II. ГРОБИШТА
1. Права на гробишта и на гробно место
Член 7
(1) Сите физички и правни лица имаат право да ги користат гробиштата.
(2) Општината, општините во градот Скопје, односно градот Скопје, за изградба и одржување на гробиштата, засноваат право на долготраен закуп на градежното земјиште во сопственост на Република Македонија, за што склучуваат договор за засновање на тоа право со Република Македонија, односно со органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на градежното земјиште и задолжително го запишуваат во јавната книга за запишување на правата на недвижностите.
(3) Физичките лица засноваат право на употреба на гробно место како лична службеност.
2. Начин на определување на гробишта
Член 8
(1) Општината, општините на градот Скопје, односно градот Скопје со урбанистички план или урбанистичко – планска документација, го определува градежното земјиште наменето за гробишта, согласно прописите за просторното и урбанистичкото планирање.
(2) Изградба на нови гробишта, како и проширување на постојните гробишта ќе се предвиди со урбанистичкиот план или урбанистичко – планска документација на општината, општините на градот Скопје, односно градот Скопје, врз основа на статистички податоци за очекуваното движење на бројот на населението и стапката на смртност на населението на одредено подрачје.
(3) При изработката на урбанистичкиот план или урбанистичко – планска документација од ставот (1) на овој член, општината, општините на градот Скопје, односно градот Скопје се должни да обезбедат и планираат простор за гробишта, како и дел од гробишта за погребување на лица со посебен статус во поглед на социјалната положба, анонимни лица, лица настрадани во елементарни непогоди и други видови катастрофи, воени лица, заслужни граѓани или истакнати личности и црковни великодостојници. Во места во кои живеат припадници на разни вероисповести, во планот се определуваат посебни делови од гробиштата за секоја вероисповест или се определуваат посебни гробишта, одвоено за секоја вероисповест посебно, ако тоа го дозволува можноста за зафаќање на ново градежно земјиште, а во согласност со овој и друг закон.
(4) Две или повеќе општини можат да имаат заеднички гробишта при што спогодбено ќе ги уредат прашањата за изградба, реконструкција, управување и одржување на гробиштата.
(5) При планирање на гробиштата во општини над 15.000 жители, задолжително се предвидува и треба да се изгради мртовечница со уред за ладење и посебно определена и уредена просторија за чување и изложување на одар на посмртните останки на починатото лице.
3. Планирање, изградба, реконструкција и одржување на гробишта
Член 9
(1) Гробиштата се планираат, градат, реконструираат или одржуваат во согласност со овој закон, со прописите за градење, за заштита на животната средина и за здравствена и санитарна заштита.
(2) Гробиштата можат да бидат изградени за едно населено место, за повеќе населени места кои се во состав на една општина или да бидат изградени за една или повеќе општини.
(3) Нормативите, техничките стандарди и другите здравствено-санитарни услови за планирање, изградба и реконструкција на гробиштата, на придружните објекти и на инфраструктурата ги опфаќаат следниве содржини:
- димензионирање на гробишта, гробници и гробни места за погребување во зависност од видот на гробиштата,
- посебна инфраструктура и придружни објекти на гробишта,
- параметри за земјиштето што можат да бидат погодни за гробишта од еколошки, здравствено-санитарен, амбиентален, сообраќаен аспекти од аспект на оптимална оддалеченост од населено место, хидро-геолошки каратеристики на земјиштето и друго,
- технички стандарди на придружни објекти на гробишта,
- технички стандарди за гробни места, гробници и надгробни споменици,
- посебни технички стандарди за крематориуми,
- стандарди за уредување на зелени површини,
- оградување на гробиштата и
- паркиралишта.
(4) Покрај содржините утврдени во ставот (3) од овој член, за гробиштата задолжително се изработува и проект за распоредување на парцели за гробни места. Со проектите за распоредување се определуваат места за погреб, посебни места за погреб на заслужни
граѓани или истакнати личности, за погребна урни (розариуми или колумбариуми), места за анонимен погреб и места за расејување на пепелта.
