Помен за херојската смрт на Христо Узунов

[Serpico]

Охрид се сеќава на Христо Узунов

Охрид достојно и со почит се сеќава на еден од своите најголеми револционери,човекот кој пред 104 години во Цер кичевско, го положи животот на олтарот на нашата слобода.

По повод 24 април, денот на херојската погибија на илинденецот Христо Узунов, синоќа од 19 часот во Центарот за култура Григор Прличев во Охрид се одржа свечена Академија на која ученици од училиштето кое го носи името на овој наш познат револуционер изведоа богата културно уметничка програма како и ликовна изложба.

​

Роден е во Охрид на 22 февруари 1978 година од татко учител кој активно бил вклучен во револуционерното движење и од страна на мајката од семејството на преродбеникот Ѓорѓи Чакалов. Заедно со Методи Патче во револуционерната организација се вклучува во 1896 година. Тој е заслужен за најголем дел од податоците кои датираат од времето на илинденското востание затоа што го бележел името на секој загинат востаник, на секој убиен селанец но и на сите предавници кои организацијата ги осудувала на смрт. Со својата чета пристигнува во Битола во 1905 година за на 24 април да биде опколен од турски сили во селото Цер кичевско каде неможејќи да го пробијат обрачот пишува писмо до сите чесни револуционери по што тој и неговите соборци извршуваат самоубиство само да не паднат во рацете на турскиот аскер.

Цер
​

Програмата за одбележување на делото на Христо Узунов во Охрид по свечената Академија од синоќа, продолжи утрово кога во 9 часот на бистите на Христо Узунов и Методи Патче во Градскиот Парк свежо цвеќе положија делегации на училиштето што го носи неговото име, на основното музичко училиште Методи Патче, општината Охрид и други институции и здруженија. Претпладнево околу 11 часот во селото Цер на гробот на Узунов, делегација на општина Охрид положи свежо цвеќе.
Супер радио

104 години од херојската смрт на Христо Узунов

Денеска се навршуваат 104 години од херојската смрт на големиот македонски револуционер, охриѓанецот Христо Узунов.

Христо Узунов(22 февруари 1878 - 24 април 1905 година) го претставува охридското револуционерно движење во времето на самосозревање на македонскиот народ. Татко му бил учител и активно вклучен во револуционерното движење. Неговата мајка била по потекло од Струга од семејството на преродбенскиот деец Ѓорѓи Чакалов.

Според некои докумени се смета дека Христо Узунов во револуционерната организација се вклучува во 1896 година заедно со Методиј Патче. Благодарение токму на него, за илинденското востание се знае многу повеќе отколку за другите востанички реони. Тој регистрирал се, го бележел името на секој загинат востаник, на секој убиен селанец, на секој предавник којшто организацијата го осудувала на смрт. Денеска се познати имињата на сите 478 лица од охридско-струшкиот крај кои загинале во Илинденското востание.

Христо Узунов по востанието останал во татковината каде настојувал борбите да продолжат. На 24 април 1905 година Христо Узунов со неговата чета влегол во село Цер-кичевско заедно со крушевскиот војвода Ванчо Србаков каде бил обиколен од од силни турски сили. Тие не добиле никаква помош па биле принудени или да се предадат или да се самоубијат. Христо Узунов тогаш пишува писмо упатено до сите чесни револуционери по што тој и неговите соборци се самоубиваат.

Писмото на Христо Узунов до сите чесни револуционери:

Браќа,

Допуштам да сме предадени, но верувам и дека е тоа случајно. Ванчо излезе и беше убиен уште во 10 и три четврти раното, а исто така и четникот Јонче од Дворци (Кичееско), кој беше со Пецо.

Мојата архива е распрсната низ целото село. Им ја доверив на три жени, кои не ги познавам. Ванчо исто така ја оставил архивата кај една жена, но не ја знам. Побарајте ја, ќе ја најдете.

Причината зошто не ризикуваме да удриме утринава беше во тоа што од 7 - 8 страни ни отворија оган, па мислејќи дека се мнозина, решивме да се бориме, макар и против поголеми сили, кои што ги очекуваме да дојдат.
Уверен дека не ќе бидеме спасени, за последен пат Ви испраќам братски поздрави на сите другари и пријатели.
Спроти карпата каде што сме сега, го оставив во една дупка на ѕидот моето кесе со четири и пол наполеони, една лира и околу 40 гроша. Тоа се Охридски пари.

