Лабораториските анализи се едни од најважните показатели на состојбата на организмот и можат да укажат на некоја скриена состојба или на напреднатоста на манифестна болест.
Во стандардните анализи спаѓаат: вредности на билирубин, креатинин, АЛТ, АСТ, крвна слика, урина и сл. Често се потребни само неколку капки на крв за да се добие увид во општата состојба на организмот или податок кој ќе укаже на одредена болест. Денес постојат околу 100 различни лабораториски анализи и уште поголем број на специјални истражувања кои се изведуваат по строга индикација.
Секој човек, во зависност од телесната тежина, има околу 5-8 литра крв, која ги снабдува внатрешните органи со неопходните хранливи материи и кислород, бели крвни клетки (леукоцити) кои се одбранбени клетки на телото, плочести крвни клетки (тромбоцити) кои ја згрутчуваат крвта при повреда и тн. Анализата на крвта е стандардна процедура која особено често се применува доколку симптомите на пациентот не укажуваат на конкретно заболување и помага во поставување на дијагнозата. Кај дијагностицирани заболувања, анализата на крвта се повторува за следење на успехот на терапијата.
Вирусни и бактериски инфекции, автоимуни болести како реума, потоа леукемија, рак на лимфните жлезди, болести на поедини органи како срце, црн дроб или бубрези, дијабет и многу други речиси секогаш доведуваат до пореметување на параметрите кои се истражуваат со лабораториските анализи.
Најчести анализи:
Седиментација- крвта во епрувета се меша со антикоагуланс, и потоа на еден и два часа се мери колки милилитри се наталожиле крвните клетки. Нормалните вредности се од 10 до 20 мм/час, доколку вредноста е поголема тоа најчесто укажува на инфекција, воспаление и сл.
Крвна слика - пред се се одредува бројот на црвените крвни клетки (еритроцити), бели крвни клетки (леукоцити) и плочести клетки (тромбоцити). Во зависност од тоа дали реултатот од анализата на некој од нив е премногу висок или низок, може да се дијагностицира воспалителен процес, анемија, вирусна или бактериска инфекција, автоимуни болести и сл.
Нормални вредности:
- еритроцити - 5-6 милиони /мм3
- леукоцити - 5-10.000 милиони /мм3
- тромбоцити- 250.000 - 400.000 милиони /мм3
Хемоглобин и хематокрит се истраги кои се вршат за одредување на типот на анемија.
Црн Дроб. Секоја клетка на црниот дроб содржи ензими. Во клетките на црниот дроб се прочистува крвта и се разградуваат супстанци од кои се добиваат материи неохподни за живот. Доколку умре клетка на црн дроб (хепатоцит) ензимите кои ги содржи се излеваат во крвта и концентрацијата на овие материи укажува на правилното функционирање на црниот дроб. Три најважни ензими се АСТ, АЛТ и ГГТ.
Билирубин настанува со разградба на еритроцити во црниот дроб. Кај функционалните болести на црниот дроб билирубинот не се транспортира од крвта преку црниот дроб во жолчката, туку неговите вредности во крвта растат и при големи концентрации се јавува жолта пребоеност на кожата и видливите слузокожи - жолтица, која може да биде инфективна (Вирус на хепатит, А,Б,Ц,Д,Е) или од друго потекло.
Маснотии во крвта - холестерол и триглицериди - Добриот или HDL холестерол ги штити крвните садови од масните наслаги, додека LDL холестеролот допринесува за стварање на масни наслаги во крвните садови и е еден од главните причинители на срцевиот и мозочниот инфаркт.
Нормалната вредност на HDL холестеролот треба да биде над 1,2 mmol/l, на LDL <4,5mmol/l.
Триглицеридите се исто така маснотии кои ги оштетуваат крвните садови, нормалната концентрација на триглицериди е <1,7mol/l.
Дали бубрезите работат добро и ја вршат својата функција на филтрирање на штетните материи од крвта се гледа од вредностите на уреа, која е производ на метаболизмот на протеини.Нормалната вредност на уреа е од 2,7 до 8,3 mmol/l.
Креатинин се наоѓа во мускулните клетки и представува енергетска акумулација. Се излачува преку бубрезите и е важен индикатор на општата состојба на организмот. Нормалните вредности се 53-124mmol/l.
Мокрачната киселина е продукт на разлагањето на таканареченоте пурински тела кои се наоѓаат во јадрото на секоја клетка. Нормалната вредност на мокрачна киселина е до 57 милиграми/децилитар.
Панкреас- за метаболизам на шеќерите и на мастите телото ги користи ензимите на панкреасот, амилаза и липаза. Овие два ензима покажуваат дали панкреасот функционира правилно. Од панкреасoт се излачува и инсулинот.
Нормални вредности на шеќер во крв се од 3,33 до 6,1 mmol/l, вредности над овие најчесто укажуваат на шеќерна болест.
Штитна жлезда - ги лачи хормоните тироксин (T4) и тријодтироксин (T3). Овие два хормони се неопходни за нормално одвивање на метаболизмот. Се мерат вредностите на вкупниот Т4 хормон како и на слободниот FT4, кој не е сврзан со серумските протеини. Нормална вредност за вкупниот тироксин е од 58-161 nmol/l а за FT4 тироксин - 10.3 - 23.1pmol/l.
Коагулација - овие тестови се вршат пред се кај пациенти кои зимаат лекови за разредување на крвта како превенција од тромбоза, како терапија по инфаркт и слични состојби. Постојат неколку тестови за коагулацијата со кои се анализираат различни параметри од процесот на коагулација, а најчесто уптребуван е протромбинскиот тест.
Анализа на крвта би требало да се врши најмалку еднаш годишно ако немате никакви здфравствени проблеми, бидејќи раното откривање на болестите е од пресудно значење за нивно успешно лекување.
