TpH_Bo_OkO
Трноризец
Накратко зошто антиката е толку „посакувана” и зошто постоела причина за изместувањето на нејзините вистински корени?
Античката историја има посебно значење за светската култура и историја. Во првата половина на средниот век при изградбата на првите посилни западно европски централизирани држави класичните дела на антиката биле обработувани од средновековните мислители и е земена како основа на изградбата на државата, правото, филозофијата... На некој начин е одбегнуван византискиот модел затоа што тогашните млади и не многу силни држави гледале на Византија - Источното Римско Царство како на свој ривал и опасен соперник. Во тоа време круцијална е религиската определба која поттикнувала да биде избегнувано користењето на културните и духовните дострели на силната Православна Византија од страна на католичките западноевропски држави.
Обработувачките на антиката се познати како глосатори (јазичници) бидејќи коментарите на античките дела ги пишувале по маргините - глосите на делата од антиката кои ги разработувале. Подоцна нивните коментари биле разгледувани и повторно толкувани, значи сега коментарите на глосаторите биле разгледувани од подоцнежни историчари, филозофи и мислители кои поради тоа се наречни постглосатори. Така се смета дека суштината на денешната европска држава која што пак извршила влијание врз системите на државноста и правните системи низ целиот современ свет е заснована на античката мисла. Затоа и во светот постоела и сеуште постои силна желба за ставањето на менторство или присвојување на изворите на тоа културно и филозофско богатство од причини што:
Суштински важно е колевката на науката, демократијата, филозофијата, да му припадне на неутрален народ вештачки издигнат за нивни потреби кој народ коренспондира со односот на Грците кои ја саботираат античка Македонија директно вклучувјќи се на страната на поробувачите Римјани. Да се заобиколи природниот наследник на антиката тоа е византиското културно и духовно наследство, избегнувајќи го патерналитетот на изворното христијанство од Византија чиј носител на суверенитетот е повторно Македонија.
Темелниот удел на Македонската култура врз античката цивилизација?
Низ своите истражувања пред се во областа на етимологијата и за наше изненадување доаѓаме до сознанија за темелниот удел на македонската култура врз античката мисла. Подолу се наведувани етимолошките македонски корени на божествата (пантеонот) како и други термини користени во античкиот свет.
Поради тоа што се помалку се користи грчкиот јазик имињата на боговите се напишани со латинични букви.
Пред доселбата на Данајците т.е. „Грците” постоеле силни цивилизации кои илјадници години ја граделе својата култура, писменост и духовност. Данајците доаѓајќи на овие простори го прифатиле постоечкиот пантеон и постоечкиот систем на вредности, вклучувајќи ги тука и термините на различни урбани структури, градежништво, филозофски термини и тн. Согласно на ова суштината на етимологијата треба да ја бараме меѓу народите и јазиците кои веќе имале развиена култура пред доаѓање на Данајците. Тие народи кои го дале коренот на античката култура исто така и први ја прифаќаат новата мисла и новите културни вредности пред се во видот на христијанството. Народите кои подоцна ја прифатиле античката култура подоцна и се откажуваат од неа. Бидејќи тие остануваат како нејзини носители тие претендираат да тврдат дека се и нејзините носители уште од почетокот. Всушност тие само се чекор назад во културниот развој од културите кои заминале напред.