Мојот последен совет до сите другари е да бидат искрени кон делото сите оние коишто му служат, зашто само искреноста и често срдечноста ја издигнале внатрешната организација и пак тие ќе ја спасат од аномалноста во која е поставена од недобросовесни наши другари. Да гледате колку што е можно побрзо да ги уништите оние досега раководни сили во Организацијата, кои му нанесле штета на делото, како што е Сарафов, а не да се накажуваат само прости работници.
Нашата идеја ќе биде постигната, ете зошто ќе умрам спокоен, со чиста совест пред законите на нашата св. Организација.
Досега намерно со ништо не сум му напакостил на Делото, а ако сте забележале во мене некои грешки, бидете уверени дека тие станале против мојата волја. Молам извинување.

Молам особено да ја поздравите мојата љубезна мајка, којашто никогаш не сум ја заборавил, бидејќи таа ме направи ваков. Нека ме извини и таа дека со ништо не се зарадувала од мене. Особено го поздравувам брат ми Ангеле. Го добив неговото последно писмо и останав задоволен. Да оди во истиот пат што ми го соопшти во писмото. Го советувам да не се одделува од мајка ми. Поздравете ги и роднините.

За последен пат ќе ви повторам. Бидете искрени и пазете основните закони на Орган.Устав.

Останувам со братски бакнежи.

Христо Узунов

гробот на Христо Узунов во с. Цер - кичевско
​

По повод денот на херојската погибија на Христо Узунов, делегација на град Охрид денеска ќе положи цвеќе на спомен бистите на Христо Узунов и Методи Патче во градскиот парк и ќе се поклони на гробот на Узунов во селото Цер Кичевко.

Ohridnews
​

-----------------------
ОУ "Христо Узунов" го одбележува патрониот празник

По 32-ри пат традиционално ОУ "Христо Узунов" од Охрид со пригодни свечености го одбележува патрониот празник на училиштето.

Чествувањата по повод празникот започнаа денес со историскиот час во училиштето на кој наградените учениците на литературниот конкурс ги читаа своите творби . Вечерва во пресрет на утрешниот патрон празник во НУ Центарот за култура "Григор Прличев" ќе се одржи главната свечена манифестација со обраќање на директорката на училиштето, по што ќе следи настапот на учениците со музички и драмски точки.

По повод 24 април, денот на херојската погибија на илинденецот Христо Узунов, со бројни активности ОУ "Христо Узунов" го одбележува патрониот празник на училиштето. Богата програма од активности и приредби подготвуваат учениците и наставниот кадар на училиштето "Христо Узунов". Чествувањата започнаа денес со историскиот час во дворот на ОУ пред спомен бистата на револуционерот Христо Узунов. Учениците кои се наградени на литературниот конкурс распишан во училиштето во склоп на празникот пред своите соученици ги прочитаа своите најдобри творби. Учениците слушнаа доста од приготвените реферати за животот и делото на илинденецот Узунов, чие име го носи училиштето. Главната манифестација ќе се случува вечерва во НУ Центарот за култура "Григор Прличев", на која се поканети многу гости и претставници од локалната самоуправа.

Пред свеченото обраќање на директорката на училиштето и пред главната приредба која ја подготвија учениците, ќе биде отворена изложба на слики, изјави директорката на училиштето Оливија Пирузева:

"Во 18 :30 часот започнува свечената прослава, односно прославата започнува со изложба од ликовни творби подготвени од учениците на училиштето под раководство на нивниот професор Ристе Буцоски. Потоа во 19 часот веќе започнува свечената приредба која што секако ќе биде отворена со хинмата на училиштето "Узунов", која што е на музика и текст на наставничката по музичко Вера Булоска".

Присутните на манфестацијата ќе ги поздрават учениците со поетско-музички рецитал на тема "Кирилицо испеана". Години наназад при подготовката на целата манифестација и програма се приоѓа со голема сериозност посебно од страна на учениците, затоа што сепак станува збор за значаен ден за учениците, кога го одбележуваат патрониот празник на нивното училиште, додава директорката Пирузева.

извор

 

[Македонеро]

Македонскиот народ испеал песна за Христо Узунов:

 

[RTM]

 

[Misirkov]

Слава му на војводата Узунов!

 

[AngPu]

Песна за Христо Узунов

И таму е мојта родина,
далеку Македонија,
јас сакам таму да загинам,
а ти ме забрави за век.

