Еден нов документ од Хрватска за Илинденското востание

[Misirkov]

Makedonskto nacionalno-osloboditelno dvizenje osobeno za vreme i po Ilindenskoto vostanie dobilo golem prostor vo Hrvatskiot pecat. Vesnicite kako "Obzor" (glasilo na Hrvatskata partija na pravoto), "Hrvatsko pravo" (vesnik na partijata na pravoto), "Hrvatski narod" (organ na mladite "naprednjaci"), "Novi Hrvatski Radnik" (organ na Hrvatskata rabotnicka partija), spisanijata "Prosvjeta," "Hrvatska misao," Dom i Svijet" -- site pecateni vo Zagreb -- potoa "Narodna Odbrana" (Osjek), "Novi list" (Rijeka), "Crvena Hrvatska" (Dubrovnik), redovno izvestuvale za nastanite vo Makedonija.

Sledniov proglas, otpecaten vo (bar) dva vesnika: vo "Novi List" i vo "Novi Hrvatski Radnik", dava uste edna slika za makedonstvoto za vreme na Ilindenskoto vostanie:

"Хрвати!

Нашата слобода ни е мила, за неа речиси илјада години се бориме и крвариме со различни душмани, та така и македонскиот народ не сака потчинување, туку сака да биде свој на своето, слободен и независен: Македонија на Македонците!

Оној кој ќе отиде во служба на големите сили за подреденост и окупација на Македонија, тој се стреми за затварање на македонските права и слободи, по планините и селата да го убива невиното население што се бори за својата земја.

Ние Хрватите [подобро е] да го чуваме својот дом, за него да се грижиме, и да не се залетуваме за капларската чест, бидејќи и дома ќе имаме леб ако работиме. Да се угледаме на Македонците, та да се грижиме што ќе стабне со нашата крвава и тажна земја. Начелно: не во Македонија! "

("Macedonski zandari", Novi Hrvatski Radnik 2, 25. I. 1904, стр. 4)
.

 

[what is macedonian]

1904 g. moze bi turcite gi pokanile hrvati da ja okupirat Makedonija?

1904 g.?

 

[Misirkov]

Bugar, slicno na nekoi lugje denes od Balkanot koi odat na sluzba vo Irak pod plastot na barem dve golemi sili, taka i vo 1903 godina nekoi (vkl. Hrvati) se prijavuvale kako platenici vo Osmanslikata, Avstriskata i dr. armii.

Nikako ne ni odele na raka i stavovite na nekoi od zapadnite vodaci kako Vilhelm II, koj preku svojot pratenik vo Carigrad (baronot Marshal), prijatelski mu sovetuval na turskiot Sultan da ja "reformira" armijata i surovo da go zadusi Ilindenskoto vostanie za da "sozdadel mir". (Die Grosse Politik der Europaishchen Kabinette, XVIII, 1, 341-343).

Vo Osmanliskata armija sekako deka imalo platenici od brojnite iskusni germanski, angliski i ostanati vojnici so iskustvo od imperijalistickite pohodi po svetot, pokraj shiptarskite bandi. Najinteresen primer za nas e prisustvoto vo Turskata armija na germanski instruktori kako na primer general von Geben.

Von Geben konkretno bil zemen za sovetodavec na tuskiot generalen stab, spored svoeto iskustvo vo vojnata medju Anglicanite i Burite vo Afirka. Imeno, taa vojna se vodela medju 1899 i 1902 godina, koga Burite vo Afrika vostanale zaradi represiite na Anglicanite. Burite so gerilska borba hrabro se borele protiv Anglicanite i postignale znacajni uspesi, no poslednive resile da gi palat i unistuvaat naselenite mesta i so strasni represalii protiv naselenieto (za vostanicite da nemaat logisticka podrska) da go zadusat vostanieto, vo sto i uspeale.

Turskite komandanti bile vooduseveni od vojuvanjeto na Anglicanite. Spored srpskiot konzul vo Bitola (vo izvestajot br. 608 od 25 avgust 1903 godina), eden turski komandant rekol deka Osmanliite kje postapuvaat isto kako Anglicanite protiv Burite.

 

[what is macedonian]

Hrvati v turskata armija???
A moze bi i balgari imalo?

Aide odebi, moze?

M/u drugoto tekstot ima SOSEMA drugo znachenie, imash poima ZASHTO??

