Неколку факти?

[606]

Пред неколку дена имав можност да го посетам Музејот на Анадолиските цивилизации во Анкара, кој е добитник на неколку меѓународни награди за уредувањето на постојаните поставки.

Меѓу повеќето интересни работи, вниманието ми го земаа неколку витрини посветени на Фригиската култура. Како што таму се наведува истите мигрирале од тлото на Македонија некаде околу 750 та година п.н.е. Исто така се претпоставува дека тогашните Фригијци се многу блиски со денешните Ерменци.

Ме интересираа неколку податоци за овој народ пред миграцијата кон Мала Азија односно во времето кога живееле на тлото на Македонија. Кустосот од музејот беше некако шкрт во информациите. Исто и на нет нема баш многу податоци за тој периот. Наидов на Херодот, Metmuseum и Анадолискиот музеј

Дали некој од вас знае нешто повеќе?

 

[606]

Заборавив да напоменам зошто ме интересира ова. Значи, пред околу 6-7 години помагав (само бев навигатор на неколку мои пријатели кои никогаш ги немаа посетено тие села) во еден проект на колекционирање на народни приказни по некои села во овчеполието. Наидовме на една приказна во која се зборува за многу богатиот Крал Мида! Тој би требало да е истиот оној Фригиски крал Мидас (грчки) или Мита (асирски)?

 

[LIDNAM]

Moze da doznaes poveke ako ja zemes "Studiite za Antickite Makedonci" na prof.dr.Nade Proeva.
Knigata e napisana na malku visok stil no ako se potrudis sigurno ke ja razberes sustinata

 

[Jakov]

Frigi ili Brigi, pod toa ime se krie edno od mnogute srednobalkanski pleminja koi ja naseluvale vo najgolem del Makedonija. Ona sto e najznacajno za niv i za Makedonija e sto tie vleguvaat vo ona sto se narekuva kulturen substrat na Antickite Makedonci.

Vo periodot na II dorska migracija koga se naseluvaat na Balkanot najgolemiot del na grckite pleminja onoj del od tie grupacii koi ostanale na tloto na Anticka Makedonija se izmesale so Brigite i od toj amalgam vo slednite vekovi izrasnuva narodot na Antickite Makedonci. I tuka lezi edna od STRASNO goelmite razliki megu Makedoncite i Grcite koja ovie vtorive nikogas nema da mozat da ja progloltaat i nema da ja prifatat.

Pod naletot na migraiciskite dvizenja od Sever eden golem del od Brigite zaminuva kon Mala Azija. Mida i Gordieviot jazol e prikazna povrzana so niv. Edna od mnogute legendi zasto i kako Aleksandar bas uspeal da go razresi jazolot lezi i vo vrskata megu Brigite i Makedoncite, no toa se veke legendi....

Nade Proeva e zakon za ovie raboti slobidno mozes da se potpres na nejzinite trudovi nema da zgresis ni za milimetar.

 

[Misirkov]

ovie vtorive nikogas nema da mozat da ja progloltaat i nema da ja prifatat.

Ne e jasno zosto treba naukata da se tangira zaradi grchkite nacionalni frustracii -- imeno zaradi toa shto nasite predci Brigite se preseluvaat vo Mala Azija (popoznati tamu kako Frigi/Frigijci) i osnovaat kralstvo Frigija so centar vo Gordium?!

Isto taka dobar izvor za Britite e knigata na d-r Eleonora Petrova "Brigi" (Muzej na Makedonija, Skopje, 1996) -- iako vo nea ima tezi so koi jas ne se slozuvam.

 

[Misirkov]

(1)

Sto se odnesuva do prasanjeto na postavuvacot na temata, da go razgranicime prvo kontekstot. Se raboti za pocetniot period na Zheleznoto vreme. Zhitelite na Makedonija vo toa vreme se Brigite, iako obicno kulturata na arheoloskite iskopini se povrzuva so Luzhickata kultura koja sto bila nasiroko rasporstraneta vo Centralna Evropa togas. Inaku zeleznoto doba se radja vo Anadolija (kade sto nasite predci se naselile podocna).

Bidejkji Brigite se dominantno naselenie, istoricarite ja narekuvaat kulturata na Zeleznoto vreme vo Makedonija i Alanija kako "brigijska", dodeka politickata organizacija na tie lugje kako "Brigija". Centarot na Brigija e Kutlesh vo dolna Makedonija na padinite na planinata Bermuim.