ЗА АНТИЧКИОТ СВЕТ НА ВЕРУВАЊЕ
Сакаме да ја поправиме сликата на модерниот човек за религиското верување на античкиот човек. Постои погрешно поедноставување на верата на античкиот систем на верување. Најчесто толкувањето на одделните божества се зема како прост облик на верување во постоењето на бог-личност. Слично како во христијанството пример каде ангелите се земени како човечки лик со крилја но автентичното христијанско толкување зборува дека тоа е само симболичен приказ на духовни суштества кои не можат да се опишат и кои на луѓето им се претставуваат во разни облици, па и човечки така и претставите за античките божества се само персонализација на духовните сили кои античкиот човек медитативно ги откривал (читај „Небеската ерархија” Дионисиј Аеропагит IV век. Така и античкиот лик на бог е именување на „божествена” сила (креативна, разурнувачка, заводлива и слично) и е обид за приказ на силата која тие во позадина ја сметале за божество. Затоа и при судирот со христијанството античкиот религиски систем дава силен отпор. Во спротивно доколку античкиот религиски систем го гледаме онака како што го гледа модерната наука тоа би било сосема нерамноправен сооднос на прост пантеистички систем на верување на ликови-богови наспроти длабоко развиен систем на верување даден во монотеистичкото христијанство. Тој судир со оглед на огромната филозофска разлика би траел многу кратко. Меѓутоа самиот повеќевековен дуел укажува дека античкиот пантеон не бил примитивен систем на верување. Исто така зачудувачки би било во антиката да постои толку развиена филозофска мисла, а истовремено да постои толку примитивно религиско верување. Значи проблемот е во модерното примитивизирање на античката вера.
За разлика од Христијанството кое го утврдува Бога како Еден и единствено можен како Еден (читај Хенологија – наука за едното, единствено можно божествено - развиена уште од Аристотел) како еден античкиот политеизам им дава значење на божества на подолните извори кои истекуваат од највисокиот извор на Единиот Бог. Ги детектираат тие СИЛИ како божества и заради неописливоста (исто како и во христијанството за небесниот свет, ангели, демони) ги персонализираат во личности, но не значи дека тоа било и нивното автентично толкување (исто како и во христијанството).
МАКЕДОНСКИОТ БОГ НА ВИНОТО Д И О Н (DIONYSOS)
Македонскиот бог ДИОН е богот на виното и лозарството, кој со својот дар – виното го развеселувал човековото срце, ги растерувал грижите, ги лекувал болките, давајќи му на телото здравје и напредок, во улога на спасител во духовна и телесна смисла.
Неговни редовни придружници му се: Мудриот старец СИЛЕН, САТИРИТЕ, малите богови подбуцнувачи КОБАЛИТЕ, а често и ПАН.
Затоа името на богот ДИОН ја носи пораката во себе на ТОЈ - ОН што пие и оди одн; самиот збор е двосложен составен од македонскиот глагол ДИ и личната заменка која се однесува на трето лице еднина ОН.
Во што се состои митолошката порака која ни ја упатува ДИОН?
1. Во врска со СИЛЕН (SILENUS).
Да пиеш но умот да не си го пиеш и со тебе секогаш да биде мудроста , умот и силата на телото , затоа најчесто мудриот и СИЛЕН старец е во негова придружба.
- Клучен збор ---------именката СИЛА !
2. Во врска со САТИРИТЕ (SATYROI).
Виното дава моќ, тој што пие мисли дека е семоќен како леопард или лав , и затоа често се ЗАДИРА , иако тром фаќа кавги, прикажан како САТИР префрлен со кожа од леопард или како јава на нив, понесен од виното со ”сила” како нив ! ”САТИРОТ” одн. ЗАДИРОТ свири, игра, гласно пее, вика, задева жени и сл. Тој често е наречен САВАТОИ што повеќе одговара на Хрватскиот и Српскиот Јазик со значење ЗАВАДИ одн. фаќа кавга. Во денешна смисла зборот САТИРА (кој и како мноштво други зборови е превземен од јазикот на Македонците и препишувачки видоизменет од страна на јазичниците), се однесува на литературно дело во кое со потсмев и безмилосна острина се ЗАДИРА и камшикува се она што не чини во општеството и кај поединецот!
- Клучен збор -------глаголот ЗАДИРА !
3. Во врска со КОБАЛИТЕ (KOBALOI).
Да внимаваме со чашката и да не претераме со пијачката, затоа што тука редовно се малите богови - подбуцнувачи КОБАЛИ одн. преполните садови за пиење вино - КОБЛИ, на кои тешко може да им се одолее!
