Абе што туку тресите зелени, најголем дел од вас немаат допирна точка како функционира земјоделието во државава, правите муабети рекла-казала.
Проблематиката конкретно во земјоделието е поопсежна и субвенционирањето е само еден сегмент.
Факт е дека треба промени во законите за субвенционирање во земјоделието но изјавата на Заев не држи вода и не го решава проблемот туку го продлабочува.
Вистина е дека субвенциите во глобала кај нас служат повеќе како социјална мерка и како метод за поткуп пред избори, ширење популизам и манипулирање со земјоделците, тоа е факт.
Меѓутоа најпрво треба да се реши проблемот со откупот на повеќето земјоделски култури. Говориме за пазарна економија но тоа незначи дека државата не треба да интервенира во откупот и да ги заштити земјоделците од манипулации со цените. Државата нека издејствува фер цени врз откупувачите, да биде медијатор помеѓу земјоделците и трговците. Во суштина кај голем број земјоделски култури тоа е и најголем проблем, пласманот и цената.
Кај нас воопшто не постои преработувачка индустрија за земјоделски производи која ќе врши откуп на истите и со тоа ќе се постигне додадена вредност на производот. Ќе се пакува и ќе се извезува надвор.
Колку преработувачки центри кај нас постојат за овошје и зеленчук?
Некаде прочитав дека Грујо пред некоја година му продал пченица на мелничарите по пониска цена од државните резерви па кога дошло време за откуп мелничарите немале интерес да ја откупат пченицата на земјоделците. Општ познат факт е и увозот на поефтина пченица од Србија.
Доколку се овозможи сигурен пласман и цена тогаш субвенциите воопшто и нема да бидат потребни.
Разликата од реалната откупна цена која треба да се исплати и цената по која откупувачите ги купуваат змјоделските производи ја надополнува државата преку субвенции.
Всушност државата им мачка очи на земјоделците со нивните тешко заработени пари и ги прикажува како помош. Јас воопшто не се сомневам дека тоа е и договор меѓу државата и откупувачите.
Друга работа е и доделувањето на земјоделско земјиште и механизација. Какви само малверзации се прават тука.
Некои преку ноќ се претворија во газди и земјоделци а дотогаш немале никаква допирна точка со земјоделието. Зедоа цели парцели со најплодно земјиште под концесија, поклон од државата и истото го даваат под кирија на сироти земјоделци на кои земјоделието му е единствена егзистенција и не можеле да го поткупат службеникот во агенцијата за земјоделие и да добијат дел од земјиштето.
Некои преку фондовите за развој и подршка на земјоделието финансирани преку фондовите на ЕУ зедоја по пет трактори, целокупна земјоделска механизација со поврат на средства во некои случаеви и до 90%. Вистинските земјоделци не добија ништо.
Во сточарството, конкретно во делот на одгледување на овци субвенциите се единствениот профит кој на крајот од годината го остваруваат сточарите. Пласманот и цената на јагнешкото ее катастрофа, дури и да не постои. Пласман на млекото нема па во најголем дел сточарите од него прават сирење и го продаваат на приватни купувачи.
Слична е состојбата и во говедарството. Сточната храна е скапа па единственото нешто што го прават исплатливо сточарството се субвенциите. Без нив оваа гранка кај нас комплетно ќе колабира. Заклучок, потребен е сигурен пласман и разумни цени за откуп.
Во делот кај субвенционирањето на тутунот. Општо познато е дека тутунопроизводството кај нас е една од најдоходовните гранки но истовремено и една од најтешките култури за одгледување.
Предност тука е што откупот е горе долу обезбеден. Кај нас постојат неколку откупни центри, Прилепскот тутунски комбинат, Битолски Сокотаб, Кавадарци - Алијанса и.т.н. Сите овие центри се со доминантен странски капитал, освен прилепскиот каде откупот сеуште го врши државата. До неодамна беше а можеби сеуште е и голем загубар. Дел беше откупен од Филип Морис во партнерство со државата, мислам делот за производство на цигари. Нејсе, факт е дека најголемиот девизен прилив државата во делот на земјоделието го остварува преку тутунопроизводството, некаде преку 100 милиони долари годишно.
Тутунопроизводството е култура која како и сите други во голема мера зависи од временските услови. Некои години носат поголем квалитет и поголем принос и обратно. И тоа е вон моќта на земјоделците.
Заев изјави дека нема да се исплаќаат субвенции кај оние производители кои ќе остварат помал род од предходната година. Па зарем секој земјоделец не се моли на Господ секоја година за поголем принос? Што е виновен земјоделецот доколку на иста површина или поголема површина засаден род од Х причини ( најчесто временски непогоди ) не го постигне родот од предходната година а направил повеќе вложувања, изорал и засеал поголема површина?
Конкретно во тутунопроизводството годинава приносите ќе бидат помали заради големата суша во текот на летото.
Најголем проблем при откупот на тутунот е цената во класите. Постои огромна разлика помеѓу цената за прва класа откупен тутун и пониските класи, посебно трета, четврта класа. Цената за прва класа откупен тутун е 280 денари, за втора класа е 195, трета 142, четврта 60 денари за откупен килограм тутун. За пониските класи воопшто и да не разговараме.
Доколку цените од пониските класи за понеквалитетниот тутун се зголемат и се приближат малку до повисоките во тој случај нема да има воопшто ни потреба од тие 1 евро за килограм субвенции.
Субвенционирањето во тутунопроизводството за 1 евро по килограм откупен тутун направи огромни дисторзии бидејќи во производството се вклучија и некои моќници кои поврзани со власта и откупивачите направија голем бизнис иако никогаш не се појавиле на нива.
Тие зедоја огромни површини земјоделско земјиште кое државата им го додели за џабе. Со субвенциите кои државата му ги исплаќа на крајот тие ги исплаќаат аргатите, обичните работници кои ден и ноќ берат тутун на нивните плантажи додека тие си го ладат со други бизниси настрана. На крајот од годината парите од предадената количина откупен тутун му остануваат бакшиш. Тие не се секираат за квалитетот тука за количината. Колку повеќе предаден тутун толку повеќе исплатени субвенции. За цената не се секираат многу бидејќи редовно ги подмитуваат проценителите на тутун за да му дадат една класа повисоко од заслужената.
И за крај погодете кој го плаќа цехот од ваквата зделка? Обичниот ситен земјоделец кој ја прехранува фамилијата од парите за предаден тутун. Него ќе му дадат една класа пониско за да компензира со класата која му ја дале при откупот на локалниот моќник. Доколку него му дале прва класа на сиромавиот ќе му дадат 3 класа и кога на крај ќе се сумира просекот е 2 класа или околу 190 денари. Тоа е истата просечна цена за откупен тутун која ја слушате секоја година на телевизија и викате: "Пу бе да ти ебам то тутунарите се рушија од пари земање, затоа ќе купуваат станови и куќи по Скопјево". Меѓутоа најголемиот дел земјоделци едвај сврзуваат крај со крај заради ваквите практики и заради оние поврзани со власта кои им го земаат лебот нив и на нивните деца од уста.
Кога Заев ќе се погрижи за сите овие работи и многу повеќе, кои го тиштат македонското земјоделие со години, тогаш ќе разговараме за модерно земјоделие. Дотогаш субвенциите кај нас едниствено ќе служат за манипулирање со гласови пред избори и како социјална мерка а не како мерка за зголемување и унапредување на производството.