 

[Svetovid]

Chuvash, platenici imalo vo site armii, vo site eri!

Shto ne ti e tuka jasno?!

 

[Misirkov]

aide odebi, moze?

Ova pogore go ostavivme za da se vidi kolku izleguva od ramnoteza eden Bugar koga kje mu pokazes dokument za samobitnosta na Makedoncite.


Po temata: povekjeto odele vo avstro-ungarskata armija, a koga steknuvale iskustvo stanuvale platenici. Nekoi odele direktno od avstriska sluzba vo osmanliskla. Proglasot celi na toa. A nekogas i samite pretendenti na Balkanot -- golemite sili -- si pomagale vojno.

Inaku nisto cudno, dobar del od francuskata armija e popolneta so razlicni afrikanci koi vojuvale podocna vo Makedonija vo Prvata sv. vojna na primer. Vo britanskata armija ima ednocudo azijati (ne znam dali imalo Bugari) -- pa do den denes "gurkite" od Nepal se sostaven del od nivnata vojska. Osmansliksta vojska imala edno chudo platenici, Albanci, janicari, basibozuci - i da, Bugari.

A bidejkji Avstriskata politika bila da se zavladee Balkanot, ne e cudno sto od mnogute reakcii na Ilindenskoto vostanie imalo i negativni. Na primer, Avstrija gi zabranila sobiranjata na Slovencite za zapoznavanje so situacijata i pomos na Makedonija. Vesnikot "Slovenski narod" pisuva za zabranetoto predavanje na Petar Orlovec (dopisnik na "Peterburgskie Vedomosti") vo Ljubljana za situacijata vo Makedonija:

"Interesot za objavenoto predavanje za polozbata vo Makedonija bese vo Ljubljana ogromen. Kako pak bese neprijatno iznenadeno mnogubrojnoto gragjanstvo, koga ja najde salata, kade sto trebase da se predava, zatvorena, so objava deka predavanjeto e - zabraneto.....Taa zabrana napravi vo site krugovi najmachen vpecatok i predizvika silno ogorcuvanje....[koe] nemalo nikakva politicka zadnina...[a celelo] da probudi socuvstvo vo covekoljubivite srca za stradalnite Makedonci i da sobere pomos za nivnata siromastija..." ("Slovenski Narod" 283, 7. XII. 1903, str. 3)

Za sporedba, vo vreme na anglo-busrskata vojna, vo Ljubljana se odrzale red predavanja za osloboditelnata borba na Burite. No za vreme na Ilindenskoto vostanie, sloveneckiot pecat pisuva:

"Burite se Germani, a Makedoncite pak se Sloveni...i nam na Slovencite ni se zabranuva da im potpomognuvame vo taa ista blagorodna i covekoljubiva zamisla samo zaradi toa sto Makedoncite se nasi krvni brakja."("Slovenski Narod" 283, 7. XII. 1903, str. 3).

 

[Misirkov]

Vo Slovenija se stvoril golem revolt: em zabrana, em istovremeno dvojni arshini vo tretmanot na osloboditelnite borbi na Burite vo Afrika vo sporedba so Makedoncite na Balkanot. Ne samo sto ne bilo vo interes na vladeackite krugovi vo Avstrija da se sirat simpatiite za nacional-osloboditelnata borba na Makedoncite, taa mozela da bide "zarazna" i za Slovencite:

"Kade sme, ta vo Avstrija da ne smeeme da zboruvame za turskite dzverstva? ..... Dali stignavme vo Avstrija tolku daleku, sto vladata saka da ugusi sekoja pojava na simpatii za siromasnite nasi brakja?

Niedno predavanje ne bi mozelo da vlijae opstestvenosta taka, kako sto vlijaese taa zabrana i smetame deka kje se dojde do patot, koga Ljubljana, kako srediste na sloveneckata nacija, kje go izdigne svojot glas za nesrekjnite slovenski brakja na Balkanot, da obrne vnimanie na drzavata i nejzinata dolznost.

Mislime i pravi sme ako tvrdime deka vcerasnata zabrana bese napravena zaradi toa, za da ne istapi uste ednas slozno sloveneckiot narod za pravednoto delo i za koe na izvesni krugovi ne im e prijatel slozniot nastap na Slovencite.

...Brakjata na Balkanot da go cujat glasot na Slovencite pred se, vo golema brojnost da se oglasime na pokanata na sloveneckiot odbor za makedonskite begalci..." ("Slovenec" 283, 7. XII. 1903, str 3-4 - Ljubljanske novice).

