Кујунџиство/филигранство

[Fortune]

Кујунџиството, односно филигранството се наоѓа во криза – изумирање. Накитот е културно наследство, подвижно богатство и сигурност, поточно – дава слика за историско-културното минато.

Кујунџиството е уметнички занает. Всушност, кујунџиството е група занаети, бидејќи него го сочинуваат следните четири гранки: кујунџии со лиење и исчукување предмети, филиграни, златари и џеварџии.

Кујунџиите со лиење и исчукување изработуваат предмети за сакралните објекти (цркви, манастири, параклиси), за стопанството и за домашна употреба.

Џеварџиите, кои уште се викаат јувелири, изработуваат предмети и украси исклучиво со скапоцени камења. Најприсутни се филиграните и златарите, кои изработуваат метален накит од сребро, злато и алпак (никел, легура) со различни техники. Накит изработуваат и кујунџиите со лиење.

За филигран е потребно најчисто сребро од илјада карати. Тоа се добива со рафинирање (калење) на сребро од послаб квалитет. Среброто од 1000 карати се вика ќулче.

При изработувањето на накитот се применуваат бројни операции, меѓу кои: белење (процес при кој сребрениот накит се чисти, светнува), вурцисување (чистење, гланцање), златење (процес при позлатувањето), калапење (процесот за правење калапи за лиење), калење (пречистување на среброто за од повеќе карати да се добие одреден карат), м`скалисување (гланцање), поткојување (процес при кој на разни монети им се става алка за да можат да се носат како накит), стружење лем (претворање на лемот во прав), сучење тељ (процес при кој две жици се спојуваат во една) и др.

- Најраспространета техника на украсување е со плиток рез и гравирање;
- Техниката гранулација била позната уште во третиот милениум п.н.е., а своето совршенство го достигнала кај Етрурците меѓу VII и VIII век п.н.е.;
- Емајлот е стаклена прашина и се става над среброто и се пече, а потоа се рамни;
- Ниело е вид на паста што се добива од мешавината на бакар и сребрени сулфати и со печењето добива интензивна црвена боја. Пастата се нанесува на изрежаната површина и се пече, по кое се бруси и се полира предметот;
- Саватот се употребува како ниелот, но тој е смеса од органски материи;
- Декоративни орнаменти со помош на киселина се прават на тој начин што преку намачканиот предмет со отпорен лак или со восок се изрежува цртежот и над него се нанесува киселина. Нагризувањето со киселина се вика ецување;
- Неплеменити метали често се украсуваат со сребрена и златна жица на тој начин што предметот со соодветната жица се загрева, а потоа се полира. На ваков начин се украсува оружје, сабји, ножеви и сл. Оваа техника се вика тауширање или дамаскирање;
- Техниката на ставање/лепење на скапоцени камења на површината од племенити метали се вика инкрустација;
- Апликација е техника со која од тенко сребрено/златно платно се изрежува сакан орнамент, а потоа се аплицира/лепи на одредената плоча. Има и други техники, но најмногу употребуваните се наведениве, а најважната е филигранот.

Китењето е старо колку што е старо и човештвото. Меѓутоа, накитот како професионална дејност е од подоцнежниот период на човечкиот развој. Изработувачите на накитот, кујунџиите, не се случајни, туку талентирани, инвентивни луѓе и тоа не од поново време, туку од памтивек.

Во минатото, патот до мајстор кујунџија бил долг. Занаетот се учел од 8 до 15 години. Морало да се мине најмалку 4 години во статусот чирак, исто толку и калфа (помошник на мајсторот), па да се стане мајстор.
Најчесто кујунџиството минувало во наследство, се пренесувало од поколение на поколение.
”Виновникот” за пренесувањето на кујунџиството од поколение на поколение е феудализмот. Имено, феудалецот на својот посед имал и кујунџија кој морал едно од своите машки деца да оспособи за својот занает. Феудалецот имал и златари робови, па кога го продавал имотот на друг феудалец или на манастирите, го продавал заедно со целиот персонал. На овој начин од колено на колено се пренесувале и сите алати, начинот на работењето, разните техники и тајните во изработката на предметите до кои се дошло. Тајните единствено се пренесувале на свој човек, а не и на било кој друг кандидат што го учи занаетот. Туѓиот човек морал да ”краде” од занаетот на мајсторот, во што успевале оние кои биле најинтелигентните, најснаодливите.

