Мораш првин да поверуваш па за да знајш. Односно "Верувам за да знам". Можи да се аргуменитира за онтолошкото постоење на Бог. А ти овде бараш со сила да ти докажиме дека Бог постои без пред то да поверуваш. Не оди то така. Најголемта доказна постапка за отнолошкото постоење на Бог е напишана од Анселм Кентербериски во неговото дело
Proslogium.
За да се разбере доказната постапка на Анселм, неопходно е да се има предвид неговото определување на божјата природа, т.е. таа мора да се знае, бидејќи од неа и се изведува заклучокот за неговото (на Бог) онтолошка, а не само ментално постоење. Анселм наведува повеќе божји особини или предикати. Тие се, суштиснки гледано, повеќе постулати, кои се неопходни за разбирањето на нужноста на неговото постоењем, отколку што се негови, што значи од самата стварност изведени особини. Сметам дека одлучувачки се следниве постулати, поврзана со божјата природа:
Постулат 1. Анселм, обраќајќи му се на Бога, вели дека тој е такво нешто од кое ништо повисоко не може да се замисли/помисли (aliquid quo nihil maius cogitari possit). Односно, според Анселм, за Бог може да се каже дека тој е: "Она од што повисоко не би можело да се замисли". Битно е да се појасни на што токму мисли Анселм кога за Бога вели дека тој е такво суштество од кое ништо повисоко не може да се замисли, бидејќи очигледно е дека во оваа определба на Анселм определен е и самиот поим за Бог. Кога Анселм вели (или постулира, сеедно) дека Бог е највисокото суштество, тој под определбата
највисоко суштество мисли на суштество кое е најсовршено, односно на кое ништо не му недостасува, па затоа тоа секогаш е идентично самото со себе, не вклучувајќи во себе никакви делови. Бог, како целосна совршеност, никогаш не постои на различни начини, бидејќи кај него и ништо не е дадено во потенција. Оттука, кај него постоењето (егзистенцијата) и суштината (есенцијата) се поклопуваат. Бог не може да постои на начин кој би бил различен од неговата суштина, од самата негова природа. Бог секогаш постои на целосен начин, бидејќи нему, како на совршено суштество, ништо не му недостасува. Тој е, суштински гледано, самата совршеност. Во оваа смисла Анселм и го определува Бог како суштество од кое ништо повисоко не може да се замисли.
Бог е, значи, самата совршеност и, затоа, тој е и самата довршеност. Неговата совршеност и довршеност упатуваат на неговата вечност, бидејќи она што е совршено и довршено нема зошто да се менува, како што и нема во што да се менува. Наедно, како докрај довршено суштество, значи како суштество на кое ништо не му недостасува, тој е и најмоќно суштество. Во оваа смисла и треба да се сфати неговото определување на Бог како суштество од кое ништо повисоко не може да се замисли/претстави - а имено, дека како највиско суштество, од кое не постои ништо што би било повисоко од него и кое би можело на кој било начин да го ограничува, тој е навистина и најмоќно суштество. Значи, определбата на Бог како највисоко суштество треба да се сфати и како суштество кое е и најмоќно и од кое, токму затоа, ништо повисоко не би можело да се замисли. Или, определбата "највисоко" треба да се разбере како идентична со определбата "најмоќно".
Постулат 2. Анселм го определи Бог како најсовршено суштество. Што значи, како суштество од кое ништо повисоко не би можело да се замисли (според Постулат 1). Но, приота, Бог е и сè она што е подобро да е, отколку да не е. Тоа значи дека во Бог е вклучено сè она што е подобро да постои, отколку да постои. А тоа, од своја страна, значи дека Бог е и самата добрина, бидејќи јасно е е дека добрината треба да постои, за разлика од злото кое важи обратното, бидејќи злото е сè она што подобро да не е, отколку да е. Понатаму, следејќи ја мислата на Анселм, може да се каже дека Бог е и самата убавина и самата мудрост, затоа што природно е убавината и мудроста да постојат, за разлика од немудроста и грдоста, кои подобро да не се, отколку да се.
Затоа, кога Анселм вели дека Бог е сè она што е подобро да е, отколку да не е, тој Бог го определува и како сè она што е добро, мудро и убаво. Односно, како и самата добрина, самата мудрост и самата убавина. Затоа, подобро тој да е, отколку да не е.
Во овие две определби/постулати на Бог содржина е неговата суштина. Тие ја чинат, според Анселм, неговата природа. Од природата (поимот) на Бог, како што беше веќе нагласено, Анселм го изведува/докажува неговото постоење. Меѓутоа, за да може во целост да се разбере неговиот онтолошки доказ потребно е да се разгледа и уште еден негов постулат. Тоа е, всушност, третиот постулат.
Постулат 3. Анселм смета дека она што постои во разумот, но кое истовремено постои и во стварноста, е повисоко од она што постои само во разумот. Тоа значи дека, според Анселм, она што ментално постои е помалку од она што и онтолошки постои (егзистира). Така, на пример, едно е кога уметникот го има портретот на некоја дама (значи, само моментално), а друго е кога тој него и ќе го наслика. Кога, значи, ќе постои и онтолошки, бидејќи замисленото (портретот, во овој случај), преминувајќи во самата стварност, се здобива со уште една димензија плус, па не постои само во мислата, туку во мислата и во стварноста. А со тоа, неговото постоење е помоќно (постварно) од она кога постоел само во мислата.
Меѓутоа од друга страна, се чини дека, според Анселм, она што онтолошки постои (егзистира) е помало и немоќно (па, значи, и помалку е стварно) од она кое постои онтолошки, но кое и истовремено и мислено (кое е, значи, и нечија ментално содржина), бидејќи на тој начин (како предмет на нечие мислење) тоа не постои само во стварноста, туку и во стварноста и во мислата. Едноставно, сè што има и ментална и онтолошка егзистенција е повисоко и помоќно од сè што егзистира онтолошки. Така, на пример, би можело да се каже дека каменот кој само постоел, кој имал само онтолошки статус на постоење, ништо не губи, туку само добива, тогаш кога за него некој и ќе мисли. Односно, кога тој ќе постои и ментално, бидејќи сега тој не постои само во стварноста (онтолошки), туку и во мислата (ментално), како нејзин предмет.
Затоа, би можело да се закличи, она што е во мислата и во стварноста е повисоко од она што постои или само во мислата, или само во стварноста.