Работиш за малку пари, или за без пари, на почетокот за да научиш, се уходаш, и слично.
Тоа го имаме од една страна, од друга страна, имаме - работиш за без пари, или за малку пари подолго време. Изговорт им е дека учиш сеуште и се обучуваш.
Кај нас е тенка границата помеѓу овие две и секој треба сам да процени дали станува збор за обука некаква, која не е, или е слабо платена, или пак станува збор веќе за искористување. Ваљда времетраењето на тоа би било знак.
Уште од почеток на девеести кај нас има приватни фирми кои вработуваат постојано нови, кои брзо ги бркаат/или сами си одат и така одреден процент од работата, во секое време, им го завршува некој за без пари.
Енивеј, треба човек да е умен и објективно да процени кога обуката преминува во искористување на трудот.
Така имам веќе пишувано за мој роднина кој работеше во еден огранок на едно министерство, кој огранок соработува со една служба на ООН (поврзано со економија, авторски права...). Татко му (Бог да го прости) успеа да го вработи таму, со договор за дело, па после, со време, да добие решение. Ова беше втора половина девеести. И он таму влезе и почна да работи. За многу кратко време, све научи таму и стана најбољи, што у државна служба не е тешко, бидејќи буквално сите у тој оддел ги боли уво и гледаат што помалку да работат. Не е тоа приватна фирма кај шо се лактаат секакви морони, туку државно кај што мороните гледаат, не да не се лактаат, него да ги нема уопште. Сите тие со партиски врски и тн.
Набрзо, почна со ООН директно да работи, потоа, во одделот он да им кажува на други што треба да работат, него главниот за све нешто го вика, за да го праша и така.
Поминуваат години, избори едни, избори други... Одделот после секои избори се пуни со нови вработени. Овој све им кажува, све ги обучува, дури и му даваат он да каже каде какви компјутери треба.
Ама решение за вработување нема. Само за него. Секои избори доаѓаат нови (одма добиваат решение), па си одат, а за него увек - нема гајле, после следните избори ќе добиеш и ти решение. И така десетина години.
Све дур у муабет со некои од ООН, со кои он комуницира, соработува, ете веќе десет години, не им кажал дека он у ствари е на договор за дело. Овие му рекле really? Па што не кажеш бе, нас ептен ни треба човек ко тебе.
Одма тука од нашиве добива: - Еј, немој сега да си идеш, ептен си ни потребен, сега стварно после овие избори ќе те вработевме. Дај молимте не си иди.
Он можел (и требал, мене ако ме прашаш) да им се насмее и да си отиде, па нека кршат глава тоа партиските полтрони (повеќето од ДУИ, пошто Албанци традиционално го држеле тој оддел), но останал уште некое време и дообучил два-тројца ептен (за да може да фунционира одделот), па после си отишол. (само некој месец после тоа сите тие киднале од таму у приватно да работат, некои у странство)
Еве дестина години, си живее у Швицарска, работи за ООН, има шетано по земји кои никој Македонец никад нема да ги посети (Лаос, Бангладеш, Нова Гвинеја, Гвајана и сл.), а сега веќе не го шетаат. Оженет среќно со научничка, вложуваат у фармација.
Од оваа перспектива, тие десет изгубени години у министерство и не му се изгубени (научил нешто, се поврзал со странство, обучил и научил многумина). А да останел таму, не би личело тоа баш така.