до пред еден век овде а до пред 2-3 во поразвиените земји, црквата лесно го контролиаше народот, владееше непсименост, ретко кој имаше библија дома, ретко кој знаеше да ја прочита а уше помалце имаа луѓето пристап до останати науки, историја, антропологија, географија....
Монополот на црквата кон натурање на својата “вистина“ заврши со појава на книги, со масовно школување и образување на луѓето, а во последно време со масовен пристап кон информации на интернет.
Пред еден век, попо ќе кажеше дека земјта е плоча која седи на огромна желка а сонцето се врти околу неа, и немаше начин то да се провери, попо секоја болест ќе ја прогласеше за “казна од госпот“ суши, поплави, громови, пожари... сето то беше знак на “грев“ и од луѓето лесно се собираа пари за “блаагослови и молитви“.
Денес веќе не е така секој кој сака може да седне и напоредно проучи и библија и разноразни цркви христијански и историја и да увиди дека у ствари то се мошне изменети прикаски за еден кутар еврејски принц кој сакаше да биде крал али римјаните го уапсија осудија и убија. Секој може да се увери дека само во христијанска литература има некакви магии, волшепства, настани абракадабра работи кои не се споменати нигде другде ма колку масовни и јавни биле, секој може да види и спореди дека скоро ништо од новио завет не се совпаѓа со историски записи, така да најголем број на верници денес се оти ете така било традиција, да се палат огној за коледе да се амка јајце и да се носи јадење на гробишта оти “така било пишано и така Исус госпот заповедал“ просечен верник денес појма нема ни библија ни завет, тој си пази некои празници кои исус ги заповедал како василица, именден, коледе... и нема никакво подлабоко знаење за верата.
Има и еден грст луѓе кои се навлезени и ја знат и познаваат верата али то се скоро сите попој и владици со џипови и мермер во палатите и сопственици на недвижнии движни имоти за кои исус можеше само да сонува.