Не е едноставна работата на кујунџијата, туку тешка и креативна. Потребна е голема умешност и трпеливост при изработка на накитот и другите изработки. Посебна одлика на врвното филигранство/златарство е во тоа да не се познава лепењето на елементите кај соодветниот предмет, без разлика колку од нив ги има. На еден предмет се работело долго, дури со години, но тоа се ценело и скапо се плаќало.

Најголем процут кујунџиството во Македонија има во средниот век, достигнувајќи кулминација во XVIII век и во првата половина на XIX век.

Занаетчиите, посебно кујунџиите, имаат голем придонес во економскиот развој на Македонија. Меѓутоа, со навлегувањето на машино-фабричките готови производи, нагло опаѓа кујунџиството. Сериските производи се поевтини отколку што чини само материјалот за нивно изработување од кујунџиите. Опадна и економската моќ на населението. Веќе стана луксуз носење накит од кујунџиска изработка. Наоѓајќи се во таква незавидна положба од втората половина на XIX век до 1944 година, повеќето кујунџии ставија катинари на своите дуќани, преориентирајќи се на други дејности или заминаа на печалба во туѓина. По 1944 година пак, се доупропасти кујунџиството. На својот занает, односно на занаетот на своите претци останаа само најтврдоглавите, па затоа денеска има само по еден (во најсреќен случај неколкумина) или ниеден кујунџија по градовите. И тие што останаа повеќе се крпачи, отколку кујунџии. Всушност, денеска има прилично фирми на филиграни и златари, но во својата суштина тие се трговски, а не творечки дуќани.

Денеска, во преориентацијата на општественото уредување, се зборува за оживување на кујунџиството, како и на другите занаети, но за тоа е многу доцна. Нема подмладок. Кај ниеден мајстор нема ученик, а своите деца ги отстранија од тој занает за да не го доживеат тоа што го доживеаја тие во првата деценија по 1944 година. Врвните мајстори што останаа, главно, се занимаваат со филигранство, бидејќи златари не можеа да бидат сите. Меѓутоа, последен момент е да се стори нешто за возобновување, односно наново заживување на македонското кујунџиство со соодветни општествени олеснувања и стимулативни мерки, а посебно со начинот на образование на стручни кадри.

Жал ми е што немам повеќе слики.

 

[Fortune]

Goldsmith`s trade in Macedonia

Silversmith trade or filigree goes through a difficult period of its development - it is almost dying out. Jewellery represents a cultural heritage, a movable treasure and safety, more precisely it gives a picture of the historical and cultural past.

Goldsmith`s trade is an artistic craft. In fact, it represents a group of craft comprising the following four branches: goldsmiths that manifacture articles by casting and hummering, filigree workers, goldsmiths, dealers in jewels.

The articles made by goldsmiths by means of casting and hummering are used in sacral buildings (churches, monasteries and wayside chapels), households, etc.

The dealers in jewels who are also called jewellers make articles and ornaments only with precious stones. The most common are filigree workers and goldsmiths who make jewellery of silver, gold and nickel, and alloy by applying different techniques. Goldsmiths also make jewellery by casting.

We need the purest silver of 1000 carats for filigrees. It can be produced by refining (tempering) of silver with poor quality. Silver of 1000 carats is called metal ingot.

The process of manifacture of jewellery includes a number of operations as follows: whitening (silver jewellery is cleansed and polished), burnishing (cleaning, shining), gold-plating, moulding (making moulds for casting), tempering (purification of silver to achieve the desired carat), polishing, linking (coins are provided with links so that they can be worn as jewellery), solder filing (transforming solder into powder), wire spinning (two wires are joined into one), etc.

- The most widespread technique of decoration is the technique of shallow incision and engraving;
- The technique of granulation was known as far back as the third millenium b.c. and reached its climax in the time of the Etruruans between the VII and VIII century b.c.;
- Enamel is a glass substance. Silver is coated with enamel, then baked and finally smoothed;
- Niello is a substance consisting of copper, silver, lead and sulfur and by baking it gets intensive red colour. The engraved designs on metal are filled in with niello and then baked. After that the article is ground and polished;
- Savat is used as niello, but it is a mixture of organic materials;
- Decorative ornaments are also made by means of acid in the following way: the design is engraved on the article, re-coated with resistant acquer or wax, and then acid is poured onto it. The acid causes the article to corrode, this process is called corrosion;
- Non-precious metals are usually ornamented with inlaid silver and gold wires: the article with wires is heated and after cooling is polished. Weapons, sabres, knives, etc. are decorated in this way. The technique is called damascening;
- The technique of soldering precious stones on the surface of precious metals is called incrustation;
- A desired ornament is incised from a silver/gold cloth and then soldered/applied to a plaque. This technique is called application.
- There are also other techniques, but the above cited are the most commonly used, and the most important is filigree.