И таму е мојта мајка,
и таму има божји свет,
јас сакам таму да загинам,
ти ме заборави за век.

Не плачи мила моја мајко,
не рони солзи крвави,
ако Христо Узунов падна,
на врагот жив се не даде.

Сестрите нема да ми играт,
над мојот гроб осамотен,
и мајка нема да ми идат,
да лее солзи за мене.

Не жали мила моја родино,
и сите ми другари мој,
ако Христо Узунов падна,
на врагот жив се не даде.

 

[Славјански]

Ради оваквите херои кои беа несебични со сопствениот живот ние денеска живееме во нивниот сон за слободна и независна Македонија.

Тие треба да ни се водилка како се сака татковината Mакедонија и пример за другите како се станува херој на Македонскиот народ.



.

 

[FilipMacedon]

Вечна му слава...

 

[Rick Wright]

Слава му на великанот, шо се бореше за својата земја

Mојата лично омилена верзија од песната посветена за него:

 

[ogledalo]

01.08.2009 22:46

Во предвечерјето на националниот празник Илинден,во рамките на чествувањето на 106 години од Илинденската епопеја, синоќа во Охрид беше откриена ретка и вредна реликвија - дел од брадата на Охридскиот војвода Христо Узунов.

Оваа досега љубоморно чувана тајна, стана достапна за јавноста, благодарение на чинот на отсекувањето на брадата на славниот војвода од страна на Василка Крлеска Чавкоска, пред погребувањето на Узунов, кој со уште деветмина комити си го одзел животот по нерамноправната борба со турскиот аскер во 1905 година кај Кичевско Цер.
Потомокот на семејството Узунови, Анастасија Узунова од Струга, необичната реликвија на Охридскиот Музеј му ја подарила на 24 април, денот на херојскиот подвиг на војводата.

Со овој чин се остварува аманетот на братот на Христо - Ангеле Узунов, делови од брадата на Узунов да и се донесат на неговата мајка. Од Охридскиот музеј оценуваат дека заедно со моштите на Свети Климент Охридски, деловите од брадата на војводата Христо Узунов се најскапа реликвија во Охрид, што ќе биде ново место на поклонение.

Реликвијата на Узунов во неговата спомен куќа ја откри Паско Кузман,директор на Управата за заштита на културното наследство, каде синоќа беше промовирана книгата “ Охрид и Охридско низ Османлиската документација“ од професорот Драги Ѓорѓиев, со фактографски податоци од Османлиските архиви и вредни податоци за животот во Охридско пред и по Илинденското востание.

 

[Alex The_Great]

01.08.2009 22:46

Во предвечерјето на националниот празник Илинден,во рамките на чествувањето на 106 години од Илинденската епопеја, синоќа во Охрид беше откриена ретка и вредна реликвија - дел од брадата на Охридскиот војвода Христо Узунов.
Оваа досега љубоморно чувана тајна, стана достапна за јавноста, благодарение на чинот на отсекувањето на брадата на славниот војвода од страна на Василка Крлеска Чавкоска, пред погребувањето на Узунов, кој со уште деветмина комити си го одзел животот по нерамноправната борба со турскиот аскер во 1905 година кај Кичевско Цер.
Потомокот на семејството Узунови, Анастасија Узунова од Струга, необичната реликвија на Охридскиот Музеј му ја подарила на 24 април, денот на херојскиот подвиг на војводата.
Со овој чин се остварува аманетот на братот на Христо - Ангеле Узунов, делови од брадата на Узунов да и се донесат на неговата мајка. Од Охридскиот музеј оценуваат дека заедно со моштите на Свети Климент Охридски, деловите од брадата на војводата Христо Узунов се најскапа реликвија во Охрид, што ќе биде ново место на поклонение.
Реликвијата на Узунов во неговата спомен куќа ја откри Паско Кузман,директор на Управата за заштита на културното наследство, каде синоќа беше промовирана книгата “ Охрид и Охридско низ Османлиската документација“ од професорот Драги Ѓорѓиев, со фактографски податоци од Османлиските архиви и вредни податоци за животот во Охридско пред и по Илинденското востание.

Писмото на Христо Узунов до сите чесни револуционери:

Браќа,

Допуштам да сме предадени, но верувам и дека е тоа случајно. Ванчо излезе и беше убиен уште во 10 и три четврти раното, а исто така и четникот Јонче од Дворци (Кичееско), кој беше со Пецо.

