II Дел :Од списанието Илинденски пат, Април 1944
Това беја основни принципи на народната борба. Нивната правилност го обедини целиот македонски народ. Нивната револуционерна конструктивност ги воодушеви широките народни маси за борба против фашискиот окупатор и за изградвајне на нова федеративна, демократска и равноправна Југославија. Тие принципи беја усвојени од целиот народ и тие станаја негово крвно дело.
Овие принципи, во основата не се разликуваја од принцпите на Илинденското востание и Крушовската република. Тие не се ралзикуваја ни од началата на борбите против великосрпската хегемонија. Тие беја само конкретизирани во новите условија. На тие принципи започна светата, до тогај, по својте размери невидена борба за ослободувајне на македонскиот народ.
Македонскиот народ, во перспективите на блиска победа и сигурна слобода е исправен пред судбоносни решенија. Зато тој треби да ги испрати во своето Народно Собрание најдостојните синови од својата среда.
Од друга страна, и првото македонско Народно Собрание е поставено пред историјска одговорност. Надахнато од безгранична љубов спрема својот народ, изникнало од неговите вековни идеали и борби за слобода, вооражено со државничка далковидност и смисал за реализам, то треба да ја оправда историјската надеж полагана во него.
Ние сме убедени оти и макеоднскиот народ и неговото Народно Собрание ќе покажат нужната дорасналост за да одговорат на историјските задачи поставени пред ниф од судбоносните моменти што ги преживувавме и 50-годишните крвави борби".
Списанието „Илинденски пат“ кој ги објавувал текстовите на В. Ивановски , јули-август 1944.
III
Како резултат на крвавите борби, неброени жртви и надчоешки напреженија се јави првото во историјата на македонскиот народ - Народно Собрание (Антифашиското собрание на народното ослобдоувајне на Македонија _ АСНОМ). Како символ на националната слобода, тоа претставува кулминациона точка и преломен момент во историјата на нашиот народ од кои ќе почни една нова епоха; епоха на слободен национален живот, епоха на твореческа работа, епоха на напредок.
Што му дава на првото македонско Народно Собрание това историјско, судбоносно значение?
Најважниот акт со кои првото македонско Народно Собрание ќе излези, пред нашиот народ, ќе биди историјската прокламација на полната национална слобода на Македонија. Со други зборои, то ќе стане радосен весник на вековниот идеал за слобода. Ако не се заборави оти цели поколенија искрвавија во борбата за тој велик идеал, јасно е оти неговото исполнувајне прокламирано од првото македонско Народно Собрание, ќе претставува епохално решение во политичкиот живот на нашиов народ.
Со таја историјска прокламација не се исцрпува, ами баш почнува одговорната работа на првото Народно Собрание. Тој станува и останува истински и единствен носител на народниот суверенитет, кои оди до правото на самоопределение, отцепувајне и присодинувајне. Здобиено со вакви неограничени права решенијата на првото македонско Народно Собрание стануваат по своето значение историјски и судбоносни.
Од неговиот карактер како единствен носител на полниот народен суверенитет, произлегува дека првото македонско Народно Собрание ќе ја претставува највисоката и единствената власт во Македонија, која преку својте органи ќе ги решува сите горуќи прашајна на нашиот натрешен живот, тргвајќи везден од интересите на најшиорките маси кои са дале и уште дават најмного во оваја света народно-ослободителна борба. Претставувајќи ја единствената и највисоката власт во Македонија значението на првото македонско Народно Собрание станува уште поголемо.
Првото македонско Народно Собрание изникнало од оганот на крвавата народно-ослободителна борба, избрано по најдемократски начин од најшироките народни маси, составено од моралниот и борчески цвет на нашиот народ, едино ќе биди компетентно да говори во името на македонскиот народ, едино ќе има право да го претставува нашиот народ, едино ќе биди верен тумач на неговата истинска воља, историјски идеали, сегашни и утрешни негови нужди. - Со други зборои, низ устата на првото македонско Народно Собрание за прв пат ќе проговори слободна, отворено и одлучно целиот македонски народ, факт кои од своја страна уште еднаш ги подвлечува неговото историјско значение.