Ornamentation is as old as the mankind. However, as a professional activity, the manifacture of jewellery originates from the later period of the human development. Goldsmiths have been highly gifted and inventive artisans from time immemorial.

In the past, one had to pass a long way to become a master goldsmith. It took him from 8 to 15 years to learn the craft; he had to work as an apprentice and 4 years as a journeyman.
Most often goldsmith`s trade was heriditary; it was passed on from generation to generation.

The culprit for the passing on the goldsmith`s trade from generation to generation was feudalism. Namely, the feudal landlord had goldsmiths on his estate that had to teach the craft to one of his sons. The feudal landlord also had slaves-goldsmiths and when he sold his estate to other feudal landlords or to the monasteries, he also sold his workers. In that way all the tools were passed od from generation to generation as well as the methods and techniques of work. The secrets were only handed down to a relative. Non-relatives had to "steal" the craft from their masters. The most intelligent and clever workers succeeded in that.

The work of goldsmiths is not simple, but difficult and creative. The process of making jewellery needs a high skill and endless patience. It is especially important to masterly solder the components of the jewellery regardless of their number. One article required much time, sometimes years, but it was highly respected and well paid.

The goldsmith`s trade in Macedonia flourished in the Middle Ages and reached its climax in the XVIII century and in the first half of the XIX century.

The craftsmen, especially goldsmiths, have enormous contribution to the economic development of Macedonia. However, with the introduction of the machinemade products, the development of goldsmith`s trade suddenly decreased. Serial products were cheaper then the costs of the material for goldsmith`s articles. The buying power of the population also diminished. It was luxury to wear goldsmitsh`s jewellery. From the second half of the XIX century to 1944, in such a bad plight, the majority of goldsmiths put padlock on their shops reorienting to other activities or went abroad to earn a living. After 1944 the goldsmith`s trade continued declining. Only the most stubborn continued the goldsmith`s work of their ancestors. That was the reason why today there is only one (or fewer) or none jeweller in the towns. Those that have remained are more repairers than goldsmiths. In fact, today there are a lot of filigree or goldsmith`s firms, but they are in essence trade firms and not creative workshops.

In the present time there is much talk about the change of the social organization and the revival of goldsmith`s trade and another crafts, but unfortunately it is too late. A younger generation of goldsmiths has not been created. None of the master goldsmiths has an apprentice. They sent their children to do other works for fear that they might have the same experience as they had had in the first decade after 1944. The top-quality master craftsmen that have remined are mainly occupied with filigree. However, it`s high time the Macedonian goldsmith`s trade revived through social benefits and stimulating methods, especially through education of professional cadre.

 

[PetarK]

Форчн, а малку контекст да ставеше за горниве текстови? Кој ги пишал, кога ги пишал, зошто ги пишал, зошто ти мислиш дека се интересни...?

 

[Офчар]

Форчн, а малку контекст да ставеше за горниве текстови? Кој ги пишал, кога ги пишал, зошто ги пишал, зошто ти мислиш дека се интересни...?

 

[Fortune]

Форчн, а малку контекст да ставеше за горниве текстови? Кој ги пишал, кога ги пишал, зошто ги пишал, зошто ти мислиш дека се интересни...?

PetarK не знам која ти е поентава на муабетот. Не знам дали примети, но овие два текста имаат иста содржина, само првиот е на македонски, а вториот е преведен на англиски.
Да не бидам некултурна, ајде ќе ти одговорам на прашањата.
Ова е пишано од Деребан, стар занаетчија - кујунџија од Охрид кој изработува накит. Дали треба да одговорам и на прашањето зошто го напишал ова? Не морам, фала!
Зошто сум мислела дека се интересни? Не ми е интересно, жал ми е што ваков занает е во изумирање!
О, боже!:se_ molam

 

[PetarK]

И што, ти не мислиш дека сега се многу појасни текстовите? И на крајот на краиштата дека е многу покултурно кон читателите на почеток да им се каже на кратко за што се работи, наместо да очекуваш да скенираат толкави пораки.

