Но јас не твдам дека секоја цепаница може да апсолвира комплицирани ствари.
Јас не велам дека нема варијации у тема поврзани со различните личносни карактеристики, природните варијации у интелигенција и други генетски и околински несоцијални фактори кои немаат сосема везе со пристапот во учење нова материја. На пример, тие што котираат високо у „О“ од големата петка, веројатно ќе сакаат да учат повеќе. Има и индиректни фактори што немаат везе со акалот. Некои луѓе се природно посклони да се мотивираат за да учат, на пример, а тоа ја зголемуе шансата да запнат со чекичот додека не ја погодат шајката - па макар им требале повеќе обиди. Еве што имаат да кажат
чичко Карол и чичко
Ериксон околу темава.
Ако ги изедначиме сите други фактори у шум, со огромна бројка ученици од Коце, Орце, Карев, Корчагин и Асуц - пристапот со пластелинот на почеток има појак сксес рејт од другите пристапи, тоа е целиот муабет. Јас го потенцирам факторот на пристапот во учење нови работи, без да навлегувам у другите нешта кои имаат удел во тоа кој што ќе научи. Има песто миљион заебани варијабли. Пуно од тие се афективни (депресија, анкса, мала самодоверба, желба за компетитивност и моќ), пуно се когнитивни, карактерни и сл. И сите тие меѓусебно си влијаат на разни начини.
У когнитивната психологија, еден од превалентните модели за когнитивните особини ја дефинира интелигенцијата како
функција од когнитивната процесирачка брзина и вниманието (поглавје 4). Повеќето луѓе, статистички, се просечни. Имаат нормален когнитивен апаратус. И нема потреба да имаат поише акал.
Талеб ова го има разглобувано у неговите критики за IQ тестовите кои биле дизајнирани со друга намена – да разграничуваат ментална ретардација од здрав памет. Малкумина бегаат над две стандардни девијации од просекот надолу или нагоре. Луѓето со нормален когнитивен апаратус може да процесираат енормно комплицирани информации релативно добро, иако времето што ќе им треба за да ги сварат варира од нивната когнитивна процесирачка брзина. Умот може да држи определена количина информации у единица време, па шо покомплицирано е, толку потешко ќе иде. Шо побрзо им работе процесорот на луѓето, толку побрзо ќе ги сварат. Но секој нормален лик, за одредено време (колку и да е), ќе ги свари информациите. Ќе ги свари користејќи различни стратегии за учење, а после нема да троши толку когнитивни ресурси за да ги отповика бидејќи знаењата ќе му станат автоматизирани и трошат помалку внимание - дел идат у подлабоките мемориски структури на умот. A во тие јаболки и круши постојат силни принципи на учење по асоцијација и создавање на когнитивни мапи со тоа што новата апстрактна материја е поврзана со познати концепти. Позади ова има наука, бре, не измислуем ја топла вода – само мака ми е да разглобувам на долго и на широко!
Според некои студии, поголемиот дел од луѓето може да стигнат до висок процент на стручност во било која сфера (топ највисоки проценти), земено дека имаат нормални когнитивни способности, се мотивирани да напреднат и промислено вежбаат. Колку повисоко идеш нагоре, толку повеќе почнуваат да играат улога личните предиспозиции и таленти, таму некаде накај првиот 1 %. На највисоко ниво, талентот блешти највише. Секој со нормален акал може да стане профа физика, ама нема да е Хајзенберг. Секако, зависи за што зборуеме, уметнос, спорт, наука... Спортови и игри многу повеќе зависат од вежба бидејќи се темелат на автоматизирана меморија, за уметности има измешани мислења. И ова има комплетна смисла, податоците се уклапаат. Помалку умни луѓе ќе потрошат повеќе когнитивни ресурси и ќе им треба повеќе време за да ја сварат информацијата, поумни луѓе побрзо. Но со портокали и помаранџи, информацијата најлесно влага у глава. Ова е образложено во „The Complexity of Greatness: Beyond Talent Or Practice“ на долго и на широко. Сс наука и статистика, спротиставени експерти и посочување на сите фактори што праат некој да биде најбоље...
Кога сме кај наука и статистика. И комплексност наспроти симплифицирање...