 

[what is macedonian]

1. Temata E naemnici vo TURSKATA armija, a NE vo nekoja druga, o.k.?
2. "Onoj kojsto kje otide vo sluzba na golemite sili za podredenost i okupacija na Makedonija " - Turcija (barem vo 1904 g.) NE bila ot "golemite sili" po 1000000000000000000000000000000 prichini, gi znaesh?
3. "Osmansliksta vojska imala edno chudo platenici, Albanci, janicari, basibozuci - i da, Bugari." - vo 1904 g.?????????!!?? NO MORE COMMENT!

 

[Svetovid]

Po vtor pat, specijalno za tvoeto mozoche: vojnici/platenici imalo i vo turskata vojska, duri i od pokorenoto hristijansko naselenie! Eden takov vid platenici bile i Martolozite.

Treba da prodolzham, ili sfati konechno maloumno stvorenje mongoloidno!

 

[Divider]

1. Temata E naemnici vo TURSKATA armija, a NE vo nekoja druga, o.k.?
2. "Onoj kojsto kje otide vo sluzba na golemite sili za podredenost i okupacija na Makedonija " - Turcija (barem vo 1904 g.) NE bila ot "golemite sili" po 1000000000000000000000000000000 prichini, gi znaesh?
3. "Osmansliksta vojska imala edno chudo platenici, Albanci, janicari, basibozuci - i da, Bugari." - vo 1904 g.?????????!!?? NO MORE COMMENT!

Нормално дека имало платеници, повикот е да не се оди платеник во турската армија, од словенските побратими, за разлика од чувашо-татарчетата кои ионака генетски и по крв браќа на османлиите оделе башибозук како дивата орда на Кубер и Омуртаг!
Тиња неразбрана.

 

[Misirkov]

Fakt e deka mnozinstvoto vojnici vo Osmanliskata vojska ne se Turci, tuku stranski platenici koi primale redovna plata za sluzhba. Strancite ne bile primorani da go primat Islamot no morale da bezpogovorno da iskazhuvaat poslushnost kon turskite komandanti.

Ova e golema promena vo organizacijata na Osmanliskata armija koja promena nastanala pod Orhan I, zosto prethodno za vreme na Osman I vo 13 vek, glavnicata na turksata armija bila sostavena od Turci od Anadolija koi dobivale del od osvoenoto blago i stanuvale robovlasnici na osvoenata teritorija (ili dobivale slichni privilegii).

Na wikipedia ima interesna slika koga gi zakopuvaat "volunterite" t.e. stranskite platenici vo 1908 godina vo Istanbul pod koja pisuva:

"One officer was left, who made to the grave-diggers and spectators a speech of a moving simplicity. "Brothers," he said, "here are men of every nation - Turks, Albanians, Greeks, Bulgarians, Jews; but they died together, on the same day, fighting under the same flag. Among us, too, are men of every nation, both Mohammedan and Christian; but we also have one flag and we pray to one God. Now, I am going to make a prayer, and when I pray let each one of you pray also, in his own language, in his own way."

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/en/thumb/f/fe/Constantinople_settings_and_traits_(1926)-_

 

[Misirkov]

A propos dokumentot vo hrvatskiot pecat po povod Ilindenskoto vostanie, interesno e da se prosledi kakvo bilo javnoto mislenje vo Srbija vo toa vreme. Spored site istoriski podatoci i pechatot, golemo mnozinstvo od Srbite ja poddrzuva borbata na Makedoncite, no mislenjeto e podeleno.

Eden del, povrzan so vladeackite krugovi, zastapuva asipiraciski tendencii sprema Makedonija. Takvi stavovi se pecateni vo srpskiot periodicen pecat na tnr. gradjanski spisanija kako "Delo", "Srpski Knjizevni Glasnik" i drugi vo koi se diskutira makedonskoto prasanje. Interesno e deka statiite se karakteriziraat so svojata alternativnost i nepoznavanje na faktickata sostojba (primer: Milan Djordjevic "Pred resenjem Macedonskog pitanja", ili N. Zhupanjic "Macedonija i Turski problemi", ili Lj. Jovanovic "O Staroj Srbiji i Macedoniji"). No eve eden za nas interesen izvadok: "Makedonskoto prasanje se povekje ja interesira Evropa. Se istaknuva kako prva tocka na dnevniot red" ("Macedonsko pitanje", Delo, g. VIII, knj. 27 (1903)).