Во течение на 23 години борби против великосрпската хегемонија, македонскиот народ судбински се сврза со другите братски народи во Југославија. Во последните три години под крвавата фашиска окупација, тие врски станаја поцврсти, а единството и братството меѓу народите во Југославија беше еден од одлучните фактори што го мобилизираја и крепеја македонскиот народ во борбата против фашискиот окупатор. - Најпосле како резултат на народно-ослободителната борба во Југославија дојде образувајне на АВНОЈ: неговата втора историска скупштина со принавајне правото на секој народ на самоопределувајне до отцепувајне или присоединувајне, му даде најшироки возможности на македонскиот народ сам да си е определува својата судбина. Гарантирајќи му во исто време полна национална слобода и равноправност во нова федеративна Југсолавија. АВНОЈ уште појќе го засили желанието на нашиот народ свјата судбина да не ја дели од судбината на другите братски народи во Југославија.
Ползувајќи се со правото на самоопределение гарантирано во решенијата на ИИ скупштина на АВНОЈ, базирајќи се на историјската, на судбинската и крвната - славјанска поврзаност меѓу народите во Југославија, тргвајќи од една државничка далековидност и политички реализам - првото Народно Собрание ќе ја прокламира тврдата воља на македонскиот народ да влези како националнио слободен и политички равнопрвен член во една од најдемократските државни формации - федеративна Југославија. - По тој начин, првото Народно Собрнаие ќе ја прокламира слободата на макеоднскиот народ на базата на веќе признатото право на национална слобода. Тој факт уште појќе го засилува значението на историјските одлуки на нашето прво Народно Собрание.
Имајќи полен суверенитет во решавајнето на натрешните прашајна и уредувајнето на натрешниот живот во Македонија, македонското Народно Собрание, преку делегираните членови во АВНОЈ, ќе земи участие во решавајнето на важните натрешни прашајна за цела државна заедница. Со това значенеито на македонското Народно Собрание ги надфрлува тесните национални рамки и станува важен фактор во донесувајне на крупните решенија за цела државна заедница.
Македонскииот народ знае оти участието на братскиот Совјетски Сојуз во оваја војна е одлучен фактор во борбата на народите во Југославија за полна национална слобода и равноправност. Во моментите на најтешки испитанија во оваја народно-ослободителна војна, тие са најдували сили во длабокото сазнание оти во Совјетскиот Сојуз и неговата славна Црвена армија имаат најсилен и најискрен сојузник, кои нема никога да дозволи плодовите од неговата крвава борба да бидат исползувани од народните узурпатори. -
Првото македонско Народно Собрание ќе биди тумач на длабоката љубов и благодарност на нашиот народ спрема братскиот Совјетски Сојуз, великот заштитник на славјанските народи.
Ќе кажиме најпсоле неколку зборои за натрешните и надворешните историјско-политички условија кои доведоја до свикувањето на првото македонско Народно Собрание, кои го покажуваат неговото историјско значение и прават од него една реалност од прво значение за нашиот народ.
Првото Народно Собрание на Македонија изникна непсоредно од оганот на светата народноослободителна борба против фашизмот уопште и специјално против големобугарската окупација.Во овие три години борби бурно се разбиваја закоренелите заблуди, брзо узрешваше политичката мисал и масовно го ангажираше македонскиот народ во борбата која секој ден добива се појќе карактер на општо народно востание. - Првото македонско Народно Собрание е директен резултат баш од овие политички најважни борби во историјата на македнскииот народ.