Ако размислуваш провинцијалски, многу работи се излишни.

PetarK не знам која ти е поентава на муабетот. Не знам дали примети, но овие два текста имаат иста содржина, само првиот е на македонски, а вториот е преведен на англиски.
Да не бидам некултурна, ајде ќе ти одговорам на прашањата.
Ова е пишано од Деребан, стар занаетчија - кујунџија од Охрид кој изработува накит. Дали треба да одговорам и на прашањето зошто го напишал ова? Не морам, фала!
Зошто сум мислела дека се интересни? Не ми е интересно, жал ми е што ваков занает е во изумирање!
О, боже!:se_ molam

 

[Fortune]

И што, ти не мислиш дека сега се многу појасни текстовите? И на крајот на краиштата дека е многу покултурно кон читателите на почеток да им се каже на кратко за што се работи, наместо да очекуваш да скенираат толкави пораки.

Ако размислуваш провинцијалски, многу работи се излишни.

Па со самиот наслов на темата е јасно за што станува збор во текстот, зарем треба да се објаснува и посебно?
Уште да додадам: луѓето кои делат мислења на провинцијалски и непровинцијалски, самите се губат во т.н. паметна реч која сакаат да ја искажат. И доколку немаш што да пишуваш во врска со темава, не реплицирај, не ја упропастувај.
А доколку имаш да коментираш за моите размислувања, тоа можеш да го направиш или преку приватна порака или по темите кај што ќе си најдеш место.

 

[Maglen]

Ostavete go na raat, so Zanaetot e bas kako sto treba! Uh kolku si go sakam.
heheh

 

[Александра Д.]

Кујунџиството, односно филигранството се наоѓа во криза – изумирање. Накитот е културно наследство, подвижно богатство и сигурност, поточно – дава слика за историско-културното минато.

Кујунџиството е уметнички занает. Всушност, кујунџиството е група занаети, бидејќи него го сочинуваат следните четири гранки: кујунџии со лиење и исчукување предмети, филиграни, златари и џеварџии.

Кујунџиите со лиење и исчукување изработуваат предмети за сакралните објекти (цркви, манастири, параклиси), за стопанството и за домашна употреба.

Џеварџиите, кои уште се викаат јувелири, изработуваат предмети и украси исклучиво со скапоцени камења. Најприсутни се филиграните и златарите, кои изработуваат метален накит од сребро, злато и алпак (никел, легура) со различни техники. Накит изработуваат и кујунџиите со лиење.

За филигран е потребно најчисто сребро од илјада карати. Тоа се добива со рафинирање (калење) на сребро од послаб квалитет. Среброто од 1000 карати се вика ќулче.

При изработувањето на накитот се применуваат бројни операции, меѓу кои: белење (процес при кој сребрениот накит се чисти, светнува), вурцисување (чистење, гланцање), златење (процес при позлатувањето), калапење (процесот за правење калапи за лиење), калење (пречистување на среброто за од повеќе карати да се добие одреден карат), м`скалисување (гланцање), поткојување (процес при кој на разни монети им се става алка за да можат да се носат како накит), стружење лем (претворање на лемот во прав), сучење тељ (процес при кој две жици се спојуваат во една) и др.

- Најраспространета техника на украсување е со плиток рез и гравирање;
- Техниката гранулација била позната уште во третиот милениум п.н.е., а своето совршенство го достигнала кај Етрурците меѓу VII и VIII век п.н.е.;
- Емајлот е стаклена прашина и се става над среброто и се пече, а потоа се рамни;
- Ниело е вид на паста што се добива од мешавината на бакар и сребрени сулфати и со печењето добива интензивна црвена боја. Пастата се нанесува на изрежаната површина и се пече, по кое се бруси и се полира предметот;
- Саватот се употребува како ниелот, но тој е смеса од органски материи;
- Декоративни орнаменти со помош на киселина се прават на тој начин што преку намачканиот предмет со отпорен лак или со восок се изрежува цртежот и над него се нанесува киселина. Нагризувањето со киселина се вика ецување;
- Неплеменити метали често се украсуваат со сребрена и златна жица на тој начин што предметот со соодветната жица се загрева, а потоа се полира. На ваков начин се украсува оружје, сабји, ножеви и сл. Оваа техника се вика тауширање или дамаскирање;
- Техниката на ставање/лепење на скапоцени камења на површината од племенити метали се вика инкрустација;
- Апликација е техника со која од тенко сребрено/златно платно се изрежува сакан орнамент, а потоа се аплицира/лепи на одредената плоча. Има и други техники, но најмногу употребуваните се наведениве, а најважната е филигранот.