(5) Проектот од ставот (4) на овој член го изработува управителот на гробиштата.
(6) Одржувањето на гробиштата опфаќа одржување на:
- придружни објекти,
- улици, патеки и зелени површини во гробиштата,
- јавна чистота на гробиштата и гробниците и
- инсталации.
(7) Нормативите и техничките стандарди од ставот (3) на овој член поблиску ги пропишува министерот кој раководи со органот на државната управа надлежен за вршење на комуналните работи во согласност со министерот кој раководи со органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на здравството и министерот кој раководи со органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на животната средина и просторното планирање.
(8) За одржувањето на гробиштата, носителот на гробното место на управителот на гробишта му плаќа гробна такса (во натамошниот текст: гробарина).
(9) Управителот на гробиштата гробарината ја наплатува еднаш годишно. Советот на општината, општините во градот Скопје односно градот Скопје, може да одлучи истата да се плаќа на рати.
(10) Висината на гробарината од ставот (8) на овој член се определува со ценовник, врз основа на големината и бројот на гробните места а во висина на реалните трошоци. Ценовникот го определува управителот на гробиштата, на кој согласност дава советот на општината, општините во градот Скопје односно градот Скопје.
4. Изградба и одржување на надгробни споменици на гробно место
Член 10
(1) Надгробните споменици се градат согласно со техничките стандарди и нормативи утврдени со членот 9 став (7) од овој закон.
(2) На надгробните споменици се поставуваат обележја и верски симболи според верувањето на починатото лице или неговото семејство, односно на лицето кое е должно да го изврши погребот.
(3) Не смеат да се градат надгробни споменици и на нив да се испишуваат текстови спротивно на вероисповеста и изразувањето пиетет кон починатото лице со што се навредува достоинството на починатиот и на припадникот на одредена верска заедница, институција или држава.
(4) Одржувањето на надгробниот споменик на гробното место го врши носителот на гробното место.
(5) Под одржување на надгробен споменик се подразбира негово тековно одржување согласно со намената, во согласност со техничките стандарди и нормативи од ставот (1) на овој член.
5. Затворање и преместување на гробишта
Член 11
(1) Општината, општините во градот Скопје, односно градот Скопје донесува одлука за затворање на гробиштата или дел од нив кога нема можност за погреб, поради просторни и санитарни услови.
(2) Со одлуката од ставот (1) на овој член се определува на кое место, со изградба на нови гробишта или на други постојни гробишта, ќе се преместат гробиштата или дел од нив.
(3) Одлуката од ставот (1) на овој член се објавува во службеното гласило на општината, општините во градот Скопје, односно градот Скопје, на огласна табла, во средствата за јавно информирање или на веб страница.
(4) Преместување на гробишта не е дозволено, освен во случај на виша сила (природни катастрофи) или при постоење на јавен интерес утврден со закон.
(5) Преместување на гробиштата се врши задолжително на подрачјето на истата општина, а доколку тоа не е можно, преместувањето на гробиштата се врши на подрачјето на друга општина врз основа на спогодба меѓу тие општини.
(6) Затворањето или преместувањето на гробиштата се врши согласно прописите за здравствената заштита.
(7) Трошоците за преместување паѓаат на товар на општината, на општините во градот Скопје, односно на градот Скопје, во зависност од тоа кој орган ја донел одлуката за преместување.
6. Престанок на изградба на нови гробни места
Член 12
Општината, општините во градот Скопје, односно градот Скопје, донесуваат одлука за престанок на изградба на нови гробни места на гробишта секогаш кога ќе се утврди дека на гробиштата нема можност за изградба на нови гробни места, но постои можност за погреб во постојните гробни места.
7. Видови гробишта
Член 13
(1) Според намената гробиштата можат да бидат:
- општи гробишта,
- посебни гробишта и
- спомен гробишта.
