Ден денеска сепак е мистерија потеклото на ромите , значи со целост од 100 % не можи да се потврди, но голем број историски, а и генетски извори го откриваат нивното потекло.
Познати се под името РОМИ, некои ги нарекуаат ЃУПЦИ, ЦИГАНИ и слични синоними, (овие вторите ги сметаат за навредливи) живеат во населби претежно ромски , во сиромашни квартови од градот. Познато е дека најчесто тие се дното на опшеството кои питачат , крадат и се евтина работна рака, но има и дел од нив што успеале да издигнат посебен социјален статус, да се вклопат во опшествените навики, да добијат социјална култура а и материјални богатства.
Муабетот е за потеклото на ромите. Нашите роми во македонија ќе ги земам за пример, и многу многу не ги здоболе за потеклото. И да ги здоболе ретки се тие. Во скопје приметувам како упорно го користат нивниот јазик со мешавина од македонски, сакајќи да се истакнат со своја култура и обичаи.
Голем дел од обичаите и културата ги имаат превземено од турците,примајќи го исламот, се осеќа асимилацијата и до ден денес ромите муслимани имаат турски-арапски имиња а може и по некое старо ромско.
За потеклото нивно, сајтот Roma Culture вели:
Во светот има 10 до 12 милиони Роми лоцирани насекаде. Нема начин да се знае нивниот точен број бидејќи тие не се заведени во повеќето официјални пописи.
Многу Роми не го признаваат нивното етничко потекло за да избегнат етничка, образовна и економска дискриминација. Ромите се посебно етничко малцинство, а нивното потекло започнало на индиска територија пред повеќе од илјада години. Никој не знае со сигурност зошто првите Роми го започнале големото талкање од Индија во Европа и подалеку, но тие со текот на времето се раштркале низ цел свет.
Ромите не потекнуваат од Египет, туку од Индија. До 2005 година се веруваше дека Ромите немаат историја. Тие живеат наспроти историјата, а не со неа. Не биле предизвикувачи на војни, но ја напуштиле Индија поради војните и го почнале своето патешествие.
Во времето на Чандрагупта, Индија воспоставила врски со западниот свет, а за време на Ашок (273-232 п.н.е.) инаку, внук на Чандрагупта, царството било зголемено, а Индија станала важен меѓународен центар. Тогаш настапило времето на големиот развој на Арапите кои во седмиот и во почетокот на осмиот век, стигнале во Ирак, Иран и во централна Азија.
Следеле походите на Махмуд од Газни кој ја нападнал Индија дури 17 пати, како и походите на Мухамуд од Гора, Џингис Кан и Тамерлан. Во понатамошниот периодисторијата на Индија повеќе не влијаела на судбината на Ромите. Тие веќе биле надвор од нејзините граници. Многу од нив стигнале во Европа каде што биле
изложени на непрестајни прогони.
Иако се уште не е научно докажано, помеѓу петтиот и шестиот век, Ромите стигнале во Иран и Авганистан. Околу 855 година биле во Византија, а околу 1068
година биле забележани на островот Атос.
Имало неколку големи миграции во историјата на Ромите. Првата била иницијалното одделување од Индија пред околу илјада години. Втората голема миграција позната како Аресаџипе е од југозападна Азија во Европа во 14-от век. Третата миграција била од Европа во двете Америки во 19-от и 20-от век по укинувањето
на ромското ропство во Европа во 1856-1864 година. Некои експерти тврдат дека нова миграција на Ромите се случува денес по падот на Железната завеса во источна Европа.
Поедноставена мапа за можното движење на Ромите при нивната преселба од Индија, во Азија, Африка и Европа Врз основа на јазикот, Ромите се поделени на три популации. Тие се Домари од Блискиот исток и источна Европа (Дом), Ломарврени од централна Европа (Лом) и
ромите од западна Европа (Ром). Нема универзално напишан ромски јазик кој се користи од сите Роми. Сепак, членовите на Лингвистичката комисија на Интернационалната унија на Ромите моментално изготвуваат кодификацијата на конструиран, стандардизиран дијалект.