Како што не може ентропијата да се сведе на пластелин, не може да се сведат и луѓето, не? Повеќето сме мрзливи у размишљање. Комплексноста на светот ја конвертираме у пластелини и топчиња. Еве, на пример, ти велиш: „Секоја цепаница не може да апсолвира комплексни ствари.“ Ти штотуку апстрактизираше популација од луѓе што ги спојува тоа што се „цепаници“. Ако фатиш и се обидеш да го дефинираш зборот „цепаница“ (ќе напраиш една арна персоналити скала, ајќу, афективен модел, одредени политички и економски позиции... и све у куп), а потоа фатиш и напраиш една асална опсервациска студија на сите тие луѓе (па дај боже и експеримент) за да земеш стандардни девијации, интервали на доверба, критични вредности, АНОВИ и тристо чуда - ќе се фатиш за глава. Не нулта, не алтернативна хипотеза, све ќе фрлиш во вода. Коа ќе видиш оти има многу дејта и нема да можеш сето тоа да го процесираш – ќе си речеш, имало цепаница 1, цепаница 2, цепаница 3, цепаница 4.... Цепаница 1 има глупи ставови за жени и навија за ВМРО; ама котира високо у когнитивна процесирачка брзина; слабо му иде со агриблнес и контрола на импулси, а и не е отворен кон нови искуства. Интелектуалец 2 е супер, ама тоа анксата му одзима когнитивни ресурси и кога треба да решава тестови у единица време, фејла – па од трема секој ден по 10 пати се мава со чеканот у глава – во Градска го знаат сите болничарки. Па ќе се заебеш кога ќе треба да ги подесиш димензиите што ги мериш... Па шо ќе ти биде стандард за цепаница? Кога на Цепаница 3 му испитуеш карактер, гледаш дека цепаница 3 е дрво на вербално ниво, апстрактни концепти онака, способност за мета-размишљање у минус – па наоѓаш алели кои корелираат со тоа. Ама глеаш дека стандардната девијација ти иде у пичку матер, p>0.05, немаш репрезентативен примерок. Па сеа како ќе одделиш што од бивањето цепаница се дужи на генетски фактори, што на пренатални, што на епигенетски, што на културолошки... Ќе почнеш да глеаш патерни и кај шо има и кај шо нема. И ќе сконташ дека постојат некои категории... Глеаш дека кога: цепаниците котираат високо у доверба во авторитети, имаат склоност кон судење и гадење, на скалата на Рајс сакаат моќ, троа котираат високо у мрачната тријада – се непропорционално застапени ко цајкани. Ама троа слаба корелација. Перлсоно велит .02. Ама глеаш дека у секоја култура џандари не се ист вид на цепаници и не се цепаници поради исти причини, па сфаќаш дека постојат цепаници, ама има 50 категории на цепаници кои се цепаници поради различни фактори... Или ако имаш дефинирана рамка за цепаница, различни луѓе ќе имаат различен процент на цепаница у нив... Ќе си речеш: „Јеботе и цепаници и све!“ Па за да не те боли глава, ќе фрлиш све у вода и ќе речеш оти има идиоти и сеа инфлуенсери се у мода, а не писмени луѓе. Ќе се вратиш на хевристиките што се високи нивоа на апстракција кои се симплификации, ама супер хевристики (ова не е упатено кон тебе лично, ова е правило што важи општо за луѓето и нивната природа).
Така што не бери гајле, 99% од времето процесираш у форма на пластелин, сите процесираме у форма на портокали и пластелини оти таа хевристика им помогнала на мајмуните да не скинат конци троа поодамна. Не може памето со све да се замара, многу дејта не е на арно, ко што не е и кога ја имаш многу антитела!
Ние користиме хевристики за да утврдиме што е „цепаница“, а што не. Генерално, нашите хевристики немаат благе везе со параметарот на когнитивна процесирачка брзина. Некоја „комплетна цепаница“ може да има нормална процесирачка брзина и интелигенција, па и да е над нормалата. Само пуст шабаналук го праи цепаница. Тоа е пошто е растен во определена култура и има одредени карактерни особини (генерално суди луѓе, има глупи ставови за светот ради дефицит од критичко размислување и слуша Цеца!). Некој со неговата хевристика ќе заклучи дека ликот е „цепаница“. Некој интелектуалец, отворен кон нови искуства, со труд и макотрпна работа, ќе се качи на скалата на интелектуалната сфера, ќе набие социјален статус, културолошки и интелектуален капитал, па ќе биде умен. Тој комплетно е можно да има помала когнитивна процесирачка брзина од шабанот. Тие параметри немаат благе везе со нашите хевристики кога оценуваме луѓе. Тоа не значи дека не постојат луѓе од секакви вариетети кои можеме да ги сврстиме во секакви категории поради различни особини.
У контекст на темава, на различни луѓе не им се обича Аристотел. Некои ги интересира нешо практично, така ги учеле дома – кој ќе филозофира. Другите се исплашени дека ќе испаднат глупи ако не сфатат. Трети имаат проблем со мета-когнитивно процесирање и тешко им иде да размислуваат на таков начин. Четврти не ги интересира тоа, ама навлагаат у знаење за коли до детал. Цела таа класификација е тро покомплицирана, не се уклапа со нашите поедноставени рамки за светот. Нам полесно ни е да им шибаме етикети, честопати со дефицит од информации и грешки на фундаментална атрибуција.
Пристапот на учење со портокали е најефективен, и за цепаници, и за умни луѓе. Не оти тој пристап ќе ги реши војните, гладот, нерационалноста на луѓето и сите свецки проблеми. Ниту учење наука од Креш Корс ќе ги избрише срањата од човечката природа. Тоа што може тој пристап е да се покаже како поефективен за учење нова материја. Другите пристапи ќе отсечат поголем дел од популацијата, не само цепаниците, туку и нецепаници кои нема да сакаат да навлезат у материјата пошо некој им ја предава сувопарно и не знае да користи добри аналогии, примери итн., нешто што ќе му помогне да го зачини материјалот со нешо интересно за почетници.
