Е, душеваднику мој!
Душата ни ја извадија, драги мои. А оној кој ја вади душата се вика душевадник. Ете ја мојата колумна: секоја среда ќе му пишувам едно писмо на тој анонимен душевадник (кој во стварноста се јавува со стотици јавни лица и туѓи гласни жици), кој нé доведе до ова промискуитетно дереџе во емотивна, душевна и интелектуална смисла. Нему ќе му пишувам, а вие проценете: трескам ли глупости или останала уште малку душа во мене за некоја паметна мисла
- Манифест за нов тип колумна
Драги мои! Она што ќе го читате на оваа страница во следниве месеци, секоја среда, ќе се разликува од она што имавте можност да го читате во „Утрински“, точно до февруари оваа година, под насловот „Кич митологии“. Тогаш заминав „на одмор“, видно разочаран од состојбата со новинската колумна и новинарството воопшто, затоа што сфатив дека колумни веќе пишуваат сите, а најмногу политичарите и ситните политикантчиња, мегафончиња на власта или опозицијата, полтрончиња а неретко и шпиончиња, рекетарчиња и интелектуални комарчиња. Овој мој наниз се римува, а сепак кажува вистина: тоа само значи дека навистина, што и да набројам во него (според звучност) – фигурира како можен колумнист.
Некогаш сé беше потешко. Денес сé е на копче и со шорткат: максимум успех со минимум движења. Кога стартував во новинарството најпрвин ме пратија во тогашна „Скопска“ да бројам колку шахти немаат капаци на „Партизанска“. Јас упорно тврдев дека сум „печен“ за културната рубрика, а тие мене – статистика на шахти. Денес новинарите стартуваат како коментатори, колумнисти, специјалисти по разни подрачја, а не како бројачи на дупки по градските улици. Стартуваат од највисокото, иако природен закон е: она што било највисоко може само да падне; она што било најниско може само да се искачува. Тоа се вистини толку едноставни што денес и не се гледаат. Загледани во боговите и полубоговите од политиката, ги заборавивме наједноставните човечки работи: дека човековиот живот има смисла само ако се движи од ниското кон повисокото.
Во последната моја колумна во „Утрински“ напишав дека одбивам да бидам колумнист чија тема е само и само политичкото. Мене, и кога сум реагирал „политички“, на актуелна тема, многу повеќе ме интересирало несвесното политичко, одошто површината, за која сите се фаќаат. Ќе се случи нешто во понеделник (на пример, некоја јавна државна личност ќе кивне) и веќе во вторник имате целосна политичко-инфективна анализа на кивањето. Ама несвесното политичко го нема. До среда сте депласиран ако пишувате на иста тема. Не велам дека меѓу тие колумнисти нема умни и разумни, школувани и натшколувани луѓе: повеќето од нив и ги почитувам. Но мој впечаток е дека сите нас нé носи еден невидлив бран и дека тој нас нé носи, вршејќи ни силен политички притисок во изборот на темата, како и дека не можевме да се движиме надвор од однапред зададените координати на политичката синусоида. Бидејќи политичка, таа синусоида беше редукционистичка по однос на сето богатство на животот.
За мене колумната треба да биде животна. Да се сврти кон животот и кон навидум маргиналното, а не кон видливото и наметливото. Таа треба да се спушти во длабочината на егзистенцијата, да ги отфрли агресивните дречливи бои на самомаркетингот, да пронајде херои таму, а не во семиотичката фабрика на идоли – политиката и реалити шоуто. Таа редукција, на која и јас и подлегнував од број во број, беше пресудното нешто што ме оддалечи еве, речиси цела година од поривот наречен колумна.
Сега се враќам. Не знам дали ќе успеам да ја остварам колумнистичката формула за која се залагам, но барем ќе пробам. Човековиот живот, впрочем, е обид. Без обидот сé е бесмислено. Денес сите се жалат на некоја општа апатија и бесмисленост, а никој не гледа дека тоа е така затоа што ги правиме само нештата што можеме да ги направиме, и тоа по правило – само оние за кои сме сигурни дека успешно ќе ги направиме. А обратно треба да биде: треба да се стремиме кон она што е тешко и помалку веројатно. Тоа е смислата на идеалот. Живееме во време во кое пречката на идеалот е ставена премногу ниско: секој може да ја прескокне, та така секој може да стане ТВ фаца, водител на емисија, продуцент на реалити шоу, лидер на политичка партија, опонент, владетел, музичка ѕвезда, филозоф и стручњак за најспецијалистички подрачја од нашиот живот – политиката.
Да, за жал: политиката стана знак кој целосно го покрива нашиот живот. Таа редуцираше, скри, затемни цела низа други важни, клучни полиња и извори од кои човековото суштество се напојувало од памтивек. На пример: нашето семејство. Што знаеме за него? Какви промени претрпе? За него слушаме само во рубриките од црна хроника, ако некој сопруг убие сопруга или ако брат убие брат. Или, нашата професија: има ли некој одговор колку млади луѓе не можат спокојно и на мир да се занимаваат со својата професија, да бидат нејзини монаси? Денес сите професии станаа политички мотивирани. Сиот цивилизиран свет се занимава само со професијата и професионалното (добра е онаа политика која ти дава да се занимаваш со твојата професија), а ние никако да сфатиме дека нашата судбина постојано зависи од двајца играчи кои играат шах; дури и кога ќе ги сменат фигурите (гарнитурите), тоа сепак останува партија шах, во која ние сме само пиони.
И, бидејќи политиката е прагматична, нашиот живот стана гола прагматика (ќе студирам не она што сакам, туку она за што има работа). Бидејќи политиката е неестетична, нашите животи станаа грди и ниски (извади му ја душата на поспособниот од тебе, за да има леб за тебе). Убавината е прогонета од она што ние преку медиумите го добиваме како готов, исфабрикуван поим за „успешен живот“. Бидејќи политиката е нееротска (еротизмот не може да биде прагматика), ние сме денес целосно политички хуманоиди, без долен дел на телото, со отстрането срце, гениталии и сензори. И кога ги покажуваме, калкулираме со нив (со срцето и гениталиите) за да ги продадеме, како во квизовите од типот „Момент на вистината“ или реалити- шоуто од типот на Орвеловиот „Голем брат“. Сето тоа говори дека денес ние се претвораме во луѓе без својства.
Тоа значи: луѓе без душа. Душата ни ја извадија, драги мои. А оној кој ја вади душата се вика душевадник. Ете ја мојата колумна: секоја среда ќе му пишувам едно писмо на тој анонимен душевадник (кој во стварноста се јавува со стотици јавни лица и туѓи гласни жици) кој нé доведе до ова промискуитетно дереџе во емотивна, душевна и интелектуална смисла. Нему ќе му пишувам, а вие проценете: трескам ли глупости или останала уште малку душа во мене за некоја паметна мисла. Почнувам од следната среда!
Авторот е универзитетски професор и писател
http://novamakedonija.com.mk/NewsDetal.asp?vest=12291035349&id=13&prilog=0&setIzdanie=21852
не знаев каде да ја го ставам ова ама ми висат на глава а утре ќе ја нема колумната