Има четири главни ромски „племиња“ или ромски нации: Калдераш, Макаваја, Ловари и Чурари. Во другите групи се вклучени Китанос (Кале), Синти, Рудари, Мануш, Бојаш, Унгарица, Лури, Башалде, Ромунгро и Џораџаи. Во првите европски описи на Ромите при нивното влегување во Европа се нагласува нивната темна кожа и црна коса. Поради интеграција со Европејците со текот на вековите, денес може исто така да се најдат Роми со светла кожа и коса.
Историски, Ромите се етничка група која живее на економското дно од европските општества. Нивната работа секогаш била слабо платена и нестабилна. Нивниот традиционален независен и номадски живот ги стави на маргините на генералните економски и политички системи без разлика на тоа дали е системот феудален,
капиталистички или дури социјалистички. Дури и за време на социјалистичкиот период во Македонија кога трудот беше заштитен знак на идеологијата, многу Роми останаа невработени, а мнозинството продолжи да живее под просечниoт животeн стандард.
Ромската култура е различна и нема една универзална култура, но има атрибути заеднички за сите Роми: лојалност за семејството (проширена на кланот); верување во девел (бог) и бенг (ѓавол); верување во предодреденост; Романаја , стандарди и норми кои варираат во степен од племе до племе и адаптибилност на
променливи услови. Интеграцијата на многу Роми во гајикане (неромското население или странска) култура како резултат на населувањето во разни земји, разблажи
многу ромски културни вредности и верувања. Немаат сите племиња иста дефиниција за тоа кој или што е Ром. Она што може да биде прифатено како „вистински Ром“
од една група може да биде gadjé за друга. Ромската култура е различна со многу традиции и обичаи, а племињата низ цел свет имаат свои индивидуални верувања и принципи. Лошо е да се генерализира и премногу поедноставува со давање конкретни правила за сите Роми. И покрај она во што веруваат некои групи, нема ниту
едно племе кое може да се нарече „вистински“ ромско. Во 13 век тие се појавуваат на Балканот, работеле како слуги, ковачи, бунарџии, кожари, кројачи, златари, чувари, курири, месари, но и работи кои во 16 век
не биле очекувани за Ромите, како калуѓери, оператори, правници, јаничари и спахии. Но, во сите списи се опишуваат како луѓе со темен тен, кои танцуваат, свират, пеат, гатаат.
Движење на Ромите во Европа од 12 до 16 век
При доаѓањето на Балканскиот Полуостров Ромите најпрвин биле припадници на христијанската религија. Под власта на Турците тие масовно го примиле исламот. Но, и покрај тоа, во населбите и во тврдините биле одделна група. Правата и обврските на Ромите во јужнословенските земји под турска власт, биле регулирани со
општествени и законски норми кои важеле за граѓаните на Турското царство, а постоеле и други кои важеле само за Ромите. Притоа, едни важеле само за Ромите муслимани, а други само за Ромите христијани.
Ромите во Романија биле продавани и како робови. Дури во 1848 година во Букурешт е објавена големата револуционерна декларација според која „Романскиот народ се срами што држи робови“. Најголемите прогони против Ромите се за време на Втората светска војна каде повеќе милиони Роми се испратени во концентрациони логори во Европа.
Најмрачниот дел од историјата на Ромите е геноцидот. На пример, во логорите, иако Ромите ја делеле истата судбина со Евреите, тие сепак биле сметани за граѓани од втор ред. Дури и во логорите.
Според Пописот од 2002-ра година за Роми се сметаат 54.879 жители на Република Македонија. Сепак, нивниот број е дискутабилен поради нерегуларности во спроведувањето на пописот и фактот дека не зборуваат сите Роми во Македонија ромски јазик, па некои се вброени во другите етнички групи во Македонија. Според
некои проценки, бројот на ромското население во Македонија достигнува дури и до 150.000. Огромен дел Роми во Македонија живеат во градските подрачја.