Po doadjanjeto vo Srbija na golem broj Makedonci-begalci se zgolemuva interesot za Makedonija. Nekoi pretstavnici na vladata i na "burzhoaskite" partii vo Belgrad odrzuvaat miting "Za Stara Srbija i Makedonija" na 17ti avgust 1903 godina. po orzanite govori, zborot donel rezolucija vo koja se veli:

"Zborot utvrduva deka site refomi sto se prevzemeni vo tekot na devetnaesetiot vek vo polza na hristijanskoto naselenie vo Otomanskoto carstvo, ostanuvaa bezuspesni ..... ni komitskite cheti ne mozat sami da ja izvojuvaat slobodata na ovoj narod ..... [Ureduvanjeto na Makedonija] da im se poveri na zainteresiranite balkanski drzavi i da im se odredi vo zaemna soglasnost ucestvoto vo taa zadaca" ("Veliki narodni miting", Beogradske novine 230, 18. VIII. 1903).

 

[Misirkov]

Vakvite stavovi naisle na resitelna kritika kaj srpskata socijal-demokratija. Vesnikot "Radnicke Novine" pisuva deka so mitingot oficijalnite patrioti "ja potencirale prazninata na svojot duh, sluzejkji se so banalnosti i besmisleni frazi za "porobenite brakja", za "klasicna [anticka] Makedonija", za "gorda Stara Srbija"..." itn.

Za donesenata rezolucija pisuvaat deka bila: "dostojna na onie sto ja podgotvile, veren izraz na gnilosta na oficijalnite patrioti, tocen otpecatok na nasata lakoma burzoazija kojasto bara osvojuvanja, no za niv ne saka da se zalozuva. Rezolucijata e sramno svedostvo za moralniot pad na nasata burzoazija i na nasite oficijalni patrioti. Tamu voedno se bara cuvanje na suverenitetot na Sultanot, mandat na balkanskite zainteresirani drzavi da vovedat red i mir vo Stara Srbija i Makedonija..." (uvodnik "Patriotski Podvig", Radnicke Novine 44, 22. VIII 1903).

Konkretno Srpskata socijal-demokratska partija razvila agitacija za populariziranje na makedonskata nacionalno-osloboditelna borba. Na 24 avgust 1903 godina, taa organizira golem miting kaj "Takovo" vo Belgrad. Glaven referent bil profesorot Ljubo Jovichic, a govorele uste Dragisa Lapcevic i Pavle Cubravchic. Slicen miting bil odrzan i vo Leskovac na 31 avgust 1903 godina, no i na drugi mesta.

Na mitingot donele rezolucija vo koja medju drugoto se veli:

"2. ...Mitingot naodja deka na narodot vo Turskoto carstvo spasenieto mu e samo vo revolucijata, a isto taka deka gerilskata vojan sto deneska se vodi tamu e edinstven mozen nacin za borba, bidejkji Srbija i Bugarija se nemokjni so oficijalna vojna da go pomognat osloboditelnoto delo, a i se neiskreni vo svoite nameri.

3. Mitingot naodja deka e edinstveno vistinsko resenie na ova prasanje avtonomijata na Stara Srbija i Makedonija vo vrska so konfederacijata na balkanskite drzavi.

4. Izrazuvajkji gi svoite iskreni simpatii kon borcite vo Stara Srbija i Makedonija, mitingot gi povikuva site na koi im e do Slobodata - Kulturata, da mu pomognat na ovoj narod vo negovata borba ili materijalno i li da zemat licno ucestvo vo borbata..." (Pak tamu).

Znaci ne samo vo Hrvatska, tuku i vo Srbija se potencira idejata za Avtonomna Makedonija.

 

[Katunec]

Отоманската империја била суперсила во тоа време. Бидејќи се работи за империја, таа имала војници од различни националности, некои земени баш од населенијата кои ги покорувала. Фактот дека главницата од турската војска биле платеници ич не треба да чуди.

А знае ли некој нешто за таа војната меѓу Англичаните и Бурите? Зашто Турците го земале тој германски генерал наместо да ги советува англиски офицер?

 

[what is macedonian]

Ма секако бре монгол, како што ке кажеш!
Одма!

Па и Турција била м/у Великите Сили во 1904!

Инаку арен си?