Brigijska Makedonija i Albanija bile podeleni na nezavisni kantoni predvodeni od svoj princovi. Nivnata povrzanost se gleda od arheoloskite naodi vo kralskite grobnici vo Kutlesh vo Botieja, Patali vo Eordaja, Visoj vo Pelagonija, Bark vo Desaret, Cinamik kraj Crn Drim, Burel vo dolinata Mati, Pazok, potoa Dukat i Vazje kraj Valona, Bajkaj i Vodine vo juzna Albanija do Gjirokaster.

Iako dvata entiteta imale razlicni karakteristiki, jasna e nivnata zaednicka etnicka makedonska osnova koja ja narekuvam(e) i "brigiska".

 

[Misirkov]

(2)

Dolna Makedonija bila centarot na Brigija. Vo Kutlesh se pronajdeni neverojatno bogati arheoloski centri koi datiraat od preistorijata do vladeenjeto na Filip II Makedonski i koi ne upatuvaat na ovoj zaklucok.

I ne samo mitski nastani kako sto potencira Jakov, tuku i aktuelni nastani od makedonskata istorija se locirani blizu Kutlesh kako sto se Gradinite na Mida (sinot na Gordij), ili pak fakjanjeto na Silen, megju drugite - sto samo ukazuva na vaznosta na ovoj region vo imaginacijata na Makedoncite.

Bogatstvoto na Brigija se osnova pretezno na eksploatacijata na zelezo i na hrom vo rudnicite na okolnite planini, no i zaradi razvienite trgovski vrski. Vo ovoj period na ustolicuvanje na Makedonija (1150-950 PNE), Brigite imale najmnogu kontakti so Italija preku togasnata verzija na podocna izgradenata "magistrala" Via Ignacija. Isto taka Brigite trguvale i so Srbija i Bosna preku Kacanickiot preod, a podocna i preku Preshevo zaradi upadite na Ilirite (okolu 800 godina PNE).

Bitno e da se istakne deka Brigite imale sosema malku ili pak nikakov kontakt so Grcite, zosto "Grcija" bila teritorija na golema beda.

 

[606]

(2)

Bitno e da se istakne deka Brigite imale sosema malku ili pak nikakov kontakt so Grcite, zosto "Grcija" bila teritorija na golema beda.

Во контекс на ова дали сметате дека јазикот на кој зборувале бил поблизок со тогашниот грчки или со некој од посеверните нивни соседи?

 

[606]

И уште нешто. Кралот Мида бил кога Фригијците - Бригите биле во Македонија или кога се преселиле во денешна Турција?

 

[Misirkov]

Во контекс на ова дали сметате дека јазикот на кој зборувале бил поблизок со тогашниот грчки или со некој од посеверните нивни соседи?

Mnogu e tesko da se dade naucno-potkrepen argument bidejkji nema pishani izvori za brigiskiot jazik. Bez razlika, za nas e sustinski bitno antickite Makedonci gi smetale Brigite sa svoi predci! Po napustanjeto na glavnicata Brigi i nivnoto zaminuvanje vo togasniot centar na svetot -- Anadolija -- na nivno mesto vo Makedonija se shirat lirite. I za ilirskiot jazik isto taka nema pishani izvori. Zatoa denes toj e predmet na najglupavi manipulacii za dnevno-politicka upotreba kako na primer od shiptariski ili grcki "naucnici".

Megjutoa mnogu e bitno deka frigijskiot jazik vo Svetata Biblija vo delot Dela Apostolski 2.8-11 e spomenat na ednakva noga so kritskiot, egipetskiot, itn.:

" How do we hear, everyone in our own native language? Parthians, Medes, Elamites, and people from Mesopotamia, Judea, Cappadocia, Pontus, Asia, Phrygia, Pamphylia, Egypt, the parts of Libya around Cyrene, visitors from Rome, both Jews and proselytes, Cretans and Arabians: we hear them speaking in our languages the mighty works of God! "

 

[Misirkov]

Кралот Мида бил кога Фригијците - Бригите биле во Македонија или кога се преселиле во денешна Турција

Se raboti za eden ist narod od kojsto nie poteknuvame i koj narod se preselil i ja kontroliral recisi cela Mala Azija! Kralot Mida se odnesuva na Frigijskoto kralstvo so centar vo denesna Centralna Turcija kade sto vprocem e pronajden i negoviot grob vo Jasihojuk. Znaci Mida ne e mitska licnost tuku istoriska, iako kako najvazen vladetel na toa kralstvo e ovekovecen so mnogu legendi.