Мојата архива е распрсната низ целото село. Им ја доверив на три жени, кои не ги познавам. Ванчо исто така ја оставил архивата кај една жена, но не ја знам. Побарајте ја, ќе ја најдете.

Причината зошто не ризикуваме да удриме утринава беше во тоа што од 7 - 8 страни ни отворија оган, па мислејќи дека се мнозина, решивме да се бориме, макар и против поголеми сили, кои што ги очекуваме да дојдат.
Уверен дека не ќе бидеме спасени, за последен пат Ви испраќам братски поздрави на сите другари и пријатели.
Спроти карпата каде што сме сега, го оставив во една дупка на ѕидот моето кесе со четири и пол наполеони, една лира и околу 40 гроша. Тоа се Охридски пари.

Мојот последен совет до сите другари е да бидат искрени кон делото сите оние коишто му служат, зашто само искреноста и често срдечноста ја издигнале внатрешната организација и пак тие ќе ја спасат од аномалноста во која е поставена од недобросовесни наши другари. Да гледате колку што е можно побрзо да ги уништите оние досега раководни сили во Организацијата, кои му нанесле штета на делото, како што е Сарафов, а не да се накажуваат само прости работници.
Нашата идеја ќе биде постигната, ете зошто ќе умрам спокоен, со чиста совест пред законите на нашата св. Организација.
Досега намерно со ништо не сум му напакостил на Делото, а ако сте забележале во мене некои грешки, бидете уверени дека тие станале против мојата волја. Молам извинување.

Молам особено да ја поздравите мојата љубезна мајка, којашто никогаш не сум ја заборавил, бидејќи таа ме направи ваков. Нека ме извини и таа дека со ништо не се зарадувала од мене. Особено го поздравувам брат ми Ангеле. Го добив неговото последно писмо и останав задоволен. Да оди во истиот пат што ми го соопшти во писмото. Го советувам да не се одделува од мајка ми. Поздравете ги и роднините.

За последен пат ќе ви повторам. Бидете искрени и пазете основните закони на Орган.Устав.

Останувам со братски бакнежи.

Христо Узунов

Давајќи и го писмото на Спировица (која при земањето бил ранета) и подвикнал:
“Последен пат збогум сестро, кажи им на другарите дека славно ќе умрам, смртта е последна кога нема слобода. Нека бидат уверени дека делото ќе победи. Македонија ќе роди нови борци, ние ќе живееме во спомените ваши. Кажете им дека сме предадени.”

---------------------------------------------------------

Писмо на Христо Узунов до неговата мајка​

“Мила ми мајко,

Јас сум прв твој син и мој долг е да бидам околу тебе, за да не чувствуваш потреба од ништо. За твојата беспределна љубов, за илјадите неволи и сраданија, за безбројните бессони и машителни ноќи, поминати некогаш над леглото над твојот мал, слабичок Луле, јас должам најголеми грижи и неизмерна синовска љубов. Но, можам ли, кога ги чувствуам болките на нашата измачена Татковина, да не се оддадам со љубов на најверен син на нејзиното свето дело?

- Маките на татковината се повеќе од сите страданија на секоја наша мајка. И јас - без ни најмалку да те навредувам - се чувствувам повеќе син на втората моја мајка - Македонија, отколку на тебе, која си ме родила.

Те молам - во името пак на моите свети чувства кон тебе - да не жалиш, ни да плачеш за мене. Најдоволен ќе се чувствувам, ако ти со своето држење бидеш за пример на другите мајки и сопруги”

 

[Andonov Bale]

Мила ми мајко,

Јас сум прв твој син и мој долг е да бидам околу тебе, за да не чувствуваш потреба од ништо. За твојата беспределна љубов, за илјадите неволи и сраданија, за безбројните бессони и машителни ноќи, поминати некогаш над леглото над твојот мал, слабичок Луле, јас должам најголеми грижи и неизмерна синовска љубов. Но, можам ли, кога ги чувствуам болките на нашата измачена Татковина, да не се оддадам со љубов на најверен син на нејзиното свето дело?

- Маките на татковината се повеќе од сите страданија на секоја наша мајка. И јас -- без ни најмалку да те навредувам -- се чувствувам повеќе син на втората моја мајка - Македонија, отколку на тебе, која си ме родила.

