@BenDover Можеби. Од искуство досега ова на то ме асоцира, од другари шо ги познавам.
@Almeida Ок, разбирам.
On Topic:
Етиката во стариот период.
1. Целта на животот, добрината.
Целта на животот Зенон ја дефинирал како
складен живот (όμολουμένως ζήν), хеленскиот збор όμολουμένως во обичната употреба значело складно или согласно, а Зенон под тоа подразбирал
живот во согласност со разумот (затоа што е изведена од зборот λόγος), т.е. живот кој обезбедува морален живот спрема постојаните начела, така што човек никогаш само не се порекува и не колеба во мненијата, поимите и уверувањата, туку стално останува во склад со себе и неговиот живот. Целта на животот Зенон ја одредил вака: тоа е складен живот, т.е. живот спрема разумот кој е сам со себе во склад; несреќен е оној кој живее во внатрешен немир. Неговите наследнице решиле да го дефинираат и формулираат вака: живот во склад со природата, затоа што формулираноста од страна на Зенон што ја употребил не ја сметале за целосна изјава. Клеант откако ќе стане управник на школата тој ја дефинира вака:
живот во склад со природата. Хрисип ја дефинирал вака:
живот кој се основа на искуствените познавања на природните случувања. Под природа, со која треба да живееме во склад, Хрисип подразбирал општо како и специфично човечката природа, а Клеант само општата природа.
Живот во склад со природата значи, всушност, живот во склад со добрината, затоа што нас природата нè води кон тој живот, а од друга страна, животот во склад со добрината не се разликува од животот кој се основа на искуственото познавање на искуствените ствари, како што учел Хрисип, затоа што човечката природа е дел од целата природа.
А кај секое суштество
добрината како негова најдобра состојба не е друго ништо туку усовршеноста на неговата природа. Во најопшта смисла добрината е усовршеност на сите ствари, на пр. статуите, но специјално кај човекот таа е полн развиток на разумот. Човекот е роден од природата за добрината, вели Хрисип, но не е роден со добрината и не секој ја постигнува. Сите луѓе од природата носат во себе склоност кон добрината. Според Клеант, ние сме рѓосани додека не се усовршиме, а кога ќе се усовршиме, тогаш сме добри. Природата на човекот не му ја дава во готово целата добрина, туку само
семето и
искрата, тој самиот мора да ја одобри во себе и да ја изградува, а тоа не е лесно, зашто човекот после раѓање е изложен на различни штетни впечатоци. Така што, од надвор доаѓа злото во душата, а не од внатре.
Сите сме родени за добрината и сите имаме способност и задача да ја присвоиме и сеткнеме. Не природата, туку учење на човекот како да постане морална личност, како лекар и управувач. Добрината е вештина, како и секоја друга вештина, систем на начела кои практички мора да се извежбаат. Колку повеќе учествува умувањето, толку повеќе добрината станува начело, а колку повеќе се вежба добиената способност, толку повеќе станува
навика. Дека таа може да се научи, може да се види како лошите луѓе стануваат добри. Ако се каже дека луѓето од природата се родени за добрината, тоа значи: „Од природата сме добијале способност да можеме да ја научиме добрината и несовршениот ум, но таков за да можеме да го усовршиме“. Како и киничарите, и стоичраите учеле дека добрината може да се научи, и дека таа е сосема доволна за блаженство, зашто оној кој ги носи сите блаженства во себе што треба од другите, оној кој се издигнал над секоја страст (копнеж, желба) што може да му недостасува? А што се однесува на третото одредување на суштината на добрината, т.е. дека таа може да се изгуби, Клеант го одобрувал и усвојувал, но Хрисип со ова не се сложувал.
За
поделбата на добрината ја делат на
четири основни добрини. Тоа се:
1.
Увидување - кое се покажува за правилно одобрување.
2.
Претпазливост - во кое се состои одржувањето на мерата.
3.
Храброст - со трпение да се поднесува.
4.
Праведност - правилно распоредување.
, и би сакал и мислења од форумџии.
