Нафрла доста податоци, нападна многу страшила (ваљда лошо си го разбрал тоа што го пишав и изгледа ко да реплицираш на друг пост што не е мојот) и океј, ама не разбирам која ти е тезата на постот.
Тезата ти е дека Албанија заостанува културолошки и економски зад нас и Албанците порано биле арнаути кои пљачкале бидејќи се нешто инхерентно сјебани, културолошки сјебани или? Можеш поконкретно да си ја елаборираш тезата и да ги цитираш конкретните делови од мојот пост со кои не се слагаш, па да елаборираш зошто поконкретно?
На твојот реплицирам, концизно сведен на единствените две поенти. Се друго е прашања на кои не одговараш, претпоставки кои се генерални и релативизирање кое личи на апологетизам. Особено имам проблем со тоа „нашите анегдотални искуства“. Нашите анегдотални искуства се викаат национална трагедија, инаку, ако сме искрени.
Еве накратко, па ќе ти ја образложам мојата „теза“.
Тоа дека одредени народи имаат одредени генетски одлики кои се почесто застапени поради разно разни еволуциони притисоци е точно до некаде. Различни темпераментни и личносни одлики се резултат на генетски влијанија и за тоа има многу студии. Сосема е можно дел од карактеристиките на некои Албанци да бидат резултат на такви фактори. Но кои фактори и кои карактеристики, како и кои Албанци е ного јако прашање! Генетските варијации од одредена популација на Албанци во Албанија, до одредена популација на Албанци во Косово се доста значителни за да не можеме да ги споиме сите у едно купче. Тоа што ги прави Албанци е поврзано со социјалната реалност, односно со јазикот, културолошките обичаи и тристо други заебанции кои што се предмет на дебата бидејќи варираат од поднебје до поднебје. Потоа, кои карактеристики се почеста одлика на Албанците од Косово, а кои на тиуе од Албанија? Тие поврзани со личносните аспекти на совесност, агресија, согласност, когнитивни способности, внимание? Колку секоја од нив се должи на гените што се позастапени кај Албанците? Ако фатиме да разложуваме, стигаме до доста проблеми и секоја шпекулација е јадење лајна без доволно разбирање на тие проблематики. Секое решение на ова ниво е проблематично и би требало да вклучи некакво селективно размножување што не ни сакам да го дискутирам.
Некои народи имале генетски одлики, различни од други генетски одлики на други народи. Имало студии. Добро. Good to know.
Постоеле фактори кои влијаеле на карактеристики, па можно било тие фактори да влијаеле кај некои карактеристики меѓу албанците. ОК.
Требало да се направат истражувања за да се утврдат генетските варијации на разните енклави во разните држави. Треба, веројатно, не знам.
Прашањата(кои само ги поставуваш, не ги одговараш) ти се: какви се разликите меѓу албанците во Албанија и на Косово? Колку тие разлики се должат на генетски фактори? Затоа шо нејќеш селективно да размислуваш и никако нејќеш да бидеш пристрасен, викаш дека прашањето е опсежно и нејќеш да јадеш лајна обидувајќи се да го одговориш. Значи, ефективно ништо не си кажал.
Психолошките карактеристики на просечниот Албанец може да се постулираат од нашите анегдотални искуства. Глеаме определени образци и однесувања што се чести. Колку од тие се резултат на културолошки фактори, колку на идентитетски фактори што се карактеристични за сите луѓе, колку на горенаведените, не знам. Но забележлива е поголема нота на национализам, агресивност и групна кохезија.
Нашите „анегдотални искуства“ многу немаат навлезено во полето на психологијата, точно е. Ниту селаните што биле масовно колени во турско, ниту жените што биле грабнувани, ниту децата што беа мачени и пукани во глава кај Смилковско, ниту тие што се бодени во автобуси не се запрашале што ли ги мотивира овие луѓе, кои се факторите кои не им дозволуваат да се оттргнат од овој образец на однесување и зошто дозволуваат да бидат жртви на критики и навредливи квалификации?
Викаш дека не знаеш зошто се појавува тој изблик на национализам, агресивност... ама нашите историски, вековни, опеани, пишувани во неброени текстови страдања од разни геги и арнаути, ги сведуваш на анегдотални искуства. 500+ години цивилизациски статус кво од истите луѓе, стотина генерации не е анегдотално искуство, не е без корен, не е некоја аномалија, не е појава од вчера на која влијаеле razni faktori.