Те молам -- во името пак на моите свети чувства кон тебе -- да не жалиш, ни да плачеш за мене. Најзадоволен ќе се чувствувам, ако ти со своето држење бидеш за пример на другите мајки и сопруги.

 

[Ч Е Н Т О]

Интересен и малку познат факт е дека меѓу офицерите на Турскиот аскер што ја опсадиле четата на Христо Узунов во селото Цер, Кичевско се наоѓал и Мустафа Кемал - Ататурк.

 

[Misirkov]

Интересен и малку познат факт е дека меѓу офицерите на Турскиот аскер што ја опсадиле четата на Христо Узунов во селото Цер, Кичевско се наоѓал и Мустафа Кемал - Ататурк.

Ова е многу интересен податок, но да потсетам дека треба да се даваат фактографски извори за секое тврдење што е битно за нас. Сакаме кајгана да биде историски информатор за Македонија и тоа на секоја тема.

 

[Ч Е Н Т О]

Интересен и малку познат факт е дека меѓу офицерите на Турскиот аскер што ја опсадиле четата на Христо Узунов во селото Цер, Кичевско се наоѓал и Мустафа Кемал - Ататурк.

Ова е многу интересен податок, но да потсетам дека треба да се даваат фактографски извори за секое тврдење што е битно за нас. Сакаме кајгана да биде историски информатор за Македонија и тоа на секоја тема.

И за мене беше тоа доста интересен податок, ама воопшто не ми е проверен, а и изворот ми е во најмала рака речено "климав".
Еве од каде е:

Коста Ц'рнушанов, "МАКЕДОНСКИ НАРОДНИ ПЕСНИ", издание на БАН, Софија 1956г., стр. 368.

 

[Alex The_Great]

За големата посветеност на македонското дело на Христо Узунов зборува и неговата средба со селаните од село Куратица, веднаш по трагичниот крај на востанието:

„Браќа, сонце сакавме, а ни искра не добивме. Нашата земја се натопи со пепел и крв, и за сѐ знаете, јас сум виновен. Еве ви се предавам, убијте ме, предајте ме, што сакате правете со мене.”


А потоа востаниците ќе му одговорат:

“Не, ти не си виновен. Ако раководството даде решение ние повторно ќе се кренеме.”


Христо Узунов за неуспехот на востанието чувствува голема грижа на совеста. Неговиот сограѓанин Огненов во едно писмо ќе му напише:

“Брату Арсение(надимак на Христо), тие за тебе имаат повеќе од добро мислење (се смета за сограѓаните), те сметаат за идеален, особено по заминувањето на твоите другари за Бугарија. Сите со гордост го споменуваат твоето име и се чувствуваат особено привилегирани ако некој од нив зборувал со тебе...”


Христо Узунов бил многу револтиран од заминувањето на другите членови во Бугарија, иако тој никогаш не престојувал во Софија, туку останал во татковината каде настојувал борбите да продолжат.


Предавството и смртта на Христо Узунов

Во последната битка, опкружен од сите страни со непријателскиот оган, меѓу другото, кај Узунов се јавил сомнежот дека се предадени, па затоа во своето претсмртно писмо наведува: "Допуштам да сме предадени, но верувам дека е случајно". Сепак, кога детално ќе се реконструираат последните денови на движењето на Узунов, станува јасно дека неговата смрт е дело на предавство. Сето се случувало во периодот од 4 април до 11 април 1905 година и било поврзано со Иван Алабак од Велешко кој дошол од Бугарија со 18 души чета, но како сарафист никаде не му давале реон. Во истиот период во Крушевско се наоѓал османскиот жандармериски полк со заменикот командант, поручникот Изрет. Самиот Изрет известува дека од османскиот информатор добил податоци за четата "која се појавила во селата Журче и Белино и се префрлила во Годивје, а оттаму заминала за Селце. Макар и да имав намера од почетокот, известува Изрет, да заминал лично за Селце и да се информирам на самото место, нашиот посматрач ме разубеди во тоа, кога ми рече дека, востаниците демнат и дека нивното уништување е тешка работа... Во недела утрина, рано, посматрачот пак дојде кај мене и ми соопшти со најголема сигурност дека истата чета минала низ Арилово, а приквечер оттаму за Цер..."355

Османскиот доушник, чие име не е познато, до крај успешно ја извршил својата задача. Следејќи ја четата на Узунов, тој го известил Изрета за нејзиниот број и местото каде се наоѓа. Затоа Изрет можел да се подготви за нејзино обиколување и уништување. Така, Изрет тргнал "на чело со еден одред од редовна војска и жандармерија од 47 души" за Цер. Истовремено, друг одред тргнал од Прибилци за Цер. Акцијата била така организрана, што било "неопходно и едниот и другиот одред да се приближат едновремено (во еден ист час) до селото" и до 10 часот да го блокираат.

