фЕРИД МУХИЌ - ВРЕМЕ
Име и претсказание
Колку добро го разбирам чудењето на Омар Хајам „Поетот на виното“, додека овие две-три недели читам се што се пишува за спорот со Грција за уставното име на Република Македонија. Откако конечно судбината и среќата му се насмевнале да го најде виното на својот живот, по какво што дотогаш само копнеел и мечтаел, тој не можел да му се начуди на сопственикот зошто воопшто му го продава виното. „Навистина, јас виното ти го плаќам со златни лири, но не ми е јасно што подобро можеш да купиш за нив од ова вино што веќе го имаш, а сепак го продаваш! Не ти го разбирам есапот?“
По еден век, по милениум или по милион години, сеедно, луѓето од овие простори најнакрај го најдоа виното по кое од векутум века копнееле, за какво што мечтаеле! Го најдоа најсоодветното име за својата држава: Република Македонија! И потоа, кој знае зошто и од кои соображенија, почнаа сериозни муабети со еден голем мераклија по истото вино, за колку златни лири (или кој знае што друго!) да му го продадат! За да се разбере нивниот есап, нема друго чаре туку да се праша оној винар што го продаваше најдоброто вино во светот, иако за добиените пари не можеше да купи ништо подобро од него!
За каква противвредност и противуслуга досега е продавано не е ни битно. И така нема зделка со продавање на сопственото име во која оној што го продал нема да биде зијан, а оној што го купил нема да биде ќар! Но согласноста да се прифати онаа прокоба и претсказание од името, онаа гнаса составена од буквите БЈРМ, или ПЈРМ, или пак, ФЅРОМ, тоа навистина не само што не може да се разбере, туку час поскоро, од овие стапки, треба да се укине и да се пристане на што било друго, провизорно. Се, само тоа никако и по никоја цена веќе - не!
Б како бивша, П како поранешна, Ф како формер означуваат атрибут на негација, на отсуство, на непостоење. Ако прашате кој е оној човек, па ви го претстават како „Бивш (поранешен итн.), директор, бивш светски првак, бивш министер... едноставно не ви ни одговориле на прашањето. Тие само кажале што тој човек бил, но не што е сега! Ова јасно се гледа од тоа што на дополнителното прашање „Добро, но што е сега?“, без промашување, стопроцентно, ќе добиете ист одговор: „Сега? Ништо бе!“.
Иако македонските политичари го прифатија терминот што навестува, и дури го претскажува најлошото (според онаа латинската Номен ест омен! Името е претсказание!), по некое чудо и за голема среќа, Македонија се уште опстојува. А придавката, ознаката, „бивша/поранешна“ и понатаму формално јазички, и уште поформално логички, како зол пришт го нагрдува и го негира сето она што е содржано во преостанатите три одредници. Така оној што ќе рече дека оваа држава е БЈРМ/ПЈРМ, всушност соопштува дека таа сега не е ниту југословенска, ниту република, ниту е Македонија, бидејќи дисквалификативот бивша/поранешна се однесува на трите преостанати ознаки од името!
Ај добро, сето тоа беше, но што е таа држава сега? Ништо бе! Не ќе може тоа така! Со таа прокоба дека сме само бивши и дека сме сега едно обично ништо бе!, дека државата е едноставно Онаа Што Веќе Ја Нема, опстојуваме, се мачиме, трпиме веќе 15 години. Што да правиш сестро златна!? Пусти таксират!
Но прифаќањето (макар и во редуцирана комуникација, и во околности што до денес останаа неразјаснети) на тоа име што содржи толку лошо претсказание, никако не значи камен околу вратот! Денес, веднаш, може официјално и сосема легитимно да се замрзнат, односно, запрат и прекинат сите понатамошни преговори околу уставното име на Република Македонија. Едноставно се донесува законски акт изгласан од највисоките политички институции, дека за името веќе нема основа да се разговара. Со никого, под никакви услови, врз основа на ничии предлози.
Што би се случило? Би се урнал светот? Некој би прекинал политички, културни, и економски односи со нас!? Би не нападнал или би вовел санкции? Се разбира, ништо од тоа. Толку смешен сепак никој не би сакал да се покаже! Ние и вака веќе имаме на своја страна 100 држави што го прифатија уставното име и врз кои можеме да се потпреме, и наместо Онаа Што Ја Нема, останавме до денот денешен Држава Што Ја Има!
Единствена вистинска штета во таквиот расплет, би ги снашла оние кои сепак гледаат некаков свој есап во тоа на првиот мераклија со длабоко ќесе, да го продадат најубавото вино (читај: името на државата), без оглед што за тие пари не може никаде во светот да се купи ништо поубаво, ни повредно!
А во однос на предлогот од г. Метју Нимиц: 1. Грција го вратила предлогот без да го разгледа; 2. приказните за придавките и супсидијарните форми на името „Македонија“, што ќе ги регулирал Прилогот од договорот, односно, во непредвидени околности, генералниот секретар или негов претставник (точката Б); како и ставот 9. дека ниту една држава нема да тврди дека има исклучиво право врз терминот „Македонија“ или „македонски“, во историска, географска или во комерцијална смисла... и така никој никогаш нема да ги смета за сериозни!
Ниту една држава нема да тврди дека има исклучиво право... А што ќе се случи доколку една или повеќе држави има да тврдат дека имаат исклучиво право? Или доколку едноставно, без да тврдат или негираат било што во врска со името Македонија, почнат да го користат. Реков ли „почнат“? Да! Требаше да речам, доколку „продолжат“ да го користат колку што сакаат и каде што сакаат!?
Како што прави, на пример, веќе 130 години производителот на мојот омилен тутун за луле, Балкан Собрание! Направен од тутуните од Балкан, во лондонска компанија, тој е познат како еден од најдобрите светски тутуни. Притоа, сербез се рекламира и со суверена употреба на „Македонија“ и „македонски“ (интерминглед њитх тхе финест Мацедониан леаф…анд тхе пицк оф алл Мацедониа!). Еве, да ги кодошиме Британците на Грција, па нека ги тужат и нека се закануваат со вето!
Верувајте ми, колку што на Британците ништо не би им можеле, толку и на нас не ќе можат. Само уште да видиме што со тие од наша страна што би да го продадат виното!
Авторот е универзитетски професор