Statija od kapital:
Печалбарството денес значи трајно иселување
Дејан Азески
Традиционалното печалбарство во Македонија веќе не постои, бидејќи се претвори во трајно иселување на македонските граѓани во странство. Помалите општини останаа со половина население, особено во зимските месеци.
Ако некогаш на печалба се одело сам или двајца браќа, денеска се оди со цело семејство од три генерации. Печалбарите велат дека полесно носталгијата се преболува со фамилијата покрај себе, а за време на зимскиот период и трошоците се помали, а и не мора да ја праќаат целата заработка во земјава, како порано. Но, сите се согласни во едно, дете кое образованието го оформило во Италија и Германија многу тешко се враќа назад во Ростуше или во Виница.
Како што неодамна ексклузивно објави „Капитал“ повеќе од 230.000 македонски граѓани се иселиле од земјава од 1998 до 2011 година во Европската унија и во САД. Бројката, која претставува повеќе од 10% од населението во државата, на терен најмногу се чувствува во помалите и помалку развиени општини.
Мукрем Мехмеди, градоначалник на општина Маврово-Ростуше, вели дека печалбата е карактеристична за овој регион подолго време, но дека иселувањето на цели фамилии како новитет предизвикува нерешливи проблеми за општината од секаков вид.
„На печалбарите не може да им се забележи, тие одат по егзистенциија, а фамилиите ги носат со нив за полесно да ја преболат ностагијата. Но, ние како општина со 40% од населението во странство не можеме да составиме ниту обична паралелка. Од моите школски денови досега три пати е намален бројот на деца. Едноставно животот во Италија им е поубав и децата кои пораснале таму на Македонија гледаат како на интересна дестинација за поминување еден месец од летото“, вели Мехмеди.
Во соседната општина Центар Жупа состојбата е уште полоша. Според градоначалникот Музлим Хасан, кој инаку е поранешен печалбар во Италија и еден од ретките повратници, вели дека повеќе од 60% од населението на општината е во Италија со македонски пасоши.
„Се соочуваме со најразлични проблеми од сите области на нормално функционирање на една општина. Ние отидовме во Италија 80-тите години и сите заминавме без семејства. Кон крајот на 90-тите дојде нов тренд на повлекување цели семејства, што значително ја зголеми бројката. Еден печалбар порано одеше сам, а денес може да повлече фамилија поголема и од шест лица, што е навистина голем број“, тврди Хасан.
Помалите општини формираат паралелки од пет деца, спојуваат класови од различни генерации и држат амбуланта која според бројот на жители не би требало да постои. Состојбата од западниот дел на Македонија се пресликува и во источниот. Од општина Виница велат дека повеќе од 50% од населението во зимскиот период е во странство. Од Виница од пред неколку години функционира и редовна автобуска линија со Северна Италија, кон Торино и областа Пиемонт, што ја одразува потребата и заинтересираноста на виничките семејства за печалба како еден од ретките извори на егзистенција.
Трендот на иселување на цели семејства и региони е забележлив и од нашите кои веќе живеат во странство. Пратеникот од Северна Америка, Павле Саздов, вели дека воопшто не го изненадува ниту степенот на испразнетост на општините ниту огромните бројки на Македонци со привремен или постојан престој во странство.
„Трендот на иселување се забележува и во Канада. Само во Торонто секоја година се доселуваат по околу 150 македонски семејства. За 10 години, колку што јас сум таму, македонската заедница само во Торонто е зголемана барем за 10.000. Станува збор за цели фамилиии, од кои дел доаѓаат со почетен капитал, а сe поголем е процентот на оние со високо образование“, констатира Саздов.
