434 души во смрт, меѓу кои треба да потенцираме дека имало и 4.000 деца, туку и за воените злосторства извршени од военит окупациски корпуси извршени во С.Македонија и Грција. Во Грција, на пример, на спомен-плочите за тие извршени злосторства стои бугарски фашистички окупатор, но за тоа никој не реагира.
Во Повикот за признавање на одговорноста на бугарската држава за прогонот и депортацијата на Евреите во текот на Втората светска војна основно барање е „бугарската држава јавно, искрено и безусловно да ја признае својата одговорност, извинувајќи се за прогонот и депортацијата на Евреите во текот на Втората светска војна, нешто што го сториле не само Германија, туку и држави како Франција или Романија, кои минале низ слично противречно минато“. И „тој морален гест на ниту еден начин не би фрлил колективна вина врз целото воено поколение, а уште помалку врз наредните. Напротив, тој би бил знак за зрелост и цивилизираност, кои рално придонеле за спасувањето на многу човечки животи“.
Посебно внимание во повикот привлекуваат наведените историски факти дека „подготвената депортација на сите Евреи под бугарска власт е обврска од усвоеното во Ванзе (јануари 1942г.) „конечно решение“, но оти „бугарската држава замислата ја реализира доброволно, вредно и исчекувачки, а не под германски диктат“ и дека „таа јавно ја објавува својата намера на 29 август 1942г. во Државниот весник, пред воопшто да бидат започнати разговорите со Рајхот околу ова прашање“.
Според потписниците на Повикот, спасувањето на бугарските Евреи ни најмалку не била официјална политика на тогашните актуелни власти на чело со Цар Борис III, туку на поединци и додаваат дека „официјалните позиции во однос на судбината на Евреите под бугарска власт во текот на Втората светска војна систематски страдаат од историски банкрот и морален дефицит“.
-Нелегитимно присвојување на личен морален капитал од страна на целата нација. Преживувањето на Евреите во „стара Бугарија“ не е резултат на општонародно движење, туку на ефикасна и навремена ракција (8-10 март 1943г.) на мал број личности. Доблеста на овие луѓе се припишува како исконски квалитет на „народот“. Успешната акција се остварува меѓу спонтани пројави на емпатија кон прогонуваната еврејска заедница. Но, и меѓу пасивност, рамнодушност, бирократска репресивна настроеност, економски заинтересиран или идеолошки инспириран антисемитизам, велат меѓу другото потписниците.
“
Извор: https://pressingtv.mk/makedonija/na-bugarite-pochnuva-da-im-prechi-i-memorijalniot-tsentar-na-holokaustot-na-evreite-od-makedonija-vagonot-nerechen-bugarska-natsi-zhelba/