Ne e bez znacenje deka kralot Mida e najden vo grobnicata oblecen vo purpurna i temnosina obleka koja ja koristele antickite Makedonski kralevi -- slicna na taa so koja podocna se oblekuval Car Samoil kako i makedonskute imperatori vo Vizantija.

Isto taka ne pomalku vazno e spomnuvanjeto na Frigjcite kako narod vo Svetata Biblija vo koja se kazuva deka se raboti za (Mala) Azija, ne Makedonija (Dela Apostolski, 16.6):

"When they had gone through the region of Phrygia and Galatia, they were forbidden by the Holy Spirit to speak the word in Asia"

 

[Jakov]

Samo edna mala digresija za mitskite raboti i legendite. Prvo so me naucija na skolo bese deka vo sekoj mit ili legenda ima zrnce vistina...pa se drugo se nadovrzuva na nego...Vo toj kontekst gi koristam tie muabeti.
Tolku

 

[Misirkov]

Nema problem, te svativ.

Raskazi gi legendite za Mida ako gi znaes. Interesni se.

 

[Jakov]

ONaa za jazolot mislis.....
Kako ALeksandar go razresil Gordieviot jazol. Imase dve varijanti cinam, ama ke moram da gi prebaram za da ne promasam nekoj detalj.

 

[606]

Mnogu e tesko da se dade naucno-potkrepen argument bidejkji nema pishani izvori za brigiskiot jazik. Bez razlika, za nas e sustinski bitno antickite Makedonci gi smetale Brigite sa svoi predci! Po napustanjeto na glavnicata Brigi i nivnoto zaminuvanje vo togasniot centar na svetot -- Anadolija -- na nivno mesto vo Makedonija se shirat lirite. I za ilirskiot jazik isto taka nema pishani izvori. Zatoa denes toj e predmet na najglupavi manipulacii za dnevno-politicka upotreba kako na primer od shiptariski ili grcki "naucnici".

Megjutoa mnogu e bitno deka frigijski jazik vo Svetata Biblija vo delot Dela Apostolski 2.8-11 e spomenat na ednakva noga so kritskiot, egipetskiot, itn.:

"How do we hear, everyone in our own native language? Parthians, Medes, Elamites, and people from Mesopotamia, Judea, Cappadocia, Pontus, Asia, Phrygia, Pamphylia, Egypt, the parts of Libya around Cyrene, visitors from Rome, both Jews and proselytes, Cretans and Arabians: we hear them speaking in our languages the mighty works of God!"

Во продолжение неколку интересни работи:

....But most of the people they met needed vowels. It’s in Cilicia, SE Turkey (nowadays in the Mersin area) where the first use of vowels are found. It is now accepted by the scholars that the Greeks went to seek for their alphabet there by a sea road and that the Phrygians also, but by a land road. After a first period of independent elaboration, the two people worked together and numerous exchanges can be seen. This is how the first inscriptions appears in the middle of the 8th c.

The Phrygian alphabet :
The Paleo-phrygian alphabet counts 19 letters. 17 appears in every area of Phrygia. They are similar to the Greek ones for the typography and their likely pronunciation. Two don’t appear in every region or their form varies.

Our understanding of the Phrygian :
We cannot understand the Phrygian but we can read it. The typography is close to the Greek one and we can assume that the letters are pronounced in the same way. The endings according to their function in the sentence are similar. Therefore we can read Phrygian and propose an order in the sentence but the signification is obscure. We need a bilingual dictionary to understand the meaning of the words.

Use of the Paleo-phrygian inscriptions :
They are mostly engraved on the rock-cut monuments. They are monumental inscriptions and certainly official. The message can not be understood but it’s important to note the occurrences of different words. For example, ‘Midas’ appears on the Midas Monument : what is his role ? King, god, priest ? Or someone else ?

Graffites are another kind of inscriptions. They mostly consist of only one word, certainly a person’s name expressing an ownership. Their historical value is not very consequent but they give some information on Phrygian anthroponyms (= names of person)

New Phrygian :
Neo-Phrygian appears in the 2-3rd c. AD, mostly on funerary steles. It is written like paleo-phrygian but transcribes or Greek or Phrygian stereotyped curse and protection spells.

Neo-Phrygian comes after some centuries of complete interruption of Phrygian writing. Did a tradition exist but didn’t leave any remains ?