Најголем дел живее во Скопје, но има значителни ромски населби во западните, јужните, источните и централните делови на Македонија.
Е сега, тука настанува спорот, со потеклото на ромите, затоа што после 2005-та година голем број на роми се изјаснуваат како ЕГИПЌАНИ. Еден ром со кој разговарав рече, дека се срамеле од нивното потекло како роми, па се изјаснувале како египќани. Настанува парадокс, затоа што се изјаснуваат и како Турци, Албанци, Македонци, Арапи и други националности, но некој се верни и се изразуваат како роми.
Во охрид беше поднесено и барање да им се изгради статуа на египетска божица веднаш до Кирил и методиј споменикот, како и египќаните би имале своја култура и божица, и покрај тоа што се декларираат како муслимани, зборуваат албански, а се пишуваат египќани, и имаат ромско потекло.
Овој коктел од генетика и националности ретко кој може да го разбере, па секогаш останува одговорот да лежи во стари историски записи.
Египќаните бараат споменик во Охрид
Охрид - Ако веќе за сите има споменици во Македонија, ако во Охрид академик Томе Серафимоски предлага, покрај за светите браќа Кирил и Методиј, Свети Климент и Свети Наум - Чудотврец, да се градат уште и за Седмочеслениците тогаш зошто да останат покусо и македонските Египќани? Тие повторно го актуелизираат прашањето за изградба на спомен-обележје на Изида, божица на плодноста и мајчинството од египетската митологија.
„Веќе ја имаме поддршката од голем број интелектуалци и политички субјекти, па се надеваме и на одѕив и кај граѓаните за поддршка на оваа иницијатива. Се надеваме дека и Советот на општината позитивно ќе се изјасни за нашиот предлог“, вели Демир Далип од Иницијативниот одбор за подигнување на споменик на божицата.
Тој нагласува дека божицата Изида нема значење само за египетската заедница во Охрид, туку и за сите граѓани на општината, затоа што на подрачјето на градот при археолошки ископувања се пронајдени две статуи на оваа божица.
Статуите на божицата Изида, кои се наоѓаат во Музејот на Робевци, потекнуваат од археолошки локалитет во центарот на градот (откриени се при изведување на градежни работи токму на општинската зграда), а се претпоставува дека датира од времето кога македонските војски се повлекувале од Египет на просторот на Македонија. Со нивното доаѓање на овие простори, тие со себе донеле и дел од културното наследство и некои верувања од стар Египет.
Постојат три претпоставки за доаѓањето на Египќаните на овие простори. Првата е дека дошле во времето на Александар Македонски, кои самиот се прогласувал за ‘наследник на фараоните’, односно дека од Египет донесол занаетчии и ковачи како робови. Втората претпоставка е дека дошле во византиско време преку „Виа Игнација“, Солун - Битола - Ресен - Охрид - Струга - Корча - Елбасан - Драч. И третата претпоставка, дека дошле преку Дубровник, за време на опсадата на Арапите во деветиот век. Засега научно е поткрепена втората теза, која и временски се совпаѓа и се прима како најверодостојна. (В.М.)
Додаток 1
Како најразбирливи и најблиски на дофат ми се записите на Марко Цепенков, кој во своите книги спомнува нација ЕЃУПЦИ, за која денес би сметале дека станува збор за Ѓупци или за Египќани.
Извадок од книгата:
Jaсно е дека евреите биле робови на египќаните, и фараонот бил врховен владетел во Египет, што значи овие историски записи го потврдуваат фактот дека во македонија има египќани, но се асимилирани или измешани со ромите.
Уште еден факт, за потеклто на ЕЃУПЦИТЕ.
Инаку најпрвин Ромите кога се раселувале, се населувале во Шпанија, па подоцна во останатите европски земји.