(2) Општи гробишта се гробишта во кои се погребани лица:
- припадници на различни верски заедници или религиозни групи,
- без верска припадност,
- војници,
- од масовни катастрофи,
- со статус на црковни великодостојници,
- анонимни и
- заслужни граѓани или истакнати личности.
(3) Посебни гробишта се гробишта во кои се погребани само еден вид на лица од ставот (3) на овој член.
(4) Спомен гробишта се гробишта кои се прогласени за споменици на културата, определени од надлежен орган.
III. УПРАВУВАЊЕ СО ГРОБИШТА
Член 14
(1) Управувањето со гробишта го врши управител на гробишта.
(2) Управувањето со гробишта на своето подрачје општината, општините во градот Скопје, односно градот Скопје, го врши преку јавно претпријатие за комунални услуги или
преку правно лице кое има дозвола за управување со гробишта, врз основа на јавен повик (во натамошниот текст: управител на гробишта).
(3) Јавното претпријатие од ставот (2) на овој член е должно за вршење на работите управување со гробишта да води посебно сметководство за приходите и расходите остварени од вршењето на оваа дејност.
(4) Правното лице од ставот (2) на овој член меѓусебните права и обврски со општината, општините во градот Скопје, односно градот Скопје ги уредува со договор.
(5) Доколку на подрачјето на одредена општина нема управител на гробишта согласно ставот (2) на овој член, во тој случај две или повеќе општини можат да основаат заедничко јавно претпријатие согласно членот 18 од Законот за меѓуопштинска соработка или заеднички го организираат управувањето со гробиштата врз основа на спогодба согласно членот 11 од Законот за комуналните дејности.
Дозвола за управување со гробишта
Член 15
(1) Правно лице за да добие дозвола за управување со гробишта, мора да ги исполнува следниве услови:
1) да има седиште во Република Македонија;
2) да е регистрирано во Централниот регистар на Република Македонија;
3) да не е поведена стечајна постапка или постапка за ликвидација;
4) одговорното лице во правното лице да не е правосилно осудено за кривично дело во јавните финансии, платниот промет и стопанството или кривични дела против работните односи, додека траат последиците од пресудата;
5) на одговорното лице во правното лице и на правното лице да не му е изречена прекршочна санкција забрана за вршење професија, дејност или должност во траење од една или повеќе години;
6) да има обезбедена финансиска стабилност и ликвидност за претходната година што се докажува со документ издаден од Централниот Регистар на Република Македонија;
7) да има осигурување за одговорност за штета во осигурителна компанија во Република Македонија за надоместување на евентуална штета настаната по однос на одговорноста во вршењето на неговата дејност;
8) да има вработено најмалку пет вработени лица од кои најмалку двајца со високо образование (инженер архитект, градежен инженер, инженер за хортикултура или дипломиран економист) и најмалку тројца со средно образование (геодетски техничар, економски техничар или техничар за хортикултура) ,
9) да има техничка опрема која е неопходна за одржување на гробиштата;
10) да не поседува дозвола за вршење на погребални услуги што се проверува по службена должност од органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на комуналните работи.
(2) Дозволата за управување со гробишта ја издава органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на комуналните работи со рок на важење од пет години.
(3) Правното лице на кое му е издадена дозволата од ставот (2) на овој член должно е да уплати паричен надоместок во висина од 500 евра во денарска противвредност во рок од седум дена од денот на нејзиното издавање. Средствата остварени од овој надоместок се приход на Буџетот на Република Македонија.
(4) Доколу органот на државната управа надлежен за вршење на работите од областа на комуналните работи донесе решение за одбивање на барањето за издавање на дозволата од ставот (2) на овој член, подносителот на барањето може да изјави жалба до
Државната комисија за одлучување во управна постапка и постапка од работен однос во втор степен во рок осум дена од денот на приемот.