Кој е Симеон Радев
http://www.utrinski.com.mk/?ItemID=1D8A0F7EE54F4847A2A49EF84ECA1E42
Виктор Цветаноски
Ресенецот Симеон Радев со право го сметаат за најголем бугарски дипломат. Тој бил првиот претставник на Софија во Друштвото на народите и нејзин амбасадор во најмоќните држави во светот. Радев бил и во составот на бугарската делегација која во 1913 година во Букурешт го потпишала договорот за распарчување на Македонија по Балканските војни. Неколку години подоцна, заедно со Андреј Љапчев, во Солун ги договориле и условите за капитулацијата на Бугарија по поразот во Првата светска војна.
Не само како дипломат, Радев е познат и како публицист. Бугарските историчари за негово капитално дело го сметаат „Градителите на современа Бугарија“. Неговата активност е поврзана и со македонското револуционерно движење. Се зборува дека тој лично се заложил кај бугарскиот цар да биде спасен од сигурна смрт Павел Шатев. Како човек од перо уредувал повеќе весници во кои ја пропагирал македонската револуционерна борба. За таа негова дејност нашата јавност дозна пред шест години, кога во Париз беше поставена спомен-плоча на куќата каде што бил печатен весникот „Македонско движење“, чиј главен уредник и автор на повеќе текстови бил тој. Весникот излегувал една година, 1902-1903, и биле отпечатени 24 броја.
Симеон Радев се чувствувал Бугарин. Всушност, за тоа свое определување оставил аманет непосредно пред својата смрт во 1967 година. „Во 1954 година бев многу депримиран и кога размислував како можам да го ослободам својот дух од тој притисок, решив дека најдобро средство ќе биде да ги опишам моите спомени од младоста, кога се школував во Македонија и во Цариград, живеев со гордоста да кажувам дека сум Бугарин и со радоста дека се школувам. Го направив тоа. Ми олесна“, напишал тој во предговорот на својата последна автобиографска книга „Рани спомени“. Ракописот за печат го потпишал во болницата во Софија два дена пред да почине.
Најпознатиот бугарски дипломат бил миленик и голем почитувач на егзархот Јосиф, човек кој со формирањето на Егзархијата, преку бугарската црква и училиштата што ги формирал низ Македонија, ги побугарчувал Македонците. Во „Рани спомени“ Радев напишал: „За него сум пишувал не еднаш со восхит, кој со годините постојано се зголемува. И со својата личност и со своето дело тој зазема едно од најголемите места во новата бугарска историја. Бугарштината во Македонија е создавана со векови. Големи дејци и бесмртни имиња ја пробудија по долго ропство. Но, тој е човекот што ја организира врз поставените основи. Во тек на 36 години, од денот кога тој стапи на својот престол, до фаталната Балканска војна, по која требаше да го напушти, тој и' го посвети нејзе целиот живот. За тие што имале привилегија да го познаваат одблизу и се способни да ја видат неговата огромна дејност, тој блеска со ненадмината величина“, пишува Радев за човекот кој направил многу за неговото школување и кариера.
Радев е роден во Ресен во 1879 година. Се школувал во родното место, во Охрид и во Битола. Во Охрид имал можност како ученик да го гледа и Григор Прличев во црквата „Свети Климент“, но тој не му оставил таков впечаток каков што очекувал и, според него, бил пргав и избувлив старец. „Знаев дека тој е жив и живее во Охрид и се надевав дека ќе го видам таму. Меѓутоа, моето разочарување беше многу големо, дека не го видов како што очекував. Како што си претставував еден поет“, напишал Радев во својата последна книга.
Егзархот Јосиф во тоа време водел посебна политика и на најинтелигентните Македончиња им обезбедувал да го продолжат школувањето, па така Радев бил запишан во Цариград во францускиот лицеј „Галата Сарај“. Тоа му помогнало да го научи францускиот јазик. Во 1918 година на француски ја напишал книгата „Македонија и бугарската преродба во 19 век“, која десетина години подоцна била преведена на бугарски јазик. По завршувањето на лицејот во Цариград, кога егзархот Јосиф му предложил да работи со него, Радев сакал да го продолжи школувањето, па заминал во Женева, каде што завршил право. Имал блескава дипломатска кариера. По Првата светска војна, бил бугарски претставник во Друштвото на народите во Женева и амбасадор во Хаг, Анкара, Вашингтон, Лондон и во Брисел.