Движењето на османските сили кон Цер, според сеќавањата на војводата Ташко Арсов, го здогледал и Иван Алабакот заседнат во с. Зашле. Тој веднаш со четата се сокрил нагоре во шумата, наместо "да прати абер ваму-таму да се собере милиција и да удри на аскерот одозгора уште кај ручек сигурно ќе беа спасени сите што беа во Цер...Но пусто партизанство, омраза"356.

Војводата Ташко Арсов смета дека предавството на Узуновата чета го направил Иван Алабакот, за разлика од Анастас Митрев кој за предавник го посочува Лигушев. Меѓутоа и Алабак и Лигушев можат да се подведат под еден заеднички именител - врховизмот изразен низ сарафистите во Битолскиот револуционерен округ. За Алабакот немало место во револуционерниот реон каде дејствувал Христо Узунов. Од друга страна, пак постоела изразена нетрпеливост помеѓу Иван Алабак и Пецо Грнчаров“357 кој му се придружил на Узунов и кој со него нашол заедничка смрт во Цер. Сакањето на Алабакот да најде слободен реон за себе и омразата кон Грнчаров биле меѓу одлучувачките фактори за судбината на четата во с. Цер.

Алабакот го видел аскерот кога одел кон Цер. Само малку подоцна спокојно во шумата ги слушал грмежите на оружјето. А според законите и традицијата на Организацијата, штом една чета се наоѓала во опасност, друга чета и се јавувала на помош, сама или со милиција, според околностите. Неисполнувањето на тие закони повлекувало строга казна. Сепак, Алабакот не бил казнет единствено затоа што на чело на Окружниот комитет во Битола

стоел, како наведува А. Митрев "оформениот и докажан предавник и шпион Петар Лигушев. По наша увереност, вели Митрев, ако тој шпион и предавник немал никакви врски со Алабакот, последниот не би смеел да гледа сеир кога аскерот одел во Цер, и кога ја опкружуваше четата на Узунов, зашто како стар војвода, тој знаеше што го очекува за таков сеирџилук"358. Бидејќи Алабакот не претрпел никаква казна за кршењето на еден од основните принципи во организациониот живот, тоа може да значи дека стореното или било наредено од Лигушев или одобрено од него. Истиот за жал ќе биде предавникот и на Узуновиот другар - Ѓорѓи Сугарев. Кон ова би го кажале и додатниот аргумент, дека, Лигушев во својство на претседател на Окружниот комитет имал можност да го определува движењето и маршрутите на четите, така што можеби тој (или преку свој човек, османски шпион) можел точно да го предаде движењето на четата на Узунов за таа да биде сосема уништена.

Борбата во село Цер меѓу Узуновата чета и одредите од Крушево и Прибилци започнала утрината на 11/24 април. Четата направила обид да го пробие обрачот, но откако во битката загинале Ванчо Србакот и Узуновиот четник - Наумче, четата се вратила во куќата на Костадиница Стојанова Паунова, која куќа била солидна и погодна за престојната борба. Борејќи се до претпоследниот куршум, Христо Узунов со своите другари последните куршуми ги истрелале во себе си, несакајќи живи да се предадат на османски власти. Сведок на сликата на простреланите четници бил Италијанецот Еторе Лодди кој запишал: "На другиот ден после бојот ја видов во Цер страшната слика што никогаш нема да ја заборавам. - Труповите на единаесет млади јунаци сите со отворени рани по градите и по челото. Се самоубија, за да не паднат живи во рацете на непријателот. Ми го покажаа војводата. Узунов лежеше прострен на подот со раширени раце, а погледот на неговите мртви и отворени очи гледаше горе, во бескрајот. Од челото уште течеше крв... Ја видов Македонија во тој момент - маченица, велика, непобедива! "359

Уште тогаш, оваа јуначка смрт, во свеста на народот израснала како редок саможртвен подвиг.


1 и 2


Денес се навршуваат 106 години од смртта на војводата.
Слава му

p.s би замолил модераторите да ја преименат темата во Христо Узунов