Истражувачите од институтот за Македонски јазик на терен
За да го заштитат специфичниот говор на Горанците, кој веќе се обидуваат да го присвојат Србија и Бугарија, македонските научници деновиве го истражуваат и документираат овој дел од македонскиот дијалектен комплекс.
Модерното време меѓу Македонија, Kосово и Албанија ја поделило територијата на Горанците, Македонци-муслимани кои со векови живеат во месноста Гора. Останал нивниот специфичен говор. Истражувачите од Институтот за македонски јазик „Kрсте Петков-Мисирков“ заминаа на Гора за да го истражат и документираат начинот на кој зборуваат мештаните. Според д-р Убавка Гајдова, научен советник и раководител на одделението за дијалектологија при Институтот, документирањето се врши во рамките на проектот за истражување на македонските дијалекти.
- Го истражуваме горанскиот говор, кој е поделен на три територии. Две села, Урвич и Јеловјане, се кај нас, во Полошко. Нашата цел е Гора на Kосово. Со заштита и валоризација на проектите на македонскиот јазик, правна заштита можеме да направиме само на она што го имаме во рамките на нашата држава, не и надвор од неа. Без оглед на тоа, истражувањата треба да си ги направиме и ние за да имаме една целина - вели Гајдова.
Според неа, тоа би требало да го направат и другите држави со договори дека заштитуваат нешто што припаѓа на други заедници кои живеат на нивните територии. На пример, преку Институтот за македонски јазик веќе се заштитени дијалекти на албанскиот, турскиот, романскиот, влашкиот јазик за заедниците што живеат тука.
Дел од македонскиот дијалектен комплекс
Истражувањето се врши во рамките на опсежниот, носечки проект „Македонски дијалектен атлас“ којшто предвидува истражувачки пунктови надвор од земјава.
- Kога ќе вадиме карти со лексички, синтаксички или морфолошки материјал за македонските дијалекти ќе го вклучиме и овој материјал. Најважно е што ние од македонска страна ќе ги истражиме тие говори, затоа што тоа го прават Србите и Бугарите и го претставуваат како дел од нивната јазична територија - вели Гајдова.
Според неа, горанскиот говор е дел од македонското западно наречје, а географски ја опфаќа областа Гора на Kосово и во Албанија, на самото пограничје со Македонија. Академик Божидар Видоески во почетокот на деведесеттите години во пообемна статија напишал дека говорите на Македонците-муслимани добро покажуваат една социјална диференцијација во рамките на македонскиот дијалектен комплекс.
- Овој говор е особено интересен бидејќи го зборуваат Македонци со исламска вероисповед. Диференцијација не се базира на отстапки во овие говори од македонската дијалектна база туку на разлики што се создавале во историскиот развој. Тоа е резултат на различната верска определба на македонското население и тие во најголема мера се одразуваат во сферата на лексиката. Досега не се вршени комплетни дијалектни истражувања на горанскиот говор. Реализацијата на овој проект е од големо значење во дополнувањето на сликата за целокупноста на македонскиот дијалектен систем - вели Гајдова.
Досега немало здружени проекти меѓу земјите од соседството за заштита на овие говори, како дел од духовното културно наследство на Балканот.
Исламизирани во 17 век
Според Гајдова, државните граници никогаш не се и културни или јазични, оти нештата секогаш се прелеваат во другата страна и тоа движење оди постепено.
- Политичките услови секогаш го диктирале темпото на истражувањата. Порано одело потешко, сега е релативно олеснето. Во едно од проширувањата на проектот „Македонски дијалектен атлас“ беа вклучени истражувања од пиринските говори. Прво се отиде во Бугарија затоа што од таму немаше собрано никаков теренски материјал. Егејските говори беа собрани преку бегалците и од таму имаме повеќе материјал. Нови истражувања таму не се направени. Во Албанија се има отидено неколкупати. Сега го прошируваме и на горанските говори - објаснува Гајдова.
Горанците живеат исклучиво на територијата на областа Гора. На Kосово има 19 села, во Албанија - 9, а кај нас има 2 села, пишува во статистиката објавена на Википедија. Таму живеат околу 7.000 Горанци, а во светот ги има околу 60.000. Околу 13.000 од нив поседуваат македонско државјанство. Во двете села на македонска територија живеат околу 1.350 Горанци. Тие се дел од исламската религија, но ги негуваат старите христијански обичаи кои ги задржале и не ги заборавиле. Сите Горанци се муслимани, а исламизирани се за време на османлиското царство, најинтензивно кон крајот на 17 век.
http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=38740973DBEEFD49866604B6DCCF8C39
За да го заштитат специфичниот говор на Горанците, кој веќе се обидуваат да го присвојат Србија и Бугарија, македонските научници деновиве го истражуваат и документираат овој дел од македонскиот дијалектен комплекс.