Китењето е старо колку што е старо и човештвото. Меѓутоа, накитот како професионална дејност е од подоцнежниот период на човечкиот развој. Изработувачите на накитот, кујунџиите, не се случајни, туку талентирани, инвентивни луѓе и тоа не од поново време, туку од памтивек.

Во минатото, патот до мајстор кујунџија бил долг. Занаетот се учел од 8 до 15 години. Морало да се мине најмалку 4 години во статусот чирак, исто толку и калфа (помошник на мајсторот), па да се стане мајстор.
Најчесто кујунџиството минувало во наследство, се пренесувало од поколение на поколение.
”Виновникот” за пренесувањето на кујунџиството од поколение на поколение е феудализмот. Имено, феудалецот на својот посед имал и кујунџија кој морал едно од своите машки деца да оспособи за својот занает. Феудалецот имал и златари робови, па кога го продавал имотот на друг феудалец или на манастирите, го продавал заедно со целиот персонал. На овој начин од колено на колено се пренесувале и сите алати, начинот на работењето, разните техники и тајните во изработката на предметите до кои се дошло. Тајните единствено се пренесувале на свој човек, а не и на било кој друг кандидат што го учи занаетот. Туѓиот човек морал да ”краде” од занаетот на мајсторот, во што успевале оние кои биле најинтелигентните, најснаодливите.

Не е едноставна работата на кујунџијата, туку тешка и креативна. Потребна е голема умешност и трпеливост при изработка на накитот и другите изработки. Посебна одлика на врвното филигранство/златарство е во тоа да не се познава лепењето на елементите кај соодветниот предмет, без разлика колку од нив ги има. На еден предмет се работело долго, дури со години, но тоа се ценело и скапо се плаќало.

Најголем процут кујунџиството во Македонија има во средниот век, достигнувајќи кулминација во XVIII век и во првата половина на XIX век.

Занаетчиите, посебно кујунџиите, имаат голем придонес во економскиот развој на Македонија. Меѓутоа, со навлегувањето на машино-фабричките готови производи, нагло опаѓа кујунџиството. Сериските производи се поевтини отколку што чини само материјалот за нивно изработување од кујунџиите. Опадна и економската моќ на населението. Веќе стана луксуз носење накит од кујунџиска изработка. Наоѓајќи се во таква незавидна положба од втората половина на XIX век до 1944 година, повеќето кујунџии ставија катинари на своите дуќани, преориентирајќи се на други дејности или заминаа на печалба во туѓина. По 1944 година пак, се доупропасти кујунџиството. На својот занает, односно на занаетот на своите претци останаа само најтврдоглавите, па затоа денеска има само по еден (во најсреќен случај неколкумина) или ниеден кујунџија по градовите. И тие што останаа повеќе се крпачи, отколку кујунџии. Всушност, денеска има прилично фирми на филиграни и златари, но во својата суштина тие се трговски, а не творечки дуќани.

Денеска, во преориентацијата на општественото уредување, се зборува за оживување на кујунџиството, како и на другите занаети, но за тоа е многу доцна. Нема подмладок. Кај ниеден мајстор нема ученик, а своите деца ги отстранија од тој занает за да не го доживеат тоа што го доживеаја тие во првата деценија по 1944 година. Врвните мајстори што останаа, главно, се занимаваат со филигранство, бидејќи златари не можеа да бидат сите. Меѓутоа, последен момент е да се стори нешто за возобновување, односно наново заживување на македонското кујунџиство со соодветни општествени олеснувања и стимулативни мерки, а посебно со начинот на образование на стручни кадри.

Жал ми е што немам повеќе слики.

Kako we pred izumiranje?????
Chichko mi raboti so filigan, ima i rabotilnica, mlad chovek i beshe na kurs so ushte 13-14 dushi...nemaj gajle, nema brzo da go snema!!:pos2:

 

[Nemiseverue]

Пази ова... девојкава е неверојатна. Мима.ком.мк, еве бесплатна реклама од мене.

едит: гледа некој слика, или до мене?