Народот се' помалку се пали на избори
Големите политички идеи се потрошија, а граѓаните не веруваат во празните ветувања на политичарите, па затоа се зголемува бројот на неопределени избирачи, а се намалува присуството по партиски митинзи
Големите политички идеи се потрошија, македонските граѓани политички созреваат, се зголемува нивото на нивната политичка култура, па се' помалку или воопшто не веруваат во празните ветувања на политичарите. Оттука и се' поголемиот број неопределени избирачи и се' помалку присутни по партиските митинзи или средби со електоратот, оценуваат политичките аналитичари.Според сите анкети на специјализираните агенции и институции, процентот на неопределените гласачи или на оние што не знаат за кого или воопшто нема да гласаат, се движи меѓу 45 и 55 отсто. Евидентно е дека и на партиските митинзи и на средби со граѓаните, се' помал е бројот на присутните. Сликите од големите и незаборавни митинзи посветени на прогласувањето на македонската независност, на желбата и неопходноста од промена власта се веќе минато. Не само поради бројките на присутните што тешко дека некогаш ќе се повторат, туку и заради отсуството на жар во политиката, недостигот од големи политички идеи, концепти и пораки, со што не успеваат да го качат адреналинот кај граѓаните.
Професорот на ФОН Стефан Буџаковски смета дека на граѓаните им е преку глава од лажни ветувања и оти процентот на неопределените постојано ќе се зголемува. Избирачите веќе гледаат што е реализирано од предизборните ветувања на партиите и сега тоа размислување ќе биде доминантно. Македонија можеби нема некоја долга демократска традиција, но граѓаните сфатија дека политиката и ветувањата им одат во прилог на поединци и групи концентрирани главно во најмоќните партии или во оние помалите што изнаоѓаат начини за да се испазарат во дадена ситуација. Сето ова значи дека и партиите мора да се престројат во однос на тоа што ќе понудат и што навистина ќе можат реално да остварат - вели професор Буџаковски.Аналитичарот Мерсел Биљали се согласува дека се чувствува заситеност кај граѓаните и додава оти веќе се апсолвирани сите големи политички идеи. Меѓу нив ги вбројува и оние од сферата на меѓуетничките односи и смета дека евентуалната нивна понуда не е профитабилна.
- Граѓаните ги прифаќаат идеите врзани само за подобрување на нивниот секојдневен живот и ништо друго. За жал, од празните ветувања се губи и колективната доверба во политичарите. Политичарите, пак, мора да научат да даваат отчет за (не)сработеното пред избирачите. И, како што е редот во развиените демократски земји, ако не успеале да ги исполнат ветувањата, треба да поднесат оставки. Само на тој начин ќе се врати довербата кај граѓаните во политичарите - вели Биљали.
Според анкета на Центарот за истражување и креирање политики спроведена пред почетокот на изборните активности, граѓаните се апсолутно незаинтересирани за кампањи преку митинзи, што досега важеа за традиционален метод во македонската политика. Според Жидас Даскаловски, причините за тоа може да се најдат во пропуштените шанси и погрешни политики на елитите, кои ја раководеа земјава од независноста до денес. Граѓаните не сакаат генерални говори, зашто од нив обичниот човек тешко добива нешто. Тие се заинтересирани за јавни дебати и за кратки средби со политичарите, со прашања и одговори на специфични теми.
- Политичката култура во секоја земја е различна и на периоди се менува. Главна улога имаат модернизациските процеси, внесувањето нови елементи во кампањите. И кај нас гледаме дека на секои избори пристапот на партиите во помала или во поголема мера ги следи трендовите од други земји. Свеста кај граѓаните за изборите се менува, тие се пофокусирани на конкретни политики, а помалку на изборни ветувања. Одбиваат да дадат глас на слепо за некоја партија - вели Даскаловски.Аналитичарите се согласни дека големите политички идеи што можеа да ги кренат широките народни маси, се на залез бидејќи земјава е во период на консолидација и во очекување на интеграција во ЕУ и НАТО. Единствено отворено е прашањето за спорот за името и грчкиот однос кон нашиот идентитет.
- Веројатно е дека околу грчкиот притисок да го промениме името може да се случи мобилизација на масите - смета Даскаловски.
Политичките партии, пак, имаат свои видувања за спласнувањето на политичката еуфорија и партиската опиеност. Ермира Мехмети од ДУИ оценува дека наспроти показателите на сите анализи за максимална исполитизираност во минатото, сегашната кампања и високиот процент неопределени, говорат дека се надминува идентификацијата на граѓаните со политиката и политичарите. По 20-годишното фокусирање на националните идеи, се отвора ново поглавје со нови теми во политиката. Според неа, политиката не е само еуфорија, туку нормален процес што не зависи само од политичарите, туку и од други општествени чинители. Портпаролот на СДСМ, Емилијан Станковиќ, во трендот на зголемување на неопределените гласачи гледа одраз на незадоволството на граѓаните од власта.
Но, фактот што во Македонија во последните седум години се случуваат осум непосредни изјаснувања на граѓаните - три парламентарни, две претседателски, двапати локални избори и еден референдум за територијалната организација - има сериозно влијание врз ефектот на замор кај гласачкото тело. Илија Димовски од ВМРО-ДПМНЕ смета дека граѓаните не можат да се искористат само за еднократна употреба како што тоа се случуваше низ периодот на транзиција. Тој констатира дека избирачите повеќе не им веруваат на политичарите што многу ветуваат, а ништо не исполнуваат. Токму затоа како партија инсистираат на отчетност и на транспарентност.
Предраг Димитровски
http://dnevnik.com.mk/?ItemID=4BD7ECC2FC7FC54FBF3D03F217F422E2