- Клучен збор -------именката КОБЕЛ; КОБЛИ
4. Во врска со ПАН (PAN)
”Кој што пие дома не спие” – спие ВАН ! Односно се дружи со ПАН. ПАН не произлегува од грчкото pano, со значење – горе туку од изворната форма на македонскиот прилог за место ВАН, со значење - надвор! Затоа ПАН во подоцнежниот Латински дериват на Македонскиот Пантеон од богови ќе се наречи faun односно ФАУН што изговорно е поблиску до ВАН, а ја има истата функција како ПАН!
ПАН затоа е чест придружник и заштитник на сите кои се надвор и на отворено т.е. ВАН , на сточарите , ловците , вклучувајќи ја тука и божицата АРТЕМИДА каде со кучиња одн; Ртки ИДИ на лов!
- Клучен збор ------предлогот за место ВАН !
5. Во врска со СЕМЕЛА (SEMELA)
СЕМЕЛА , божицата ЗЕМЕЛА кај Етрурците одн. ЗЕМЈА Кај Македонците , е мајката на ДИОН , која го раѓа со ЅЕ –” ЗЕВС ” ,
(Алегоријата се состои во тоа да виното е дар од земјата (СЕМЕЛА) и бог (ЅЕ)). СЕМЕЛА по нејзината смрт го добива името ТИОНА што изговорно се доближува до ДИОН но овде вториот дел од зборот е во трето лице еднина - ОНА , па имаме ДИ ОНА т.е. ТИОНА чие име е поврзано со нејзиното патешествие до Пиерија и ОЛИМП каде вечно ќе живее?
6. Во врска со ЈАКХО (JAKHO)
- Постои и мистичен ДИОН наречен ЈАКХО кој е син на ЅЕ (ЗЕВС) И ДЕМЕТРА, макар да Аристофан го смета за син на ДИОН ; И овде главната врска поради кое ЈАКХО го добил името е моќта на виното кое го заЈАКнува телото !
(Клучен збор поврзан со ЈАКХО е описната именка ЈАК!)
И денес постои изворно Македонско име ЈАКО карактеристично за некои региони во Македонија!
7. Во врска со ЗАГРЕЈ (ZAGREUS)
- Честа идентификација на ЈАКХО се прави со исто така мистичниот и хроничен ЗАГРЕЈ, синот на ЅЕ (ЗЕВС) и ПЕРСЕФОНА чие име во оригинална форма ја дава една од особините на виното по неговата употреба - ЗАГРЕВАЊЕТО!
Клучен збор за ЗАГРЕЈ ……… глаголот ЗАГРЕВА!
8. Во врска со ПИЕРИЈА (PIERIA)
ПИЕРИЈА - Област околу ОЛИМП Составен дел на МАКЕДОНИЈА со главниот град ДИОН каде ПЕОНЦИТЕ ПИЕЛЕ вино и ги ПЕЕле ПЕАНИТЕ во слава на боговите на ОЛИМП ( Клучен збор за името на Пеонците е глаголот ПЕЕ , оттаму произлегува именката ПЕЕОН
(двосложен збор од глаголот ПЕЕ и личната заменка ОН) што означува жител на Пеонија, име кое и денес Македонците го имаат Пео; Пејо!
- Клучен збор за ПИЕРИЈА е Глаголот ПИЕ !
КРИЕЈЌИ ГИ МИСЛИТЕ НА ДНОТО НА БУНАРОТ, ПОЕТИТЕ ЈА СОЗДАЛЕ АЛЕГОРИЈАТА А КРИЕЈЌИ ГО ИЗВОРНОТО ЗНАЧЕЊЕ НА ЗБОРОВИТЕ ЈАЗИЧНИЦИТЕ ЈА МЕНУВАА МИТОЛОГИЈАТА НА МАКЕДОНЦИТЕ ВО ПОЛЗА НА ОНИЕ КОИ И НЕМАА ДРУГ ИЗБОР ОСВЕН ДА ЈА П Р И Ф А Т А Т !