Народно-ослободителната борба доби широк и организиран замах тогај, кога малите партизански одреди и диверзански групи нарастнаја толку да можеше да се образува првата во истиријата на нашиот народ - Народно-ослободителната војска на Македонија. Со своите смели удари и крупни успехи, нашата војска ја подигна силно верата во народот во скорото ослободувајне. Со ослободувајнето и осигурувајне на една пространа слободна територија, нашата војска даде реална подлога за свијувајнето на Народното Собрание во полниот состав. - Така првото македонско Народно Собрание е непосреден резултат од успешните борби на нашата
СЛАВНА НАРОДНО-ОСЛОБОДИТЕЛНА ВОЈСКА, гордоста на македонскиот народ и најсигурен гарант за неговата слобода.
Во течение на борбата по цела Македонија се организираја народно-ослободителни одбори. Тие одбори ги обединуваја најчесните сили на нашиот народ во тилот и беја основни органи на народната власт, изникнали под тешките условија на борбата; тие одбори го организираја тилот и го помогнаја фронтот. Израснало од народно-ослободителните одбори и нивните политички тежненија - првото македонско Народно Собрание ќе ја претставува највисоката форма на народната власт и ќе биди изразител на народните идеали пројавувани низ народно-ослободителните одбори.
Корените на денешните преломни сабитија лежат много подлабоко и се најдуваат во трите последователни ропства, кои ги ангажираја силите и животите на три генерацији и ја исполнија една епоха со крвави борби и над чоешки напреженија. Принципите кои ги покренува и одушевљаваја над половина век народните снаги, си останаја во својата основа исти: борба за национална слобода и демократски права. - Првото Народно Собрание, реализирајќи ги тие свети начала, ги уједини во себе си идеалите и принципите на три поколенија и е одлучен резултат од нивните борби.
Во првото Народно Собрание учествуваат хероите од Илинденската епопеја како
Димитар Влахов и други. Во него влегуваат народните првоборци против великосрпската хегемонија како
Цветко Узуноски, Бано Андреев, Страхил Гигов, Мара Нацева и др. Во него се најдуваат најновите борци, младите војници - делегати на нашата славна војска како
Борка Темелков - Љиљакот, Чеде Филипоски - Даме и др. - По тој начин, првото народно Собрание и по својот личен састав ќе биде жив символ на идејната и борбена поврзанос на три генерации.
Со учаството на делегатите од трите делови на Македонија (југословенскиот: Апостолски, Ченто, Узуноски и др: грцкиот: Димитар Влахов; бугарскиот:Владимир поп-Томов) -
првото македонско Народно Собрание ќе ја символизира вољата на целиот македонски народ да се најди цел, слободен и обединен. Во решенијата на ИИ скупштина на АВНОЈ на дело се даде класичен пример за решавајнето на националните прашајна. Изражавајќи го одушевлението со политичката далековидност садржана во тие решенија, првото македонско народно Собрание ќе го изрази своето и на целиот македонски народ желание да тргнат и другите братски балкански народи по тој правилен пат инспирисани од историјскиот пример даден од АВНОЈ и народите во Југославија. Но, при това не смеје да се превиди фактот оти борбата против фашизамот си останува најважното условие за стекнувајне правото на национална слобода, какошто показа јасно и на дел од борческиот пиемонт на македонскиот народ - југославјанска Македонија.
Најпосле не треби да се заборави уште еден факт. Македонскиот народ заедно со другите народи од Југославија, исцело се ангажира во борбата протиф фашизмот и безрезервно се определи за големиот фронт на демокрациите. Нашите народи така си ги спечалива правото на слободно натрешно уредувајне. Во перспективите на Атлантическата карта, историјските решенија на Москвоската и Техеранската конференција и во момент на блиска победа над фашискиот окупатор - Народното Собрание ќе ја прокламира слободата на македонскиот народ во согласие со општите политички тенденции на силите победителки. - Решенијата на првото македонско Народно Собрание ќе претставуваат една стварност и од гледиште на решителните воено-политички сили и тенденции во меѓународни размери.
))