Социолошката парадигма би ги погледнала факторите на гетоизирање, дискриминација, класната разлика, едукацијата и ред други фактори кои се релевантни за сите малцинства кои се дискриминирани. Сепак, многумина кои се Албанци се богати, а сепак се понашаат лошо. Социологијата има добро објаснување за сево ова, Ричард Сенет зборуе за парадоксот на класите. Накратко и упростено: Ако си имал понизок социоекономски статус и стигаш до повисок социоекономски статус, може да те лупне криза на идентитет и намалена самопочит. Треба да се едуцираш, а ти си работник на кој не му се учи. Работниците кои се обогатиле ко еманципираните Албанци у Швицарска сакаат економски капитал пошо нејќат да се сиромашни, ама нејќат интелектуален капитал пошто се деца од гетото. Ако се едуцираат, чувствуваат дека си го шиткаат семејството и културолошкиот идентитет. Протагонистот на Колебливиот Фундаменталист беше еманципиран Пакистанец кој чувствуваше вина на совест бидејќи се „Американизирал“. Високите класи ценат ука, ама работникот цени тешка „искрена“ работа. За него едукацијата е фејк. Рафинираноста на едуцираната класа увек е гаден елитизам за работникот. Работникот што ќе реши да фати ука пошто сака да има ука е гледан како нерафиниран од другите интелектуалци и го мава чувството на бивање натрапник. Од друга страна, неговите го сметаат за шиткач, а тоа доведуе до јака когнитивна дисонанца и отуѓеност. Со тоа мора да го задржи самоисполнувачкото пророштво дека е глупиот работлив Албанец и да остане прилепен за својот идентитет. Поради истата причина, класната разлика не е невалидно објаснуење, а муабетот: „Па има богати Албанци што се животињи!“ е екстремно наивен. Многумина кои се Албанци и ги знам, имаат чувство дека Македонците ги третираат ко неандрталци. И тоа чувство не е резултат на некоја илузија ко што можеме да приметиме.
На ова конкретно ти одговорив погоре. Улогите биле обратни 500 години, статусот на албанците бил горе во хиерархијата, а македонците биле набркани по селата. Оваа криза за која тука пишуваш нас не има маргинално удрено, до степен на небитно за дискусија. Првата прилика кога македонецот можел да се едуцира и слободно да се развива како индивидуалец и интелектуалец, има вртоглав скок на писмено, образовано и способно население. Албанија е независна после втора светска. Пред тоа албанците се институционално внатре во отоманскиот систем. Ова за што пишуваш не може да важи за албанците оти кај нив нема основ претпоставката за... брејншејминг. Да имаше, ќе гледавме промени во менталитетот низ вековите, ќе гледавме различна социјална и статусна еволуција меѓу албанците, кога имале и кога немале простор за напредок. И тогаш кога имале, и тој краток период кога немале простор, а и денес кога пак имаат можност за напредување, доминантното колективно однесување е исто. И-ден-тич-но.
Социолошките решенија би вклучиле поголема еманципација, поголема едукација, бла бла... Но проблемот е дека многу малцинства не сакаат да се еманципираат поради културолошката разлика со таа на останатото население. На пример, грото од Албанците не може да се откачат од исламот и да станат атеисти кои ќе имаат отворен ум. Таквите очекувања се наивни. Тоа може да се изведе или преку сила (Енвер стил) или преку генерациски промени (денешниве зумери да се откачат од старите и да попримат влијанија од соросоидните либтарди). Второто решение е поспоро, но од моето искуство со Албанци, гледам дека функционира во некоја БЛАГА мера. Од друга страна, јако удара екстремниот ислам и праи поголема сегрегација меѓу фанатиците и лабавите неозум-марксистички Албанци.