Модерното време меѓу Македонија, Kосово и Албанија ја поделило територијата на Горанците, Македонци-муслимани кои со векови живеат во месноста Гора. Останал нивниот специфичен говор. Истражувачите од Институтот за македонски јазик „Kрсте Петков-Мисирков“ заминаа на Гора за да го истражат и документираат начинот на кој зборуваат мештаните. Според д-р Убавка Гајдова, научен советник и раководител на одделението за дијалектологија при Институтот, документирањето се врши во рамките на проектот за истражување на македонските дијалекти.
- Го истражуваме горанскиот говор, кој е поделен на три територии. Две села, Урвич и Јеловјане, се кај нас, во Полошко. Нашата цел е Гора на Kосово. Со заштита и валоризација на проектите на македонскиот јазик, правна заштита можеме да направиме само на она што го имаме во рамките на нашата држава, не и надвор од неа. Без оглед на тоа, истражувањата треба да си ги направиме и ние за да имаме една целина - вели Гајдова.
Според неа, тоа би требало да го направат и другите држави со договори дека заштитуваат нешто што припаѓа на други заедници кои живеат на нивните територии. На пример, преку Институтот за македонски јазик веќе се заштитени дијалекти на албанскиот, турскиот, романскиот, влашкиот јазик за заедниците што живеат тука.
Дел од македонскиот дијалектен комплекс
Истражувањето се врши во рамките на опсежниот, носечки проект „Македонски дијалектен атлас“ којшто предвидува истражувачки пунктови надвор од земјава.
- Kога ќе вадиме карти со лексички, синтаксички или морфолошки материјал за македонските дијалекти ќе го вклучиме и овој материјал. Најважно е што ние од македонска страна ќе ги истражиме тие говори, затоа што тоа го прават Србите и Бугарите и го претставуваат како дел од нивната јазична територија - вели Гајдова.
Според неа, горанскиот говор е дел од македонското западно наречје, а географски ја опфаќа областа Гора на Kосово и во Албанија, на самото пограничје со Македонија. Академик Божидар Видоески во почетокот на деведесеттите години во пообемна статија напишал дека говорите на Македонците-муслимани добро покажуваат една социјална диференцијација во рамките на македонскиот дијалектен комплекс.
- Овој говор е особено интересен бидејќи го зборуваат Македонци со исламска вероисповед. Диференцијација не се базира на отстапки во овие говори од македонската дијалектна база туку на разлики што се создавале во историскиот развој. Тоа е резултат на различната верска определба на македонското население и тие во најголема мера се одразуваат во сферата на лексиката. Досега не се вршени комплетни дијалектни истражувања на горанскиот говор. Реализацијата на овој проект е од големо значење во дополнувањето на сликата за целокупноста на македонскиот дијалектен систем - вели Гајдова.
Досега немало здружени проекти меѓу земјите од соседството за заштита на овие говори, како дел од духовното културно наследство на Балканот.
Исламизирани во 17 век
Според Гајдова, државните граници никогаш не се и културни или јазични, оти нештата секогаш се прелеваат во другата страна и тоа движење оди постепено.
- Политичките услови секогаш го диктирале темпото на истражувањата. Порано одело потешко, сега е релативно олеснето. Во едно од проширувањата на проектот „Македонски дијалектен атлас“ беа вклучени истражувања од пиринските говори. Прво се отиде во Бугарија затоа што од таму немаше собрано никаков теренски материјал. Егејските говори беа собрани преку бегалците и од таму имаме повеќе материјал. Нови истражувања таму не се направени. Во Албанија се има отидено неколкупати. Сега го прошируваме и на горанските говори - објаснува Гајдова.
Горанците живеат исклучиво на територијата на областа Гора. На Kосово има 19 села, во Албанија - 9, а кај нас има 2 села, пишува во статистиката објавена на Википедија. Таму живеат околу 7.000 Горанци, а во светот ги има околу 60.000. Околу 13.000 од нив поседуваат македонско државјанство. Во двете села на македонска територија живеат околу 1.350 Горанци. Тие се дел од исламската религија, но ги негуваат старите христијански обичаи кои ги задржале и не ги заборавиле. Сите Горанци се муслимани, а исламизирани се за време на османлиското царство, најинтензивно кон крајот на 17 век.
http://www.dnevnik.com.mk/?ItemID=38740973DBEEFD49866604B6DCCF8C39
Знаеш... од јазовец... кратки нозе за да може да влегува во нивни дувла.
Викај и друг пат ако ти треба превод