Спомен-плочата подигната во Париз на зградата каде што се печател весникот „Македонско движење“ беше подигната по иницијатива на тогашниот македонски амбасадор во Франција, Јордан Плевнеш. По повод реакциите зошто се подигнува обележје на весник што го уредувал човек кој и по создавањето на македонската држава се чувствувал Бугарин, Плевнеш ни изјави дека Радев имал европски хоризонт на мислење и дека тоа биле најубавите години од нашата историја, кога немало поделеност меѓу духовните и интелектуалните сили на Македонија, а весникот учествувал во подготовката на крунисувањето на македонското национално движење.
Весникот излегувал на француски во Париз и како и другите македонски весници што се печателе во Женева, Виена, Санкт Петербург, бил подготвуван од македонската интелегенција, чиј сон бил создавање на македонската држава. „’Македонско движење’ е резерват на нашата македонска национално-политичка историја. Ако било тоа движење српско, бугарско или грчко, така ќе се викало“, објаснува Плевнеш и подвлекува дека за весникот знаеле и Гоце, и Ѓорче, и Даме.
„Ние сите треба да бидеме горди за тоа. Што станало потоа со протагонистите на тој чин, што пишувало во нивните биографии, нас не не' интересира“, одговара Плевнеш, кој препорачува дека денес треба да дојде до ослободување на нашата свест и „сите тие тенденции во Санкт Петербург, во Париз, во Женева, во Лозана, во Одеса да си ги прибериме, бидејќи тие отвораат македонски хоризонти, а што станувало приватно со личностите, тоа е сосема друго прашање“.
Според него, тоа што Симеон Радев подоцна станал бугарски дипломат е друга работа и такви примери имало илјадници во европската историја. Македонија тогаш не создала своја држава и тогаш голем број личности отишле во Софија и во Белград
„Денес имаме интерес присутноста на македонската интелигенција во светските центри да ја приклучиме кон нашата меморија“, додава Плевнеш и затоа, според него, не треба да се навлегува во размислувањата за ваква или онаква биографија и да гледаме дека Македонија била прашање и сон на еден цел народ, на милиони луѓе. „Имало контроверзии и различни колебања, што било присутно и кај сите народи. Важно е што Македонецот во европскиот лавиринт го има своето место и што тој е една цивилизациска вредност. Ние сме имале традиции што не се врзани со соседските пропаганди, тие се отворени кон светот, независно од фактот што голем број протагонисти на тие движења подоцна се убивани или ликвидирани или стануваат поданици на туѓи држави и заштитуваат туѓи интереси“, заклучува тогашниот македонски амбасадор во Париз.
Со излегувањето на „Македонско движење“ се поврзани уште две личности од македонската револуционерна борба, а тоа се Борис Сарафов и Владимир Робев. Сарафов обезбедил пари за печатење на весникот. Мошне интересно е како тој дошол до нив. Во своите спомени објаснува како имал некој англиски пријател, чие име не го споменува, кој му дал голема сума пари. „Тогаш добив 50 илјади франци од него. Човекот изгледаше дека не е политичко лице. Изгледаше богато. Кога ги зедов тие пари, имаше група студенти – Симеон Радев и др. – во кафеаната им истресов 50 банкноти по илјада франци. Реков веднаш да се почне во Париз издавањето на ’Македонско движење‘“.
Владимир Робев бил секретар на Редакцијата. Тој припаѓа на познатото македонско семејство Робевци, кое било мошне богато. Тоа имало свои трговски фирми и филијали во Виена, Трст, Задар, Сараево и Белград. И Владимир го завршил лицејот „Галата Сарај“ во Цариград заедно со Симеон Радев, со кого подоцна студирал право во Женева.
Moshne interesantno...
![Палец горе (y) (y)](/styles/default/xenforo/smilies/thumbsup.png)