Едното(либерални млади зумери) е статистичка грешка, занемарливо, а другото е во огромен пораст. Манифестацијата на другото е единствената општествено видлива и економски погубна. Сум пишувал за ова многу пати, ама пред да се отвори Тетовски кај нас, дипломи се фалсификуваа во Приштина. Денес се фалсификуваат во Тетово. Кога се јавува аномалија како инспекторот Илиевски, инспекторот бива насилно елиминиран и спречен да си ја врши работата. Не се почитува никаков општествен договор, од горе па надолу. Кога ги соочуваш со таа нивна инаетлива интелектуална стагнација, со тренд за назадување во исламски радикализам, ти викаат ти си крив за тоа, вие не сте вложиле доволно во образованието на албанците.
Имам за ова повеќе пишувано
тука, ќе го издвојам за да не се повторувам.
1. Кога тепаат, бодат и отепуат каури и каурчиња, ти викаат дека тоа е реакција на системската дискриминација, а резултат на степенот на образование кој страдал заради таа дискриминација. Дека таа реакција е од очај и оти не знаат како, немаат чколо.
2. Им отвараш универзитет, им даваш Бадентер, ги ставаш у преамбула, секогаш имаат партија/партии у власт, им препушташ скоро половина институции, полиција и војска, им даваш двојазичност. Статистиката вика дека нема никакво подобрување ниту во степенот на образование, ниту у култура на понашање, ниту у намалуење на насилство. Ти викаат дека тоа ти требало да го пазиш, зошто ти си дозволил неписмењаци у влада, зошто си дозволил со фалсификувани дипломи од Приштина да бидат директори и министри? Дека ти, со тоа што си играш политика, си дозволил баш најлошото од нив да исплива на површина и да стекне моќ и авторитет.
Асално решение не гледам освен градијална промена. Попер сугерира микро промени, макро општествени промени не ги бива, а и доведуваат до јаки културолошки шокови и конфликти. Со тоа, прашањето за решавање на проблемот со Албанците е троа наивно бидејќи не можеме да најдеме конкретно решение, а да не е екстремно (иселување, војни, наметнат културолошки наратив). Решението лежи во мали инкрементални промени што ќе го намалат уделот на религијата, ќе намалат гетоизирање и тристо други меки влијанија што треба да ги имплементираме лека полека. Проблемот со Албанците не е суштински различен од проблемот со било кое малцинство кое е културолошки поразлично од мнозинството во една држава. Овде тоа малцинство има одредена политичка моќ и привилегии, но социјално е утепано.
Таа „градијална промена“ ќе слави јубилеј, во години, трицифрен. Во исто толку години колку што балканов ги чека албанците да се еманципираат, се родиле и умреле три светски империи.
Овде малцинството нема „одредена“ политичка моќ и привилегии, овде малцинството е со далеку поголеми привилегии од мнозинството, е побогато, со поголеми шанси за вработување и покрај ужасните квалификации, имуно на јуридичката, политичката и општествената осуда, освен во случаи кога убиваат деца, а и во тој случај не се знаеше до самиот крај...и сеуште не се знае. Се протестира.
....
Ја немам теза за тоа како некого да исправам „на прав пат“. Ништо не сум згрешил за да ја сносам таа историска одговорност. А ја сносам, како припадник на еден утепан колектив. Мене веќе не ми е до решенија, туку до активен отпор. Дотаму не донесоа. И немам пеер толеранција душебрижници да ми го цитираат Попер и да ми објаснуваат студии дека имало за некои племиња во Перу, додека кога тие душебрижници ќе отидат на протест за поддршка на Палестина, им иде муџо и им го руши цел свет, им пцуе мајка и им влегуе со ножеви. На оваа тема, не знам дали сфаќаш, ние не сме у 21ви век, не сме ни во 18ти, не сме кај Русо, Монтескје, Хобс, Волтер. Знаеш кај сме? Кај Хамураби. Таму не донесе таа утепана култура шо сеуште се држи на талионски начела во време на телескопи, мисии на Марс и интернет.
Ондак 2/3 од светот се културолошки сјебани после добивање независност ради тоа што се стоки поради нивната генетика. Скоро цела Јужна Америка, Африка, голем дел од Азија и дел од Европа. Друго што ме интересира кога велиш дека Албанците у Албанија се срање од културолошки/социоекономски или друг аспект. Споредбено со кој? Со нас? Со просекот у светот? Ја гледам неколку параметри кога проценуем некои такви работи. А тоа се: Светскиот индекс на среќа, HDI итн.